پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
هسته معاملات بورس متعلق به شرکت فرانسوی آتوس است؛ کلید حل مشکلات ناتمام هسته بورس دست کیست؟
هجوم مردم به بازار سرمایه به‌گونه‌ای است که تا همین ابتدای سال چهار میلیون و 300 هزار نفر برای دریافت کد بورسی اقدام کرده‌اند. تقریبا برابر با کل تعداد سال گذشته. هسته معاملاتی هم بارها در طول این چند سال دچار اختلال می‌شود و کارشناسان هم در تعجب هستند که چرا با این حجم از تقاضا هنوز معاملات در هسته‌ای که کشش این حجم را ندارد، انجام می‌شود!
این در حالی است که پس از چندین سال سامانه معاملاتی همواره برای سهامداران دردسرساز شده است. عدم بهروزرسانی سریع سامانه معاملاتی و عدم در نظر گرفتن ظرفیت فنی برای آن باعث شده که سیستم با اختلال، مواجه و حتی برای برخی کاربران از دسترس خارج شود.
همین دو هفته گذشته عرضه اولیه شستا با تقاضای بیش از دو میلیون نفر روبه‌رو شد. برای اینکه هسته معاملاتی دچار اختلال نشود، ساعت محدودی برای معامله این سهام در نظر گرفته شده است. کارشناسان بازار سرمایه معتقدند که هسته معاملاتی بورس، مطابق با تکنولوژی روز نیست. اگر همراه با تکنولوژی‌های روز هم در حرکت باشد به دلیل وجود تحریم‌ها نمی‌تواند بسیاری از امکانات را در اختیار داشته باشد. در مجموع هسته معاملات به لحاظ سخت‌افزاری همچنان به‌روز نشده است.
در زمان خرید این نرم‌افزار از فرانسوی‌ها، حجم معاملات به میزان کنونی نبود. هر نرم‌افزاری به لحاظ تعداد عملیاتی که وارد هسته معاملات می‌شود، ظرفیتی دارد. بنابراین نرم‌افزار بیش از ظرفیت تعیین شده را نمی‌تواند جواب دهد و همچنین ممکن است عواقبی را هم با خود به همراه داشته باشد. اینکه تاکنون این نرم‌افزار با این حجم از معاملات باز هم دارد کج‌دار و مریز فعالیت می‌کند جای تعجب دارد.
مشکل نه در بودجه که در نبود تیم فنی است
این روزها معاملات روزانه بورس به ارزش 10 هزار میلیارد تومان می‌رسد که بخشی از آن به‌عنوان کارمزد و مالیات به شرکت‌های ذی‌نفع تعلق می‌گیرد. طبق بررسی‌هایی که انجام دادیم سهامداران به‌طور روزانه نزدیک به 144 میلیارد تومان بابت کارمزد به شرکت‌هایی مانند بورس، کارگزاری، مدیریت فناوری بورس و سپرده‌گذاری می‌دهند.
حالا اگر سازمان بورس در روز برای معاملات خود سودی زیادی به‌دست می‌آورد، چرا نباید مشکلات هسته معاملاتی در حالی‌که روزبه‌روز مردم بیشتری در حال دریافت کد بورسی هستند، حل شود؟ اگر به‌دلیل تحریم‌ها و در اختیار نداشتن امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری است، آیا راه‌حل دیگری نمی‌توان برای آن درنظر گرفت؟ آیا نمی‌توان یک نرم‌افزار داخلی در ایران طراحی و دست کم کمی معاملات را روی آن آزمایش کرد؟
همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه درباره اینکه چرا مشکل هسته معاملاتی حل نشده باقی مانده توضیح داد: «چاره‌ای نداریم که در شرایط تحریم یک نرم‌افزار داخلی طراحی شود، حتی اگر مجبور شویم که کارشناسان خارجی را به ایران بیاوریم تا محصول آماده شود. بنابراین باید در این مورد افراد نخبه را به‌کار گرفت و بودجه را تزریق کرد. فراهم کردن این کار معمولاً نیاز به تکنولوژی خاصی ندارد و زیاد هم متداول نیست که نرم‌افزار را در بازه زمانی کم تغییر داد.
به‌گفته او بخشی از کارمزد معاملات مستقیماً به مدیریت فناوری بورس منتقل می‌شود و این بخش مستقیماً از کارمزد درآمد دارد. بنابراین می‌توانند این مسیر را هموارتر کنند. مشکل اصلی در این مسیر نه در بودجه که در جذب نیرونی انسانی و دانش فنی است.
