پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
ران شولین / فوربس / اکنون که به پایان سال 2019 نزدیک شده‌ایم، زمان مناسبی است تا نگاهی به برترین و ضعیف‌ترین بازیگران فین‌تک در سال گذشته داشته باشیم. در مقیاس جامع‌تر، به احتمال زیاد نام‌های اشاره شده در این فهرست، برندگان و بازندگان دنیای فین‌تک خواهند بود.
برندگان
گلدمن ساکس: این غول بزرگ دنیای بانکداری در سال جاری میلادی با چند خبر منفی مواجه شد، برای مثال گزارشی منتشر شد مبنی بر این‌که طی سه سال گذشته، بخش مارکوس گلدمن ساکس در بخش وام‌دهی 1.3 میلیارد دلار خسارت داشته است. همچنین گلدمن با این اتهام روبرو شد که در ارائه خدمات اعتباری به نسخه جدید اپل کارت محدودیت‌های جنسیتی را اعمال کرده است؛ ولی این موانع کوچک نتوانستند راه موفقیت این بانک را در فضای فین‌تک سد کنند.
بسیاری از بانک‌های بزرگ در جذب و نگهداری سپرده با مشکل مواجه هستند، در چنین شرایطی، مارکوس سال 2018 را با حدود 35 میلیارد دلار سپرده به پایان رساند و در اکتبر سال 2019 ارزش سپرده‌هایش به 50 میلیارد دلار رسید.
آیا می‌دانید این موفقیت از کجا حاصل شد؟ از مشارکت در راه‌اندازی اپل کارت. در پایان سه ماهه سوم سال میلادی جاری، گلدمن ساکس رقمی حدودا برابر با 10 میلیارد دلار به خطوط اعتباری مشتریان اپل اختصاص داده بود. موجودی حساب مربوط به خدمات وام‌دهی مشتریان جدید کارت اعتباری نیز به 736 میلیون دلار رسیده بود.
چشم‌انداز آینده: مارکوس به مسیر خود در راستای تبدیل شدن به غول تامین خدمات مالی مصرف‌کنندگان ادامه خواهد داد. گلدمن در سال 2017 مبلغی برابر با 80 میلیون دلار به تبلیغات برای مارکوس اختصاص داد و در سال 2018، این رقم را به دو برابر افزایش داد. برآورد می‌شود در سال 2019، مبلغ صرف شده توسط این بانک در فضای کسب‌وکارهای خرد به 270 میلیون دلار برسد. این رقم برابر با مجموع مبلغی است که بانکو بیلبائو ویسکایا آرخنتاریا، سانتاندر و یواس‌ای‌ای به بازاریابی در کل ایالات متحده اختصاص داده‌اند.
Zelle: کنسرسیومی متشکل از چند بانک بزرگ را در نظر بگیرید که به زحمت خود را سر پا نگه داشته‌اند. کافیست مالکیت این کنسرسیوم را به عهده بگیرید، آن را به شکل یک شرکت معتبر بازسازی کنید و تمامی حجم تراکنش‌های قبلی را به فین‌تک جدید انتقال دهید. شما اکنون صاحب زل هستید!
بر اساس تحقیق کورنراستون ادوایزرز، زل ظرف مدت زمان اندکی توانسته به یک پیشگام پرداخت‌های همتابه‌همتا در ایالات متحده تبدیل شود. اس‌اندپی گلوبال در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده که 21 مورد از 27 بانک بزرگ ایالات متحده آمریکا، از زل برای ارائه خدمات پرداخت همتابه‌همتا استفاده می‌کنند. دو بانک دیگر نیز به زودی به این فهرست اضافه خواهند شد. زل موسسه‌ای است که اندازه متوسطی دارد، ولی بانک‌هایی همچون اومپ‌کوآ، فیرست بانک و فیرست هوریزون خدمات آن را به مشتریان خود عرضه می‌کنند.
طی سه ماهه سوم سال 2019، 196 میلیون تراکنش، با ارزش کلی 49 میلیارد دلار از طریق زل انجام گرفته است. ارزش دلاری و حجم این تراکنش‌ها در مقایسه با سه ماه سوم سال 2018، به ترتیب 58 درصد و 73 درصد بیشتر شده است.
چشم‌انداز آینده: زل راه زیادی در پیش دارد و طبق پیش‌بینی‌ها با شتاب به رشد خود ادامه خواهد داد. ولی در نبرد پرداخت‌های همتابه‌همتا هیچ برنده واحدی وجود ندارد. بنابراین بهتر است قدرت ونمو، اسکوئر و اپل را دست‌کم نگیریم.
