پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
چطور شهر هوشمند داشته باشیم؟ / ملزومات موفقیت چیست و چه بایدها و نبایدهایی وجود دارد؟
شهرهای هوشمند حاصل تلاقی فناوری دیجیتال، نوآوری تحول‌آفرین و محیط‌های شهری هستند. این شهرها مکانی جذاب برای کار و زندگی کردن و زمینی حاصلخیز برای رشد ایده‌های جدید هستند. اما شهرهای سنتی به راحتی به «شهر هوشمند» تبدیل نمی‌شوند. موفقیت به کیفیت تصمیم‌ها و نحوه اجرای آنها بستگی دارد. ملزومات موفقیت چیست؟ چه بایدها و نبایدهایی وجود دارد و از شهرهای پذیرنده اولیه چه درس‌هایی می‌توان گرفت؟ چطور می‌توان شهری هوشمند داشته باشیم و چه مزیت‌ها و چالش‌هایی دارند؟
اینها سوالاتی است که به طور اجمالی در این گزارش به آنها پرداخته‌ایم. این گزارش خلاصه‌ای است از دیدگاه مشترک دیلویت و شهر آمستردام درباره شهر هوشمند؛ موضوعی که ساختار و شکل دهه آینده را تعییم خواهد کرد. این گزارش به فناوری‌های تحول‌آفرین در ایجاد شهر هوشمند، راهکارهای هوشمند هر بخش؛ از جابجایی و امنیت و انرژی و آب هوشمند گرفته تا خرده‌فروشی، لجستیک، ساخت‌وساز و دولت هوشمند و سیستم‌های زیربنایی و زیرساخت اشاره شده است.
گزارش «شهر هوشمند» دیلویت توسط راه پرداخت و با همکاری شرکت سامانه‌های یکپارچه بزرگ فردا (TLS) ترجمه و بازطراحی شده است. فایل PDF این ترجمه را می‌توانید در ادامه دانلود کنید.
فایل پی‌دی‌اف ترجمه گزارش «شهرهای هوشمند» را دانلود کنید
سال‌هاست که شهرها از فناوری استفاده می‌کنند. با این حال از آنجایی که فناوری‌های دیجیتال پتانسیل حل چالش‌های بزرگ کلانشهرها را دارند، سرعت پذیرش فناوری به‌شدت در حال افزایش است. در نتیجه مناطق شهری متحول و به «شهرهای هوشمند» تبدیل می‌شوند. در این تحول، فناوری تحول‌آفرین تنها یکی از عناصر محرک است. عنصر دوم شهرهای هوشمند داده یا همان شاهرگ حیاتی راه‌حل‌های هوشمند است.
چالش شهرها استفاده از قدرت داده برای ایجاد راه‌حل‌های هوشمندی است که به نیازهای واقعی کاربران شهری رسیدگی می‌کنند و کاربران آنها را مفید می‌دانند. طراحی ساده و شفاف راحت پذیرفته می‌شود و تغییرات ماندگاری در رفتار ایجاد می‌کند. در مجموع محور همه راه‌حل‌های هوشمند رفتار انسان است. سومین رکن شهرهای هوشمند افراد هوشمند است؛ تمرکز بر قابلیت استخدام و پیروز شدن در «نبرد استعدادها» مساله‌ای حیاتی برای رشد اقتصادی پایدار است.
فناوری دیجیتال تغییرات بزرگ در اقتصاد را امکان‌پذیر می‌کند
به گفته اندرو مک‌آفی: «فناوری‌های دیجیتال همان کاری را برای نیروی ذهنی انسان انجام می‌دهند که موتور بخار و فناوری‌های مرتبط با آن با نیروی بازوی انسان انجام دادند. این فناوری‌ها به ما این امکان را می‌دهند تا به‌سرعت بر بسیاری از محدودیت‌ها غلبه کنیم و با سرعتی بی‌سابقه مرزهای جدید را درنوردیم. مساله بسیار مهمی است، اما اینکه این تحولات چطور رخ خواهند داد، مشخص نیست.»
در این گزارش دیدگاهی در مورد شهرهای هوشمند ارائه می‌شود، اما برای ایجاد درکی عمیق نسبت به این مفهوم باید توجه کنیم که شهر هوشمند پدیده‌ای مجزا و منحصربه‌فرد نیست؛ بلکه بخشی جدایی‌ناپذیر از گذاری گسترده‌تر به سوی اقتصاد دیجیتال است. در نتیجه در این فصل به تغییرات عمده مربوط به اقتصاد دیجیتال می‌پردازیم. برای سازمان‌دهی این تغییرات، به پنج گروه تقسیم‌شان کرده‌ایم.
قدرت رشد نمایی
در حالی که ذهن‌های ما گرفتار تفکر خطی است، فناوری دیجیتال می‌تواند رشد نمایی ایجاد کند. این مساله بین آنچه ناخودآگاه فکر می‌کنیم امکان‌پذیر است و آنچه فناوری در واقعیت امکان‌پذیر می‌کند، فاصله زیادی می‌اندازد.
شش اصل (یا شش D) دایاماندیس و کوتلر:
دیجیتالی‌شدن (Digitalization): وقتی یک فناوری دیجیتالی می‌شود، راه برای شکل‌گیری منحنی رشد نمایی (برای مثال نصف‌شدن نسبت هزینه به عملکرد به‌ازای هر x ماه) باز می‌شود.
گمراه‌کننده (Deceptive): در مراحل اولیه ظهور فناوری، شتاب‌گرفتن کمی زمان می‌برد. در این مرحله الگوهای رشد به شکل غلط‌اندازی خطی به نظر می‌رسند. در این مرحله ممکن است فناوری به‌عنوان یک هایپ در نظر گرفته شود.
ساختارشکن (Disruption): فناوری در مرحله بعدی و اغلب به‌طور غیرمنتظره در ساختارشکنی صنایع ایفای نقش می‌کند.
