پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نگاهی به برنامه‌های عیسی زارع‌پور در آستانه ورود به وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات / تعریف ماموریت‌های هشت‌گانه تا سال 1404
عیسی زارع‌پور گزینه پیشنهادی تصدی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت سیزدهم، دارای مدرک پسادکتری علوم و مهندسی کامپیوتر در گرایش نسل جدید شبکه‌های رایانه ای- تحلیل داده‌های زیستی است. او حالا پس از معرفی به مجلس،در صورت کسب رای اعتماد از بهارستان راهی وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌شود. او به عنوان یکی از وزرای احتمالی دولت سیدابراهیم رئیسی،41 سال سن دارد و سمت‌های مدیریتی متعددی از جمله ریاست مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه را تجربه کرده است. زارع‌پور در آستانه تصدی مقام وزارت، شرحی از برنامه‌های کاری آینده خود را در قالب یک نوشتار 35 صفحه ای مطرح کرده است.
ایرانی هوشمند؛ در تراز انقلاب و افق 1404
برنامه کاری زارع‌پور علاوه بر معرفی و سوابق کاری و تحصیلاتی، شامل بخش‌های مقدمه، چشم‌انداز، رئوس برنامه‌های پیشنهادی برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و اشاره به اسناد بالادستی در این حوزه و پیوست‌های مرتبط است.
در چشم اندازی که زارع‌پور برای دوران وزارت خود در این نوشتار در نظر گرفته، به این موارد اشاره شده است: اســتفاده حداکثــری از فنــاوری اطلاعــات و ارتباطــات و ظرفیت‌هــای فضــای مجــازی بــرای رســیدن بــه ایرانی هوشمند در تراز انقلاب اسلامی در افق 1404 با رویکرد ایجاد شفافیت، مبارزه بــا فســاد، ارتقــاء کارآمــدی و بســط عدالت از طریــق ارائــه خدمــات هوشــمند، تامیــن و تســهیل ارتباطــات فراگیــر، ارائــه ســرویس‌هــای محتــوای داخلــی، ایجــاد و توســعه زیرســاخت امــن و پایــدار در تمامــی ارکان دولــت و جامعــه، تمــدن‌ســازی در فضــای مجــازی، مقابلــه بــا تهاجــم فرهنگی و ارتقاء جایــگاه اقتصــاد دیجیتــال بــه عنــوان پیشــران و موتــور محــرک پیشــرفت همــه جانبــه بــا در نظــر گرفتــن ارزش‌های اسلامی-ایرانی مبتنــی بــر بیانیــه گام دوم انقــلاب اســلامی و در چارچــوب سیاســت‌های کلــی نظــام مقــدس جمهــوری اســلامی ایــران.
او در این برنامه‌کاری، حوزه فنــاوری اطلاعات و ارتباطات را بــه عنــوان یکــی از مهم‌تریــن مولفه‌هــای پیشــرفت و توســعه در زمینه اقتصــادی، اجتماعــی، سیاســی و فرهنگــی کشور برشمرده که در همه شئونات زندگی رسوخ کرده است.
زارع‌پور تطبیــق علم و فنــاوری بشــری بــا نظــام معرفتــی اسلام مبتنی بر الگوی حکمرانی اسلامی ایرانی را مهم‌ترین وجه تمایز نگاه انقلابی بــا نگاه غرب‌گرای مبتنــی بــر لیبــرال دموکراســی معرفی کرده کــه لازم اســت در تدویــن برنامــه کلان دولــت و بویژه حــوزه فنــاوری اطلاعــات مــورد توجــه قــرار گیــرد.
نخبه‌گرایی؛ نــگاهی درون‌ســاز و برون‌نگــر
او در مورد برنامه پیشنهادی خود گفته است: «ایــن برنامــه بــا رویکــرد مبتنــی بــر به‌کارگیــری تمامــی ظرفیت‌هــای داخلــی و خارجــی اعــم از: جمعیــت جــوان و نخبــه، وجود بیش از 40 سال تجربــه در مدیریــت حــوزه فنــاوری اطلاعــات و ارتباطــات کشــور، دســتاوردهای سیاســتی و اجرایــی در مدیریــت ایــن عرصــه، هم صدایــی کشــورهای منطقــه و ســایر کشــورهای همســو بــا جمهــوری اســلامی ایــران در ایــن عرصــه؛ بــا نــگاه درون‌ســاز و برون‌نگــر، تهیــه شــده اســت.»
