راه پرداخت
رسانه فناوری‌های مالی ایران

چرا مساله قطعی‌های مکرر هسته معاملات بورس حل نمی‌شود؟

پیش از آغاز سال نو شاخص بورس وارد فاز نزولی شد، کارشناسان علت آن را ناشی از شیوع ویروس کرونا، تأثیر آن بر بازارجهانی و نیز برخی از مسائل داخلی مربوط به تغییر حجم مبنا، کاهش دامنه نوسان و شایعه برکناری رییس سازمان بورس اعلام کردند. شایعه‌ای که در فضای مجازی هنوز هم در حال قوت گرفتن است و هیچ‌گونه تکذیبیه‌ای از سوی مراجع رسمی در این باره صادر نشده است. خرابی هسته معاملات و پایان سال مالی شرکت‌ها نیز از دیگر مسائلی بود که نمی‌توان از نقش آنها در ریزش بازار چشم‌پوشی کرد.


قطعی هسته معاملات به چه معناست؟


مساله قطعی هسته معاملات، نوعی ناسازگاری داده در شرایط خاص است. زمانی که سامانه وارد مرحله‌ای می‌شود که اطلاعاتی که معامله می‌شوند با اطلاعات دیتابیس تطبیق نداشته باشد، شرکت مدیریت فناوری برای اینکه جلوی ادامه‌ این مساله را بگیرد، امکان ارسال سفارش را قطع می‌کند؛ چراکه اگر اجازه انجام معاملات داده شود، حجم زیادی از معاملات باید لغو شود و برگشت از خطا را نیز خیلی کند و ریسکی‌تر می‌کند. تجربه در شرکت مدیریت فناوری نشان داده که اگر زودتر جلوی سامانه گرفته شود و امکان دریافت سفارش‌ها منتفی شود، سامانه بهتر می‌تواند بازیابی شود و حجم معاملات کمتری را رد می‌کند؛ بنابراین نمود بیرونی این مشکل، قطع شدن است، ولی از دید داخلی شرکت مدیریت فناوری، سامانه کار می‌کند؛ هرچند در آن مقطع زمانی عملکرد درستی ندارد.

حقیقت این است که در کنار رشد نمایی معاملات در بازار بورس در دو سال اخیر، سامانه معاملاتی همواره برای سهامداران دردسرساز شده است. عدم به‌روزرسانی سریع سامانه معاملاتی و عدم در نظر گرفتن ظرفیت فنی برای آن باعث شده که سیستم با اختلال، مواجه و حتی برای برخی کاربران از دسترس خارج شود. خرابی هسته معاملات پیش از آغاز سال نو به قدری گسترده شد که شاهد تأثیر آن از ابتدای معاملات فرابورس در بازار روز 25 اسفندماه بودیم، شدت این موضوع به حدی بود که بعد از رفع مشکل اقدام به حذف کلیه سفارشات ثبت شده در سامانه و شروع مجدد معاملات در این بازار کردند.

محمودرضا خواجه نصیری، عضو هیات مدیره بورس تهران درباره این موضوع گفته است: «ارتقای سامانه معاملات با توجه به محدود بودن تعداد سرویس‌دهنده آنها در دنیا و نظر به اینکه دانش عامی نیست و دانش فنی آن در اختیار چند شرکت محدود در دنیا قرار دارد، اراده خیلی قوی و همکاری تمامی ارکان را نیاز دارد؛ ولی امروز با توجه به حجم زیاد مردم در بازار سرمایه و تأثیر بازار سرمایه در اقتصاد کشور، این کار باید در اولویت قرار بگیرد و این اقدام از عهده سازمان بورس به تنهایی خارج است.»

او با بیان اینکه تلاش‌هایی در این رابطه شروع شده و مقرراتی نیز تعیین شده است، گفت: «این مقررات تلاش دارد تا تعداد لات‌ها (واحد اندازه گیری حجم معاملات) و بسته‌های معاملاتی را کاهش دهد تا حجم تراکنش‌ها را مدیریت کند. این کار، بیشتر جنبه نگهداری دارد؛ ولی بحث ارتقا و افزایش امکان تراکنش‌ها در هر ثانیه، نیاز به زیرساخت‌های گسترده‌تری دارد که به نظر می‌رسد که باید با همت ملی محقق شود.»

