پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
چرا پول نقد می‌ماند؟ پول نقد از بین نمی‌رود. برخی تصور می‌کنند با گسترش بانکداری و پرداخت الکترونیک پول نقد کاملا از بین می‌رود. ارتباط بین توسعه بانکداری و پرداخت الکترونیک و کاهش استفاده از پول نقد یک رابطه مستقیم نیست. این که تصور کنیم با گسترش بانکداری و پرداخت الکترونیک پول نقد از بین می‌رود تصور اشتباهی است. هنوز در دنیا دستگاه‌های خودپرداز تولید می‌شود و آمار تولید آنها کاهش نیافته است. مهم‌ترین کاربرد این دستگاه‌ها هم پرداخت پول نقد است. هنوز مردم تمایل دارند که در برخی موارد از پول نقد استفاده کنند. این موضوع هم دلایل متعددی دارد. بانکداری و پرداخت الکترونیک همیشه و همه جا در دسترس نیست. درست است که کیفیت خدمات بانکداری و پرداخت افزایش یافته، اما هنوز هم تراکنش‌های خطا گریبان مردم را می‌گیرد. در آخرین آماری که توسط بانک سینا منتشر شده بود نکته جالبی مستتر بود. گزارش این بانک بیان می‌کرد که کمترین جریمه شتابی را می‌پردازد. بانک مرکزی از بانک‌ها به ازای هر تراکنش خطا بین 50 تا 150 تومان جریمه می‌گیرد. اگر کل جریمه‌های دریافتی بانک مرکزی را به کل تراکنش‌های شتابی تقسیم کنیم به عد 2 تومان برای هر تراکنش می‌رسیم. در واقع هزینه‌ای که بانک‌ها به طور متوسط به ازای هر تراکنش موفق یا ناموفق به عنوان جریمه تراکنش‌های خطا به بانک مرکزی می‌دهند 2 تومان است. بنابراین به مردم حق بدهیم که همیشه به پرداخت الکترونیک اعتماد نکنند و گاهی لازم باشد پول نقد همراه داشته باشند. اما این موضوع هفته گذشته چرا به محل مناقشه تبدیل شد؟
.
سقف‌ها بالاتر می‌روند
در هفته‌های گذشته چند بانک سقف برداشت از پای دستگاه خودپرداز را افزایش دادند. برخی به 400 هزار تومان و برخی دیگر به 500 هزار تومان. پیش از این نیز بانک‌هایی مانند سامان اجازه برداشت تا 400 هزار تومان در روز را می‌دادند. البته گزینه 400 هزار تومان فعال نبود و برای برداشت بیشتر از 200 هزار تومان لازم بود 2 تراکنش 200 هزار تومانی انجام شود. با توجه به تورم و کاهش ارزش پول، نیاز مردم به پول بیشتر شده و دستگاه‌های خودپرداز جوابگوی مردم نیستند. هر چند ممکن است برخی استدلال کنند که مردم بهتر است از خدمات پرداخت الکترونیک استفاده کنند، اما در ابتدای این گزارش هم گفته شد که نمی‌شود استفاده از پول نقد را محدود کرد و به مرور باید این اتفاق بیفتد. بارها دیده شده که کسی پای دستگاه خودپرداز ایستاده و چند کارت دارد و برای برداشت بیشتر از 200 هزار تومان چند بار کارت به کارت می‌کند تا بتواند از طریق چند کارت پول بردارد. با این حال بانک مرکزی می‌گوید مجوزی برای افزایش سقف برداشت روزانه از خودپردازها صادر نکرده است. اما بانک‌هایی که سقف‌ها را بالاتر برده‌اند می‌گویند که این یک تصمیم داخلی بوده و مغایر ضوابط بانک مرکزی نیست.
مردم با مراجعه به خودپردازهای بانک ملی، توسعه صادرات و سینا با کارت‌های همین بانک‌ها در طول یک شبانه‌روز با یک تراکنش می‌توانند تا 400 یا 500 هزار تومان برداشت کنند. برداشت روزانه از طریق شبکه شتاب تنها تا سقف 200 هزار تومان امکان‌پذیر است. ناصر حکیمی مدیر فن‌آوری اطلاعات بانک مرکزی گفته که با وجود اینکه این بانک در حال بررسی افزایش سقف برداشت و انتقال وجه از خودپردازهاست، اما هنوز در این مورد تصمیم نهایی را اتخاذ نکرده است.
.
ملی پیش‌قدم شد
در بانک‌هایی که سقف برداشت را افزایش داده‌اند، بزرگ‌ترین بانک جهان اسلام پیش‌قدم بود. معاون فناوری اطلاعات بانک ملی در این باره گفته که این تغییر با هماهنگی بانک مرکزی انجام شده و به ما اجازه این تصمیم داخلی را داده‌اند. دستورالعمل بانک مرکزی در مورد میزان برداشت روزانه تا ۲۰۰ هزار تومان مربوط به شبکه شتاب است؛ بنابراین افزایش سقف برداشت از طریق خودپردازهای بانک‌ها مغایر قوانین بانک مرکزی نیست.