غیرمادی‌سازی (Dematerialization): بسیاری از فناوری‌هایی که در دهه 1980 یا 1990 گران بودند، اکنون به‌صورت رایگان و در قالب یک اپلیکیشن ارائه می‌شوند. افراد دیگر دوربین، دستگاه مسیریاب و پخش‌کننده موسیقی نمی‌خرند؛ چراکه در تلفن‌های هوشمندشان به این امکانات دسترسی دارند. دستگاه‌های فیزیکی در حال تبدیل‌شدن به اپلیکیشن‌های دیجیتال هستند.
حذف پول در گردش (Demonetization): در نتیجه موارد قبلی و در حالی که فناوری‌ها مدام ارزان‌تر می‌شوند، پول نیز از جریان برخی معاملات حذف می‌شود. مدل‌های کسب‌وکار موجود کنار گذاشته می‌شوند؛ چراکه جریان درآمدی قبلی‌شان از بین رفته است.
دموکراتیک‌شدن (Democratization): در حالی که فناوری مدام ارزان‌تر می‌شود، دسترسی در اختیار همه قرار می‌گیرد. فناوری‌های قدرتمند فقط در دسترس ثروتمندترین افراد نیستند؛ بلکه دموکراتیک شده‌اند و بخش زیادی از مردم به آنها دسترسی دارند.
بررسی اجمالی چالش‌ها و مزیت‌ها
شهری هوشمند است که سرمایه‌گذاری‌ها در سرمایه انسانی و اجتماعی، زیرساخت معمول و فناوری‌های تحول‌آفرین محرک رشد اقتصادی پایدار و کیفیت زندگی بالا شود و منابع طبیعی آن از طریق راهبری مشارکتی خردمندانه مدیریت شوند.
بیشتر فناوری‌های جدید و نوآوری‌های اجتماعی به خودی خود تحول‌آفرین هستند. ترکیب آنها به مراتب قدرتمندتر است و موج عظیمی از تحول را ایجاد می‌کند.
مزیت بارز شهرهای هوشمند
هر بخش با نوآوری‌های منحصربه‌فرد خود در موفقیت کلی شهر هوشمند سهم دارد. بهره‌برداری از مزیت‌های بالقوه همه بخش‌های مربوط، چالش پیش‌روی شهر است.
تغییر و میزان تاثیرگذاری در هر صنعت فرق می‌کند
در حال حاضر نیز شاهد تحول‌های بزرگی در صنایعی مثل خرده‌فروشی، رسانه و بانکداری هستیم. پیش‌بینی می‌شود صنایع دیگر نیز در آینده همین مسیر را در پیش بگیرند. در نهایت اقتصاد ما کاملا متحول خواهد شد.
نقشه ساختارشکنی دیجیتال دیلویت از دو دیدگاه 16 صنعت را از لحاظ میزان آسیب‌پذیری‌شان نسبت به این ساختارشکنی‌ها مقایسه می‌کند؛ دیدگاه اول میزان تاثیرگذاری و دیدگاه دوم نزدیکی تغییر است. این ارزیابی عوامل زیر را در نظر می‌گیرد:
- میزان ارائه فیزیکی محصولات و خدمات؛
- تمایل مشتریان به استفاده از کانال‌های دیجیتال؛
- اهمیت اینترنت پرسرعت و زیرساخت کامپیوتری در فعالیت‌های کسب‌وکار؛
- میزان استفاده مشتریان و نیروی کار شرکت از فناوری‌های موبایل و میانگین سن‌شان؛
- اهمیت رسانه‌های اجتماعی و نوآوری‌هایی مثل رایانش ابری؛
- مقررات دولتی و دیگر عوامل چقدر برای نوآوری دیجیتال مانع ایجاد می‌کنند.
در مورد شرکت‌هایی که قرار است در سه سال آینده تحول دیجیتال چشم‌گیری را تجربه کنند، گفته می‌شود به «چاشنی انفجاری کوتاه» متصل هستند و در مورد آنهایی که باید در 4 تا 10 سال آینده منتظر تغییر عمده باشند، گفته می‌شود به «چاشنی انفجاری بلند» متصل هستند.
میزان تاثیرپذیری یا «انفجار» را به‌صورت تغییر مورد انتظار در دامنه‌ای از معیار‌های کلیدی کسب‌وکار به درصد توصیف می‌کنند. شرکت‌هایی که باید منتظر تغییر 15 تا 50 درصدی در معیار‌هایی مثل ادغام کانال‌های درآمدی یا ساختارهای هزینه باشند، «انفجاری بزرگ» را تجربه خواهند کرد. اگر تغییرات کمتر از 15 درصد باشد، شرکت‌ها «انفجاری کوچک‌تر» را احساس خواهند کرد.
چالش‌ها
چالش اول: تحول بازار کار
یکی از چالش‌های مربوط به شهرهای هوشمند تحول‌آفرینی قریب‌الوقوع در بازار کار است که به دلیل پیشرفت اتوماسیون و استفاده از رباتیک برای انجام کارهای دستی صورت می‌گیرد.
تحول بازار کار دغدغه مهمی است. فناوری‌های تحول‌آفرین باعث حذف بسیاری از شغل‌های موجود و در نتیجه بیکاری (موقت) می‌شوند. بسیاری از افراد باید هرچه سریع‌تر مهارت‌های قرن بیست‌ویکم را بیاموزند تا قابل اشتغال باقی بمانند. شغل‌های جدیدی باید جایگزین شغل‌های حذف‌شده شوند. چالش شهرها این است که باید با نوسازی تند و اجرای سریع تحول این گذار را تا حد ممکن بی‌دردسر پیش ببرند. شهری که تحول را به اندازه کافی سریع اجرا نکند، با روند رو به رشد شمار بیکاران طولانی‌مدت مواجه می‌شود و هیچ پولی برای پرداختن به چالش‌های اجتماعی نخواهد داشت.
