پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
آیا ورود کسب‌وکارهای نوآور به بورس یک سراب است؟
عادل طالبی: ممکن است کسب‌وکارهایی که تاکنون چالاکی و چابکی خود را حفظ کرده‌اند با ورود به بورس وارد موضوعات حاشیه‌ای شوند و تمرکز آنها از محصول و بازار گرفته شود
مدیران بازار سرمایه تلاش دارند پنج کسب‌وکار نوآور را در تابستان ۱۳۹۹ راهی بورس تهران کنند. دیجی‌کالا، کافه‌بازار، تپ‌سی، فیلیمو و شیپور کسب‌وکارهایی هستند که وزیر اقتصاد اعلام کرده در تابستان سهام آنها در بورس عرضه می‌شود. هرچند وزیر وعده داده بود که سهام اولین شرکت بزرگ اینترنتی هفته اول مردادماه عرضه می‌شود، اما تا امروز که 13 مردادماه است، خبری از ورود رسمی آنها به بازار بورس منتشر نشده است.
فرابورس ایران سعی دارد بازار هدف خود را برای پذیرش کسب‌وکارهای نوآور یا به تعبیر دولت استارت‌آپ‌ها آماده کند و اکنون هم طبق گفته معاون پذیرش و بازاریابی فرابورس در حال بررسی صورت‌های مالی سالانه کسب‌وکارها هستند.
درباره ورود کسب‌وکارهای نوآور به بورس صحبت‌های زیادی شده است. برخی معتقد هستند که این کسب‌وکارها که کمتر از ۱۰ سال از عمرشان می‌گذرد و ممکن است تاکنون سوددهی هم نداشته باشند، با چه تضمینی قرار است به بورس ورود کنند؟ از سوی دیگر ورود کسب‌وکارهای نوآور به‌عنوان استارت‌آپ اگر موفقیت‌آمیز نباشد، راه ورود را برای دیگران سخت‌تر می‌کند.
به باور عادل طالبی، دبیر انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی ممکن است کسب‌وکارهایی که تاکنون چالاکی و چابکی خود را حفظ کرده‌اند با ورود به بورس وارد موضوعات حاشیه‌ای شوند و تمرکز آنها از محصول و بازار گرفته شود. اما همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه اعتقاد دارد که می‌توان انتظار داشت شرکت‌های نوپا با وارد کردن زمینه‌های نوین تکنولوژی و فناوری بتوانند بازار سرمایه را از چنبره شرکت‌های قدیمی و با رشد کم خارج کرده و زمینه‌های جدید با نرخ رشد بالا را در اختیار بازار قرار دهند. در ادامه گفت‌وگوی راه پرداخت با آنها را درباره چالش‌هایی که ورود کسب‌وکارهای نوپا به بورس دارند، می‌خوانید.
سرمایه‌های کسب‌وکارهای نوآور، تناسبی با بازار سرمایه ندارد
عادل طالبی، دبیر انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی توضیح داد: «اکنون مشکل استارت‌آپ‌ها کمبود نقدینگی و جذب سرمایه است. استارت‌آپ‌ها در وضعیتی هستند که نیاز به نقدینگی دارند. از سوی دیگر به دلیل شرایط بد اقتصادی و تحریم، تعامل درستی با دنیا نداریم و وضعیت بازارهای مالی نیز نابه‌سامان است. در چنین شرایطی کسب‌وکارهای نوآورانه مجبور شده‌اند که به راهکارهایی مانند ورود به بورس فکر کنند. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که بازار سرمایه بازی‌های خاص خود را دارد. در خارج از ایران هم می‌بینیم که بسیاری از کسب‌وکارهای نوآور مانند علی بابا (بستر B2B چینی) دیر به بازار سرمایه ورود کردند. دلیل آن هم این است که آنها می‌خواهند در مراحل اولیه چالاکی و چابکی خود را حفظ کنند. درحالی‌که این‌طور به نظر می‌رسد که ما برای به‌دست آوردن مقداری نقدینگی و اعلام موفقیت، وارد بازی می‌شویم که ممکن است به ما آسیب وارد کند.»
او در ادامه اشاره کرد: «من نگران هستم که این چالاکی و چابکی که اکنون در کسب‌وکارهای نوآور وجود دارد و با وجود شرایط بد اقتصادی توانسته‌اند راه خود را ادامه دهند، با ورود به بورس وارد بازی‌هایی شوند که باعث شود تمرکز آنها را از محصول و بازار بگیرد و وارد موضوعات حاشیه‌ای شوند.»
چرا فقط برای چند استارت‌آپ؟
دبیر انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی با طرح این سؤال که چرا نباید در فرصتی مناسب و بدون عجله بازاری جدا و نه به نام بورس برای کسب‌وکارهای نوآور فراهم کنیم؟، توضیح داد: «در کشورهای دیگر هم بازارهای متفاوت و مالی مجزایی وجود دارد و با شرایطی که در آنها ایجاد شده کسب‌وکارهای مختلف می‌توانند به آن بازارهای مالی ورود کنند. ما مخالف ورود استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای نوآور به بورس نیستیم، اما به نظر می‌رسد باید بازاری کاملاً مجزا که متناسب با شرایط آنها باشد شکل بگیرد. اگر قرار باشد استارت‌آپ‌های فعلی ما خودشان را با بازار سرمایه فعلی وفق دهند و به زورِ تسهیل کردن شرایط و کاهش استانداردها و تنظیم قوانین جدید برای آنها، وارد بورس شوند، وضعیت بهتری نخواهد داشت.»
