پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در کارگاه یک‌روزه بلاکچین چه گذشت؟ / انقلابی که بلاکچین ایجاد می‌کند و خدماتی که ارائه می‌دهد
بلاکچین فناوری است که کم‌کم دارد از فضای اوج خود دور می‌شود. هرچند می‌گویند انقلاب بلاکچین در راه است، ولی ما هنوز متوجه این موضوع نشده‌ایم. شاید همانقدر که برای شناختن اینترنت زمان لازم بود، برای شناخت بلاکچین هم نیاز باشد. در کارگاه یک‌روزه بلاکچین از تغییری که این فناوری قرار است ایجاد کند و مسیری که پیش‌روی کسب‌وکارها قرار خواهد داد صحبت شد.
کارگاه یک‌روزه بلاکچین چهارشنبه، 16 مردادماه توسط شرکت پرداخت الکترونیک سپهر در باشگاه بانک صادرات برگزار شد. رضا قربانی، رئیس هیات‌مدیره شبکه عصر تراکنش مدرس این دوره درباره تحولی که بلاکچین در دادوستد و مدیریت دارایی ایجاد می‌کند، توضیح داد. همچنین این موضوع مطرح شد که با بلاکچین چگونه می‌توان خدمات ارائه دهیم؟
.
یک فناوری بنیادی
قربانی با اشاره به اهمیت بلاکچین در اکوسیستم توضیح داد: «پیش از اینکه وارد بحث بلاکچین شویم باید بدانیم که وقتی درباره این فناوری صحبت می‌کنیم، در رابطه با اکوسیستمی می‌گوییم که بخشی از آن بلاکچین است و همچنین انقلابی‌ترین بخش است. واقعیت این است که با بسیاری از کارهایی که در فضای بانکداری انجام می‌دهیم، تغییری در اصول آن ایجاد نمی‌شود و اگر هم تغییری انجام شده اندک بوده است.»
او ادامه داد: «گاهی هایپ شدیدی برای بعضی مفاهیم شکل می‌گیرد و این اغراق باعث می‌شود که به اصل موضوع توجهی نکنیم یا از آن فراری شویم. واقعیت این است که طوفان فین‌تک آمده و انقلاب بلاکچین نیز در راه است و ممکن است ما هنوز آثار آن را ندیده باشیم. بنابراین با نگاهی حسابداری نمی‌توان به اهمیت آن پی برد. اما نکته اینجاست که مقیاس‌پذیری و روند رشد این تغییرات مهم است، چراکه اگر رشد در این فناوری صورت گیرد، دیگر نمی‌توان با مدل ذهنی قدیمی به آن نگاه کرد. همانطور که شاید دیگر یادمان نیاید دنیای بدون پیام‌رسان‌ها، موبایل‌ها و غیره چگونه بوده است. اکنون بلاکچین یک فناوری بنیادی است که شبیه بقیه فناوری‌ها نیست، بلکه فراتر از آنهاست.»
.
بلاکچین، لحظه اوبر بانکداری
او ضمن ارائه مقدمه‌ای از فین‌تک و دسته‌های آن توضیح داد: «فناوری بلاکچین از سال 2007 جدی شد. زمانی‌که مؤسسات مالی بزرگ زمین خوردند و کسب‌وکارهای کوچکی شکل گرفت که کار بانک‌ها را انجام دادند. به این فعالیت آنها فین‌تک گفته شد. تعریفی ساده از فین‌تک این است: کاربرد نوآورانه فناوری برای ارائه خدمات مالی. پی‌پال نمونه‌ای از این فعالیت است که انتقال پول را در بستر اینترنت انجام داد، پس از آن اولین سرمایه‌گذاران فیس‌بوک و لینکدین نیز از دل این شرکت به‌وجود آمدند.»
قربانی در ادامه گفت: «حوزه‌های فعالیت فین‌تک شامل خدمات مالی، بانک، پرداخت، بورس و سرمایه‌گذاری، بیمه و مدیریت ریسک است. از همین رو 9 دسته کسب‌وکار در این حوزه وجود دارد؛ پی‌تک، رمیتنس، بانک‌تک، لندتک، PFM، ولث‌تک، اینشورتک، رگ‌تک و ارزهای رمزنگاری‌شده.»