به گفته زارع‌پور اغلــب مســائل و مشــکلات مرتبــط بــا حــوزه فنــاوری اطلاعــات و ارتباطــات و فضــای مجــازی کشــور بــه وضــوح قابــل مشــاهده و درک بــوده و راهکارهــای اصلــی بــرون‌رفــت از ایــن مســائل نیــز تــا حــدود زیــادی مشــخص اســت. لیکــن ســه نکتــه اساســی تــا کنــون مانــع دســتیابی بــه اهــداف و رفــع مشــکلات اساســی کشــور در ایــن حــوزه شــده اســت: – واگرایی در نظام مدیریتی فناوری اطلاعات و وجود ساختارهای موازی، عدم توجه به توان داخلی و در نتیجه وابستگی و اعتماد بیش از حد به خارج از کشور، نبــود مدیریــت جســور، کارآمــد، متخصــص و درعیــن حــال انقلابــی در مدیریــت عرصــه کلان فنــاوری اطلاعــات و ارتباطات کشور.
موضوعات، چالش‌ها و راهبردها
در ادامه این نوشتار، 8 موضوع مهم و مرتبط با حوزه ماموریتی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به ترتیب زیر نام برده شده است: 1- حکمرانی دیجیتال و تعاملات بین المللی، 2- دولت هوشمند و تحول دیجیتال، 3- شبکه ملی اطلاعات و توسعه پایدار زیرساختهای ارتباطی 4- تنظیم مقررات حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، 5- اقتصاد دیجیتال، 6- حفظ حریم خصوصی و امنیت فضای تبادل اطلاعات، 7- شتاب‌دهی رشد صنعت فضایی، 8- خدمات پست.
زارع‌پور بر اساس اسناد بالادستی و سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه کشور، در این نوشتار ضمــن بیــان مختصر وضعیــت حاکم بر بسترهای مختلف توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات، به شناسایی مهم‌تریــن چالش‌های مرتبط با 8 موضوع مطرح شده پرداخته و راهبردهــای پیشــنهادی بــرای برون‌رفــت از وضــع موجــود و رســیدن بــه وضــع مطلــوب ترســیم شــده را بیان کرده است.
پیشنهاد تشکیل کمیسیون تخصصی فضای مجازی در مجلس
اولین موضوع در نگاه زارع‌پور حکمرانی دیجیتال و تعاملات بین‌المللی در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات است. او چالش‌های پیش رو برای این ماموریت را عــدم توجــه بــه نقــش محــوری شــورای عالــی فضــای مجــازی در حــوزه سیاســت‌گــذاری و تصمیــم‌گیــری حکمرانــی دیجیتال(فضــای مجازی)، فقدان نگاه جدی به اهمیت و موضوع حکمرانی دیجیتال و ضعف دانشی این حوزه در بین مسئولان مربوطه، خلأ وجود مدل حکمرانی دیجیتال مطلوب مبتنی بر ارزش‌های ایرانی – اسلامی، عــدم سیاســت‌گذاری فعــال در مواجهــه بــا فنــاوری‌هــای جدیــد و بــه تبــع، عــدم اســتفاده حداکثــری از ظرفیت‌هــای آنهــا بــرای پیشــرفت کشــور، نبود زیرساختهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری لازم برای تحقق حکمرانی دیجیتال، عدم حضور موثر و فعال در تدوین معاهدات بین‌المللی حاکم بر نظامات فناوری اطلاعات و ارتباطات، عدم توفیق در راه‌اندازی و بهره‌برداری کامل از شبکه ملی اطلاعات، عدم وجود زیرساختهای قانونی لازم برای احقاق حقوق تضییع شده کاربران ایرانی در پلتفرم‌های خارجی عنوان کرده است.
برخی از موارد ذکر شده در نگاه زارع‌پور پیش از این هم توسط مدیران قبلی مورد توجه قرار گرفته بود، اما شاید مبحثی مثل لزوم دانش‌افزایی مسئولان در حوزه‌های مربوطه یکی از گزینه‌هایی باشد که با احتمال تاثیرگذاری قوی، چندان جدی گرفته نشده است. در بین راهبردهای او پیشنهاد تشکیل کمیسیون تخصصی فضای مجازی در مجلس شورای اسلامی و نگاه فرصت‌محور به فناوری‌های نوظهور نظیر هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء، بلاکچین دیده می‌شود که هرکدام می‌تواند در صورت اجرای آگاهانه به رفع بخشی از چالش‌های نام برده در این نوشتار کمک کند.