با نگاه به 20 شغل رایجی که بیش از همه در معرض ریسک حذف قرار دارند و مایسه آنها با 20 شغل رایجی که کمتر از همه در معرض ریسک هستند می‌توان تصویری از تحول قریب‌الوقوع بازار کار به دست آورد.
20 شغل رایجی که کمتر از همه در معرض ریسک حذف هستند (احتمال کمتر از 0/1):
- سرپرست‌های مکانیک‌ها، نصب‌کننده‌ها و تعمیرکارها، کارگران خط تولید؛
- دندان‌پزشکان، متخصصان ارتودنسی و متخصصان کار گذاشتن اعضای مصنوعی؛
- مددکاران اجتماعی کودک، خانواده و مدرسه؛
- پزشکان و جراحان؛
- معلمان و مربیان ورزشی؛
- مشاوران سلامت روانی؛
- مدیران منابع انسانی؛
- کارکنان بخش تفریحی؛
- مدیران آموزش و توسعه؛
- تحلیلگران و مدیران سیستم‌های کامپیوتری؛
- پرستاران دارای گواهینامه؛
- مهندسان مکانیک؛
- داروسازان؛
- مسئولان لجستیک؛
- روان‌شناسان؛
- مدیران فروش، مدیران بازاریابی؛
- متخصصان آموزش و توسعه
- مدیران روابط عمومی و جذب سرمایه
- مدیران عامل؛
- معماران.
20 شغل رایجی که بیشتر از همه در معرض ریسک حذف هستند (احتمال بیشتر از 0/9):
- بازاریاب‌های تلفنی؛
- برآوردگران بیمه، کارمندان تعیین خسارت بیمه و ارزیاب‌های بیمه؛
- کارگزاران باربری و ترابری؛
- اپراتورهای دستگاه‌های بسته‌بندی و پر کردن؛
- ماموران تدارکات؛
- کارمندان دفترداری، حسابداری و حسابرسی؛
- کارگزاران املاک؛
- کارمندان پیشخوان‌ها؛
- صندوق‌داران؛
- تکنیسین‌های لابراتوارهای دندان‌سازی؛
- مونتاژگران تجهیزات الکترومکانیکی؛
- دستیارهای اداری؛
- سفارش‌گیرها؛
- کارمندان دفتری؛
- مسئولان پذیرش و کارمندان اطلاعات؛
- متصدیان خدمات پستی؛
- وکیل‌یارها و دستیاران حقوقی؛
- پیک‌ها و نامه‌رسان‌ها؛
- حسابداران و حسابرسان؛
- اپراتورهای ماشین‌های باری و تراکتورها.
چالش دوم: پیروز شدن در «نبرد استعدادها»
شهر هوشمند تنها زمانی می‌تواند وجود داشته باشد که بتواند استعدادهای خلاق حوزه فناوری‌های پیشرفته را جذب و حفظ کند. وجود این افراد برای بازسازی پیوسته زیرساخت اقتصادی از طریق تحول و نوآوری خلاقانه حیاتی است. این افراد زیربنای طرح‌های جدید، استارت‌آپ‌ها و محیطی هستند که در آن نوآوری به شکوفایی می‌رسد. با محو شغل‌های مرسوم به استعدادهایی نیاز داریم که در فرایند ایجاد کسب‌وکارها و شغل‌های جدید، نقش شتاب‌دهنده را ایفا کنند. در نتیجه کلانشهرهای دنیا بر سر این استعدادها رقابت می‌کنند.
چطور در این نبرد پیروز شویم
عناصر زیر جذابیت شهرها یا کسب‌وکارها را برای استعدادها افزایش می‌دهند:
- سبک زندگی شهری بی‌وقفه که با نیازهای متخصصان جوان در زندگی، کار و استراحت همخوانی داشته باشد. برنامه‌ریزی محیطی شهر باید به‌دنبال ایجاد شرایط مناسب باشد. تنوع فرهنگی نیز با چنین محیطی سازگار است.
- وجود نهادها و پژوهش‌های دانش‌بنیان معتبری که می‌توانند استعدادهای علمی را جذب کنند.
- بخش مالی نوآور، دسترسی به همه شکل‌های سرمایه (از طریق بانک‌های کسب‌وکار متعارف، سرمایه‌گذارهای خطرپذیر، تامین مالی جمعی و غیره) را فراهم می‌کند.
- محرک‌های استارت‌آپ‌ها برای مثال در قالب مراکز رشد که کارآفرینان با پیوستن به آنها می‌توانند در محیطی انگیزه‌بخش در کنار دیگر استارت‌آپ‌ها مکانی را اجاره کنند. در چنین محیطی امکان تبادل ایده‌ها، حل مسائل به‌صورت مشارکتی و ترویج نوآوری فراهم است.
چالش سوم: انسجام، شمول و همبستگی اجتماعی
هرچند راه‌حل‌های هوشمند می‌توانند بین افراد ارتباط برقرار کنند و انسجام اجتماعی را افزایش دهند، اما این ریسک را هم به همراه دارند که همه گروه‌های جامعه به یک اندازه از مزیت‌های شهر هوشمند بهره‌مند نشوند. چنین اتفاقی سه دلیل اصلی دارد:
- دلیل اول این است که برخی گروه‌ها از شم دیجیتال برخوردار نیستند یا به ارتباطات و تجهیزات دیجیتال مدرن دسترسی ندارند.
- دلیل دوم این است که آگاهی فزاینده از ریسک‌ها (برای مثال ریسک بیمار شدن) به واسطه ظهور کلان‌داده می‌تواند همبستگی را دچار مشکل کند.
- دلیل آخر هم این است که گروه‌های مختلف می‌توانند با استفاده از راه‌حل‌های هوشمند و سازمان‌دهی خودشان، جوامع دیجیتال انحصاری ایجاد کنند که ممکن است به تهدیدی برای انسجام و شمول اجتماعی تبدیل شود.
