پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
هرچند وقت یک‌بار آمارهایی که معمولاً منبع آن‌ها وب‌سایت بانک مرکزی است درباره توسعه ابزارهای بانکداری و پرداخت در ایران منتشر می‌شود که خبر از رشد و توسعه می‌دهند. البته اگر رشد و توسعه را در افزایش تعداد کارت‌خوان و کارت و خودپرداز ببینیم از مشاهده این آمارها باید خوشحال باشیم. در آخرین مورد اما آمارهای منتشرشده نشان می‌دهد که نسبت به سال گذشته تعداد کارت‌خوان‌ها ۲۰ درصد افزایش داشته است. هرچند که نسبت به شیب وحشتناک سال‌های گذشته روند اندکی منطقی‌تر شده اما هنوز رشد ابزارها در ایران افسارگسیخته است. این را بگذارید کنار رشد تراکنش‌ها که حدود ۳۵ درصد بوده و مبلغ آن‌که حدود ۷ درصد بوده است. اتفاق خجسته اما کاهش حدود ۴۰ درصدی مانده گیری است. تا پیش‌ازاین و به لطف رایگان بودن مانده گیری همه مانده می‌گرفتند و عین خیالشان نبود که این هزینه دارد. اما آمار ناامیدکننده اینجاست: از هر ۲۰ ایرانی یک نفر از خدمات کارت‌خوان استفاده می‌کند ولی از هر ۳۷ هزار ایرانی یک نفر از خدمات بانکداری و پرداخت تلفن همراه. اوضاع درزمینهٔ اینترنت هم خوب نیست. از هر ۵۱۰۰ نفر یک نفر از خدمات پرداخت و بانکداری اینترنتی استفاده می‌کند. البته این آمارها دقیق نیست. با همه این‌ها تصویر کلی از اوضاع‌واحوال امروز ما می‌دهند. باوجود توسعه ابزارهای پرداخت هنوز کمتر از نیم درصد کارت‌خوان‌های ما کارت‌خوان‌های همراه هستند و هنوز آماده پرداخت با تلفن همراه نیستیم. این را بگذارید کنار اینکه فقط ۲۵ درصد اقتصاد ایران مالیات می‌دهند و استفاده از فناوری‌های بانکداری و پرداخت به‌مرور راه فرار مالیاتی را هم می‌بندد. پس طبیعی است که مردم آرام به سراغ استفاده از این فناوری‌ها بیایند. هفته گذشته شایعه‌ای پخش‌شده بود که برخی از شرکت‌های پرداخت اطلاعات دریافتی برخی اصناف را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار داده‌اند. با این تصور انتظار توسعه متوازن داریم؟
.
حدود ۳۱۹ میلیون کارت بانکی در دست مردم چه می‌کند؟
بانکداری الکترونیک از سال ۸۴ تاکنون توسعه قابل‌توجهی داشته است، به‌طوری‌که صدور کارت‌های بانکی با رشد سالانه ۴۴.۲ درصد از ۱۱ میلیون و ۸۵۲ هزار و ۶۴۸ در سال ۸۴ به ۳۱۸ میلیون و ۹۷۰ هزار و ۸۱۳ کارت رسیده است.
این آمار در موضوع خودپردازها با رشد متوسط سالانه ۲۹ درصد دنبال شده و تعداد خودپردازها از سه هزار و ۹۴۵ دستگاه در سال ۸۴ به ۳۹ هزار و ۱۲۵ دستگاه در سال ۹۳ رسیده است.
بررسی سهم هر یک از انواع کارت‌ها توسط بانک مرکزی نشان می‌دهد در دوره موردبررسی کارت برداشت نقدی با متوسط سهم ۷۳.۳ درصد بیشترین سهم را داشته و پس‌ازآن به ترتیب کارت‌های خرید یا هدیه، کارت‌های پول الکترونیکی و کارت‌های اعتباری به ترتیب با ۲۴.۵، ۴.۵ و ۰.۷ درصد سهم اختصاص‌یافته است. باورکردنی نیست که هنوز کارت‌های اعتباری این‌چنین کنار خیابان افتاده باشند. اما باید ایمان آورد به اینکه هنوز کسی کارت اعتباری را تحویل نمی‌گیرد و دوستش ندارد.
بر اساس تحلیل روند، فرایند صدور ابزارها و نصب تجهیزات پرداخت الکترونیکی نشان می‌دهد در سال ۸۵ تعداد کارت به ازای هر خودپرداز ۳ هزار و ۱۳۸ عدد بوده اما این نسبت در سال ۹۳ به ۸ هزار و ۱۵۳ رسیده است.
نسبت جمعیت به خودپردازها نیز که در سال ۸۵، ۹ هزار و ۴۴۰ نفر بوده در سال گذشته این نسبت هزار و ۹۹۰ نفر برآورد شده است. همچنین تعداد کارت به ازای هر پایانه شعب در سال ۸۵، هزار و ۴۹۴ عدد بوده درحالی‌که این نسبت در سال قبل چهار هزار و ۹۶۹ عدد گزارش‌شده است.
آمارها نشان می‌دهند که سال ۹۳ حدود ۱۰۰۰ میلیارد تومان از کانال شاپرک عبور کرده است. گفته می‌شود طلب شرکت‌های پرداخت از شاپرک بالای ۲۷۰ میلیارد تومان است. در روزهایی که کارمزد که ساده‌ترین مدل کسب‌وکاری شرکت‌های پرداخت است جا نیفتاده و این‌همه فشار به شرکت‌های پرداخت وارد می‌شود که کوچک‌ترین خطایی در نقل‌وانتقال پول مردم نداشته باشند چقدر می‌توان به آمارهای توسعه ابزارها خوش‌بین بود؟
مینا والی
منبع: هفته‌نامه عصر ارتباط، شماره ۷۱۰