پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
آیا استخراج‌کنندگان بیت‌کوین دلیل اصلی افزایش مصرف برق هستند؟
استخراج بیت‌کوین در روزهای گرم حرف و حدیث‌های بیشتری پیدا کرده است. آمار مطمئنی از میزان مصرف برق استخراج‌کنندگان در دست نیست و همین عامل باعث می‌شود از طرفی با استخراج بیت‌کوین مخالفت و از طرف دیگر مقصر افزایش مصرف برق شناخته شود.
فصل گرما و اوج مصرف برق فرا رسیده، اما امسال با افزایش قیمت بیت‌کوین نیز روبه‌رو بوده‌ایم، از طرفی دستگاه‌های ماینینگ نسبت به سال قبل بیشتر در ایران فعال شده‌اند. تا جایی که معاون وزیر برق و انرژی وزارت نیروی ایران خبر از استخراج بیت‌کوین با برق مساجد که برق رایگان می‌گیرند داده است. هرچند آمار دقیقی از میزان مصرف برق استخراج‌کنندگان بیت‌کوین داده نشده، اما تخمین زده شده که اگر این روند ادامه یابد مصرف برق آنها به ۲ هزار مگاوات خواهد رسید.
حالا عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفته که تعرفه‌های برق مزارع بیت‌کوین به‌زودی تغییر خواهد کرد. پیش از این نیز معاون وزیر نیرو گفته بود که نرخ برق برای ماینرها تغییر خواهد کرد. آنطور که به‌نظر می‌رسد دولت قرار است پس از شناسایی مزارع بیت‌کوین آیین‌نامه اصلاح تعرفه‌های برق بیت‌کوین را در هیات وزیران مطرح کند.
طبق آمار دیگری که سخنگوی صنعت برق داده بخش اصلی افزایش ۷ درصدی مصرف برق به‌دلیل تولید ارزهای رمزنگاری‌شده است. اما به‌طور کلی درحالی‌که ما سالیانه حدود پنج درصد افزایش مصرف برق داریم، می‌توان مقصر اصلی افزایش مصرف برق را ماینینگ دانست؟
.
درآمد 108 میلیون تومانی هر واحد بیت‌کوین در ایران
بلومبرگ در گزارش 7 تیرماه خود با عنوان «فشار استخراج بیت‌کوین بر شبکه‌های برق ایران» اشاره کرده روندی که برای ایجاد واحدهای بیت‌کوین استفاده می‌شود، آنقدر برق مصرف می‌کند که باعث افزایش مصرف برق ایرانی‌ها شده و فشاری بی‌سابقه بر شبکه‌های برق گذاشته است و مقامات را مجبور کرده عرضه برق به این اصطلاح مزارع تولید ارز دیجیتال را کاهش دهند.
طبق این گزارش، تولید هر بیت‌کوین معادل مصرف سالانه 24 خانه در تهران برق مصرف می‌کند یا معادل مصرف برق یک خانه در تهران به مدت 24 سال است.
یارانه هر کیلووات برق نیز 5هزار ریال است، یعنی تولید یک واحد بیت‌کوین حدود 350 میلیون ریال با یارانه دولتی یا حدود 2700 دلار هزینه می‌برد.
چند روز پیش، بیت‌کوین 11 هزار و 770 دلار در ایران معامله شده که 38 درصد در همین ماه و بیش از 200 درصد به‌صورت سالانه افزایش داشت. بر این اساس استخراج هر واحد بیت‌کوین 8300 دلار یا به عبارتی 108 میلیون تومان در ایران درآمد دارد.
ببینید: فرصت‌ها و هزینه‌هایی که ماینینگ برای اقتصاد ایران دارد
.
میزان اوج مصرف برق ثبت‌شده چقدر است؟
برای پی‌بردن به روند افزایش مصرف برق نسبت به سال گذشته به آماری که سخنگوی شرکت برق منطقه‌ای تهران اعلام کرده رجوع می‌کنیم. او گفته اوج مصرف برق ثبت‌شده در شرکت توزیع برق منطقه‌ای تهران که مسئول تأمین برق استان‌های تهران، قم و البرز است، از رقم ۹ هزار و ۸۶۰ مگاوات رد شده که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل که معادل ۹ هزار و ۲۰۸ مگاوات بود، هفت درصد رشد داشته است.