پایداری و انسجام اجتماعی همواره تحت فشار هستند. واضح است که دولت به‌تنهایی نمی‌تواند این مسائل را حل کند. کسب‌وکارها و جمع‌های شهروندی جدید بیش از پیش ترغیب می‌شوند که به حل مسائل اجتماعی کمک کنند. این گروه‌ها به‌دنبال راه‌حل‌های هوشمندی هستند که از همکاری دولت و کسب‌وکارها و با استفاده از مدل‌های کسب‌وکار مقیاس‌پذیر حاصل می‌شوند.
چالش چهارم: امنیت و حریم خصوصی
استفاده از فناوری‌های تحول‌آفرین جنبه‌های منفی هم دارد. هرچه داده‌های بیشتری به‌صورت دیجیتال ذخیره شوند و اشیای فیزیکی بیشتری به اینترنت متصل شوند، جامعه بیشتر در برابر جرائم سایبری آسیب‌پذیر می‌شود. شهرهای هوشمند به‌طور طبیعی شهرهایی بسیار دیجیتال‌شده هستند که در آنها حجم زیادی از داده‌ها به‌صورت دیجیتال ذخیره می‌شوند و اشیای فیزیکی زیادی به اینترنت متصل هستند. از این پتانسیل می‌توان به شکل مثبت و در راستای اهداف اجتماعی استفاده کرد، اما در عین حال این امکان وجود دارد که از آن در راه اهداف مجرمانه سوءاستفاده شود.
به گفته مارک گودمن ارتباطات بیشتر با دستگاه‌های بیشتر، آسیب‌پذیری بیشتری در پی دارد. اگر بتوانید کدها را کنترل کنید، می‌توانید دنیا را کنترل کنید.
چالش پنجم: تاب‌آوری
یکی از پیامدهای دیجیتالی‌شدن، وابستگی فزاینده به فناوری‌های دیجیتال است. اگر زیرساخت‌های دیجیتال حیاتی از کار بیفتند یا حمله‌های خرابکارانه به آنها آسیب بزنند، نتیجه می‌تواند اختلالی جدی در جامعه و اقتصاد به وجود آورد. چالش پیش روی ما تاب‌آوری زیرساخت دیجیتال و راه‌حل‌های هوشمند است.
تاب‌آوری شهر سه جنبه متفاوت دارد:
اطمینان حاصل‌کردن از تداوم خدمات حیاتی: خدمات حیاتی مثل برق، آب، ارتباطات، حمل‌ونقل و غیره بیش از پیش به فناوری‌های شهر هوشمند وابسته می‌شوند. دولت شهری باید با شناسایی حساس‌ترین خدمات از آنها محافظت کند و اقداماتی را انجام دهد تا از اختلال پیشگیری کند و اگر هم اختلالی ایجاد شد، به‌سرعت از آن عبور کند.
واکنش به حوادث: حوادثی مثل تصادفات رانندگی می‌توانند در خدمات حیاتی از جمله حمل‌ونقل اختلال ایجاد کنند. شهر هوشمند تاب‌آور از فناوری استفاده می‌کند تا اثر چنین حوادثی را به حداقل برساند و هرچه سریع‌تر آنها را پشت سر بگذارد. این کار با شناسایی آنی حادثه و اعزام خودکار خدمات اضطراری و در صورت لزوم تغییر مسیر ترافیک انجام می‌شود.
مدیریت بحران: در مراحل اولیه بحران، اطلاعات نقشی کلیدی در اتخاذ تصمیم مناسب دارد. شهر هوشمند با فراهم‌کردن بینش‌هایی پر از جزئیات و لحظه‌ای از موقعیت و ابزارهای تحلیلی که در پیش‌بینی آثار تصمیم‌ها و استراتژی‌های احتمالی مختلف مفید هستند، به دولت شهری در مدیریت بحران کمک می‌کند.
عامل محرک راهکارهای هوشمند
بسیاری از فناوری‌های جدید و نوآوری‌های اجتماعی به خودی خود ساختارشکن هستند. ترکیب آنها به‌مراتب قدرتمندتر است و موج عظیمی از ساختارشکنی ایجاد می‌کند.
ابر: دسترسی بر حسب تقاضا به طیفی غنی از کاربردها و قدرت رایانش، مقیاس‌پذیری تصاعدی راه‌حل‌ها در مدل «پرداخت به ازای مصرف» را امکان‌پذیر می‌کند.
موبایل: اینترنت همراه فراگیر، دستگاه‌های موبایل قدرتمند و اپلیکیشن‌هایی با رابط‌های ساده نقش فرانت‌اند را برای بسیاری از راه‌حل‌های هوشمند ایفا می‌کنند.
رسانه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های دیجیتال: از فناوری دیجیتال برای برقراری ارتباط بین افراد از روش‌های جدید و قدرتمند استفاده می‌شود، این روش‌ها زیربنای جمع‌ها و جوامع جدید هستند.
کلان‌داده: حجم زیادی از داده‌های به‌شدت ناپایدار و غنی (داده‌های ساختاریافته، داده‌های حسگرها، صدا، ویدئو، رسانه‌های اجتماعی) شاهرگ حیاتی راه‌حل‌های هوشمند است.
هوش مصنوعی: سیستم‌های شناختی یادگیری ماشین را با توانایی تعامل از طریق زبان طبیعی تلفیق می‌کنند و از داده‌ها بینش استخراج می‌کنند.
اینترنت اشیا: تجهیز اشیای فیزیکی با حسگرهای پیشرفته و اتصال به اینترنت، آنها را به اشیایی هوشمند تبدیل می‌کند و به تولید حجم عظیمی از داده‌ها منجر می‌شود.
رباتیک و پهپادها: ربات‌ها و پهپادهای اجتماعی در سطحی گسترده جایگزین نیروی کار انسانی می‌شوند، این جایگزینی نه‌‌تنها در مورد کارهای تکراری؛ بلکه بیش از پیش در مورد ارائه خدمات هم روی خواهد داد.
چاپ سه‌بعدی: تولید فزاینده امکان تولید کارآمد محصولات منحصربه‌فرد را در زمان و مکان مورد نیاز فراهم می‌کند.
