راه پرداخت
رسانه فناوری‌های مالی ایران

آیا ماینرها متهم اصلی قطع برق هستند؟

تقریبا تمامی پاسخ‌دهندگان به این سوال بر این عقیده بودند که نمی‌توان قطعی برق را به صنعت ماینینگ ربط داد و باید دلیل آن را در جای دیگری جستجو کرد. با این حال مسئول کمیته رمزارزهای اتاق بازرگانی ایران بر این عقیده بود که یکی از دلایل اصلی خاموشی‌های این روزها، می‌تواند فعالیت ماینرها باشد.

تا همین چند وقت پیش یک تصور وجود داشت که می‌توان از طریق بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال تحریم‌ها را دور زد. حالا نیز این تصور ایجاد شده که دلیل قطعی این روزهای برق، ماینینگ است. مگر ماینینگ در کشور چقدر انجام می‌شود که در فصل زمستان که حتی زمان پیک مصرف برق نیست، باعث قطعی برق شود؟ اگر نگاهی به آمار داشته باشیم، ماینینگ حتی با احتساب دستگاه‌های استخراج غیرمجاز نیز زیر 600 مگاوات برق صرف ماینینگ می‌شود؛ این در حالی است که مصرف سراسری در کل کشور روزانه نزدیک به 40 هزار مگاوات است. این موضوع بهانه‌ای شد تا از فعالان حوزه ماینینگ در کشور دو سوال مطرح کنیم. اول اینکه آیا ممکن است دلیل قطعی برق این روزها، ماینینگ باشد و دوم اینکه سهم ایران در ماینینگ دنیا چقدر است؟ تقریبا تمامی این افراد بر این عقیده بودند که نمی‌توان قطعی برق را به صنعت ماینینگ ربط داد و باید دلیل آن را در جای دیگری جستجو کرد. با این حال مسئول کمیته رمزارزهای اتاق بازرگانی ایران بر این عقیده بود که یکی از دلایل اصلی خاموشی‌های این روزها، می‌تواند فعالیت ماینرها باشد. در ادامه نظر هر یک از این فعالان را می‌خوانید.

محمدجواد صمدی، قائم‌مقائم مدیرعامل شرکت ققنوس

مقصر اصلی قطعی برق در کشور وزارت نیرو است

محمدجواد صمدی‌راد قائم مقام مدیرعامل شرکت ققنوس نیز بر این عقیده است که دلیل قطعی برق نمی‌تواند ماینینگ باشد. او درباره دلیل این قطعی‌ها توضیح داد: «مشکل قطعی برق ناشی از دو مسئله ریشه‌ای است؛ عدم مدیریت صحیح عرضه گاز (شامل کمبود مخازن ذخیره گاز طبیعی برای شرایط پیک مصرف) و مشکلات ریشه‌ای صنعت برق (فرسوده بودن شبکه توزیع، فرسوده بودن تجهیزات نیروگاهی و بازدهی بسیار پایین نیروگاه‌ها، عدم توسعه شبکه برق متناسب با برنامه توسعه، عدم سیاست‌گذاری صحیح وزارت نیرو در مدیریت شبکه و پیک سابی). به‌طورکلی، مقصر اصلی قطعی برق در کشور وزارت نیرو، به دلیل عدم سیاست‌گذاری صحیح و مدیریت مناسب زیرساخت انرژی کشور است.»

صمدی‌راد درباره سهم ایران از ماینینگ دنیا نیز صحبت کرد و گفت: «به دلیل استفاده از VPN و VPS و استخرهای کوچک محلی توسط برخی از ماینرهای داخلی، میزان دقیق هش ریت ایران بر اساس IP مقدور نیست؛ اما آمار غیررسمی و غیر مستند حاکی از حداکثر یک درصد هش ریت شبکه بیت‌کوین است و نه بیشتر.»

