پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نشست «آشنایی با بازار فناوری اطلاعات عراق» که قرار بود پنجشنبه 19 تیرماه در مرکز همایش‌های سلام 100 استارت‌آپ برگزار شود، به صورت آنلاین و در ساعت 3 بعدازظهر برگزار شد. در این برنامه با حضور سید حمید حسینی، عضو هیئت‌مدیره اتاق مشترک ایران و عراق و سید صالح حسینی فعال بازار استارت‌آپی عراق به چالش‌های استارت‌آپ‌های ایرانی در عراق، مدل رقبای ایران در اکوسیستم عراق و شرایط عمومی استارت‌آپ‌ها برای حضور در عراق اشاره شد و همچنین در بخش پایانی برنامه هم کاوه دلیری مدیر پایگاه صادراتی محصولات دانش‌بنیان ایران در کشور عراق هم توضیحاتی درباره این پایگاه صادراتی ارائه داد.
باتوجه به اینکه عراق پنجمین دارنده ذخایر نفتی دنیا است و ما هم به گفته حمید حسینی، در سال 2018 شریک اول تجاری عراق بودیم، درنتیجه بازار این کشور برای ما اهمیت بسیاری دارد و در بسیاری از حوزه‌ها در عراق می‌توان بازارسازی کرد. در همان ابتدای برنامه حمید حسینی با اشاره به ضریب نفوذ بالای اینترنت در این کشور اطلاعاتی درباره کاربران شبکه‌های اجتماعی داد. براساس گفته‌های حسینی این کشور 21/5 میلیون کاربر فیس‌بوک، 9 الی 10 میلیون کاربر اینستاگرام، 6 میلیون کاربر واتس‌اپ، بیش از یک میلیون کاربر لینکدین و بیش از یک میلیون کاربر توییتر دارد.
ورود جوان‌ها به بحث‌های استارت‌آپی در عراق
در ادامه به موضوع ورود جوان‌ها به حوزه‌های استارت‌آپی در عراق اشاره شد و اینکه این اتفاق در عراق کار نویی است و این نو بودن دلیل بر ناکارآمد بودن نیست. به گفته صالح حسینی درست است خیلی از اتفاقاتی که سال ها قبل در ایران رخ داده در حال حاضر در عراق کار نو و جدیدی است ولی ما باید نوع نگاهمان نسبت به رقبا در عراق را به‌روزرسانی کنیم.
حمید حسینی درمورد سیاست‌های عراق و تاثیری که بر سرمایه‌گذاری‌هایی که افراد می‌خواهند در آن بازار انجام دهند به مساعد نبودن و باثبات نبودن بازار ان کشور اشاره کرد و گفت:
خیلی مناسب نیست که سرمایه‌گذاری مستقیم در عراق انجام دهیم و بهتر است شریک عراقی بگیریم و تحت نام یک شرکت عراقی کارها انجام دهیم. هنوز عراق با ثبات نیست و فکر نمی‌کنم تا ده سال آینده هم به ثبات برسد. زیرساخت نیروی انسانی عراق هم وضعیت خوبی ندارد و نگاه آنها بیشتر به دانشجویانی است که به عراق می‌آیند.
شرایط نشان می‌دهد که تا قبل از کرونا عراقی‌ها خیلی اهل فروشگاه‌های اینترنتی و خریدهای اینترنتی نبودند و حتی اپلیکیشنی هم نداشتند که بتوانند با آن پول جابه‌جا کنند. اما به گفته حسینی بعد از کرونا آنها به شدت به سمت فضاهای مجازی رفتند. عضو هیئت‌مدیره اتاق مشترک ایران و عراق بر این باور است که باتوجه به جوان بودن نسل عراق و مشکلات نیروی انسانی در این کشور، ما در خیلی از حوزه‌ها در عراق می‌توانیم حرف برای گفتن داشته باشیم.
البته صالح حسینی می‌گوید استارت‌آپ‌هایی که در عراق اپلیکیشن‌های فعالی دارند عمدتا برای محیط عراق طراحی نشده‌اند؛ یعنی درواقع یک شرکت چند ملیتی هستند که پس از مدتی کشور عراق را به مجموعه سرویس‌های خودشان اضافه می‌کنند و خیلی از اینها هم بدون سروصدا شکست می‌خورند و خیلی‌ها هم به کار خود ادامه می‌دهند. به عقیده حسینی رفتار کاربر عراقی نسبت به محصولات مختلف فرق می‌کند و در هر شهر عراق به خاطر نوع گرایش‌های مذهبی، قومیت‌ها و حتی زبان‌های مختلف یک رفتار متفاوت وجود دارد؛ برای مثال شهرهایی که نزدیک به جنوب هستند خیلی راحت تر با کشورهای جنوبی کار می‌کنند و شهرهای شمالی ارتباط و زبانشان با ترکیه خیلی بهتر است.