بلاکچین: الگوریتمی است که ثبت تراکنش‌ها به شکل غیرقابل انکار و بدون استفاده از واسطه یا مدیریت مرکزی را تسهیل می‌کند.
انرژی تجدیدپذیر: منابع جدید انرژی مثل سلول‌های خورشیدی و انرژی بادی و آبی، جایگزینی برای تولید انرژی با استفاده از سوخت‌های فسیلی و در مقیاس بالاست.
خلق مشترک: طرحی که طرف‌های مختلف را کنار هم قرار می‌دهد تا به نتیجه‌ای ارزشمند برای همه طرف‌ها برسند. در مورد شهرهای هوشمند، این طرف‌ها (جوامع) شهروندان، شرکت‌های خصوصی، موسسات دانش‌بنیان و سازمان‌های عمومی هستند که اکوسیستمی تشکیل می‌دهند تا مشکلات اجتماعی را با روش‌های خلاقانه حل کنند.
جمع‌سپاری: به فرایندی که در آن به جای سپردن کار تهیه خدمات، ایده‌ها یا محتوای مورد نیاز به کارمندان یا تامین‌کنندگان متعارف، از مشارکت گروه‌های زیادی از افراد، به‌ویژه جامعه آنلاین استفاده می‌شود، جمع‌سپاری می‌گوییم.
اقتصاد اشتراکی: به استفاده از فناوری اطلاعات به‌عنوان عاملی راهگشا برای متصل‌کردن عرضه و تقاضا با روش‌های جدید گفته می‌شود. در این اقتصاد پلتفرم‌های دیجیتال برای به اشتراک گذاشتن و استفاده مجدد از ظرفیت مازاد مجموعه متنوعی از کالاها و خدمات به کار گرفته می‌شوند.
گیمیفیکیشن: استفاده از تفکر بازی و عناصر طراحی بازی (رقابت، مرحله، صفحه امتیازات، نشان و غیره) در زمینه‌هایی غیر از بازی را گیمیفیکیشن می‌خوانیم. هدف گیمیفیکیشن این است که به شکلی جذاب به افراد برای تغییر رفتارشان انگیزه دهد.
خودسازمان‌دهی: به فرایندی گفته می‌شود که نظم و هماهنگی کلی از تعاملات افراد در سیستمی ناشی می‌شود که ابتدا آن سیستم بی‌نظم بوده است. این اتفاق خودجوش روی می‌دهد و لزوما عاملی اضافه آن را کنترل نمی‌کند. سازمانی که در این فرایند ایجاد می‌شود کاملا توزیع‌شده و معمولا منسجم است.
موبایل: موج دوم انقلاب دیجیتال
دستگاه‌های موبایل دومین موج انقلاب اینترنت بودند، برای بسیاری از راه‌حل‌های هوشمند نقش پلتفرم را ایفا می‌کنند و شخصی‌ترین و ساختارشکن‌ترین دستگاه در بین همه دستگاه‌های مصرفی هستند.
چیست و چرا تحول‌آفرین است؟
بعد از اولین موج انقلاب که دستگاه‌های ثابت را به اینترنت متصل کرد، دستگاه‌های موبایل دومین موج را رقم زدند. در حال حاضر تلفن‌های هوشمند موفق‌ترین دستگاه مصرفی تاریخ هستند. پیش‌بینی شده بود در سال ۲۰۱۵، 1.4 میلیارد واحد از این تلفن‌ها به فروش برسند که بیش از یک میلیارد از آنها به‌عنوان جایگزین تلفن هوشمند خریده می‌شوند. تعداد و درآمد کل تلفن‌های هوشمندی که فروخته خواهند شد، بیشتر از مجموع کامپیوترها، تبلت‌ها و کنسول‌های بازی خواهد بود.
تلفن هوشمند شخصی‌ترین دستگاه در بین همه دستگاه‌های مصرفی است. دستگاهی است که افراد همیشه با خود حمل می‌کنند، بیش از هر چیزی انتخاب شخصی کاربر را منعکس می‌کند، حاوی شخصی‌ترین اطلاعات است و در نتیجه کمترین احتمال وجود دارد که به اشتراک گذاشته شود و دستگاهی است که بیشتر به آن نگاه می‌شود. روشن‌شدن آنی و همیشه به اینترنت متصل‌بودن تلفن هوشمند به همراه ظاهر و رابط کاربری ساده آن باعث شده که به یکی از تحول‌آفرین‌ترین دستگاه‌های تاریخ تبدیل شود.
پلتفرم‌های دیجیتال؛ برهم‌زننده مدل‌های کسب‌وکار
پلتفرم‌های دیجیتال، عرضه و تقاضا را از طریق روش‌های جدیدی به هم متصل می‌کنند که قبلا امکان‌پذیر نبوده‌اند و از این طریق بازارها را متحول می‌کنند.
چیست و چرا تحول‌آفرین است؟
پلتفرم‌های دیجیتالی مثل بوکینگ دات‌کام، اوبر و ایربی‌اندبی بازارهایشان را متحول کردند. هیچ‌کدام از این پلتفرم‌های دیجیتال دارایی‌هایی مثل هتل، هواپیما یا تاکسی ندارند، ولی عرضه و تقاضا را از طریق روش‌های جدیدی که قبلا امکان‌پذیر نبوده به هم متصل می‌کنند.
- پلتفرم‌های دیجیتال شفافیت کاملی در حوزه عرضه (کیفیت و قیمت) ارائه می‌کنند و به مشتریان این امکان را می‌دهند که بدون کمک واسطه بهترین و مناسب‌ترین پیشنهاد را پیدا کنند. به‌علاوه این پلتفرم‌های دیجیتال مکانیسم‌هایی را برای امتیازدهی به خدمات ایجاد می‌کنند و ارائه بازخورد نیز اطلاعات ارزشمندی برای مشتریان بالقوه فراهم می‌کند.