دلیل قطعی برق سياست‌های اشتباه وزارت نيرو است

به عقیده علی امیری هم‌بنیان‌گذار زرین پال، دلیل قطعی برق، نمی‌تواند ماینینگ باشد چون مراکزی که به‌صورت قانونی ماين انجام می‌دهند به‌شدت کم هستند. او دلیل قطعی برق را به خاطر سياست‌های اشتباه وزارت نيرو می‌داند و دلایل آن را این‌طور توضیح می‌دهد: «اول اینکه انشعابات فروخته شده در ساير شهرک‌های صنعتی بيشتر از مقدار برق موجود در آن مناطق هست و امسال که صنايع به‌واسطه گران شدن نرخ ارز رونق گرفته‌اند، باعث شده اين کمبود برق محسوس‌تر باشد. همچنین ظرفيت خالی توليد برق در بسياری از نیروگاه‌های کوچک و خصوصی کشور وجود دارد ولی وزارت نيرو به‌واسطه سیاست‌گذاری اشتباه، کاری کرده است که اين نیروگاه‌ها خاموش بودن را بر روشن بودن ترجيح بدهند؛ به‌صورت کلی شرکت توزيع مانعی بين مصرف‌کننده و تولیدکننده شده و اجازه نمی‌دهد تولیدکننده و مصرف‌کننده مستقيم با یکدیگر در ارتباط باشند و تعامل کنند. به خاطر همين موضوع نیز مصرف‌کننده به برق موردنیاز خود نرسيده و تولیدکننده نیز ترجيح داده به‌جای روشن بودن خاموش بماند. علاوه بر این موارد، تعرفه گذاری اشتباه نیروگاه‌های خورشيدی نیز باعث شده اين نیروگاه‌ها در آستانه ورشکستگی قرار بگیرند و هيچ انگیزه‌ای برای توسعه آنها وجود ندارد.»

امیری صحبت‌های خود را این‌طور ادامه داد: «همچنین تعرفه گذاری اشتباه باعث شده تا صنايع از اينکه بخواهند خودتامين باشند و برق خود را خودشان تامين کنند جلوگيری شود و هيچ انگیزه‌ای برای این موضوع نیز وجود نداشته باشد. بورس انرژی نیز به‌منظور ارتباط مستقيم بين خريدار و فروشنده راه‌اندازی شده و به‌واسطه همين سیاست‌گذاری اشتباه، استفاده نمی‌شود و بلااستفاده مانده است.»

به عقیده امیری، در خصوص سهم ایران در ماینینگ دنیا نمی‌توان اعداد دقیقی گفت ولی او به چند نکته در این باره اشاره کرد و گفت: «ما می‌توانستیم روزی، سهم 30 درصدی صنعت استخراج را داشته باشيم که به‌واسطه تعرفه گذاری اشتباه اين فرصت را از دست داديم و ديگر هیچ‌وقت هم نمی‌توانیم اين فرصت را دوباره به دست بیاوریم. در شرايط فعلی نیز فکر نمی‌کنم سهمی بيشتر از 2.5 تا 3 درصد در مراکز قانونی داشته باشيم ولی پیش‌بینی اين هست که دو برابر اين مقدار در مراکز غیرقانونی غیرخصوصی در حال فعاليت هستند.»

قطعی برق را به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان به صنعت ماینینگ ربط داد

محمدرضا شرفی رئیس کارگروه استخراج انجمن بلاکچین ایران نیز با بیان اینکه در حال حاضر در کشور ماینینگ به‌صورت قانونی انجام می‌شود و طبق آمار وزارت نیرو ۳۱۰ مگاوات برق به صنعت ماینینگ اختصاص داده شده است، گفت: «البته باید این موضوع را در نظر داشته باشیم که تعرفه برق صنعت ماینینگ، بالاترین تعرفه‌ی برق کشور است و عملا فاصله بسیار زیادی با سایر تعرفه‌های کشور دارد. در حال حاضر در صنعت استخراج رمزارز کشور مشکلاتی وجود دارد اعم از اینکه دستورالعمل‌های وزارت صمت محدودیت‌های بسیار زیادی را برای فعالیت در داخل کشور در نظر گرفته است که از تدبیر به دور است و این محدودیت‌ها می‌تواند سبب افزایش بهره‌برداری غیرقانونی از برق یا کسانی که به دنبال فعالیت در این صنعت هستند، به سمت مسیرهای غیرقانونی هدایت شوند که برای ایجاد شفافیت و حفظ منافع کشور درخواست داریم که مسیر را شفاف و تسهیل کنند تا همه کسانی که قصد فعالیت در این صنعت را دارند بتوانند با پرداخت هزینه‌ی تعیین شده نسبت به ورود به این صنعت اقدام کنند.» طبق گفته‌های شرفی، در حال حاضر برآورد می‌شود چیزی حدود ۳ الی ۴ درصد استخراج دنیا در ایران انجام می‌شود و چین با حدود ۷۰ درصد در رتبه اول جهانی است.

