پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بررسی تأثیر احیای برجام بر وضعیت فین‌تک ایران / شانس تجلی در شبکه جهانی یا فرصتی برای جبران عقب‌ماندگی؟
برجامی که به‌تازگی وارد هفت‌سالگی خود شده، اکنون در آستانه احیای دوباره قرار گرفته است. هرچند بسیاری برجام را کاملاً احیاشده می‌دانند و منتظر مداوای شرایط اقتصادی آشفته ایران هستند، اما در این میان برخی هم معتقدند که احیای برجام تنها فرصت تنفس ایجاد می‌کند و تأثیر چندانی بر اوضاع اقتصاد نخواهد گذاشت. بر تمام صاحبان دیدگاه‌های مذکور اثرات تحریم پوشیده نیست و همه بر بهترشدن اوضاع در بلندمدت اتفاق‌نظر دارند.
فناوری مالی یکی از آن صنایعی است که در جنبه و ابعاد متفاوت از تحریم‌ها آسیب‌دیده و در زمره بیشترین آسیب‌دیدگان از تحریم‌ها قرار دارد. فین‌تک برای افزایش ضریب نفوذش بارها برای تأمین سخت‌افزار و توسعه نرم‌افزار، با مشکل روبه‌رو شده و پس از دستیابی به تکنولوژی جدید به هر سختی به بن‌بست روابط بین‌المللی برخورد کرده است. این روزها که برجام در یک‌قدمی احیا قرار گرفته، با فعالان حوزه فناوری اطلاعات درباره دنیای فین‌تک بعد از برجام گفت‌وگو کردیم.
جاماندگی ایران با احیای برجام رفع نمی‌شود
نظام بانکداری و پرداخت ایران سال‌هاست که ایزوله شده، زیرساخت‌های فناوری ایران هیچ تعامل فرامنطقه‌ای ندارند و حتی از کشورهای منطقه هم دورند. ایران از نهاد قانون‌گذاری و نهاد حاکمیتی و هرآنچه به طور مشترک در نظام‌های پرداخت جهانی اتفاق می‌افتد هم منفصل است.
به گفته پویا پور اعظم، مشاور و متخصص بانکداری و پرداخت دیجیتال در این شرایط نباید انتظار داشت که احیا شدن برجام، به تغییراتی محسوس در کوتاه‌مدت منجر شود و به یکباره حوزه فین‌تک را متحول کند. پور اعظم با بیان اینکه عقب‌ماندگی چندین دهه با دو سال جبران نمی‌شود، توضیح داد: «زیرساخت‌های فناوری ایران سال‌هاست که با کشوری ارتباط و تعامل نداشته‌اند، حتی اگر زیرساخت‌های فین‌تکی کشور به کشورهای منطقه و فرا منطقه متصل شود هم، به سبب عقب‌افتادگی‌ها تحولات ملموس به‌سادگی و در کوتاه‌مدت محقق نخواهد شد.»
پور اعظم ادامه داد: «عقب‌ماندگی به این معنا نیست که کشور فناوری‌های جدیدی ندارد، عقب‌ماندگی یعنی تمام این فناوری‌ها بدون تعامل فعالیت می‌کنند.»
او با اشاره به مزیت‌های احیای برجام گفت: «فارغ از جاماندگی‌ها، احیای برجام منافعی خواهد داشت؛ تعامل و همکاری از جنس سرمایه‌گذاری، جذب سرمایه، تعامل نیروی انسانی، فعالیت در زمینه فناوری‌های مالی با کشورهای همسایه مانند امارات، از مزایای احیای برجام در کوتاه‌مدت هستند.»
به اعتقاد پوراعظم در کنار رفع تحریم‌ها مشخص‌شدن نوع تعامل حائز اهمیت است. باید منافع ایران و سایر کشورهایی که می‌خواهند با ما تعامل کنند، در نظر گرفته شود. او ادامه داد: «لازم است امکانی فراهم شود تا زیرساخت‌های پرداخت و فناوری مالی ایران بتوانند به زیرساخت‌های بین‌المللی و زیرساخت‌های سایر کشورها متصل شوند. ساده‌ترین مثال این مورد هم تجهیز ایران به کارت‌های بین‌المللی ویزاکارت و مسترکارت است. با احیای برجام می‌توانیم شرایطی را فراهم کنیم که زیر ساخت‌هایمان حداقل در کشورهای همسایه به کار گرفته شوند، البته این موضوع هم به این سادگی اتفاق نخواهد افتاد.»
مهاجرت‌های نیروهای انسانی متخصص یکی از چالش‌های اصلی حوزه فناوری اطلاعات است. به گفته پویا پور اعظم ایران صاحب نیروی انسانی مستعد است. او می‌گوید مشکل نیروهای متخصص پایدار نبودن شرایط است. اگر پایداری اتفاق بیفتد و مدت‌زمان لغو تحریم‌ها مشخص شود قطعاً میزان مهاجرت نیروی انسانی کم خواهد شد.