- پلتفرم‌های دیجیتال فرایندهای رزرو، تکمیل سفارش و پرداخت را روان و ساده می‌کنند و بخش زیادی از فشار اجرایی را از دوش تامین‌کنندگان برمی‌دارند. این شرایط، کار تامین‌کنندگان جدید برای فعال‌شدن در بازار را آسان‌تر می‌کند. برای مثال پلتفرم دیجیتالی مثل ایربی‌اندبی موانع پیش روی صاحبخانه‌ها برای اجاره‌دادن خانه‌هایشان را کاهش و در نتیجه عرضه را به‌شدت افزایش می‌دهد.
اینترنت اشیا: موج سوم انقلاب دیجیتال
شهری با پوشش دیجیتال مقادیر بسیار زیادی داده تولید می‌کند که می‌توانند ماده اولیه انواع مختلف راه‌حل‌های هوشمند باشند.
چیست و چرا تحول‌آفرین است؟
منظور از اینترنت اشیا استفاده انبوه از حسگرهای پیشرفته و ارتباط بی‌سیم در همه انواع اشیای فیزیکی است. کاربرد گسترده فناوری حسگر به تولید حجم عظیمی داده منجر می‌شود که دیدگاه دیجیتال باکیفیتی را نسبت به دنیای فیزیکی فراهم می‌کند. سیستم‌های هوشمند با بهره‌برداری از این داده‌ها استفاده از زیرساخت و منابع را بهینه می‌کنند.
اینترنت اشیا سومین موج توسعه اینترنت محسوب می‌شود. اولین موج اتصال ثابت به اینترنت را فراهم کرد و دومین موج تعداد بسیار بیشتری از دستگاه‌های همراه را به اینترنت متصل کرد. در موج سوم تعداد بی‌شماری از اشیا به اینترنت وصل می‌شوند و وضعیتی را به وجود می‌آورند که در آن بیشتر آدرس‌های آی‌پی دنیا به جای افراد به اشیا تعلق دارند.
کلان‌داده
مقادیر زیاد داده‌های غنی (داده‌های ساختاریافته، داده‌های حسگرها، صوت و ویدئو) شاهرگ حیاتی راه‌حل‌های هوشمند هستند.
چیست و چرا تحول‌آفرین است؟
یکی از پرکاربردترین واژه‌های روز «کلان‌داده» است. کلان‌داده بر خلاف عنوانی که دارد، صرفا به مجموعه‌های بزرگی از داده اشاره نمی‌کند. منظور ما از کلان‌داده آن داده‌هایی است که آن‌قدر بزرگ‌اند که ابزارهای مرسوم مدیریت و تحلیل پایگاه داده توانایی پردازش‌شان را ندارند. سه ویژگی این داده‌ها به شرح زیر هستند:
حجم: برای پایگاه‌های داده، انبارهای داده و ابزارهای تحلیل بیش از حد بزرگ هستند. نمونه‌های شاخص در این زمینه داده‌های مبتنی بر کلیک کاربر در صفحات وب، داده‌های حسگرها، داده‌های مکانی دستگاه‌های موبایل، داده‌های دوربین‌های نظارتی و داده‌های تصویربرداری پزشکی هستند. به‌طور کلی در مورد کلان‌داده باید رویکردی توزیع‌شده اتخاذ کرد که در آن نرم‌افزارها به‌صورت موازی روی تعداد زیادی از سرورها اجرا می‌شوند.
سرعت: این داده‌ها به‌سرعت تغییر می‌کنند، در این مورد می‌توان به جریان تراکنش‌های فروش آنلاین یا داده‌های لحظه‌ای رفتار کلیکی در وب‌سایت‌ها اشاره کرد.
تنوع: محتوای این داده‌ها ناهمگن است، برای مثال تلفیقی از داده‌های ساختاریافته سیستم‌های سازمانی، داده‌های به‌دست‌آمده از رسانه‌های اجتماعی، داده‌های حسگرها و داده‌های ویدئویی دوربین‌های نظارتی هستند. به‌طور کلی کلان‌داده از منابع مختلفی جمع‌آوری می‌شود که از جمله می‌توان به داده‌هایی که خود سازمان تولید می‌کند، داده‌هایی که شرکا ارائه می‌کنند و داده‌هایی که از اینترنت عمومی استخراج می‌شوند، اشاره کرد.
داده باز
مقادیر زیاد داده‌های غنی (داده‌های ساختاریافته، داده‌های سنسورها، صوت و ویدئو) شاهرگ حیاتی راه‌حل‌های هوشمند هستند.
چیست و چرا تحول‌آفرین است؟
داده باز، داده دیجیتال قابل خواندن برای ماشین است که به‌صورت رایگان برای استفاده و انتشار مجدد در دسترس همه قرار دارد. اهداف «داده باز» شبیه اهدافی مثل منبع باز است. دولت‌ها برای مثال در بریتانیا (data.gov.uk) و هلند (data.overhed.nl) طرح‌های بزرگ داده باز را پیاده‌سازی می‌کنند تا رشد اقتصادی‌شان را افزایش دهند.
رایانش شناختی
سیستم‌های شناختی، یادگیری ماشین را با توانایی تعامل با زبان طبیعی تلفیق می‌کنند و از حجم عظیمی از داده‌ها بینش خلق می‌کنند.
چیست و چرا تحول‌آفرین است؟
سیستم‌های رایانش شناختی با استفاده از زبان طبیعی با انسان‌ها تعامل می‌کنند، سوالات انسان‌ها را درک می‌کنند و می‌توانند با سوال‌پرسیدن اطلاعات بیشتری بخواهند. این امر امکان ایجاد نوع کاملا جدیدی از تعامل بین انسان و ماشین را فراهم می‌کند.
- توانایی‌های یادگیری و استدلالی این سیستم‌ها شبیه قابلیت‌های ذهن انسان است. این سیستم‌ها عملکردی فراتر از محاسبه بر اساس قوانین و برنامه‌های از پیش تعیین‌شده دارند.