به عقیده او، قطعی برق را نیز به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان به صنعت ماینینگ ربط داد چراکه در حال حاضر مصرف برق در پیک مصرف خود نیست و دلایل دیگری را باید برای این قطعی‌ها جستجو کرد. «فکر می‌کنم بیشتر باید دلایل مدیریتی داشته باشد و روابط بین دو وزارت نیرو و نفت کشور باید در این موضوع تاثیرگذار باشند. درنتیجه با مصرفی که در حال حاضر ماینرها در کشور دارند، به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان ارتباطی را بین صنعت استخراج و قطعی برق متصور بود.»

در بهترین حالت سهم ایران از ماینینگ دنیا ۵ درصد است

به عقیده مسعود زمانی، مدیر آزمایشگاه فناوری‌های پیشرفته هلدینگ فناپ نیز قطعا ماینینگ باعث قطعی برق در ایران نیست و به‌احتمال‌زیاد مسئله قطعی برق در کشور دلایلی دیگری دارد. زمانی درباره سهم ایران از ماینینگ دنیا صحبت کرد و گفت: «سهم ماینینگ ایران در دنیا بعید می‌دانم که حتی در بهترین حالت ۵ درصد باشد. درواقع ما هنوز به صنعت ماینینگ عادت نکرده‌ایم و فکر می‌کنیم اگر ۱۰ تا سوله به ماینینگ اختصاص داده شده باشد، قطعا باعث مشکلاتی در برق خواهد شد. درنتیجه اصلا قابل‌قبول نیست که بگوییم ماینینگ در ایران باعث قطعی برق می‌شود؛ اما حتی اگر در یک حالت خیلی خاص، در صنعت ماینینگ تقاضا برای برق وجود داشته باشد، اتفاقاً این وظیفه وزارت نیرو است که برق آن را تامین کند چراکه ماینینگ نیز یک صنعت است و باید با آن مانند صنایع دیگر رفتار شود.»

به گفته مدیر آزمایشگاه فناوری‌های پیشرفته هلدینگ فناپ، بهترین کار این است که وزارت نیرو جداول مصرف صنعتی به تفکیک و ریز صنایع مختلف را منتشر کند تا مردم و کارشناسان حس بهتر و دقیق‌تری پیدا کرده و سپس قضاوت کنند.

دلیل قطعی‌ها را باید در جایی خارج از صنعت ماینینگ جستجو کرد

احسان قاضی‌زاده مدیرعامل اکسیر نیز بر این عقیده است که قطعی برق‌های سراسری اخیر ارتباطی به 300 مگاوات برق مصرفی در حوزه ماینینگ ندارد. او در این باره توضیح داد: «طبق برآوردهای انجام شده حدود 300 مگاوات در حال حاضر درگیر صنعت ماینینگ است و نکته مهم این است که تعرفه برق اختصاص داده شده به ماینینگ بالاترین تعرفه برق کشور هست؛ اما شاید به دلیل سیاست‌گذاری‌های نامناسب همچنان ماینینگ بدون مجوز نیز در حال انجام باشد که با تسهیل مسیر قانونی این حوزه می‌توان این بخش بدون مجوز به حداقل برسد. همچنین تصور نمی‌کنم قطعی برق‌های سراسری اخیر ارتباطی به 300 ماینینگ باشد چراکه به گفته فعالان حوزه ماینینگ هنوز این صنعت در پیک مصرف خود نیست و دلیل این قطعی‌ها را باید در جایی خارج از صنعت ماینینگ جستجو کرد.» به گفته قاضی‌زاده، برآوردها از سهم ایران از استخراج بیت‌کوین چیزی بین 4 تا 5 درصد است.