او با اشاره به اینکه بلاکچین در دسته ارزهای رمزنگاری‌شده قرار می‌گیرد، توضیح داد: «فضای کریپتو به‌شدت توزیع‌شده است و برخلاف حوزه‌های دیگر رگولاتوری مشخص ندارد. بلاکچین پول ملی، ارز، ریال و غیره را قبول ندارد و اصول را تغییر داده است. همچنین بانک‌ها و شرکت‌های پرداختی نمی‌توانند قانون را دور بزنند، اما بلاکچین پیچیدگی‌های بیشتری در رگولاتوری دارد.»
او ادامه داد: «خیلی‌ها می‌گویند بلاکچین لحظه اوبر بانکداری است. زمانی‌که اوبر آمد منطق کسب‌وکارها را تغییر داد. این فضای جدید در بسیاری از صنایع اتفاق افتاد. فضای بلاکچین نیز همان فضای لحظه اوبر بانکداری است. همچنین ممکن است مسیری را طی کند که اینترنت آن را طی کرد.»
قربانی با بیان اینکه اکنون از بحث ارتباطات و انتقال پیام به دادوستد دارایی رسیده‌ایم، گفت: «اکنون به مرحله‌ای رسیده‌ایم که در دنیای واقعی اختلال ایجاد شده است. تا پیش از این نگهبانان دارایی‌های ما بانک‌ها بوده‌اند، اما بلاکچین خدمات مبتنی بر اعتماد را مورد هدف قرار داده است که این موضوع هم می‌تواند خوب و هم بد باشد.»
ببینید: شرکت «بلاکچین» سریع‌ترین صرافی کریپتوی جهان را راه‌اندازی می‌کند
به‌گفته او اکنون بلاکچین در اوج قرار گرفته و ممکن است این اوج ادامه پیدا نکند. اما فناوری که تغییر ایجاد می‌کند، یکی از آنها بلاکچین است و موضوعی است که بیشتر مطرح می‌شود.
.
مکانیسم بلاکچین
قربانی در ادامه به تشریح مکانیسم بلاکچین پرداخت و توضیح داد: «همه معاملاتی که ما انجام می‌دهیم در جایی ثبت می‌شود که به آن رکورد می‌گوییم. اکنون در فضای بلاکچین می‌خواهیم این رکورد را در شبکه ببریم. تاکنون شبکه‌های ما متمرکز بوده است. اما در بلاکچین ما دارای بلوک هستیم که مجموعه رکورد در آن ذخیره می‌شود و زنجیره‌بلوک مجموعه‌ای از آن است. برای داشتن این بلوک باید هش داشته باشیم که با هش قبلی و بعدی خود همخوانی داشته باشد.»
او ادامه داد: «در رمزگذاری توابعی داریم که ورودی آن را می‌گیرد و به خروجی‌هایی تبدیل می‌کند. یکی از توابع هش شامل 64 کاراکتر بر مبنای 16 است. یکی از توابع درهم‌سازی نیز SHA256 است. این تابع فارغ از اندازه آن، خروجی تحویل می‌دهد که اندازه آن مشخص است. این نکته مهم است که با داشتن ورودی می‌توان به خروجی رسید، ولی با داشتن خروجی نمی‌توان به ورودی رسید.»
قربانی توضیح داد: «بلاکچین همان زنجیره‌بلوک است که در آن بلوک‌ها در کنارهم قرار می‌گیرند و قرار است مساله‌ای را حل کنند. بخشی از این مساله به بالا رفتن امنیت و کم‌کردن هزینه مرتبط است که بلاکچین آن را فراهم کرده است. علاوه‌بر آن می‌توان در یک سیستم توزیع‌شده ارزش را جابه‌جا کرد.»
.