- سیستم‌های رایانش شناختی با این توانایی‌ها می‌توانند به رفع ابهام و عدم قطعیت بپردازند.
- قادر به ارائه «معیار اطمینان» هستند. معیار اطمینان یک مقدار کمّی است که میزان شایستگی یک پاسخ را نشان می‌دهد. این مساله به کاربران امکان انتخاب بهترین گزینه را می‌دهد.
- می‌توانند مقادیر عظیمی از داده‌ها را پردازش کنند که انسان‌ها دیگر از عهده پردازش آنها برنمی‌آیند. برای مثال یک پزشک نمی‌تواند همه مقالات پزشکی منتشرشده را بخواند.
چاپ سه‌بعدی
تولید اضافی (یا همان چاپ سه‌بعدی) امکان تولید کارآمد محصولات منحصربه‌فرد در زمان و مکان مورد نیاز را فراهم می‌کند.
چیست و چرا تحول‌آفرین است؟
- چاپگر سه‌بعدی از مدلی دیجیتال برای تولید محصولی فیزیکی با به‌کارگیری روش‌های تولید اضافی استفاده می‌کند.
- مبنای پارادایم تولید مرسوم تولید دسته‌های بزرگ محصولات همسان است. چاپ سه‌بعدی تولید محصولات منحصربه‌فرد را از لحاظ اقتصادی مقرون‌به‌صرفه می‌کند و پارادایم مرسوم را تغییر می‌دهد.
- این شرایط تولید سریع نمونه اولیه را امکان‌پذیر می‌کند که می‌تواند زمان چرخه‌های تحقیق و توسعه را کاهش دهد.
- چاپ سه‌بعدی به همین ترتیب ساخت محصولات شخصی‌سازی‌شده‌ای را امکان‌پذیر می‌کند که به‌شدت با نیازها و اولویت‌های مشتریان همخوانی دارند.
- از چاپ سه‌بعدی می‌توان برای تولید قطعات یدکی در زمان و مکان مورد نیاز استفاده کرد و دیگر نیازی به نگهداری از موجودی زیاد قطعات یدکی و لجستیک برای توزیع این قطعات نیست.
ربات‌های اجتماعی
کاربرد موفق ربات‌ها در محیط‌های صنعتی، آنها را از دیدگاه شهر هوشمند مهم نمی‌کند. با این حال نوآوری‌هایی وجود دارند که رباتیک را از دیدگاه شهر هوشمند هم جذاب می‌کنند. وجه مشترک این نوآوری‌ها این است که ربات‌ها را انعطاف‌پذیرتر می‌کنند و به آنها توانایی‌های اجتماعی می‌دهند که باعث می‌شود برای ورود به حیطه زندگی روزمره مناسب‌تر و دارای پتانسیل افزایش کیفیت زندگی باشند.
خودروهای خودران
این خودروها نحوه جابه‌جایی ما را متحول می‌کنند، به‌صورت بالقوه تلفات خودرویی و ترافیک را از بین می‌برند و همچنین فضاهایی را آزاد می‌کنند که اکنون به‌عنوان پارکینگ استفاده می‌شوند.
چیست و چرا تحول‌آفرین است؟
نوع ویژه‌ای از رباتیک، خودروهای خودران است. این مفهوم بسیار فراتر از ابزارهای کمک به راننده (مثل کنترل سرعت تطبیقی و پارکینگ خودکار) است که اکنون نیز در خودروها وجود دارند. خودروهای خودران دارای پتانسیل تحول‌آفرینی هستند و می‌توانند تلفات و خسارت‌ها را تقریبا به صفر برسانند، ترافیک را از بین ببرند، زمان سفرهای روزانه را کاهش دهند و نیاز به فضای پارکینگ در سطح شهر را برطرف کنند.
پهپادها
چیست و چرا تحول‌آفرین است؟
پهپادها وسایل نقلیه هوایی بدون سرنشینی هستند که در مدل‌های سرگرم‌کننده و همچنین سازمانی وجود دارند. مدل سازمانی معمولا شش پروانه یا بیشتر، تیغه‌هایی بزرگ و چند موتور دارد. پهپادها را می‌توان به نحوی طراحی کرد که بیشترین حجم یا وزن را حمل کنند و بتوانند تا سه کیلوگرم را حمل یا بیش از یک ساعت پرواز کنند.
بازار پهپاد از چند پیشرفت حوزه وسایل الکترونیک مصرفی بهره برده است. رشد سریع کیفیت ویدئوهای اچ‌دی امکان استفاده از پهپادها در سرکشی هوایی را فراهم کرده است. شتاب‌دهنده‌ها و ژیروسکوپ‌هایی که در پهپادها به کار می‌روند به‌صورت انبوه برای تلفن‌های هوشمند تولید می‌شوند. دسترسی به تلفن‌های هوشمند و تبلت‌ها برای کنترل پهپادها نیاز به هزینه‌های یک کنترل‌کننده مجزا را برطرف کرده است.
چارچوب توانمندی‌های شهر هوشمند
موفقیت در ایجاد شهر هوشمند نیازمند استراتژی شفاف و بلوغ در هفت بعد توانمندی است.
جابجایی هوشمند
هدف راهکار جابه‌جایی هوشمند کاهش شلوغی و ترویج گزینه‌های حمل‌ونقل سریع‌تر، سبزتر و ارزان‌تر است. برخی از این راهکارها به دنبال بهینه‌سازی سیستم حمل‌ونقل فعلی و سایر راهکارها به دنبال ایجاد سیستم‌های حمل‌ونقل کاملا جدید بر مبنای پارادایمی متفاوت هستند.
پارکینگ هوشمند، خدمات سفر همتا به همتا، اطلاعات حمل‌ونقل شخصی، کنترل ترافیک هوشمند، خودروهای متثل تطبیقی و خودروهای خودران اشتراکی نمونه‌هایی از جابه‌جایی هوشمند در شهر هوشمند است.