علی مهرآور، کارشناس بازار سرمایه معتقد است هسته معاملاتی بورس، مطابق با تکنولوژی روز نیست. اگر همراه با تکنولوژی‌های روز هم در حرکت باشد به دلیل وجود تحریم‌ها نمی‌تواند بسیاری از امکانات را در اختیار داشته باشد. در مجموع هسته معاملات به لحاظ سخت‌افزاری همچنان به‌روز نشده است.در زمان خرید این نرم‌افزار از فرانسوی‌ها، حجم معاملات به میزان کنونی نبود. هر نرم‌افزاری به لحاظ تعداد عملیاتی که وارد هسته معاملات می شود، ظرفیتی دارد بنابراین نرم‌افزار بیش از ظرفیت تعیبن شده را نمی‌تواند جواب دهد و همچنین ممکن است عواقبی را هم با خود به همراه داشته باشد.


مساله‌ای که تازگی ندارد


چندی پیش گفت‌وگویی با مطهره مروج، مدیر فناوری اطلاعات سازمان بورس تهران داشتیم. او درباره قطعی سیستم معاملات گفت: «این مساله به حجم معاملات بستگی ندارد و باگی که در این سیستم وجود دارد، از سال ۱۳۸۶ که بورس ایران این سامانه را از یک شرکت فرانسوی خریداری کرد نیز وجود داشت و اولین بار این موضوع در سال ۱۳۸۷ زمانی که نه فرابورس وجود داشت و نه حجم معاملات به این اندازه بود، بروز کرد. از آن سال تاکنون در بازه‌های زمانی مختلف این اشکال رخ داده و باعث می‌شود چهار یا پنج ساعت بازار از دست برود. همچنین بعد از اینکه فرابورس از سال ۱۳۹۰ به هسته معاملات پیوست و از آن استفاده کرد، این اتفاق گاه در هسته معاملات فرابورس نیز رخ داد.»

برنامه‌های سازمان بورس برای رفع و بهبود عملیات هسته معاملات چهار مرحله را دربرمی‌گیرد. فازهای اول و دوم مربوط به مجازی‌سازی و به‌روزرسانی سامانه با موفقیت انجام شده است. دو گام بعدی خرید سامانه و تولید داخلی هم‌اکنون در دستور کار است. مروج توضیح داد: «عملا با اینکه گام سوم نیز پیگیری شد، اما این گام انجام نشد و در حال حاضر در گام چهارم هستیم. تولید داخلی سامانه مسائل خاص خود را دارد. مسلما اگر یک تیم داخلی بتواند سامانه‌ای با این ابعاد را تولید و عرضه کند و ما بتوانیم در تعاملی پویا به این موفقیت برسیم، باعث افتخار کشور خواهد بود. این کار حمایت از تولید داخلی است و همه ما دوست داریم این کار انجام شود؛ اما مساله‌ای که با آن مواجه هستیم این است که تاکنون چنین تجربه‌ای در کشور وجود نداشته است. ما برای اینکه کار را عملیاتی کنیم، اقدام به انعقاد تفاهم‌نامه با مراکز دانشگاهی کرده‌ایم. ما برای متخصصان دوره‌های آموزشی می‌گذاریم تا به‌طور خاص با الزامات و موضوعات این سامانه آَشنا شوند. آنها هم در اولین اقدام خود محیطی شبیه‌سازی‌شده را ارائه داده‌اند که به‌تدریج در حال تکمیل و انجام آزمون‌ها هستند. باید تاکید کنم که هر شرکتی در دنیا اگر بخواهد سامانه جدیدی ایجاد کند، از همین روش استفاده می‌کند. این کار طبیعتا زمانبر است، ولی همه تیم در تلاش است تا زودتر به نتیجه مطلوب برسد.»

3 دیدگاه
  1. ابراهیم می‌گوید

    سلام
    واقعا داد هرچی سهامدارو دراورده
    این همه پول در میارن یه برنامه خوب بخرن
    اصلا تا حالا نامه زدن که کسی بیاد این مشکل رو حل کنه!
    چه دستهای پنهانی زیر این هسته هست؟!

  2. ناشناس می‌گوید

    فونت صفحه اصلی خیلی داغونه 🙂 خواهشا یه تغییری داشته باشین 🙂 حس خوندن نمیده واقعا 🙂

    1. رسول قربانی می‌گوید

      چه فونتی به نظرتون فونت جذابی هست در صورت جایگزینی؟

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.