الکترونیکی کردن 100 درصد از خدمات دولتی تا 1404
دولت هوشمند و تحول دیجیتال که لازمه رسیدن به آن عبور از دولت الکترونیکی است دیگر موضوع پیش روی وزیر احتمالی ارتباطات و فناوری اطلاعات است.
زارع‌پور معتقد است علــی‌رغــم تلاش‌هــای صــورت گرفتــه متاســفانه تحقق دولت الکترونیک بــه‌صــورت کامــل صورت نگرفته و مــردم در بســیاری از امــور بــرای کوچکتریــن کارهــای خــود بایــد بارهــا و بارهــا اقــدام بــه پیگیــری حضــوری کننــد.
او در این نوشتار اعلام کرده است که بــر اســاس آخریــن رتبــه بنــدی‌هــای جهانــی وضعیــت جمهــوری اســلامی ایــران در شــاخص‌هــای دولــت الکترونیــک بــه ترتیــب در EGDI رتبه 89 و در EPART رتبه 118 در بین 193 کشور در سال 2020 قرار داریم که نشان‌دهنده لزوم توجه جدی‌تر به این حوزه است.
به گفته زارع‌پور عمــده دلایــل عــدم تحقــق ایــن طــرح مهــم و راهبــردی، عــدم وجــود مدیریــت یکپارچــه و منســجم در ایــن حــوزه، عــدم تعامــل مناســب دســتگاه های مختلــف (عــدم تبــادل مناســب ســرویس و داده بیــن دســتگاه‌های حاکمیتــی و بعضــا متصــل نبــودن آنهــا بــه یکدیگــر)، عدم وجــود زیرســاخت‌های ارتباطــی مناســب و کــم‌توجهــی مدیــران ارشــد کشــور بــه فرصت‌هــا و قابلیت‌هــای فنــاوری اطلاعــات اســت.
او هدف‌گذاری در این بخش تا سال 1404 را اینطور عنوان کرده است: الکترونیکی کردن 100 درصد از خدمات دولتی و ارائه تمامی خدمات به صورت یکپارچه از طریق درگاه ملی خدمات الکترونیک و ارتقای حداقل 30 پله ای کشور در شاخص‌های جهانی دولت الکترونیکی.
همچنین او موانع رسیدن به این اهداف را نبود رگولاتوری، انحصارگرایی و نبود قوانین و مقررات، نبود زیرساخت کافی، عــدم آمادگــی ســازمانی و فنــی، آشــنا نبــودن برخــی مدیــران ارشــد کشــور بــا فرصت‌هــا و قابلیت‌هــای فنــاوری اطلاعــات و فنــاوری نویــن و… دانسته و در این راستا راهبردهایی ارائه کرده است.
شبکه ملی اطلاعات و توسعه پایدار زیرساختهای ارتباطی از نگاه زارع‌پور ماموریت سوم وزارت ارتباطات آینده است که تحقــق آن بنابــر ضرورت‌هــای ملــی همچــون «ارائــه خدمــات زیرســاختی پیشــرفته» و «بهــره منــدی از مزایــای زیســت بــوم ملــی فضــای مجــازی متناســب بــا فرهنــگ اســلامی – ایرانــی» در کنــار «حفاظــت از حریــم خصوصــی کاربــران ایرانــی» و « تحقــق اســتقلال و کاهــش وابســتگی کشــور»، در اســناد بالادســتی نظــام آمــده اســت.
زارع‌پور برای تحقق این موضوع 13 چالش را برشمرده است. یکی از چالش‌ها که شاید با به روزترین مسئله حکومتی یعنی طرح صیانت هم ارتباط داشته باشد این است که خدمــات راه انــدازی شــده داخلــی نظیــر جویشــگرها و پیــام رســان‌هــای داخلــی در زیســت بــوم شــبکه ملــی اطلاعــات در مقایســه بــا خدمــات دهنــدگان خارجــی امــکان رقابــت بـا رقبا را ندارد و در نتیجــه ما با عــدم رغبــت کاربــران داخلــی بویــژه کســب‌وکارهــا در اســتفاده از آنهــا روبه‌رو هستیم.
او برای این مسئله مهم و به روز اقنــاع افــکار عمومــی در خصــوص قابلیت‌هــا و امکانــات شــبکه ملــی اطلاعــات و ایجــاد وفــاق ملــی بــا همــراه نمــودن طیــف‌هــای مختلــف سیاســی و رســانه هــا را به عنوان راهبرد پیشنهاد داده است.