وزارت نیرو سوء مدیریت خود را گردن صنایع نیندازد

امید علوی، عضو کمیسیون بلاکچین نظام صنفی رایانه‌ای کشور نیز با بیان اینکه اعداد و ارقامی که از سوی سخنگوی وزارت نیرو در خصوص ماینینگ کشور اعلام شده است، خلاف واقع هست، توضیح داد: «به گفته ایشان حتی اگر ۳۰۰ تا ۵۰۰ مگاوات نیز ماینینگ در کشور انجام شود، کشور چیزی حدود ۷۰ هزار مگاوات ظرفیت تولید دارد که این عدد در ۷۰ هزار مگاوات گم است. در کنار این، اصل موضوع ما در استان‌های تهران و البرز است که برق اصلی آنها را نیروگاه‌های منتظر قائم و شهید رجایی تامین می‌کنند که جمع برق هر دو این نیروگاه‌ها نزدیک به ۳ هزار و ۶۰۰ مگاوات می‌شود و کل ماینینگی که بخواهد به‌صورت قانونی و غیرقانونی در این استان‌ها انجام شود، زیر ۳۰ مگاوات هست و اگر درست دقت کنیم، این عددها نشان‌دهنده این هست که صنعت ماینینگ عامل قطعی و کمبود برق نیست و این موضوع نتیجه سو مدیریت و تحریم‌ها است.»

طبق صحبت‌های علوی، مشخص است شبکه توزیع گاز چون در زمستان مجبور است بار بیشتری را به سمت مصرف‌کننده خانگی ببرد، مجبور می‌شود که به سمت صنایع و نیروگاه‌ها گاز کمتری را انتقال دهد و برای همین مازوت و گازوئیل را جایگزین می‌کند تا به‌جای سوخت استفاده کنند که همین موضوع نیز به خاطر سو مدیریت است که از ابتدا اشتباه بوده و نباید گاز را بیشتر به سمت مصارف خانگی می‌بردند و باید به سمت صنایع و نیروگاه‌ها برده و شبکه برق را تقویت می‌کردند. او در این باره ادامه داد: «هزینه‌ای که به خاطر گاز کشی خانگی انجام می‌شود، باید برای توسعه شبکه برق استفاده می‌شد. در کنار این موضوع، تحریم‌ها نیز به میادین گازی فشار آورده‌اند و ما توسعه مناسبی را در این سال‌ها در میادین گازی نداشتیم. صنعت برق کشور نیز با ۵۰ هزار میلیارد بدهی شدیدا تحت‌فشار است. ما ماینرها دست یاری به سمت وزارت نیرو برای کمک به تولید برق با راه‌اندازی نیروگاه‌ها دراز کردیم اما با کج‌اندیشی و سو مدیریت اجازه این فعالیت به ما داده نشد و با در نظر گرفتن نرخ‌های عجیب‌وغریب صادراتی اجازه سرمایه‌گذاری کلان در بخش نیروگاهی را نیز در این صنعت گرفتند.»

عضو کمیسیون بلاکچین نظام صنفی رایانه‌ای کشور درباره سهم ایران از ماینینگ دنیا نیز این‌طور توضیح داد: «ما اگر بخواهیم همین عدد ۳۰۰ تا ۵۰۰ مگاوات را برای ماینینگ قانونی و غیرقانونی در ایران در نظر بگیریم و ۱۳۰ اگزا هش قدرت پردازشی شبکه جهانی بیت‌کوین، اگر تقریبی بخواهیم حساب کنیم، فکر نمی‌کنم ایران سهمی بیشتر از ۱ الی ۲ درصد ماینینگ دنیا را داشته باشد. چون وقتی نرخ‌های حامل‌های انرژی بالا باشد، سرمایه‌گذاری کلانی صورت نمی‌گیرد و اعداد ماینینگ خانگی نیز بسیار کم است. درواقع ماینینگ باید به‌صورت صنعتی و بزرگ باشد که اگر در بخش صنعتی کسی بخواهد ماینینگ غیرقانونی انجام دهد، وزارت نیرو به‌راحتی می‌تواند آنها را پیدا کند چراکه رفتار ماینر نیز با رفتار دیگر مصرف‌کنندگان برق متمایز است. همچنین اعداد و ارقام عجیب‌وغریبی که در این خصوص می‌شنویم همگی تخمین‌های گذشته و اشتباهی است که آن زمان سختی شبکه کمتر بوده و هش ریت شبکه بیت‌کوین نیز پایین‌تر بوده و در ایران قانون مشخصی نیز وجود نداشت؛ اما اکنون اوضاع نسبت به قبل تغییر کرده است.»

