پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
طرح ایجاد سازمان نظام مهندسی ارتباطات و فناوری اطلاعات، پس از 15 سال در هاله‌ای از ابهام
طرح ایجاد سازمان نظام مهندسی ارتباطات و فناوری اطلاعات یا نمافا چه موافقان و مخالفانی دارد؟
طرح تشکیل «سازمان نظام مهندسی ارتباطات و فناوری اطلاعات» چند روز پیش در کمیسیون صنایع مجلس بررسی شد. اما این طرح هم میان هزاران طرح باقیمانده در مجلس هنوز سرنوشت مشخصی ندارد. بر اساس طرح نمافا سازمان نظام صنفی رایانه‌ای به «سازمان نظام مهندسی ارتباطات و فناوری اطلاعات» تبدیل خواهد شد که باعث می‌شود این سازمان اختیارات بیشتری داشته باشد.
در واقع نمافا می‌خواهد تمامی تشکل‌های فعال در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات مانند نظام صنفی رایانه‌ای، اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی، اتحادیه وارد‌کنندگان تلفن همراه، اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان نرم‌افزار ایران و غیره را زیر نظر مجموعه سازمان نظام مهندسی ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار دهد.
چه شد که طرح نمافا ایجاد شد؟
ماجرای تشکیل طرح نمافا، یک بحث قدیمی است. پیش از اینکه مفاد این طرح را شرح دهیم، بد نیست بدانیم این طرح از چه زمانی مطرح شد؟ بیش از 15 سال پیش بود که شورای عالی انفورماتیک، صحبت‌هایی مبنی بر ایجاد یک نظام مهندسی انفورماتیک در کشور را زمزمه کرد؛ موضوعی که در آن زمان مورد مخالفت بسیاری از خبرگان حوزه فناوری اطلاعات قرار گرفت. مدتی بعد یعنی در سال ۱۳۸۴، موضوع طور دیگری مطرح شد.
در آن زمان مرکز تحقیقات مخابرات ایران شروع به تدوین چارچوب‌های برپایی یک نظام مهندسی فناوری اطلاعات ایران کرد و برای تکمیل این موضوع فراخوان‌هایی صادر شد. این کار تا سال ۱۳۸۶ طول کشید و در نهایت با نام «نظام مهندسی فناوری اطلاعات و ارتباطات» بار دیگر مورد تجدید نظر مدیران قرار گرفت.
اما هدف از تشکیل این نظام دقیقاً چه بود؟ این نظام قرار بود از مهندسان فعال در حوزه فناوری اطلاعات تشکیل شود تا برای رفع نارسایی‌های موجود و ارتقا دانش در بخش فاوا تصمیم‌گیری کنند. هر چند پس از عرضه این طرح، اتفاق خاصی نیفتاد و در نهایت در سال ۱۳۸۹ سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور نیز با اجرایی شدن آن مخالفت سرسختی کرد؛ مخالفتی که بعدها بر سر ایجاد اتحادیه کسب‌وکار اینترنتی نیز تکرار شد ولی برخلاف سال ۱۳۸۹، کاری از پیش نبرد و در نهایت اتحادیه کسب‌وکارهای اینترنتی تأسیس شد.
پس از جدال‌هایی که بر سر تشکیل این سازمان وجود داشت بالاخره، طرح اولیه نظام مهندسی فناوری و اطلاعات اولین بار در سال 1394 در مجلس مطرح شد، اما در آن زمان به‌منظور بررسی بیشتر، مسکوت ماند. تا اینکه پس از چهار سال رئیس کمیته ارتباطات مجلس اعلام کرد که در حال تهیه طرح جدیدی برای تأسیس نظام مهندسی فاوا هستند که جامع‌تر از طرح پیشین است. بنابراین در بهمن‌ماه سال گذشته این طرح با عنوان «تشکیل سازمان نظام مهندسی ارتباطات و فناوری اطلاعات» به‌صورت عادی در صحن علنی مجلس اعلام وصول شد. حالا بنا به اخبار منتشر شده کمیسیون صنایع و معادن مجلس هفته گذشته این طرح را بررسی کرده است. هرچند هنوز خبری از نتیجه این بررسی منتشر نشده است.