احیای برجام، فین‌تک ایران را حرفه‌ای می‌کند
بهرنگ فاطمی کارشناس بانک و پرداخت معتقد است احیای برجام بی‌شک در این اوضاعِ جامعه یکی از محدود محرک‌هایی است که می‌تواند شرایط را در کیفیت زندگی مردم کشور را به گونه ای قابل مشاهده متحول کند. با جریان یافتن مجدد برجام، ایران تا حد زیادی از فشار تحریم‌ها بیرون خواهد آمد که این به معنای آشتی ارتباطی ایران با جهان است.
فاطمی با اشاره به تاثیر احیای برجام بر فین‌تک توضیح داد: «برای پاسخ به این سوال شاید بهتر باشد نگاهی به مسیر شکل‌گیری فین‌تک بیندازیم و بررسی کنیم که فین‌تک چگونه وارد ایران شد؟ یا بهتر بپرسیم، فناوری چگونه موسسات مالی و اعتباری را تحت تاثیر خود قرار داد؟ آیا رواج خودپرداز و استقبال از آن در ایران نمونه‌ای از شکل‌گیری روند فین‌تک در ایران است یا اولین کارت اعتباری که توسط یکی از شرکت‌های مطرح انفورماتیکی کشور معرفی شد و یا اصلا درگاه پرداخت اینترنتی که با آن یکی از شرکت‌های به اصطلاح استارتاپی وقت و پرداخت‌یاران اکنون در بازار نفوذ کرد؟»
فاطمی ادامه داد: «بگذارید فرض کنیم این فرضیه درست باشد که حضور فین‌تک در کشور با طرح و رواج عامیانه یک پرسش اجین شد: آیا رواج فین‌تک به معنای پایان عمر و حذف بانک‌هاست؟ حال شاید بتوان ادعا کرد که عموم مردم با فین‌تک در مواجهه با این پرسش آشنا شدند و بسیاری از راهکارهای فین‌تکی برای مراقبت از این پرسش متبلور شدند. پس سایر زیرمجموعه‌های فین‌تک (اینشورتک، لندتک، ولث‌تک، پی‌تک و البته رگ‌تک) الزاما جدی گرفته‌نشدند و فین‌تک عمدتا رنگ و نقشی بانکی (نه حتی بانکداری) بر خود پذیرفت. BNPL این روزها را نگاه کنید؛ تعداد قابل توجهی از آن‌ها معلول و به گونه‌ای محل فروش همان وام‌های سنتی خرد بانکی شده‌اند. روش‌های متنوع Tap and Go را ببینید؛ بسیاری به دلیل همان مراقبت‌های امنیتی و اجتماعی فقط صورت چالاکانه‌تری در سفر بانکی مشتری‌اند. هنوز در نظام کارمزد به یک راهکار موثر نرسیده‌ایم که به تازگی اصلاحیه‌ای بر نظام پرداخت یافته‌ایم.»
او تصریح کرد که هنوز نقش یا اهمیت شرکت‌های اعتبارسنجی مستقل به عنوان یک نیاز مبرم شناخته نشده است. رمزارزها جایگاه مشخصی نیافته‌اند و … . تا زمانی که به هر دلیلی رابطه مان با جهان پیرامون قطع باشد نیازی هم نسبت به پیشرفت‌های تکنولوژیک با آهنگ کشورهای پیشرفته نباید انتظار داشته‌باشیم.
او با بیان اینکه احیای برجام، فین‌تک ایران را جهان‌شمول و حرفه‌ای می‌کند گفت: «نتیجه این آشتی در وهله اول حضور تجربه‌های موفق جهانی در ایران است و در مرتبه بعدی فرصت بروز ایده‌های ناب متخصصان ایرانی روی پلتفرم‌های ثابت‌شده جهانی؛ این دو پیامد محصول ارتباطی دو طرفه فی‌مابین ایران و جهان است که خود به تنهایی هزاران نتیجه دیگر به بار می‌آورد.»
او به پیشرو بودن ایران در حوزه‌های زیرساختی و سرمایه‌های دانشی و انسانی اشاره کرد و گفت: «اینکه ایران خود را به عنوان هاب منطقه‌ای فناوری معرفی کند و آن را در چشم‌انداز توسعه‌ای خود ببینید دور از ذهن نیست.» به گفته فاطمی، اگر چنین دورنمایی را انتظار داشته‌باشیم بسیاری از رفتارهای درونی و تعاملی‌مان نیز جهش پیدا می‌کند. به اعتقاد او، در این حالت به دلیل حضور در بازار جهانی هم خودمان تیمی‌تر بازی می‌کنیم و هم رگولاتورهای بخش‌های مختلف یاری بهتری خواهند رساند.