او ادامه داد: «وزارت نیرو بجای شانه خالی کردن به فکر توسعه و افزایش شبکه برق باشد و سوء مدیریت خود را گردن صنایع نیندازد، زیرا صنعت چرخ و صنعت‌گر نیروی محرکه اقتصاد کشور است. گردش این چرخ نیاز به انرژی دارد و وزارت نیرو وظیفه تامین آن را به عهده دارد و به‌جای موج‌سواری بر دیوار کوتاه صنعت استخراج که تا به امروز ریالی از تسهیلات کشور استفاده نکرده و نابودی آن، فکر تامین برق باشد تا در تابستان و زمستان دنبال مقصر نباشند.»

ماینینگ نمی‌تواند عامل اصلی قطع برق باشد

حمیدرضا صالحی عضو هیئت‌مدیره سندیکای صنعت برق نیز در خصوص این موضوع توضیح داد: «ما همیشه در زمستان کمترین میزان مصرف برق را داشته‌ایم؛ یعنی در کشور ما در زمستان مصرف گاز بالا هست و در تابستان نیز پیک برق را داریم. همچنین میزان مصرف ماینینگ در کشور بین ۵۰۰ تا هزار مگاوات بیشتر نیست؛ درنتیجه ماینینگ نمی‌تواند عامل اصلی قطع برق باشد.»

طبق صحبت‌های صالحی، علت اصلی خاموشی‌های این روزها کمبود گاز است که به دلیل اینکه در زمستان همیشه پیک گاز داشتیم و امسال میزان مصرف گاز به‌شدت بالا رفته‌ است، اتفاق می‌افتد. «وقتی کمبود گاز به وجود می‌آید ابتدا گاز نیروگاه‌ها و صنایع را قطع می‌کنند و به این دلیل نیز ممکن است برق کافی را نتوانند تامین کنند.»

یکی از دلایل اصلی قطعی برق این روزها ماینینگ توسط کشورهای خارجی و بعضی نهادها در ایران

به عقیده محمود استقلال مشاور کمیسیون صادرات و مسئول کمیته رمزارزهای اتاق بازرگانی ایران یکی از دلایل اصلی قطعی برق این روزها ماینینگ توسط کشورهای خارجی و بعضی نهادها در ایران است. او در این باره توضیح داد: «لازم به ذکر است که بنا به شواهد موجود، سهم بخش خصوصی با موارد ذکر شده قابل‌مقایسه نیست. بنا به برخی از گزارش‌ها و شنیده‌ها، یکسری مزارع استخراج رمزارزها متعلق به برخی از کشورهای خارجی ازجمله چین و نیز برخی نهادها در مناطقی همچون استان‌های کرمان و البرز در حال استخراج رمزارز هستند که میزان فعالیت آنها با توجه به افزایش قیمت بیت‌کوین بیشتر نیز شده است. درنتیجه فعالیت ماینرها در کشور یکی از دلایل قابل‌توجه قطعی برق می‌تواند باشد.»

اما به نظر استقلال علاوه بر ماینینگ، دو عامل دیگر نیز در قطعی این روزها تاثیر دارند. او درباره این عوامل گفت: «به نظر من قطعی برق این روزها، علاوه بر فعالیت ماینرها، دو دلیل دیگر نیز دارد؛ یکی از این دلایل، صادرات بی‌رویه برق به برخی کشورها به‌ویژه عراق است. دلیل سوم نیز از کار افتادن موقتی نیروگاه‌ها هست. البته ما معمولا قطعی برق را در تابستان داشتیم و برای ما نیز عجیب است که در زمستان با چنین مشکلی روبه‌رو شده‌ایم.»

طبق صحبت‌های مسئول کمیته رمزارزهای اتاق بازرگانی ایران، بر طبق آمار منتشر شده در تحقیقات دانشگاه کمبریج در کل حدود نیم درصد برقی که در دنیا مصرف می‌شود، به ماینینگ تعلق دارد؛ درواقع ۲۱ هزار تراوات بر ساعت مصرف برقی دنیا است و نیم درصد از آن متعلق به ماینینگ است. «یعنی حدود 112 تراوات بر ساعت مصرف برق ماینینگ در دنیا است که عدد قابل‌توجهی است و تقریبا به اندازه مصرف برق امارت متحده عربی است.»