کشورهای عربی را می‌توان یک کشور خیلی بزرگ در نظر گرفت که به یک سری مرزهای سیاسی محدود شده‌اند و به همین خاطر یک محصول در کشورهای عرب زبان صرفا به یک کشور به خصوص محدود نیست.
فضای استارت‌آپی در عراق دیگر فانتزی نیست
حمید حسینی نداشتن کارت‌های اعتباری و پرداخت را یکی از مشکلات اصلی این کشور عنوان می‌کند که در حال برطرف شدن است و دولت و بانک‌ها سعی در تقویت این حوزه دارند و حتی چند اپلیکیشن پرداختی هم در عراق راه افتاده است و در این زمینه به سرعت در حال پیشرفت‌اند. برای مثال یکی از بانک‌های عراق برای کارمندان و مصرف‌کنندگان خودش سیستم پرداخت بین‌بانکی قرار داده است. براساس آماری که حسینی در صبحت‌هایش ارائه داد، 70 درصد مصرف پهنای باند عراق روی یوتیوب است و این موضوع نشان می‌دهد که این مردم به شدت افرادی تصویری هستند و علاقه زیادی به خواندن ندارند و چیزی به اسم ایمیل در عراق کاربرد ندارد.
همه اینها نشان می‌دهد که بازار عراق، بازاری است که آینده دارد و با وضعیت کرونایی هم که پیش آمده، اگر فضای استارت‌آپی و کسب‌وکاری قبلا یک موضوع فانتزی بوده، الان به یک ضرورت در بازار عراق تبدیل شده است و حوزه‌های بانکی و پرداخت و دلیوری مسلما توسعه بیشتری پیدا خواهند کرد. حمید حسینی در ادامه صبحت‌هایش به کتاب «اقتصاد عراق» هم اشاره می‌کند که این کتاب با همکاری اتاق مشترک تدوین شده است و در آن اطلاعات جامعی از این کشور همراه با یک سری گراف‌ها و عکس‌های خوبی وجود دارد که به افراد اطلاعات مناسبی ارائه می‌دهد. به گفته حسینی ما باید محصولاتی که می‌خواهیم در عراق عرضه کنیم را با توجه به فرهنگ، جمعیت، گرایش و روحیات و وضعیت اخیر عراق بومی‌سازی کنیم و اینها اطلاعاتی است که در کتاب «اقتصاد عراق» به‌خوبی گردآوری شده است. جدی بودن و تلاش ما باعث می‌شود تا باتوجه به وضعیت کنونی عراق که درآمدهای نفتی‌اش به شدت کاهش پیدا کرده، سهم ما از بازار این کشور کم نشود.
علاقه عراقی‌ها به پول نقد
به خاطر فرهنگی که قبلا در عراق حاکم بوده که دولت دشمن است، به همین خاطر بانک‌های دولتی هم چندان مورد اعتماد مردم نبودند و افراد بیشتر ترجیح می‌دادند که به خاطر کارهای تجاری به بانک‌ها مراجعه کنند. اما اکنون نزدیک به 15 سال از سقوط صدام گذشته است و نسل‌های جوان در عراق شاید چنین ذهنیتی نداشته باشند. از طرف دیگر قرار بر این شده که تا انتهای سال 2020، تمام حقوق‌های کارمندان از طریق کارت‌های بانکی پرداخت شود.
به گفته صالح حسینی این اتفاق از یک جهت خوب و از یک جهت بد است. بد از آن جهت که کارمندان عراقی به شعبه مراجعه می‌کنند و کل حقوقشان را به صورت نقدی دریافت می‌کنند؛ یعنی کارت‌های بانکی به یک باجه برای مردم تبدیل می‌شوند. عراق سیستم پرداخت داخلی مانند شتاب و شاپرک ندارد و از آنجایی که کارت‌های بانکی این کشور، ویزا یا مسترکارت هم هستند، فرقی ندارد که کارت از کدام بانک دریافت شده و کجا کشیده می‌شود، در هر صورت از کاربر کارمزد بین‌الملی 2/25 دلاری به ازای خرید مثلا 100 دلاری کم می‌شود. حسینی هم باتوجه به این مسائل مشکل اصلی را کارمزدهای بین‌المللی کارت‌های بانکی این کشور می‌داند که شاید برای مردم آنجا توجیه اقتصادی نداشته باشد. اما گویا دولت عراق تاکید بیشتری بر دولت الکترونیک دارد و یکی از اولین کارهایی که می‌خواهند انجام بدهند هم تاسیس شبکه داخلی پرداخت است.