دوست داریم سامانه داخلی راه‌اندازی کنیم، اما زمانبر است
برنامه‌های سازمان بورس برای رفع و بهبود عملیات هسته معاملات چهار مرحله را دربرمی‌گیرد. فازهای اول و دوم مربوط به مجازی‌سازی و بهروزرسانی سامانه با موفقیت انجام شده است. دو گام بعدی خرید سامانه و تولید داخلی هم‌اکنون در دستور کار است.
طبق گفته مطهره مروج، مدیر فناوری اطلاعات سازمان بورس تهران معملا با اینکه گام سوم نیز پیگیری شد، اما این گام انجام نشد و در حال حاضر در گام چهارم هستیم. تولید داخلی سامانه مسائل خاص خود را دارد. مسلما اگر یک تیم داخلی بتواند سامانه‌ای با این ابعاد را تولید و عرضه کند و ما بتوانیم در تعاملی پویا به این موفقیت برسیم، باعث افتخار کشور خواهد بود. این کار حمایت از تولید داخلی است و همه ما دوست داریم این کار انجام شود؛ اما مساله‌ای که با آن مواجه هستیم این است که تاکنون چنین تجربه‌ای در کشور وجود نداشته است. ما برای اینکه کار را عملیاتی کنیم، اقدام به انعقاد تفاهم‌نامه با مراکز دانشگاهی کرده‌ایم. ما برای متخصصان دوره‌های آموزشی می‌گذاریم تا به‌طور خاص با الزامات و موضوعات این سامانه آَشنا شوند. آنها هم در اولین اقدام خود محیطی شبیه‌سازی‌شده را ارائه داده‌اند که به‌تدریج در حال تکمیل و انجام آزمون‌ها هستند. باید تاکید کنم که هر شرکتی در دنیا اگر بخواهد سامانه جدیدی ایجاد کند، از همین روش استفاده می‌کند. این کار طبیعتا زمانبر است، ولی همه تیم در تلاش است تا زودتر به نتیجه مطلوب برسد.
خرابی هسته معاملات، شبیه به ترافیک سنگین جاده چالوس!
یاسر فلاح، مدیر روابط عمومی و امور بین الملل سازمان بورس و اوراق بهادار این مساله را به وضعیت جاده چالوس تشبیه کرده و گفته است: «در نظر بگیرید چنین جاده‌ای بر فرض ظرفیت دو هزار خودرو را داشته باشد، اما در زمان‌های خاص مانند روزهای تعطیلی به یک باره پنج میلیون خودرو به این جاده وارد شود. در چنین شرایطی کاملاً بدیهی است که ترافیک به وجود آید؛ جاده توانایی و ظرفیت تردد این حجم خودرو را ندارد. همین مساله نیز درباره سامانه معاملاتی بورس صادق است که تنها مختص به ایران هم نبوده و در سایر کشورها وضعیت همین گونه است. چندی پیش بورس لندن به مدت دو ساعت متوقف شد که علت ایراد در سامانه معاملاتی آن بود.»
به‌گفته او باید توجه داشت که سامانه معاملاتی بورس ایران، از شرکت فرانسوی یورو نکست فرانسه خریداری شده و بنابراین سامانه خوبی بشمار می‌آید. این سامانه اکنون توسط دانشمندان ایرانی به صورت پیوسته بهروزرسانی و نگهداری می‌شود. با این حال به‌دلیل تراکم سفارشات و محدودیت ارسال سفارشات، درخواست‌های خریدوفروش با تأخیر توسط هسته معاملات دریافت می‌شود و همین امر باعث می‌شود کندی هسته به خرابی آن نسبت داده شود.
همیشه پای فرانسوی‌ها در میان است
آتوس (Atos)، یک شرکت فناوری اطلاعات فرانسوی است، که در زمینه ارائه خدمات برون‌سپاری و مشاوره اطلاعاتی فعالیت می‌کند. بنا بر آنچه در ویکی‌پدیای فارسی نوشته شده است: شرکت آتوس در سال ۱۹۹۷ راه‌اندازی شد و هم‌اکنون پس از شرکت آی‌بی‌ام دومین شرکت بزرگ فناوری اطلاعات در اروپا و هفتمین شرکت ارائه خدمات فناوری اطلاعات جهان، است. این شرکت در حال حاضر در کشورهایی مانند فرانسه، آلمان، هلند، اسپانیا، هند و مراکش حضور دارد؛ منتها حضور این شرکت در ایران توسط مدیران این شرکت به صورت رسمی پذیرفته نمی‌شود. هسته معاملات بورس تهران متعلق به شرکت آتوس است و یکی از دلایلی که مشکلات هسته پایان‌ناپذیر است چالش‌های سیاسی بین ایران و فرانسه است.