اما چرا بانک ملی سقف را بالاتر برده است؟ سید ولی‌الله فاطمی اردکانی گفته که با توجه به افزایش نرخ تورم و فشار موجود و نیازی که مردم به نقدینگی داشته‌اند بانک ملی تصمیم گرفت که میزان برداشت وجه از طریق کارت‌های این بانک به وسیله خودپردازدهای بانک ملی را تا ۵۰۰ هزار تومان افزایش دهد.
نکته جالب اما این جاست که افزایش سقف برداشت در خودپردازهای بانک ملی قبل از عید امسال انجام شده است و این بانک با توجه به استقبالی که از این موضوع شد تصمیم گرفته که آن را ادامه دهد و اکنون نیز پابرجاست. بانک سامان هم از مدت‌ها پیش این خدمت را به مردم می‌‌داده است. اما از زمانی که خبرگزاری تسنیم به این موضوع پرداخت این موضوع مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت.
.
امان از تورم
یکی دیگر از بانک‌هایی که سقف را افزایش داده بانک سیناست. این بانک در سال‌های اخیر رشد خوبی در زمینه بانکداری الکترونیک داشته است و طرح‌های جذابی را معرفی کرده و در بسیاری عرصه‌ها پیش‌رو بوده است. به عنوان نمونه این بانک اولین بانکی بود که سرویس ussd را ارائه کرد. مسعود پشم‌چی معاون فن‌آوری اطلاعات بانک سینا هم مشابه فاطمی استدلال می‌کند. او گفته: «مدت زمان زیادی بود که با وجود افزایش نرخ تورم رقم برداشت از بانک‌ها در ۲۰۰ هزار تومان ثابت مانده بود؛ بنابراین براساس تقاضاهایی که داشتیم تصمیم به افزایش سقف برداشت روزانه تا ۵۰۰ هزار تومان را اتخاذ کردیم. با توجه به اینکه ضوابط بانک مرکزی محدودیت ۲۰۰ هزار تومانی برای تراکنش‌های داخلی را شامل نمی‌شود و مربوط به شتاب است ما تنها سقف برداشت داخلی را افزایش دادیم این درحالی است که ضوابط بانک مرکزی تنها مربوط به شبکه شتاب بوده و خود در مورد آن تصمیم گیری می‌کند. این اقدام هیچ مغایرتی با ضوابط بانک مرکزی ندارد مگر اینکه این بانک تصمیم بگیرد ضوابط جدیدی را لحاظ کند که آن‌گاه ما نیز آن را اجرا می‌کنیم.»
.
سقف! بالاتر یا ثابت؟
رقم ۲۰۰ هزار تومان تعیین شده بانک مرکزی برای شبکه شتاب از حدود سال ۱۳۸۷ تغییری نکرده است. تقاضای مردم برای افزایش سقف و اقدام بانک‌ها در این مورد با توجه به تورم غیر منطقی به نظر نمی‌رسد هر چند که به گفته بانک مرکزی این تغییر در دستور کار این بانک نیز قرار دارد و تا پایان تیر ماه نظر خود را اعلام خواهد کرد.
ناصر حکیمی در گفت‌وگو با تسنیم در پاسخ به این پرسش که آیا سقف برداشت روزانه وجه از دستگاه‌های خودپرداز برای کارت‌های داخلی بانک‌ها نیازمند مجوز بانک مرکزی است؟ گفته است که بله! هر گونه تغییر در برداشت وجه نقدی از دستگاه‌های خودپرداز نیازمند مجوز بانک مرکزی است. وی با تأکید بر اینکه افزایش سقف برداشت از دستگاه‌های خودپرداز در حال بررسی است، گفت: «نتایج بررسی‌های بانک مرکزی در این باره به زودی و احتمالاً تا پایان تیر ماه اعلام می شود.» حال سوال اینجاست که اگر بالابردن رقم قابل برداشت بر خلاف مقررات است چرا در سال‌های پیش که برخی بانک‌ها این کار را انجام دادند، بانک مرکزی اخطاری نداد و یا آن را به طور رسمی اعلام نکرد؟ و اگر این خلاف مقررات است، چرا همچنان برداشت‌های ۵۰۰ هزار تومانی در برخی بانک‌ها در حال انجام است؟ به نظر می‌رسد معاونت فن‌آوری بانک مرکزی بار دیگر به محک آزمون می‌رود. شاید وقت آن رسیده که این معاونت تعامل خود را با این بانک‌ها بالا ببرد..
رضا قربانی
منبع: عصر ارتباط، شماره 656