امنیت هوشمند
امنیت فیزیکی عامل حیاتی برای داشتن اقتصادی شکوفا و انسان‌هایی شاد است. فناوری‌های جدید می‌توانند امنیت عمومی را بهبود بخشند و جان انسان‌ها را نجات دهند.
روشنایی خیابان هوشمند، استفاده از پهبادها برای ارزیابی ریسک، برنامه‌های پیشگری از جرم مبتنی بر داده، کار پلیسی پیشگویانه، اپلیکیشن‌های اضطراری و شناسایی تیراندازی از نمونه‌های امنیت هوشمند در شهر هوشمند است.
انرژی هوشمند
انرژی هوشمند می‌خواهد تولید انرژی را سبزتر، مصرف انرژی را کمتر، نقاط اوج الگوی مصرف انرژی را مسطح و شبکه توزیع را تاب‌آور کند.
تولید توزیع‌شده با منابع تجدیدپذیر، شبکه‌های هوشمند، شکبه‌های خرد، کنتور هوشمند، کاهش مصرف از طریق گیمیفیکیشن، دستگاه‌های واکنش‌گرا، ذخیره انرژی گرمایی فصلی، مصرف گرمای مازاد، شارژ باتری خودروهای برقی، قدرت ترکیب و همکاری در بازارهای انرژی نمونه‌هایی از انرژی هوشمند در شهر هوشمند است.
آب هوشمند
آب (یا نبودن آن) یکی از بزرگترین چالش‌های شهری قرن بیست‌ویکم خواهد بود. هدف راهکارهای آب هوشمند به حداقل رساندن هدررفت و تضمین کیفیت آب به عنوان یکی از ارکان توسعه پایدار است.
شناسایی نشتی، شناسایی آلودگی، هشدار پیش از موعد برای سیل، برنامه‌ریزی تعمیر و نگهداری پیشگویانه از نمونه‌های آب هوشمند در شهر هوشمند است.
پسماند هوشمند
اغلب شهرها برای جمع‌آوری پسماندهای خانگی از نوعی سطل پسماند استفاده می‌کنند. کامیون‌های زباله به این سطل‌ها سر می‌زنند و آنها را خالی می‌کنند و پسماند را به مرکزی می‌برند و در آنجا دفع می‌کنند. از گذشته این کامیون‌های زباله مسیرهای ثابتی داشته‌اند و برای مثال هفته‌ای یک بار به هر محفظه سر می‌زنند.
در نتیجه برخی محفظه‌ها وقتی خالی می‌شوند که هنوز نیمه‌پر هستند و برخی دیگر چند روز بعد از پر شدن خالی می‌شوند. راه‌حل هوشمند این است که سطل‌های پسماند را به سنسورهایی تجهیز کنیم که حجم پسماند درون محفظه را تشخیص دهند. از این داده‌ها برای بهینه‌سازی تعداد کامیون‌های زباله و مسیرهایشان استفاده می‌شود و بدین ترتیب به محفظه‌هایی که هنوز پر نیستند، مراجعه نمی‌شود و به محفظه‌هایی که در آستانه پر شدن هستند، زودتر مراجعه می‌شود.
ساختمان هوشمند
تطبیق مصرف انرژی و میزان اشتغال ساختمان، مصرف انرژی پویا، پر کردن دوباره هوشمند، تمیزکاری بر مبنای مصرف، ورودی پارکینگ هوشمند و انرژی تجدیدپذیر از شاخصه‌های ساختمان‌های هوشمند در شهر هوشمند است.
منازل هوشمند
اداره الکترونیکی منازل، کنترل لوازم خانگی، امنیت، بازخورد هوشمند، تطبیق مصرف انرژی با میزان اشتغال، کنترل محیط و نظارت بر سلامت از شاخصه‌های منازل هوشمند در شهر هوشمند است.
سلامت هوشمند
خودکمی‌سازی، توانمندسازی بیمار، پلتفرم‌های دیجیتال عرضه و تقاضا را به هم متصل می‌کند، شخصی‌سازی درمان‌ها با استفاده از کلان‌داده، تاثیر هوش مصنوعی در پزشکی، جداسازی نهادها و شبکه‌ها، چاپ سه‌بعدی، رباتیک در رمان و مراقبت و بیمه و تامین مالی از مشخصه‌های سلامت هوشمند در شهر هوشمند است.
آموزش هوشمند
شهرهای هوشمند به افراد هوشمند نیاز دارد. آموزش و پرورش استعدادهایی که در پیشبرد نوآوری با انگیزه و توانمند هستند، نقشی حیاتی دارد. فناوری‌های جدید بازار آموزش را متحول خواهند کرد.
دیجیتال شدن آموزش، یادگیری و مشاوره تطبیقی، جداسازی آموزش، شخصی‌سازی آموزش، یادگیری مادام‌العمر و دانشگاه‌های شرکتی از شاخصه‌های آموزش هوشمند است.
خدمات مالی هوشمند
تحلیل ریسک مبتنی بر داده، بیمه مبتنی بر داده، تغییر رفتار با تلفیق داده‌های اینترنت اشیا و گیمیفیکیشن، خدمات خسارات با استفاده از رباتیک، قیمت‌گذاری پویا، وام‌دهی همتا به همتا، دموکراتیک‌سازی با تامین مالی جمعی، سیستم‌های پرداخت دیجیتال جدید و بلاکچین از شاخصه‌های خدمات مالی هوشمند در شهر هوشمند است.
چالش پیش روی شما داشتن راهکاری است که جامع باشد و آسان مدیریت شود
در حال حاضر دستگاه‌ها با پروتکل‌های ارتباطی ویژه‌ای ساخته می‌شوند که باید با پلتفرم‌های اینترنت اشیا یکپارچه شوند. در نتیجه باید ساختار فناوری راهکار اینترنت اشیا خود را درک کنید تا مطمئن شوید با پروتکل‌های ارتباطی دستگاه‌ها سازگار هستند.
منبع
دیلویت