چگونه در یک سیستم غیرمتمرکز خلق پول انجام می‌شود؟
در جلسه دوم کارگاه آموزشی بلاکچین، رئیس هیات‌مدیره شبکه عصر تراکنش به خلق پول در سیستم غیرمتمرکز اشاره کرد. او توضیح داد: «خلق پول در بلاکچین در کوین‌بیس اتفاق می‌افتد. درواقع کوین‌بیس از هیچی خلق می‌شود. مانند کاری که بانک‌های مرکزی به‌صورت فیزیکی در خلق پول انجام می‌دهند.»
او ادامه داد: «تراکنش‌ها در کوین‌بیس تأیید و در دفتر کل بسته می‌شود. فردی‌که یک تراکنش را که هر 10 دقیقه یک‌بار ماین می‌شود انجام دهد، 12/5 بیت‌کوین به دست می‌آورد.»
به گفته او در یک اکوسیستم غیرمتمرکز 12 بخش به‌طور همزمان فعالیت می‌کنند؛ ماینرها، نودها، توسعه‌دهنده‌ها، کیف پول‌ها، صزافی ها، پذیرندگان، سرمایه‌گذاران، سرویس‌دهنده‌های پرداخت، ارائه دهندگان زیرساخت، کارآفرینان، پژوهشگرها و اینفلوئنسرها.
قربانی با اشاره به امضای دیجیتال در بلاکچین بیت‌کوین توضیح داد: «در فضای رمزنگاری دو رمزنگاری متقارن و نامتقارن داریم. در فضای متقارن کلید بین رمزگذار و رمزگشا مشترک است. اما در فضای نامتقارن کلید به صورت مشترک مبادله نمی‌شود. در بلاکچین از امضای دیجیتال استفاده می‌کنیم. بدین صورت که وقتی پیام را با کلید خصوصی امضا می‌کنیم، در مقابل فرد دریافت‌کننده، پیام، کلید عمومی و امضا را می‌بیند. حدس‌زدن امضا با کلید عمومی تقریباً غیرممکن است. در فضای بلاکچین، بیت‌کوین از طریق این کلیدها جابه‌جا می‌شود.»
او در ادامه مبحث هش‌ریت را توضیح داد و گفت: «هش‌ریت قدرت پردازشی شبکه بلاکچین است. هرقدر افراد بیشتری وارد شبکه شوند، قدرت پردازشی نیز بیشتر می‌شود و شبکه به‌صورت خودکار سختی را افزایش می‌دهد در نتیجه رقابت بیشتر می‌شود. این موضوع به مسائلی مانند قیمت بیت‌کوین بستگی دارد.»
.
چالش‌ها در کنار قابلیت‌ها
در کارگاه سوم، قربانی به قابلیت‌ها و چالش‌هایی که بلاکچین ایجاد کرده، اشاره کرد. به گفته او بلاکچین دفتر کل توزیع‌شده است که با ایجاد اعتماد، کاهش هزینه‌ها و زمان و تسویه تراکنش باعث دگرگونی صنایع می‌شود. درواقع بلاکچین سیستمی یکپارچه است که به‌صورت آنلاین و بدون استفاده از مؤسسات مالی و به‌طور مستقیم پراخت آنلاین را به شخص دیگری انتقال می‌دهد. در این جریان بلاکچین مؤسسات مالی را حذف نمی‌کند، بلکه به جای یک موسسه مرکزی می‌آید.
او ادامه داد: «بلاکچین سه قابلیت همزمان دارد که شامل قابلیت‌های فنی، کسب‌وکاری و قانونی می‌شود. در فضای امروز هیچ پدیده‌ای نداریم که این سه قابلیت را همزمان داشته باشد.»
او با توضیح اینکه در بلاکچین از تمرکزگرایی به‌سوی تمرکززدایی می‌رویم، گفت: «تمرکززدایی باعث خطای کمتر و کاهش هزینه می‌شود. هرچند چالش‌هایی مانند اینکه تراکنش‌ها را چطور ذخیره کنیم که از تقلب جلوگیری شود نیز وجود دارد.»
.