پیش از این و در سال ۹۵ خبری منتشر شد که آتوس سامانه معاملات بورس تهران را توسعه می‌دهد.
نمایندگان شرکت فناوری اطلاعات «آتوس» و مدیران و مسوولان ارشد سازمان بورس، درخصوص نوسازی و رفع اشکالات نرم‌افزار معاملاتی مورد استفاده در بازار سرمایه ایران و همچنین امکان استفاده از نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای جدید، تفاهم‌نامه همکاری امضا کردند. همزمان با سفر دوم کارشناسان شرکت آتوس به ایران، تفاهم‌نامه بهروزرسانی پایگاه داده‌ها و نرم‌افزار معاملاتی بازار سرمایه ایران بین ارکان بازار سرمایه و شرکت آتوس امضا شد. بر این اساس عصر روز گذشته، تفاهم‌نامه بهروزرسانی پایگاه داده‌ها و نرم‌افزار معاملاتی بازار سرمایه ایران با حضور سید‌احمد عراقچی، عضو هیات مدیره و معاون اجرایی سازمان بورس و اوراق بهادار، حسن قالیباف‌اصل، مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران، امیر هامونی، مدیرعامل فرابورس، مرتضی آنالویی، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری، علی صحرایی، معاون شرکت بورس تهران، یاسر فلاح، مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان بورس، دکتر بهادر بیژنی، جانشین رئیس سازمان بورس در امور بین‌الملل و دو تن از نمایندگان عالی‌رتبه شرکت فناوری اطلاعات فرانسوی Atos در سازمان بورس و اوراق بهادار امضا شد.
روزنامه دنیای اقتصاد؛ ۴ آبان سال ۱۳۹۰
اسفند سال گذشته هم مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس خبر داده بود که قرار است مشکلات هسته به پایان برسد.
روح الله دهقان در مصاحبه‌ای گفته بود سامانه معاملات حدود ۱۴ سال پیش از یک شرکت فرانسوی خریداری شد که ۳ سال پیش هم بروز رسانی شد؛ اما در صورت امکان، بروزرسانی جدیدی از شرکت ارائه‌دهنده دریافت خواهد شد. البته با توجه به تحریم‌ها ممکن است مشکلاتی به میان آید اما چون شرکت ارائه‌دهنده اروپایی است امید می‌رود تعاملات لازم ایجاد شود.
دهقان همچنین گفته بود: «درصدد تولید سامانه بومی هستیم. در این راستا، گروه تخصصی از دانشگاه تهران در حال فعالیت بر روی این سامانه هستند و امید است در چند سال آینده، سامانه تولید ایران به بهره‌برداری برسد. گاهی اوقات سامانه معاملاتی با توقف مواجه می‌شد که با توجه به توسعه‌های انجام شده، مشکلات رفع شد اما ذات سامانه فناوری و معاملاتی در تمام دنیا بدین صورت است که دچار مشکل و اختلال می‌شوند. البته گروه فناوری درصدد رفع مشکلات هستند تا اختلالات تکرار نشود اما چنین رخدادی در سامانه طبیعی است.»
سال ۹۵ و همزمان با حضور دوباره آتوس در ایران علی صحرایی معاون بازار بورس اوراق بهادار تهران گفته بود با بازگشت دوباره شرکت فناوری اطلاعات فرانسوی آتوس به ایران و با به روز‌رسانی ماژول‌های هسته معاملات همه ایرادهای فنی این سامانه برطرف و به این ترتیب بازار سهام با مشکلات فنی در زمان انجام معاملات رسمی بازار مواجه نخواهد بود.
چند سالی از ورود دوباره بورس به ایران می‌گذرد؛ حالا سال ۹۹ شروع شده است و کندی هسته معاملات بورس به حدی کلافه کننده شده که سهمی مانند شستا در ساعتی غیر از ساعات عادی بورس معامله می‌شود. در حالی که در صنعت بانکداری و صنعت بیمه ایران سال‌هاست توانسته‌ایم مسئله پایداری تراکنش‌ها را به کمک کسب‌وکارهای ایرانی حل کنیم آیا نمی‌توانیم در بورس هم به کسب‌وکارهای ایرانی اعتماد کنیم؟ تولید، توسعه و نگهداری سامانه‌های انجام تراکنش‌های بورسی قاعدتا پیچیدگی‌های خودش را دارد و نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین؛ حالا که درآمدهای سازمان بورس به صورت تصاعدی افزایش یافته است زمان گرفتن تصمیم برای توسعه زیرساخت است.