به‌گفته او سؤال دیگری که مطرح می‌شود این است که چرا باید این کسب‌وکارها یعنی استارت‌آپ‌ها با تسهیل شرایط وارد بازار سرمایه شوند؟ ما کارخانه‌های زیادی داریم (مثلاً در همین شهرک واوان نزدیک تهران یا محمودآباد قم یا ساوه و مناطق آزاد و دیگر شهرک‌های صنعتی) که به‌دلیل عدم تطابق با برخی شرایط ورود به بورس، نمی‌توانند وارد شوند. این کارخانه‌ها حتی در برخی موارد هم بسیار قدرتمند و هم بسیار نوآور هستند و نتوانسته‌اند وارد بورس شوند. چرا برای آنها این تسهیلات در نظر گرفته نمی‌شود؟ چرا فقط برای چند استارت‌آپ؟
مشکل در تعریف استارت‌آپ نیست، در رویه‌هایی سیاسی است
طالبی در پاسخ به این سؤال که کسب‌وکارهای بزرگی که اکنون در حال فعالیت هستند را هم جزو استارت‌آپ‌ها به‌شمار می‌آیند یا نه، گفت: «از نظر من هم اسنپ استارت‌آپ است و هم دیجی‌کالا. ما تعریف دقیقی از واژه استارت‌آپ که مورد تأیید همه باشد نداریم. حتی در آمریکا هم تعریف‌های استارت‌آپ، تعریف‌های متفاوتی است.
به هر حال، فارغ از اینکه چه اسمی روی آنها می‌گذاریم، موضوع اصلی این است که باید نوع نگاه ما به تعامل با جامعه جهانی تغییر کند. مشکل ما، رویه سیاسی ما است. ما باید رویه‌های سیاسی را تغییر دهیم. در این صورت است که مشکل تأمین سرمایه ما نیز حل خواهد شد. این، به نظر من اشتباه است که به‌دلیل عدم وجود نقدینگی و نیاز به تزریق سرمایه به استارت‌آپ‌ها، به بازار سرمایه فعلی رجوع کنیم و برای امکان‌پذیر کردن این حضور، قوانین را تغییر دهیم.»
ورود کسب‌وکارهای نوپا با کمک صندوق‌های جسورانه
همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه در این باره معتقد است: «فرابورس در حال حاضر دارای بازار شرکت‌های کوچک و متوسط است، اما روند پذیرش در این بازار بسیار کند و زمانبر بوده و از آخرین عرضه در این بازار ماه‌ها می‌گذرد. به نظر می‌رسد این بازار نیازمند توجه بیشتر و همچنین ساختارهای خاصی است که از یک سو ورود سرمایه‌گذار بی‌تجربه را به‌دلیل خطر ایجاد رفتارهای قیمتی مخرب محدود کرده و از طرفی شرکت‌های کوچک و استارت‌آپی دانش‌بنیان را به بازار سرمایه متصل کند. انجام این اتصال می‌تواند کمک فراوانی به جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه کند که با راه‌اندازی شرکت‌های نوپا و سهامی عام بتواند زمینه توسعه اقتصادی و پیشرفت اقتصادی مبتنی بر اقتصاد غیرنفتی را ایجاد کند.»
به‌گفته او باید توجه کنیم که این مساله مورد توجه مقام معظم رهبری در اصول اقتصاد مقاومتی بوده است. براساس اصول اقتصاد مقاومتی ایجاد یک اقتصاد دانش‌بنیان و مبتنی بر اصول اقتصاد بودن نفت یک هدف عالی و مناسب برای اقتصاد کشور تدوین شده، اما این چنین فضایی بدون راه‌اندازی ساختار لازم برای تأمین سرمایه و جذب منابع به سوی این شرکت‌ها قابل تصور نیست. از این رو شرکت‌های نوپا باید با لحاظ ریسک‌های مرتبط به آنها در بازار سرمایه پذیرفته شوند. در همین حال توسعه ابزارهای کمکی به این شرایط از جمله صندوق‌های جسورانه یا وی‌سی‌ها ضروری است، چرا که همیشه نمی‌توان انتظار داشت شرکت‌های نوپا مستقیم وارد بازار سرمایه شده و لازم است مدتی را در فضای سرمایه‌گذاری صندوق‌های جسورانه برای آماده شدن و رشد کردن باقی بمانند.»
ایجاد فرصت به سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر
او در پاسخ به این سؤال که ورود کسب‌وکارهای نوپا می‌تواند اتفاق مثبتی برای بازار سرمایه باشد یا نه، گفت: «دقیقاً هر شرکت تازه‌وارد به بازار، دنیای جدیدی را با خود به همراه می‌آورد. این دنیا جدید به معنای تعمیق بازار سرمایه هم است، چرا که یک بازار سرمایه مناسب باید برای هر سطح ریسک‌پذیری و سلیقه‌ای انتخاب‌هایی را برای ارائه داشته باشد.
در همین حال شرکت‌های نوپا با وارد کردن زمینه‌های نوین تکنولوژی و فناوری می‌توانند بازار را از چنبره شرکت‌های قدیمی و با رشد کم خارج کرده و زمینه‌های جدید با نرخ رشد بالا را در اختیار بازار قرار دهند. این مساله اهمیت بالایی برای پویایی بازار دارد، چرا که حضور شرکت‌های جوان و نوپا علاوه بر ایجاد تنوع، فرصتی به سرمایه‌گذاران می‌بخشد که بتوانند از زمینه سرمایه‌گذاری در عرصه‌های نوین دانش و تکنولوژی بهره‌مند شده و شاهد سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با ضریب رشد بالا باشند. این مساله به ویژه برای قشر سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر بهترین زمینه سرمایه‌گذاری را فراهم می‌کند.»