براساس اعلام ایسنا سخنگوی صنعت برق درباره میزان مصرف برق گفته است: «در خردادماه امسال مصرف ۳۳۰۰ مگاوات برق در ساعات اوج مصرف در کشور ثبت شده است. این رقم بیش از مصرف سه استان آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل است.»
اما زمانی که به آمار وضعیت برق در ماه گذشته از سوی شرکت توانیر نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که پیک مصرف برق کشور بیشتر از این حرف‌هاست و در ساعت دو بعد از ظهر روز ۲۸ خرداد پیک مصرف ۵۴ هزار و ۱۳۹ مگاوات در کشور ثبت شده است. اما عدد ۳۳۰۰ مگاوات از کجا آمده؟ می‌توان این احتمال را داد که احتمالاً منظور رجبی از اعلام این رقم، میزان رشد مصرف برق در ساعت پیک است.
خرداد سال گذشته پیک مصرف برق در کشور ۵۰ هزار و ۷۱۳ مگاوات ثبت شده بود که تقریباً سه هزار و ۳۰۰ مگاوات رشد را نشان می‌دهد.
.
میزان افزایش مصرف برق پیش از استخراج بیت‌کوین
با توجه به آمارهای شرکت توزیع توانیر می‌توان نشان داد که روند افزایش مصرف برق پیش از استخراج بیت‌کوین چقدر بوده است. این آمارها نشان می‌دهد که پیک مصرف برق کشور از سال ۹۳ یعنی پنج سال پیش تا حالا، هر سال به‌طور میانگین حدود دو هزار مگاوات افزایش پیدا کرده است. سال ۹۳ پیک مصرف برق در مردادماه اتفاق افتاد و در یک لحظه ۴۸ هزار و ۸۰۰ مگاوات برق در کشور مصرف شد.
پیک مصرف سال 13۹۴ بر اساس اعلام شرکت توانیر ۵۰ هزار و ۲۰۰ مگاوات است و این مقدار در سال 13۹۵ با افزایش دو هزار و ۸۰۰ مگاواتی به ۵۳ هزار مگاوات رسیده است.
مقدار افزایش پیک مصرف برق در سال 13۹۶ حدود دو هزار و ۴۰۰ مگاوات و در سال ۹۷ حدود هزار و ۶۰۰ مگاوات است.
این موارد نشان‌دهنده این است که عوامل گوناگون دیگری نیز می‌تواند در افزایش مصرف برق تاثیرگذار باشد. یکی از آنها بالا رفتن دمای هوا است که خود به تنهایی می‌تواند دلیل بزرگی برای افزایش مصرف برق در کشور شود.
ببینید: آنچه در رویداد «ماینینگ، خوب، بد، زشت» گذشت
.
قیمت به‌صرفه برق ایران برای ماینینگ
با توجه به گزارشی که همشهری منتشر کرده با قیمت و سختی فعلی استخراج بیت‌کوین رقمی معادل با ۶.۳ میلیون دلار درآمد روزانه ایجاد می‌شود و آستانه سوددهی برق ۱۰ سنت تخمین زده می‌شود که معادل کیلوواتی ۱۳۰۰ تومان (دلار ۱۳۰۰۰ تومان) است.
در کشورهای زیادی قیمت برق بسیار بالاتر از ۱۰ سنت است و در ایران برق تقریباً یک‌دهم این رقم است که یعنی روزانه حدود ۵.۵ میلیون دلار سوددهی برای ماینرها و سالانه ۲.۳ میلیارد دلار درآمد رمزارزی حاصل می‌شود. اگر بهای تمام‌شده هر کیلووات برق برای دولت را داشته باشید، می‌توان میزان پولی که از محل یارانه‌ها خرج این کار می‌شود را به‌دست آورد. با این حساب و کتاب می‌توان گفت هر کسی که دستگاه‌های ماینر بیشتری داشته باشد، برق بیشتری مصرف کرده و در مقابل سود زیادی هم به جیب می‌زند.
