پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
آیا کارگزاری‌ها نگران مشتریان از دست‌رفته خود در روزهای نزولی بازار بورس هستند؟
متاسفانه اطلاعات درستی از میزان مشتریان فعلی و قبلی کارگزاری‌ها در دست نیست و در این مورد نیز کارگزاری‌های شناخته‌شده این اطلاعات را در اختیار ما قرار ندادند. با این حال نکته‌ای که وجود دارد این است که اکنون کارگزاری‌ها درخصوص خدمت‌رسانی به مشتریان خود دچار مشکل نیستند و در آرامش بازار به کار خود ادامه می‌دهند، اما ممکن است باز هم شرایط سال گذشته بر کارگزاری‌ها حاکم شود و آنها باید انتظار رشد دوباره بازار و افزایش تعداد مشتریان خود را داشته باشند
سال گذشته در همین روزها بازار بورس پرتب‌وتاب و انباشته از هیجان بود. مردم با ورود به بورس سعی داشتند مامنی امن را برای سرمایه‌گذاری پول‌های خود پیدا کنند. از سوی دیگر کارگزاری‌ها که آمادگی ورود حجم زیاد مشتری را نداشتند، شتابزده درصدد تقویت و راه‌اندازی برخی زیرساخت‌ها برآمدند. سازمان بورس نیز که تا آن زمان مقاومت زیادی درخصوص احراز هویت دیجیتال نشان داده بود، با شیوع ویروس کرونا و ازدحامی که برای انجام احراز هویت به دفاتر پیشخوان و کارگزاری‌ها می‌شد، بالاخره با دیجیتالی‌شدن احراز هویت موافقت کرد.
کارگزاری‌ها هم در مدتی که تعداد مشتریان آنها افزایش پیدا کرد، تعداد نیروهای خود را افزایش دادند. همچنین خدماتی مانند ثبت‌نام و احراز هویت کارگزاری‌ها هم دیجیتالی شد.
با این حال دیری نپایید که خانه امید در دل مردم به یاس تبدیل شد و با روند نزولی در شاخص بازار شاهد از دست رفتن سرمایه افراد زیادی بودیم. اکنون یک سال از هیجان بازار بورس گذشته و این بازار با ریزشی که در چندماه اخیر تجربه کرده، اعتماد خود را میان مردم از دست داده است. سوالی که پیش می‌آید این است که اکنون کارگزاری‌ها که با رشد بازار به توسعه خود پرداخته بودند، حالا با نزولی‌شدن بازار چه وضعیتی دارند؟
رفتن به سمت تغییر به‌دلیل افزایش کاربران
آیدین خانکشی‌پور، کارشناس بازار سرمایه توضیح داد: «شاخص بورس از دی‌ماه ۱۳۹۸ در حالت صعودی قرار داشت و اوج آن هم فروردین‌ماه تا خردادماه ۱۳۹۹ بود. آن زمان آزادسازی سهام عدالت باعث شد که مشتریان زیادی به کارگزاری‌ها اضافه شوند و مردم به هر روشی که شده به سرمایه‌گذاری در این بازار روی می‌آوردند. عده‌ای هم که سهام عدالت داشتد، برای نقد کردن سهام خود در کارگزاری‌ها ثبت‌نام کردند و همه این موارد دلیلی بر این بود که چنین رشدی در بازار اتفاق بیفتد. دولت نیز از بازار حمایت می‌کرد و بر سرمایه‌گذاری تاکید داشت. این نقدینگی که به بورس وارد شد، به رشد محکم‌تر و ادامه‌دارتر بازار کمک می‌کرد.»
او با بیان اینکه صنعت بورس از سازمان بورس تا کارگزاری‌ها و دفاتر پیشخوان آمادگی این حجم از مشتری را نداشتند، توضیح داد: «کسب‌وکارها آن زمان به‌شدت سنتی بودند و بزرگ‌ترین کارگزاری‌ها بیش از ۲۰۰ نفر نیروی انسانی نداشت. بنابراین ظرف یکی‌دوماه مجبور شدند که تعداد زیادی نیرو جذب کنند، فضای خود را تغییر دهند و زیرساخت را توسعه دهند. اکنون وضعیت در کارگزاری‌ها بهتر شده، چراکه مشکلات زیرساختی که هیجانی ایجاد شد، اکنون رفع شده است. حتی هسته معاملاتی بورس هم آن زمان قطعی زیادی داشت و مردم نمی‌توانستند معاملات خود را به موقع انجام دهند، اما اکنون در بیش از هشت ماهی که بازار در خواب به سر می‌برد، فرصتی برای کارگزاری‌ها به‌وجود آمده که به این زیرساخت‌ها نگاهی بیندازند و مشکلات را حل و خود را برای روزهای آینده که ممکن است بازار شرایط خوبی پیدا کند، آماده کنند.»