چایم: رشد حساب چایم، عددی نجومی دارد. مقاله‌ای که روز پنجم دسامبر توسط سی‌ان‌بی‌سی منتشر شد، این رقم را 6.5 میلیون گزارش کرد که در مقایسه با 5 میلیون در اوایل سپتامبر و 4 میلیون در ژوئن 2019، به شکل چشمگیری بیشتر است. مبلغ ارزشگذاری شده برای این استارت‌آپ نیز نجومی است. جذب سرمایه 500 میلیون دلاری که به تازگی انجام گرفت، ارزش این شرکت فین‌تکی را به رقمی برابر با شش میلیارد دلار رساند.
چشم‌انداز آینده: چایم از قدرت بالایی برخوردار است، ولی روزهایی طوفانی در پیش هستند. پایگاه مشتریان این استارت‌آپ به سمت مصرف‌کنندگانی معطوف شده که سطح درآمدی کم و متوسطی دارند. شاید هیچ مشکلی در این موضوع وجود نداشته باشد، ولی به نظر نمی‌رسد که این استارت‌آپ آینده خوبی را در فضای وام‌دهی تجربه کند. همچنین از آن‌جایی که بازار و قوانین سیاسی بر کاهش کارمزد معاملات تاکید دارند، به نظر می‌رسد اتخاذ استراتژی درآمدی مبتنی بر دریافت کارمزد معاملاتی از ریسک بالایی برخوردار باشد.
چند نمونه موفق دیگر: استرایپ، ترنسفروایز، برکس
بازندگان
رابین‌هود: رابین‌هود 10 میلیون حساب فعال دارد و مبلغ ارزشگذاری شده برای آن به 7.6 میلیارد دلار می‌رسد. با توجه به این ارقام، به نظر می‌رسید نام این شرکت باید در فهرست برندگان قرار بگیرد؛ ولی این‌گونه نیست.
استارت‌آپ فین‌تکی مذکور طی سال جاری میلادی چند گام اشتباه برداشته که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود:
- رابین‌هود در راه‌اندازی یک سرویس حساب جاری دچار خطا شد. قرار بود این استارت‌آپ نوعی از حساب جاری را در اختیار کاربران خود قرار دهد که بدون کارمزد باشد و نرخ بهره مناسبی داشته باشد، ولی بعدها معلوم شد این حساب از ضمانت شرکت حمایت از سرمایه‌گذاران اوراق بهادار برخوردار نیست. برخی افراد از این موضوع به عنوان دستاویزی برای تمسخر رابین‌هود استفاده کردند و عنوان کردند سرویس مذکور صرفا یک حساب بازار پول است. رابین‌هود نیز برنامه راه‌اندازی این حساب را به زمان دیگری موکول کرد.
- وقوع یک نقص در سرویس پول بی‌نهایت. این نقص سیستمی موجب شد کاربران بتوانند با وجوه بدهی اضافی، نسبت به تجارت در بورس اقدام کنند. چنین فرآیندی امکان دسترسی به پول آزاد را برای کاربران فراهم کرد.
شاید در ظاهر متناقض به نظر برسد، ولی دلیل دیگری که موجب شد نام رابین‌هود در فهرست بازندگان بزرگ امسال قرار بگیرد، موفقیت چشمگیر این شرکت است.
در سال 2019 رابین‌هود توانست با استفاده از تجارت آزاد، اقتصاد صنعت را متحول کند. ایفای پیلارینو نام این پدیده را اثر رابین‌هودی گذاشته است. اثر رابین‌هودی باعث شده که این استارت‌آپ در مواجهه با غول‌های بزرگ کارگزاری در جایگاه ضعف قرار بگیرد.
چشم‌انداز آینده: رابین‌هود از پایگاه مشتریان قوی برخوردار است و به همین راحتی‌ها از میدان به در نخواهد شد، با این حال پیش‌بینی می‌شود که این استارت‌آپ در تبیین یک مدل کسب‌وکاری سودآور با چالش مواجه شود.
