پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
ضعف‌های اجرای طرح یارانه نان در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس / اصلاحات محقق نشد
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی طرح اصلاح نظام پرداخت یارانه نان از سوی دولت سیزدهم در سال جاری پرداخته و با طرح ایرادات اعلام کرده: «اجرای طرح کنونی دولت مبنی بر اصلاح شیوه پرداخت یارانه نان محاسنی به همراه خواهد داشت، اما دولت در اجرای تغییر در شیوه پرداخت یارانه، برنامه شفاف و مشخصی اعلام نکرده است.»
به گزارش «راه پرداخت»، دولت سیزدهم ارز 4200 تومانی را در سال جاری با استدلال اینکه تخصیص این ارز منجر به فساد و رانت شده بود، حذف کرد و از خلال این طرح، یارانه نان شکل گرفت که طبق آن، خریدار نان را به قیمت یارانه‌ای خریداری کرده و دولت مابه‌التفاوت قیمت یارانه‌ای و آزاد را به حساب نانوایی واریز می‌کند.
این طرح ابتدا در استان زنجان به‌صورت آزمایشی اجرا شد و سپس به استان‌های قم، گلستان، فارس، کرمان و قزوین رسید. اواخر خردادماه نیز نوبت اجرای این طرح به استان تهران رسید.
با گذشت تقریباً هشت ماه از اجرای طرح یارانه نان، انتقادات و ایراداتی به اجرای این طرح وارد است. مرکز پژوهش‌های مجلس نیز به بررسی اجرای طرح اصلاح نظام پرداخت یارانه نان از سوی دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۱ پرداخته که بر اساس این گزارش، طرح یارانه از زمان اجرا تاکنون نتوانسته موفق عمل کند و ضعف‌هایی دارد.
مشکلات طرح یارانه نان از نظر مرکز پژوهش‌های مجلس
نبود چاره‌اندیشی صحیح در رابطه با شیوه تأمین آرد نانوایی‌ها، عدم اقناع مناسب افکار عمومی ازجمله مصرف‌کنندگان و اتحادیه‌ها و صنف‌های مرتبط با نان، بی‌توجهی به تولیدکنندگان نان کامل (مشتمل بر سبوس کافی و جنین گندم)، عدم تعیین تکلیف خریدهای اینترنتی و عدم تجهیز تمامی نانوایی‌های سنتی به دستگاه کارت‌خوان هوشمند از جمله مشکلات طرح اصلاح یارانه نان است که در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس مطرح شده است.
علاوه بر این، در این گزارش، چابک‌نبودن شرکت تأمین‌کننده دستگاه کارت‌خوان هوشمند، عدم تعیین تکلیف اتباع خارجی و تخلفات واحدهای نانوایی در سطح کشور از دیگر ضعف‌های طرح اصلاح یارانه نان اعلام شده است.
همچنین، مرکز پژوهش‌های مجلس تخلفات نانوایی‌ها در اجرای طرح یارانه نان را در مواردی چون کم‌فروشی، فروش اجباری نان ویژه و درنتیجه تضییع حقوق مصرف‌کنندگان، ثبت غیرواقعی فروش نان به‌منظور عرضه خارج از شبکه آرد یارانه‌ای، عدم پخت سهمیه آرد روزانه به‌طور کامل و گران‌فروشی اعلام کرده است.
بررسی ایرادات مرکز پژوهش‌های مجلس به طرح یارانه نان نشان می‌دهد دولت سیزدهم در اجرای این طرح موفق عمل نکرده است. در این گزارش آمده است: «در طرح اصلاح یارانه نان گفته شده که نانوایان دولتی همچنان آرد را بر اساس سهمیه سابق و به‌صورت یارانه‌ای دریافت کرده و مشتریان نیز همچون گذشته نان را خریداری می‌کنند. مسئله حائز اهمیت اینکه تا این لحظه هنوز تأمین آرد برای نانوایان دولتی همچون سابق است و شیوه جدیدی برای توزیع آرد به نانوایی‌ها اجرایی نشده است. به این شکل که نانوایی‌های دولتی همچنان آرد را بر اساس سهمیه و به‌صورت یارانه‌ای دریافت می‌کنند.»