هدف‌گذاری این بخش در افق 1404 چنین مواردی را در نظر دارد: دسترسی 100درصدی روستاهای دارای بیش از 20 خانوار به شبکه ملی اینترنت، اجــرای صــد درصــدی تکالیــف وزارت ارتباطــات و فنــاوری اطلاعــات در «طــرح کلان و معمــاری شــبکه ملی اطلاعات» مصوب شهریور 99، دسترسی 80 درصد خانوارها به شبکه پر سرعت ثابت با سرعت حداقل 25مگابایت در ثانیه و…
توسعه زیرساخت‌ها در سایه مقررات شفاف
ماموریت چهارمی که زارع‌پور از آن یاد کرده، تنظیم مقررات حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات است. او توســعه زیرســاخت‌ها و ابزارهــای فنــاوری‌هــای اطلاعــات و گســترش ظرفیــت‌هــای ارتباطــی تنهــا در ســایه مقــررات شــفاف، رقابت-پایــه و فســاد ســتیز محقــق می شود. از طــرف دیگــر، توجــه ویــژه بــه فنــاوری هــای تنظیــم گــر بــه جــای تکیــه صرف بر مقررات تنظیم گری از مسائلی است که در نگاه این وزیر پیشنهادی اهمیت ویژه ای دارد.
چالش‌های این بخش از نگاه زارع‌پور مــوازی کاری و عــدم همگرایــی نهــادهــای تصمیــم گیــر، انحصار در برخی حوزه های قابل واگذاری به بخش خصوصی، عدم وجود نظام جامع تنظیم‌گری فضای مجازی و… است.
چاره حل این چالش‌ها در قالب چندین راهبرد از جمله تنظیــم مقــررات بــروز و کارآمــد و متناســب بــا فناوری‌هــای نویــن و بهره گیری از نسل‌های نوین ارتباطی مثل G5 و G6، مطالعــه و مطابقــت بــا الگوهــای موفــق در کشــورهای دنیــا و… در این نوشتار عنوان شده است.
دستیابی به سهم 10 درصدی اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص ملی
اقتصاد دیجیتال که پنجمین موضوع مورد توجه زارع‌پور در این نوشتار بوده، به تاثیر این نوع اقتصاد در تولید ناخالص ملی پرداخته است.
زارع‌پور هدف‌گذاری در این بخش در افق 1404 را دستیابی به سهم 10 درصدی اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص ملی عنوان کرده است.
هرچند نبود سند ملی و نقشه راه مصوب، نبــود ســند اولویــت‌هــا و ظرفیــت‌هــای صادراتــی دانــش‌بنیــان، عــدم التــزام واقعــی اپراتورهــا، بانــک‌هــا و شــرکت‌هــا نســبت بــه اجــرای قانــون، نــگاه ســنتی بــه تنظیــم‌گــری و صــدور مجــوز فعالیــت و مشکلات زیرساختی و… از جمله چالش‌های پیش روی این ماموریت است، اما زارع‌پور راهبردهایی مثل تهیــه ســند ملــی توســعه و نقشــه راه، تــلاش بــرای کاهــش نــرخ مهاجــرت و بــه مــوازات آن بازگشــت نخبــگان ایرانــی حــوزه فنــاوری اطلاعــات و ارتباطــات، توســعه تــوان رایانشــی کشــور و… را به عنوان راه رسیدن به هدف مطرح کرده است.
برنامه‌هایی برای حفظ حریم خصوصی در فضای مجازی
حفظ حریم خصوصی و امنیت فضای تبادل اطلاعات به عنوان ماموریت ششم وزیر آینده ارتباطات در این نوشتار، با چالش‌هایی مثل وابستگی شدید کشور به محصولات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری خارجی، نبود زیرساخت، فقدان نظام کارآمد و… مواجه است. این بخش که احتمالا با موضوع صیانت از فضای مجازی پیوند خواهد خورد، از نظر زارع‌پور با راهکارهایی مثل فراهم کردن زیرساختهای فنی و حقوقی، تهیه و ترویج ابزارهای حمایت از کودکان در فضای مجازی برای خانواده ها، تهیــه و در اختیــار قــرار دادن ابزارهــای مناســب بــرای اســتفاده در ســازمان‌های دولتــی و خصوصــی و… بهبود خواهد یافت.