استقلال با ارجاع به همین آمار توضیح داد: «ایران دارای رتبه هفدهم در مصرف برق در دنیا است… همچنین با استناد به منبع یادشده، جایگاه ایران با انجام حدود ۴ درصد ماینینگ دنیا در ایران دارای جایگاه هفتم دنیا بوده است» او با اشاره به اینکه آمار دانشگاه کمبریج به‌روز نیست، گفت: «بنا به برخی شنیده‌ها، اخیرا نرخ استخراج بیت‌کوین در ایران افزایش یافته و در نتیجه حدس زده می‌شود که میزان استخراج رمزارزها در ایران نزدیک به دو برابر نسبت به ماه‌های قبل از رشد قیمت بیت‌کوین، افزایش پیدا کرده باشد. با عنایت به موارد گفته‌شده، می‌توان نتیجه گرفت که شاید میزان برق مصرفی برای استخراج رمزارزها در کشور، عدد در حدود ۸ تراوات بر ساعت مصرف ماینرها بوده که ممکن است تا حدود ۱۶ تراوات بر ساعت نیز رسیده باشد. در پایان لازم به ذکر است که با توجه به عدم شفافیت آمار و اطلاعات در بخش‌های حاکمیتی، امکان اظهارنظر قطعی در موارد ذکر شده، وجود ندارد.»

قطعی برق را نمی‌توان به گردن ماینرها انداخت

با توجه به صحبت‌های مهرداد فرنوش مدیرعامل همراستا نیز در حال حاضر کل توان پردازشی شبکه بیت‌کوین در دنیا ۱۵۰ میلیون تراهش هست و با فرض اینکه ۱۰ درصد ظرفیت ماینینگ دنیا در ایران باشد و دستگاه‌های ماینر با عملکرد متوسط وجود داشته باشند، حدودا مصرف برق این صنعت ۷۵۰ مگاوات می‌شود که عدد خیلی زیادی نیست. «اعداد و ارقامی که درباره سهم ماینینگ ایران در دنیا اعلام می‌شود نیز حدود ۵ تا ۸ درصد است که عدد معقولی است.»

فرنوش ادامه داد: «از طرف دیگر به گفته مدیر کل امور بین‌الملل توانیر، حدود ۵۰۰ مگاوات میزان مصرف فارم‌های دارای مجوز هست و تقریبا به همین مقدار نیز برای مراکز غیرمجاز هست که اگر با این اعداد نیز حساب کنیم، می‌شود هزار مگاوات برق که با توجه به مصرف ۵۷ هزار مگاوات برق در ایران، می‌توان گفت که ۲ درصد از این مصرف با احتساب مراکز مجاز و غیرمجاز به ماینینگ رمزارز در کشور اختصاص دارد. درنتیجه به نظر من قطعی برق را نمی‌توان به گردن ماینرها انداخت. البته توزیع‌شدگی این مراکز و فشاری که به این نیروگاه‌ها می‌آورند باید در نظر گرفته شود ولی نمی‌توان گفت که قطعی برق به دلیل ماینینگ هست.»

حجم مصرف برق ماینرها در کشور عدد زیادی نیست

طبق صحبت‌های سهیل نیکزاد عضو هیئت‌مدیره انجمن زنجیره بلوک، آخرین تخمینی که وجود دارد این است که ۸ درصد ماینینگ دنیا در ایران انجام می‌شود. منبع این آمار نیز روزی که در سال گذشته، اینترنت سراسر کشور قطع شد و در آمار جهانی ۸ درصد به‌یک‌باره کاهش در ماینینگ شاهد بودیم که احتمال می‌دهیم آن ۸ درصد متعلق به ایران باشد که بعد از قطع سراسری اینترنت در ایران، دستگاه‌های ماینر نیز قطع شدند. او درباره دلیل قطعی‌های برق این روزها توضیح داد: «مطمئن هستم که قطعا دلیل قطعی‌های این روزهای برق در کشور نمی‌تواند فعالیت ماینرها باشد. چراکه حجم مصرف برق ماینرها در کشور عدد زیادی نیست و میزان مصرفی که ماینرها در شبکه برق ایران دارند، نهایتا به ۳ درصد برق می‌رسد. تخمینی وجود دارد که مصرف بیت‌کوین جهان اندازه یک‌دهم مصرف برق ایران است. اگر کل بیت‌کوین دنیا یک‌دهم مصرف برق ایران است، آن ۸ درصدی که در ایران وجود دارد می‌شود، یک صدم که عدد خیلی کمی است.»

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.