پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بلاکچین چه تحولی در نظام اجرایی بودجه ایجاد می‌کند؟
کارشناس معاونت اقتصادی و هماهنگی سازمان برنامه‌وبودجه: فناوری بلاکچین می‌تواند کمک کند به‌نظام اجرایی بودجه برای اینکه تحولی را شاهد باشیم و یک پارادایم جدید را می‌توانیم به‌عنوان پارادایم اجرای اعتباری بودجه معرفی کنیم که با توجه به شرایط موجود، اصلاحات بودجه‌ای یک ضرورت است
نیلوفر دمنه، کارشناس معاونت اقتصادی و هماهنگی سازمان برنامه‌وبودجه با موضوع، اجرای اعتباری بودجه عمومی مبتنی بر فناوری بلاکچین؛ تحولی در مدیریت مالی دولت در ادامه رویداد «ارز دیجیتال بانک مرکزی، تهدید، فرصت یا ضرورت» به سخنرانی خود پرداخت.
به گزارش راه پرداخت، او در ابتدای سخنرانی خود گفت: «فناوری بلاکچین می‌تواند کمک کند به‌نظام اجرایی بودجه برای اینکه تحولی را شاهد باشیم و یک پارادایم جدید را می‌توانیم به‌عنوان پارادایم اجرای اعتباری بودجه معرفی کنیم که با توجه به شرایط موجود، اصلاحات بودجه‌ای یک ضرورت است. در نظام مدیریت مالی دولت که درواقع همان نظام اطلاعاتی دولت است درکل دنیا به دنبال جواب دادن به یک سری از سؤالات کلیدی است، اینکه پول‌های دولت در کجا هزینه می‌شود؟ این پول‌ها چگونه هزینه می‌شود؟ و درنتیجه هزینه کرد پول‌های دولت چه خروجی‌هایی تحویل گرفته است؟ این موضوعات چالش‌های کلانی هستند که نظام اطلاعاتی مالی کشورمان با آن مواجه است و اینکه دولت اصلاً نمی‌تواند به سؤالات موجود برای هر ریالی که از خزانه خارج می‌شود را پاسخ دهد.»
او در ادامه افزود: «درنتیجه زمانی که با کمبود منابع مواجه هست نمی‌تواند راحت تصمیم بگیرد که کاهش هزینه‌ها را از کجا شروع کند و اصلاحات را چگونه انجام دهد. برای همین نظام‌های اطلاعاتی مالی دولت اصلاحشان در تغییرات بحث FISCAL شکل می‌گیرد. برای رسیدن به یک نظام اطلاعات مالی مناسب یک چرخه سامانه اطلاعاتی معمولاً در کشورها شکل‌گرفته است که به FAMS در بخش دولتی معروف هستند. نکته مهم سامانه‌های اطلاعاتی این است که علی‌رغم گذشت مدت‌زمان زیادی اما این چرخه به‌درستی شکل نگرفته است و اطلاعات در این چرخش گردش نکرده است. رویکردهای مختلفی برای بهبود وضعیت و ایجاد یکپارچگی برای سامانه‌ها در کشورهای مختلف با توجه به شرایطشان به وجود آمده است.»
بلاکچین می‌تواند کارایی نظام بودجه را افزایش دهد
کارشناس معاونت اقتصادی و هماهنگی سازمان برنامه‌وبودجه با معرفی راهکاری جدید برای بهبود شرایط گفت: «به همین خاطر در تلاش هستیم تا با کمک فناوری بلاکچین و دفاتر کل توزیع‌شده سامانه‌ها را به‌گونه‌ای بهم متصل کنیم که نظام اجرایی بودجه با کارایی بیشتر فعالیت خود را انجام دهد. با این رویکرد زمانی که بودجه‌ای به دولت تعلق می‌گیرد، کمیته‌ای تشکیل می‌شود که در حال حاضر هم کمیته تخصیص را داریم ولی در مدل جدید بر مبنای تصمیماتی که کمیته بودجه می‌گیرد گواهی اعتبار یا توکن‌هایی صادر می‌شود و در اختیار دستگاه اجرایی قرار می‌گیرد.
این توکن‌ها می‌توانند به‌راحتی در کیف پول دستگاه اجرایی قرار گیرد و اگر این دستگاه بخواهد با سایرین انتقالاتی داشته باشند این توکن‌ها در کیف پول‌هایشان جابه‌جا می‌شوند. در دستگاه اجرایی در خصوص نحوه هزینه کرد این توکن تصمیم‌گیری می‌شود، ایجاد تعهد صورت می‌گیرد و درنهایت زمانی که دستگاه تصمیم داشت پول را واریز کند توکن به ذی‌نفع نهایی پرداخت می‌شود، در گام آخر هم خزانه وارد می‌شود و در این مرحله پرداخت توکن موردنظر را به پول نقد تبدیل می‌کند.»