فیسبوک: هیچ شرکتی به اندازه فیسبوک به بدنامی بیگ‌تک دامن نزده است. این شرکت نگرانی‌های مطرح شده در مورد حریم شخصی داده‌ها و سیاست‌های تبلیغاتی را نادیده می‌گیرد. دلیل قرار گرفتن فیسبوک در فهرست بازندگان فین‌تک سال 2019، به ارز رمزنگاری شده این شرکت به نام لیبرا برمی‌گردد. طی چند هفته بعد از اعلام عمومی اخبار مربوط به لیبرا، شرکای سودآور فیسبوک، از جمله مسترکارت، ویزا، پی‌پال، ای‌بی و استرایپ نسبت به خروج از کنسرسیوم اقدام کردند.
از همان ابتدا شک و تردیدهایی در مورد راه‌اندازی این ارز وجود داشته و افراد مطمئن نیستند که آیا فیسبوک به واقع در بیان این ادعا جدی بوده یا صرفا برای تبلیغات و جذب کاربر چنین ادعایی را مطرح کرده است.
چشم‌انداز آینده: جالب است بدانید شکست احتمالی لیبرا، یک تاثیر معکوس دارد؛ در واقع ایده لیبرا نشانگر این است که فرصت‌هایی برای راه‌اندازی ارزهای رمزنگاری شده با پشتیبانی شرکتی وجود دارد. در همین راستا طی سال 2019 شاهد دو بیانیه خبری مهم از سوی جی‌پی مورگان چیس و والمارت بودیم.
روولوت: روولوت آغاز خوبی در سال 2019 نداشت. این شرکت تبلیغاتی برای روز ولنتاین انجام داده بود که با انتقادات زیادی همراه شد. پس از انتشار این تبلیغ، بسیاری از مردم چنین تصور کردند که روولوت جزئیات دقیق عادت‌های خرج کردن آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد و حریم خصوصی را رعایت نمی‌کند.
در اواخر ماه فوریه نیز وایرد گزارشی را منتشر کرد و در آن به مدارکی اشاره کرد که نشان از فعالیت‌های استخدامی مشکوک و فرهنگ سمی حاکم بر این شرکت داشت.
چند ماه بعد در مارس سال 2019 درام اعلام کرد که روولوت با اتهاماتی از قبیل سرقت تبلیغات، دستکاری در داده‌ها، پولشویی و ترویج فرهنگ کاری استثماری روبرو است. در این گزارش همچنین عنوان شده که شرکت مذکور اخیرا به انتقال اشتباه 70 هزار پوند متهم شده است.
چشم‌انداز آینده: روولوت اولین شرکت فین‌تکی نیست که با مشکلاتی از قبیل بی‌احتیاطی‌های مدیریتی و مشکلات فرهنگی روبرو می‌شود. سوفی نیز پیش‌تر چالش‌های مشابهی را تجربه کرده است. روولوت این قابلیت را دارد که بدون تجربه هیچ آسیبی بر مشکلات مذکور غلبه کند، ولی اتهامات مذکور باعث شده‌اند باور عمومی اخلاق‌محور بودن استارت‌آپ‌ها در مقایسه با بانک‌های سنتی، دچار آسیب شود.
چند نمونه ناموفق دیگر: گرین‌اسکای، سیناپس‌اف‌آی، آن‌دسک
سخن پایانی
تعداد برندگان و بازندگان فین‌تک در سال 2019 بسیار زیاد است، ولی در فهرست حاضر تمرکز اصلی بر نیمکره غربی و حوزه بانکداری خرد معطوف شده است.
تداوم موفقیت سوپراپ‌ها در چین، باعث شد برندگان فین‌تکی جدیدی در این منطقه ایجاد شوند، از طرف دیگر به دلیل از میان برداشته شدن وام‌دهی همتابه‌همتا در این کشور، تعداد زیادی از استارت‌آپ‌های فین‌تک چینی به مرز فروپاشی رسیدند. در منطقه‌های هند و آفریقا نیز پیشرفت‌های قابل‌توجهی در فضای فین‌تک در حال وقوع است که به ظهور موج جدیدی از برندگان و بازندگان فین‌تکی در این کشورها انجامیده است، ولی در مقاله حاضر به این فین‌تک‌ها پرداخته نشده است.
همچنین به غیر از حوزه بانکداری خرد، در بخش‌هایی همچون تجارت سازمانی و بیمه نیز شاهد پیشرفت‌های خوبی بوده‌ایم.
در حالت کلی، یک واقعیت وجود دارد که در مورد تمامی برندگان و بازندگان فین‌تک نقاط مختلف جهان مشترک است: همه برنده‌ها استارت‌آپ نیستند و تمامی بازنده‌ها، در گروه بازیگران سنتی قرار ندارند.
منبع: فوربس