ببینید: ماینینگ؛ خوب، بد، زشت / موافقان و مخالفان ماینینگ چه می‌گویند؟
اما مساله دیگری که وجود دارد این است که قیمت واقعی برق مشخص نیست. محمدرضا جمالی، مدیرعامل شرکت نبض‌افزار در این‌باره گفته است: «در ماینینگ از منابع مشاع سوبسید در حوزه انرژی برق استفاده می‌شود و باید تکلیف حداقل سه هزار دلار سوبسید انرژی داده شده به کاوش و استخراج هر بیت‌کوین مشخص شود. اگر در کشور ما برق کمتر از یک سنت است به خاطر سوبسید است و اگر در چین برق دو سنت است قیمت واقعی آن این است.»
.
مصرف برق ماینینگ، ناچیز است
سهیل نیکزاد، بیت‌کوینر معتقد است که مصرف برق بیت‌کوین در مقابل کل مصرف برق کشور مقدار ناچیزی است.
او گفته است: «بعضی‌ها می‌گویند استخراج بیت‌کوین باعث به هم ریختن انضباط مالی کشور می‌شود. در شرایطی که به‌خاطر یک سوءتفاهم یا اشتباه 7 میلیارد یورو پول کشور هدر رفته، نمی‌توان از انضباط حرف زد. در ثانی، میزان استخراج بیت‌کوین در کل دنیا از نصف این مقدار هم کمتر است و تأثیر چندانی بر شبکه برق کشور ندارد.» او در عین حال، مصرف برق بیت‌کوین را فقط چند درصد کل مصرف برق کشور در شرایط اوج مصرف می‌داند.
ببینید: نیکزاد: وقتی برق را با یارانه برای تولید آلومینیوم یا خودرو می‌دهیم، به بیت‌کوین نیز بدهیم
.
غافل از انرژی‌های تجدیدپذیر
در این میان عده‌ای از جایگزین‌کردن انرژی برق برای ماینینگ گفته‌اند. مانند انرژی‌های تجدیدپذیری که به دلیل ظرفیتی که ایران دارد می‌تواند مقرون به‌صرفه باشد. به گفته مسعود زمانی، مدیر دفتر سیستم‌ها و روش‌های هلدینگ فناپ کم‌آفتاب‌ترین بخش کشور ما، از پر آفتاب‌ترین نقطه کشور آلمان، آفتابی‌تر است حالا تصور کنید که ما چه ظرفیتی را داریم از دست می‌دهیم.
او معتقد است که ما از انرژی تجدیدپذیر خورشیدی و بادی غافل شده‌ایم و با وجود اینکه انرژی خورشیدی سال‌ها است که صرفه اقتصادی دارد اما به آن توجه نمی‌کنیم.
ببینید: تب ماینینگ بیت‌کوین با هزینه‌های گزاف
.
رگولاتوری گنگ، بالای سر ماینینگ
عده‌ای دیگر به عدم رگولاتوری مناسب در این زمینه اشاره کرده‌اند. آنها معتقد هستند که با بهینه‌سازی مناسبی در مصرف برق می‌توان مانینگ را توجیه‌پذیر دانست، اما در حال حاضر با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
جمالی در این رابطه گفته است: «موضوع انرژی مصرفی این صنعت، عدم رگولاتوری مناسب و مشخص نبودن قسمت‌های گنگ و مبهمی است که در خصوص ماینینگ وجود دارد. با توجه به اینکه کشور ما سرانه مصرف انرژی بسیار بالایی دارد، بهینه‌سازی مناسب صورت نگرفته و ۹۲ درصد سبد انرژی از نیروگاه‌های فسیلی تأمین می‌شود، بنابراین ماینینگ از نظر اقتصادی، اخلاقی و محیط‌زیستی، توجیه‌ناپذیر است.
با این حال استخراج بیت‌کوین هنوز متوقف نشده و بنا به شواهد، دولت نیز قصد ندارد برق استخراج‌کنندگان را قطع کند، بلکه به‌دنبال اصلاح تعرفه برق مزارع بیت‌کوین و ضابطه‌مندکردن آن است. حال باید منتظر ماند که افزایش پیک مصرف سالانه برق تا کجا پای استخراج‌کنندگان بیت‌کوین را وسط می‌کشد و مقصر شناخته می‌شوند.