نمافا از چه چیزی حرف میزند؟
آنطور که در آیین‌نامه این طرح آمده، نمافا یک نهاد مستقل و غیردولتی خواهد بود و ذکر شده که اعضای حقیقی و حقوقی این سازمان به این شرح هستند:
«اعضای حقوقی شامل شرکت‌های تعاونی و مؤسسات دارای موضوع فعالیت در رشته‌های مرتبط با فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند و اعضای حقیقی، صاحبان فروشگاه‌های دارای پروانه کسب، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و دارندگان مهارت تخصصی مرتبط را در بر می‌گیرد.»
در ادامه این طرح همچنین درباره وظایف این سازمان جدید صحبت شده و اموری مانند صدور مجوز فعالیت، تأسیس، رده‌بندی، تنظیم و تنسیق امور، نظارت، بازرسی و رسیدگی به تخلفات افراد و واحدهای صنفی که در کلیه زمینه‌های تجاری رایانه‌ای مجاز، فاوا و کسب‌وکار به این نهاد واگذار شده است.
موضوع دیگری که در این طرح به آن پرداخته شده، تأمین هزینه‌های اداره این سازمان است. بر این اساس، هزینه‌های سازمان از محل ورودی و حق عضویت تأمین می‌شود که رقمی ثابت نخواهد بود و معادل ۲ در 10 هزار درآمد شرکت‌های عضو تعیین شده است.
این طرح همچنین تاکید می‌کند که هر گونه اشتغال و فعالیت تخصصی، تجاری و اقتصادی در زمینه‌های تعیین شده در این قانون منوط به عضویت و اخذ مجوز شروع فعالیت از سازمان نمافای استان است.
متن کامل این طرح را می‌توانید از اینجا بخوانید.
موافقان و مخالفان چه می‌گویند؟
از ابتدای مطرح شدن ایجاد این سازمان انتقادهای زیادی نسبت به آن وارد شد. البته این طرح از نظر کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات فایده هم دارد. اما اشکالات و ایرادات طرح آنقدر زیاد است که فایده آن به چشم نمی‌آید. فایده‌ای که آنها مطرح کرده‌اند این است که در این طرح به بحث مهندسی در حوزه فاوا اهمیت داده شده و این موضوع کوششی است برای پر کردن خلاء سازمان نظام مهندسی فاوا.
اما از انتقادتی که به این طرح وارد شده این است که با ایجاد این سازمان، یک سازمان موازی دیگر به نهادها و انجمن‌هایی که وجود دارد مانند انجمن کسب‌وکارهای اینترنتی، اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی، اتاق بازرگانی و غیره اضافه می‌شود. مسعود شنتیایی، عضو هیات مدیره فدراسیون فاوا در خصوص این طرح عنوان کرده است که اتاق‌های سه گانه بازرگانی، اصناف و تعاون تمام پوشش‌های مربوط به فعالیت‌های تجاری را انجام داده‌اند و عملاً سازمان نظام مهندسی یک فعالیت موازی با اتاق‌هاست و باید اتاق‌ها نسبت به آن یک واکنش مناسب و واحد اتخاذ کنند.
سازمانی مستقل، اما زیر نظر وزارت ارتباطات!
بحث بر سر مستقل بودن یا نبودن این نهاد از دیگر انتقاداتی است که به آن اشاره شده است. همانطور که در ماده 2 این طرح آمده، این سازمان نهادی مستقل معرفی شده است. عباس پورخصالیان از کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در این باره معتقد است که این سازمان بناست زیر نظر وزارت ارتباطات شکل بگیرد که عملاً استقلال و قدرت عمل آن زیرسوال قرار دارد و در این میان تصمیم‌های وزارتخانه بر هر اقدامی ارجحیت پیدا می‌کند.
دیگر ضعفی که در این طرح موج میزند ندیده گرفتن دسته‌های مختلف و وسیع مهندسی در حوزه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات است. به‌گفته این کارشناس حوزه فناوری اطلاعات در این طرح به‌جای اینکه مدرک تحصیلی ملاک قرار گیرد باید تجربه کاری یک فرد در حوزه مورد نظر ملاک باشد. همچنین یک موازی کاری میان کار نظام مهندسی و وزارت ارتباطات در این طرح دیده می‌شود. در طرح مذکور، سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی نیز نادیده گرفته شده‌اند؛ در صورتی که در کشور تعدادی شرکت خارجی مشغول فعالیت هستند و ارتباطات دو طرفه‌ای شکل گرفته است.