رشد صنعت فضایی در افق 1404
شتاب‌دهی رشد صنعت فضایی که به عنوان هفتمین موضوع مورد توجه وزیر پیشنهادی دولت سیزدهم برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در این نوشتار مطرح شده است، دارای اهداف کمی در افق 1404 است. این اهداف عبارتند از: افزایــش تــوان داخلــی فنــاوری ســاخت ماهــواره هــای سنجشــی، مخابراتــی مــدار بــالا به میــزان 80 درصد، خرید، ساخت و بهره برداری سه ماهواره مخابراتی و سنجش از راه دور، ارائه 15 خدمت نوین و با ارزش افزوده فضایی، ساخت ماهواره سنجش از راه دور با رزولوشن زیر 10 متر، ساخت یک ماهواره عملیاتی مخابراتی و قراردادن آن در مدار، ایجاد حداقل یک اپراتور ماهواره مخابراتی.
زارع‌پور شش چالش پیش روی این اهداف درنظر گرفته مانند عدم وجود برنامه بلند مدت جامع و همه جانبه در حوزه فضایی یا عدم اختصاص بودجه مناسب و برای همه این چالش‌های عنوان شده بیش از 10 راهبرد را شناسایی کرده است.
راه‌های رسیدن به چابکی در زیست بوم پست
آخرین ماموریت وزارت فناوری و اطلاعات از نگاه این وزیر پیشنهادی خدمات پستی است. به گفته زارع‌پور: «علیرغــم آنکــه بــه واســطه همه‌گیــری ویــروس منحــوس کرونــا اســتفاده از خدمــات پســتی در کشــور توســط عمــوم مــردم بســیار رشــد کــرده، لیکــن متاســفانه ساختارســازمانی و شــکل راهبــری ایــن شــرکت بصورتــی نیســت کــه بتــوان گفــت زیســت بــوم بخــش پســتی کشــور بصــورت چابــک، درآمــدزا و بــا کیفیــت در حــال ارائــه خدمــات اســت».
به گفته او بــا برنامــه ریــزی صحیــح و توجــه بــه ایــن بخــش مــی تــوان عــلاوه بــر جلــب رضایــت عمومــی، ایــن بخــش از زیســت بــوم ارتباطــی کشــور را بــا مشــارکت بخــش خصوصــی ارائــه دهنــده خدمــات پســتی، بــه جایــگاه ارائــه خدمــات بهتــر، باکیفیــت تــر و ســهل تــری بــه عمــوم مــردم رســاند.
سه چالش در این بخش شامل عدم تناسب تعرفه با قیمت تمام شده خدمات تکلیفی، کمبود منابع سرمایه‌گذاری جهت بازسازی بسترهای خدمات پستی، عــدم شــفافیت در قوانیــن و مقــررات ارائــه خدمــات پســتی (ارائــه خدمــات پســتی توســط بنگاه‌هــا بــا برچســب حمــل و نقــل) است.
اما برخی راهکارهایی که برای حل این چالش‌ها توسط وزیر پیشنهادی دولت مطرح شده، این موارد را در بر می‌گیرد: ارتقای جایگاه پست به عنوان پیشران توسعه کسب و کارهای اینترنتی، بهره گیری از فناوری ها و روشهای نوین جابجایی و رهگیری مرسولات پستی، ارتقــای شــبکه پســتی کشــور، دیجیتالــی نمــودن فرآیندهــای حــوزه پســت و اســتفاده از فناوری‌هــای نویــن جهــت رفــع مشــکلات موجــود در ایــن حــوزه، تقویــت زیســت بــوم فنــاوری اطلاعــات مســتقر در منطقــه ویــژه پیــام مبتنــی بــر شــرکت خدمــات هوایــی و منطقــه ویــژه اقتصــادی پیــام و…
شاید ترجیع‌بند نوشتار عیسی زارع‌پور در مورد ماموریت‌ها، چالش‌ها و راهبردهایی ضروری وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات عناوین پرتکرار رگولاتوری، رشد زیرساخت‌ها، قانون‌گذاری و به روزرسانی خدمات باشد که در این متن به کرات از این موارد یاد کرده و طبیعتا ذات فناوری خواهان چنین رویکردی است. باید دید ایده‌های این وزیر پیشنهادی تا کجا به منصه ظهور می‌رسد و اصلا بهارستان با رای اعتماد به او راه را برای پیاده‌سازی اهداف زارع‌پور باز می‌کند یا باید منتظر معرفی گزینه دیگری تصدی این وزراتخانه باشیم.