او با معرفی فواید این راهکار تشریح کرد: «یکی از فواید این راهکار این است که دیگر پول نقد در دستگا‌ه‌ها جابه‌جا نمی‌شود و فایده دیگر این اتفاق که به‌وسیله فناوری بلاکچین صورت می‌گیرد این است که کل اطلاعات تبادلاتی که این توکن طی می‌کند در آن ثبت می‌شود و هر ریال که از خزانه خارج می‌شود کاملاً قابل رصد است و از طرفی حسابرسی عملکرد که چالشی در نظام بودجه و ارزیابی برایمان بود را می‌توان با این راهکار برطرف کرد. در بحث بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد هم این رویکرد می‌تواند نقش بسزایی داشته باشد.»
گواهی اعتبار یا توکن چیست؟
او همچنین به تعریف گواهی اعتبار الکترونیک پرداخت. به گفته او گواهی اعتبار یا توکنی که در اجرای بودجه از آن صحبت شد درواقع در بلاکچینی خصوصی که مخصوص دولت است تولید می‌شود. یکی از ویژگی‌هایش، خردشوندگی است بنابراین وقتی به یک دستگاهی اختصاص پیدا می‌کند به‌راحتی می‌تواند به دستگاه‌های زیرمجموعه‌اش تقسیم و توزیع شود. یکی دیگر از ویژگی‌های مهم گواهی اعتبار این است که اگر در کیف پول دستگاه اجرایی بود نقد نشود و به‌محض اینکه در کیف پول ذی‌نفع نهایی قرار گرفت به‌طور خودکار به وجه نقد تبدیل شود. همچنین همه اطلاعات و تبادلاتی که در دستگاه‌های مختلف اتفاق افتاده، بر روی آن توکن با جزییات ثبت‌شده بنابراین امکان رهگیری وجود دارد. کنتر‌ل‌های مالی که دولت در نظر دارد می‌تواند با توسعه گواهی اعتبار یا توکن‌ها در بستر قرارداد هوشمند انجام بگیرد. از دیگر ویژگی‌هایی که گواهی اعتبار دارد این است که کاملاً قابل رصد و کنترل است.
دمنه در ادامه گفت: «نکته مهم برای اینکه یک نگرانی وجود دارد این است که نا ترازی‌های دولت به بانک مرکزی منتقل بشود، برای همین هم دولت می‌تواند به ازای انتشار هر واحد گواهی اعتبار (توکن) مقداری پول برای آن بلوکه کند که می‌تواند به شکل منابع نقد در خزانه بلوکه بشود و یا به شکل اوراق مالی که دولت هم هرسال اجازه می‌گیرد در سقف مصوب قانون بودجه آن را بلوکه کند. در زمان تسویه گواهی اعتبار هم درواقع خزانه آن تسویه را با ذی‌نفع خود انجام می‌دهد و اگر منابع نقد در اختیار نداشت در این صورت اوراق مالی را می‌فروشد و منابع خود را صرف تسویه می‌کند.»
چرا از راه‌حل‌های پول خصوصی مبتنی بر بلاکچین (پول رنگی) برای مدریت بودجه استفاده نمی‌شود؟ او در پاسخ به این سوال گفت که در کشور به دنبال این موضوع هستیم تا ضرورتش را تبیین کنیم و خوشبختانه مسئولین سازمان برنامه اقتصاد به‌ضرورت این موضوع پی برده‌اند و امیدوار هستیم اگر قوانین رگولاتوری اجازه بدهد بستری خصوصی برای بلاکچین دولت ایجاد بشود و این پول دولتی شکل بگیرد که بیشتر ما به‌عنوان ابزار تسویه درون دولت به آن نگاه می‌کنیم. به‌محض اینکه بخواهد از دولت خارج شود و ذی‌نفعان بخواهند از آن استفاده کنند پول نقد است که جایگزین این توکن خواهد شد بنابراین فکر می‌کنم مشکل خاصی در حوزه رگولاتوری وجود نداشته باشد و در تلاش هستیم عملیاتی شود.
جهت اجرای قراردادهای هوشمند مطرح‌شده برای بودجه مبتنی بر بلاکچین نیازمند وجود دیجیتال ریال است، آیا در این خصوص با بانک مرکزی صحبتی شده است؟ دمنه در پاسخ به این سوال نیز مطرح کرد که با بانک مرکزی صحبتی نشده است. در این خصوص ایده اجرای اعتباری بودجه را با بانک مرکزی مطرح کردیم و بانک هم موافق است ولی اینکه بخواهد روی یک بستر خصوصی دولت شکل بگیرد تفاهمی در سطح کلان انجام‌نشده است.