نظام صنفی رایانه‌ای نظر شفافی ارائه نداده است
در یک سر طیف ایجاد این سازمان، نظام صنفی رایانه‌ای قرار دارد که این سازمان تاکنون نظر مشخص و شفافی درباره نمافا ارائه نداده است. طی گفت‌وگویی که با علی آذرکار، دبیر نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران داشتیم او معتقد است که چون پیش‌بینی می‌کردیم که در این دوره مجلس و حتی در دوره بعدی نیز این طرح به جایی نمی‌رسد، سازمان نصر دخالتی در این باره نکرده است. با این حال این طرح گرچه در ماده یک آن سازمان نصر را ارتقا داده است، اما ایراداتی دارد که کارشناسان حقوقی ما درباره آن پیشنهاداتی ارائه داده‌اند. ما هم طبق اساس‌نامه خود نظرها و پیشنهاداتی داشتیم که با مجلس در حال پیگیری آنها هستیم. اما درباره این موضوع سازمان نظر مشخصی نداده است.
شاید یکی از ایرادات واضحی که در این طرح وجود دارد این باشد که کسب‌وکارهای اینترنتی با وجود اینکه در انجمن‌های دیگر حق عضویت را پراخت کرده‌اند، مجبورند با تشکیل این سازمان بار دیگر حق عضویت پرداخت کنند. آذرکار درباره این موضوع توضیح می‌دهد: «اکنون نیز شرکت‌های فناوری اطلاعات به ندرت حق عضویت را پرداخت می‌کنند. در مصوبه هیات وزیران این نکته به صراحت آمده که تمام افرادی که در حوزه فناوری اطلاعات، نرم‌افزار و سخت‌افزار، شبکه‌های اطلاع‌رسانی و غیره هستند باید حق عضویت بگیرند. اما ما ابزار تنبیهی در صورت عدم عضویت نداشتن افراد نداریم، اما سعی کردیم که با ایجاد تشکل‌ها افراد را جذب کنیم تا عضو شوند.»
نمافا هم حوزه خصوصی و هم دولتی را منتفع می‌سازد
با اینکه دبیر نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران برخی ایرادات این طرح را می‌پذیرد، اما با اجرای این طرح به‌دلیل اینکه باعث اتحاد بیشتر در حوزه فناوری اطلاعات می‌شود، موافق است. به بیان او هر قانونی که بتواند این اتحاد را بیشتر ایجاد کند و صدا، صدای واحدی باشد، هم برای دولت و هم بخش خصوصی مؤثر است، چراکه اگر دولت بخواهد با بدنه فناوری اطلاعات وارد تعامل شود، بهتر است که از یک نهاد مشخص تعامل کند. اکنون حوزه فناوری اطلاعات نیز حوزه اثرگذاری شده و در طول چند سال اخیر توانسته ابزارهای مناسبی را برای کشور فراهم کند. بنابراین اگر جایگاه سازمان نصر ارتقا پیدا کند، هم بخش خصوصی و هم بخش دولتی منتفع می‌شوند.
آذرکار سازمان نصر را صدای بخش خصوصی می‌داند. از نظر او این سازمان هم غیرانتفاعی است و بر اساس حق عضویتی که می‌گیرد، اداره می‌شود. بنابراین فرقی نمی‌کند که اسم آن نمافا باشد یا سازمان نظام صنفی. مانند بقیه صنوف هرچقدر تعداد اعضای این تشکل صنفی بیشتر باشد، بهتر است.
او به نقش مهم شرکت‌های حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات اشاره کرد و معتقد است که لازم است سازمان نظام صنفی هم در مقاطعی پوست‌اندازی کند. طبق اساسنامه‌ای که سازمان نصر دارد این سازمان زیر نظر قانون صنفی کشور نیست و قانونگذار آن زمان حس کرده که حوزه فناوری اطلاعات حوزه پیشروتری است و جنسیت و سنخیت آن با بقیه فرق می‌کند. حوزه فناوری اطلاعات حوزه‌ای است که سریع رشد و ابعاد جدیدی را در جامعه ایجاد می‌کند که نیاز دارد این ابعاد جدی‌تر دنبال شوند. بنابراین ما هم طبق اساس‌نامه خود نظرها و پیشنهاداتی داشتیم که با مجلس در حال پیگیری آنها هستیم، هرچند سازمان نصر درباره طرح نمافا نظر مشخصی هنوز ارائه نداده است.