در ادامه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است: «در طرح پرداخت یارانه باید از ابتدای زنجیره به انتهای زنجیره تولید نان منتقل شود؛ یعنی نانوایان آرد را با قیمت آزاد خریداری کنند، اما نان را با همان قیمت قبل بفروشند، سپس دولت مابه‌التفاوت قیمت را به حساب نانوایان واریز کند. چنین شرایطی همچنان اجرایی نشده است.»
همه نانواها کارت‌خوان هوشمند ندارند
در بخش دیگری از این گزارش به عدم تجهیز تمامی نانوایی‌های سنتی به دستگاه کارت‌خوان هوشمند، به‌عنوان یکی از مشکلات اجرای طرح یارانه نان، پرداخته شده و آمده است: «با گذشت چند ماه از اجرای طرح اصلاح یارانه نان، همچنان تعدادی از نانوایی‌ها به دستگاه کارت‌خوان هوشمند تجهیز نشده‌اند و به شکل سابق به فعالیت خود ادامه می‌دهند. در چنین شرایطی از یک سو آمارهای استخراج‌شده از محل کارت‌خوان‌های هوشمند، ناقص بوده و از طرف دیگر اجرای طرح به‌طور کامل عملیاتی نخواهد شد.»
در ادامه درباره جزئیات مشکل چابک‌نبودن شرکت تأمین‌کننده دستگاه کارت‌خوان هوشمند در اجرای طرح اصلاح یارانه نان آمده است: «براساس مصاحبه میدانی صورت‌گرفته از چندین واحد نانوایی در تهران و سایر اخبار منتشرشده، گلایه‌هایی نیز مبنی بر عدم پاسخگویی و ارائه خدمات به‌موقع شرکت تأمین‌کننده دستگاه کارت‌خوان هوشمند به نانوایان وجود داشته است. برخی از نانواهایی که با خرابی دستگاه مواجه شده بودند، اذعان داشتند برای رفع خرابی این دستگاه‌ها مدت زمان زیادی را به‌صورت تلفنی و حضوری منتظر رسیدگی از سوی شرکت بوده‌اند.»
بلاتکلیفی اتباع خارجی در طرح یارانه نان
عدم تعیین تکلیف اتباع خارجی از دیگر ضعف‌های طرح اصلاح یارانه نان است که در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در این رابطه آمده است: «با وجود وعده‌های مسئولان مربوطه مبنی بر ساماندهی اتباع خارجی مقیم ایران جهت خرید نان، هنوز این دسته از افراد در کشور نان را با پول نقد خریداری می‌کنند.»
بی‌توجهی طرح یارانه نان به خریدهای اینترنتی
در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس درباره مشکلات اجرای طرح یارانه نان به عدم تعیین تکلیف خریدهای اینترنتی در طرح اصلاح یارانه اشاره شده و آمده است: «برخی از خانوارها خریدهای روزانه خود را به‌صورت اینترنتی انجام می‌دهند. این افراد تمایل دارند به جای ایستادن در صف‌های نانوایی، در خانه خود و از طریق بسترهای فروش اینترنتی خرید نان را انجام دهند. دولت محترم هنوز سازوکاری برای خریدهای آنلاین و اینترنتی اعلام نکرده است.»
در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به آسیب‌شناسی تخلفات نانواها در اجرای طرح یارانه نان پرداخته شده و آمده است: «مدیریت داده‌محور سهمیه آرد نانوایی‌ها واجد چند ایراد است: اول اینکه ممکن است با تغییر مدیران اجرایی، این روش نیز دستخوش تغییرات یا متوقف شود و اجرا نشدن آن به‌معنای گسترش قاچاق و عرضه خارج از شبکه است. دوم اینکه دستکاری داده‌های دستگاه‌های کارت‌خوان هوشمند نیز امکان‌پذیر است. مثلاً این امکان وجود دارد که برخی از نانوایان برای اینکه نشان دهند در طول روز فروش زیادی داشته‌اند با چندین کارت بانکی اقدام به کارت کشیدن در دستگاه‌های کارت‌خوان‌ها مستقر در نانوایی‌ها کرده و بر این اساس سهمیه آرد بیشتری نیز دریافت کنند.»