پنج افسانه رایج درباره بلاکچین
قربانی به پنج افسانه‌ای که درباره بلاکچین رایج شده اشاره کرد. او توضیح داد: «این اشتباه وجود دارد که بلاکچین را همان بیت‌کوین می‌دانند. اما بلاکچین بیت‌کوین نیست، بلکه یکی از مهم‌ترین دستاوردهای آن بیت‌کوین است. علاوه بر آن می‌گویند بلاکچین تغییرناپذیر و غیرقابل دستکاری است، درحالی‌که راه‌هایی برای دستکاری این فناوری وجود دارد. موضوع دیگر اینکه بلاکچین صددرصد امن نیست.»
او ادامه داد: «اگر بگوییم بلاکچین بهتر از روش‌های سنتی پایگاه داده است نیز اغراق کرده‌ایم. گاهی اوقات سیستم‌های سنتی بهتر از این فناوری عمل می‌کند. همچنین بلاکچین یک ماشین حقیقت‌یاب نیست.»
.
تأثیری که بلاکچین بر صنعت دارد
قربانی در رابطه با تاثیری که بلاکچین بر صنایع مختلف دارد، توضیح داد. او گفت: «صنایع مختلف با توجه به اینکه چقدر می‌توانند دیجیتال شوند، در فناوری بلاکچین وارد می‌شوند. صنایعی مانند کشاورزی، هنر و سرگرمی، خودرو، خدمات مالی، بهداشت و درمان، بیمه، ساخت و تولید، معدن، خدمات آب و برق و غیره از صنایعی هستند که به این فناوری ورود کرده‌اند.»
او با اشاره به رگورلاتوری ارزهای رمزنگاری‌شده در جهان و موضع‌گیری‌هایی که نسبت به آن صورت گرفته، توضیح داد: «در کشورهای مختلف برخوردهای گوناگونی نسبت به بلاکچین شده، اما اساساً برخورد سلبی به‌خصوص در کشورهای توسعه‌یافته به آن نشده است. بانک مرکزی اتحادیه اروپا با این موضوع مثبت برخورد کرده و در آسیا نیز کشورهایی مانند قزاقستان و گرجستان سعی کرده‌اند در این فناوری پیشرو شوند. ژاپن نیز کشوری است که به‌طور خاص در این فضا ورود کرده است.»
.
چگونه با بلاکچین خدمت کنیم؟
قربانی درباره اینکه چگونه می‌توان با بلاکچین خدمت کرد، توضیح داد و گفت: «نکته مهم برای ورود به بلاکچین این است که اگر در مراحل اولیه کاربرد آن درگیر نشویم، نمی‌توانیم به مراحل بعدی برویم. از مواردی که به کمک بلاکچین می‌توان انجام داد پرداخت‌های مبتنی بر بیت‌کوین است. مانند ایمیلی که آرپانت راه‌اندازی کرد. این یک کار ساده در فضای بلاکچین است که از جمله مزیت آن تسهیل پرداخت برای توریست‌ها است.»
محلی کردن دیگر خدماتی است که بلاکچین می‌تواند ارائه دهد و قربانی در این‌باره توضیح داد: «می‌توان نوآوری را محلی و تبدیل به یک دفتر کل خصوصی کرد. مانند شبکه‌های ایمیلی که در داخل شرکت‌ها ایجاد شده است. جایگزین کردن روش دیگری است که بلاکچین می‌تواند در بعضی از خدمات مانند کارت‌های هدیه خرده‌فروشی بر بیت‌کوین انجام دهد. تحول و خوداجرایی در قراردادهای هوشمند نیز در مراحل بعدی قرار می‌گیرد که می‌توان توسط این فناوری انجام داد.»
او در پایان اشاره کرد که اکنون در بسیاری از دانشگاه‌های مطرح دنیا مانند استنفورد و کورنل دوره‌های درسی بلاکچین را طراحی کرده‌اند. بسیاری از شرکت‌ها مانند لینوکس نیز فضایی را برای بلاکچین باز کرده‌اند که افراد می‌توانند در آن فعالیت کنند. در ایران نیز پروژه‌ای مانند ققنوس بر بلاکچین تمرکز کرده و هدف آنها توکنایز کردن دارایی‌هاست. اما مهم‌تر از آن کامینیوتی این فناوری و ورود کردن به آن است که باید به آن توجه کرد.