علاقه عراقی‌ها به فیس‌بوک
در حوزه دیجیتال مارکتینگ هم صالح حسینی توضیح می‌دهد که عراقی‌ها خیلی کم اپلیکیشن نصب می‌کنند و باید اعتماد بین شما و عراقی‌ها پیش بیاید تا موجب ادامه همکاری و استفاده از سرویس شما شود. حسینی در مورد ذائقه عراقی‌ها می‌گوید: «برای عراقی‌ها فیس‌بوک موجه است و خیلی وارد سایت نمی‌شوند. اپ‌های بزرگ هم ربات‌های فیس‌بوکی راه‌اندازی می‌کنند تا شخص کارهایش را روی فیس‌بوک انجام دهد. نقشه استارت تجارت با عراق جایی است که آنها در آن حضور دارند و آنجا همان فیس‌بوک است و ذائقه آنها بیشتر به این سمت است.»
هر محصولی در عراق بازار دارد مگر اینکه خلافش ثابت شود
بخش دوم برنامه «آشنایی با بازار فناوری اطلاعات عراق» با حضور کاوه دلیری مدیر پایگاه صادراتی محصولات دانش‌بنیان ایران در کشور عراق برگزار شد. دلیری دو مرکز صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان را در عراق را مدیریت می‌کند. درواقع کاری که آنها انجام می‌دهند این است که به شرکت‌ها برای ورود به بازار عراق و شناخت مشتریان این بازار کمک می‌کنند و در این باره توضیح می‌دهد: «کار ما کمک به مجموعه‌های استارت‌آپی و دانش‌بنیانی است که اول از همه بازار عراق را بهتر بشناسند و مدل خودشان را در این بازار پیدا کنند. چون قبل از ورود به این بازار باید با بازار و فرهنگ عراق آشنا شد. بازار عراق جدای از جذابیتی که دارد یکی از سخت‌ترین بازارها برای ورود، فروش و ماندن در آن است.»
او با اشاره به راه‌اندازی دو پایگاه در شهرهای بغداد و سلیمانیه توضیح داد که مخاطب این دو پایگاه هرکسی است که می‌خواهد وارد بازار عراق شود تا شناخت بهتری پیدا کنند و حتی بعضی‌وقت‌ها تصورات اشتباهی که نسبت به این بازار دارند را هم اصلاح کنند. دلیری در توضیح بیشتر گفت: «برای مثال یکی از بخش‌هایی که در عراق خیلی به آن توجه می‌شود بحث خدمات پس از فروش است در نتیجه ما باید خیلی بیشتر درباره این حوزه روی خودمان کار کنیم. همچنین باید بپذیریم که شرکایی داشته باشیم و لازم نیست که همه کارها، از تولید، بازسازی، فروش و غیره گرفته را خودمان انجام دهیم و بهتر است از شبکه‌های موجود و افراد استفاده کنیم.»
درواقع هدف دلیری این است که شرکت‌ها مسیر ورود به بازار عراق را به شکلی راحت‌تر و با هزینه کمتری طی کنند و در این راستا دو فرصت مطالعه بازار و بازاریابی در اختیار شرکت‌های ایرانی قرار می‌دهند و در این باره توضیح می‌دهد:
فرایند فرصت مطالعاتی و بازاریابی با حمایت دولتی صورت می‌گیرد و یک مبلغ کمی هم از آن شرکت دریافت می‌شود تا شرکت بتواند در یک بازه زمانی در آن کشور حضور داشته باشد و بتواند محصول و سرویسش را به فروش برساند چون منفعت ما در این است که فروش اتفاق بیفتد.
به گفته دلیری هر محصولی که ما داریم در عراق بازار دارد مگر اینکه خلافش ثابت شود و از آنجایی که کشوری است که نیاز عمده‌اش از طریق واردات تامین می‌شود بنابراین هر محصولی می‌تواند جایگاه خودش را پیدا کند. اما باید توجه داشته باشیم که در این کشور به روی همه بازارها باز است درنتیجه ما باید مزیت رقابتی خودمان را در آنجا ایجاد کنیم؛ چون به عقیده دلیری هیچ اجباری وجود ندارد که عراقی‌ها حتما از جنس‌ها و سرویس‌های ایرانی استفاده کنند.
بازار عراق در حوزه تجارت برای ما جذاب است اما چالش‌ها و سختی‌های خودش را هم دارد و برای ورود به این بازار باید راه و روشش را پیدا کرد و این کار هم بدون هزینه کردن، وقت گذاشتن و مطالعه کردن امکان‌پذیر نیست.