در ادامه این گزارش آمده: «بنابراین به نظر می‌رسد آزادسازی کامل قیمت آرد برای تمامی نانوایی‌ها و پرداخت مابه‌التفاوت قیمت آن به نانوایی‌های دولتی در صورت رعایت الزامات مربوطه، شیوه منطقی‌تری خواهد بود.»
پیشنهادهای مرکز پژوهش‌های مجلس به دولت درباره یارانه نان
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش بررسی طرح اصلاح یارانه نان به بیان پیشنهادهایی برای رفع ضعف‌های این طرح پرداخته که این پیشنهادها شامل موارد زیر است:
ضرورت تأمین نقدینگی نانوایان و کارخانجات آرد جهت تأمین مواد اولیه، ضرورت توجه به تفاوت مصرف نان در دهک‌های مختلف درآمدی، ضرورت چاره‌اندیشی برای خانواده‌هایی که خودشان نان پخت می‌کنند، ضرورت برنامه‌ریزی برای افزایش سطح مهارت و ضرورت تقویت نظارت.
بنابراین، در حالی که مرکز پژوهش‌های مجلس به بررسی ایرادات طرح اصلاح نظام پرداخت یارانه نان پرداخته، پیش از این راه پرداخت در گزارش‌های مختلفی به بررسی اجرای این طرح پرداخته بود.
در یک گزارش به بررسی تجربه شهروندان زنجانی به‌عنوان اولین استان اجرای آزمایشی این طرح پرداخت که در بخشی از آن به ناتوانی دستگاه هوشمند نان یارانه‌ای در جلوگیری از قاچاق اشاره شد. همچنین راه پرداخت در گزارشی دیگر به بررسی فاز اول اجرای طرح هوشمندسازی نان در تهران و مشکلات کار با دستگاه‌های هوشمند برای نانوایان پرداخت.
گزارش‌های راه پرداخت نشان داد حذف مهاجران افغانستانی و بدون شناسنامه‌ها از این طرح و تحمیل خرید نان به نرخ آزاد به آنها، دونرخی‌کردن نان، تقویت احتمال کمبود عرضه نان و سوداگری در بازار آرد، ضعف در طراحی دستگاه هوشمند و ناتوانی آن برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی از جمله مواردی بود که در اجرای این طرح قابل بحث است.
از سوی دیگر، راه پرداخت در گزارشی به بررسی تخلفات نانواها در اجرای طرح یارانه نان پرداخت که در این زمینه، یکی از شاگرد نانواهای شهر زنجان توضیح داد: «چیزی که در صنف ما زیاد دیده می‌شود، کم‌فروشی و از آن طرف فروش آزاد آرد است و این مسئله الان هم به وضوح دیده می‌شود. در برخی نانوایی‌ها شاهد این هستیم که متصدیان نانوایی با کارت‌های دیگر در کارت‌خوان، خرید تعداد بالایی نان را ثبت می‌کنند؛ در حالی که نانی فروخته نمی‌شود و آرد آن تعداد نان در بازار آزاد فروخته می‌شود، با اینکه یارانه آن از دولت گرفته شده است.»
همچنین، میثم فلاح، مدیرعامل شرکت «داده تدبیر ایرانیان» به‌عنوان کسی که سال‌ها در صنف نانوایی فعالیت می‌کند، از مشکلات کار با دستگاه‌های هوشمند در نانوایی‌های زنجان گفت: «این دستگاه‌ها تاکنون چند مشکل داشته‌اند: یکی اینکه تمامی کارت‌های بانکی را پوشش نمی‌دهند، برای مثال کارت‌های بانک پارسیان و بانک سامان برای پرداخت از طریق این دستگاه‌ها مشکل دارند. همچنین هنگام خرابی به هر دلیل از پشتیبانی لازم برخوردار نیستند. مثلاً وقتی دستگاه کار نمی‌کند و شرکت برای تعمیر آن را تحویل می‌گیرد، هیچ دستگاه جایگزینی در اختیار نانوا قرار نمی‌گیرد و نانوا مجبور است یا نقدی از مشتری پول نان را بگیرد یا از همان دستگاه کارت‌خوان قدیمی استفاده کند. همچنین قطعی دستگاه‌ها مکرر است و حتی بارها شده تا ۴۸ ساعت دستگاه قطع بوده است. این جدا از قطعی‌هایی است که طی روز اتفاق می‌افتد.»