جذابیت بازار بورس از دست رفته است
به‌گفته خانکشی‌پور، متاسفانه انتخابات آمریکا هم منجر به اتفاقات خاصی در بازار بورس نشد و همچنان امید مردم کمتر شد. اکنون معتقد هستم بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری شاید کمی فضای امید به بازار برگردد، اما تا زمانی‌که دولت حمایت لازم را از بازار نداشته باشد و نیازی را که دارد، رفع نکند، مانند گذشته نمی‌تواند اعتماد مردم را جلب کند و قطعا بازار به روال سابق خود برنخواهد گشت، چراکه پیش از این مردم با این سیستم معاملات و سرمایه‌گذاری آشنا نبودند، اما اکنون آگاهی بیشتری دارند.»
او با اشاره به اینکه اکنون بازارهای موازی مانند ارزهای دیجیتال جذابیت بیشتری برای مردم ایجاد می‌کند، توضیح داد: «اکنون بازار ارزهای دیجیتال به‌دلیل بحث دلاری به‌شدت برای مردم جذاب شده است. در بورس تهران مردم با واحد ریالی معاملات را انجام می‌دهند و اگر دلار افزایش پیدا کند، امنیتی برای سرمایه آنها وجود نخواهد داشت، درحالی‌که سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال نگرانی بابت نرخ ارز را از بین می‌برد. اکنون در بستر فضای مجازی آموزش‌های زیادی در حوزه معامله بر اساس تحلیل تکنیکال و بنیادی درخصوص ارزهای دیجیتال داده می‌شود و مردم نیز که متوجه ریسک بازارهای مالی شده‌اند، کمتر هیجانی عمل می‌کنند و بهتر از قبل می‌توانند به سراغ آموزش‌های مفید بروند.»
جای خالی آموزش در بازار بورس
خانکشی‌پور با توضیح اینکه بازار بورس در بحث آموزش و سواد مالی ضعیف عمل می‌کند، گفت: « در حال حاضر فضا بین کارگزاری‌ها به‌صورت انحصاری و رقابت بین چند کارگزاری با فضای بسته وجود دارد. به‌همین دلیل آنها آنطور که باید روی تجربه و نگهداشت مشتری تمرکز ندارند. از سوی دیگر کارگزاری‌ها هم تمایلی برای ورود به بحث آموزش مشتریان خود ندارند. هنوز یک تفکر سنتی بر این شرکت‌ها حاکم است. بنابراین مردم هم دیگر اعتماد خود را به بازار سرمایه و ورود به آن از دست داده‌اند.»
کارگزاری‌ها خود را با شرایط بازار وفق داده‌اند
کارگزاری‌های شناخته‌شده‌ای مانند مفید، آگاه و فارابی در روزهای اوج بازار توانستند مشتریان زیادی به خود جذب کند. به‌همین دلیل باید برای ارائه زیرساخت مناسب و توسعه آن نیز فعالیت‌هایی انجام می‌دادند. از جمله اینکه مرکز تماس خود را گسترش دادند و به تقویت سرورهای خود پرداختند. پاسخی که از کارگزاری‌های مطرح درخصوص کم‌رونق بودن این روزهای بازار بورس و تاثیری که بر فعالیت کارگزاری گذاشته، دریافت کردیم این بود که دوره‌های نزولی در بازار سرمایه کاملا طبیعی است. مشابه همین اتفاقات در سال‌های ۱۳92 و ۱۳93 و سال‌های ۱۳82 و ۱۳۸۳ هم رخ داده است. باید به نظام بازار احترام گذاشت و انتظار هیجان مصنوعی را نداشت. مجموعه بازار سرمایه از جمله کارگزاری‌ها که به‌عنوان خدمات‌دهنده به کاربران بورسی فعال هستند، به شرایط عادی بازار احترام می‌گذارند.
کارگزاری‌های مطرح درخصوص اینکه مشتریانی هم در دوره ریزش بازار از دست داده‌اند یا نه، معتقد هستند: «دوره‌های قبلی بازار سرمایه هم شاهد همین روند بوده‌ایم. عده‌ای به بازار وارد می‌شوند و بعد از کسب تجربه بخشی از این افراد تصمیم به خروج می‌گیرند و بخشی در بازار باقی می‌مانند. بسیاری از فعالان امروز بازار سرمایه به همین شکل در سال‌های گذشته وارد بازار شده‌اند. بنابراین دوره طبیعی بازار و همچنین شرایط کلان اقتصادی، وضعیت را برای میزان حضور و مشارکت سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه تعیین می‌کند.»
این کارگزاری‌ها در بحث زیرساخت و فراهم‌کردن خدمات تاکید دارند که فعالیت زیرساخت‌های توسعه داده شده و نیروهای جذب‌شده در زمان رشد بازار همچنان باقی است. در این خصوص یکی از کارگزاری‌ها در حال آماده‌سازی خود برای دوره‌های بعدی رشد است و به‌طور مداوم ظرفیت خدمات‌دهی این کارگزاری به میزان چند برابر نیاز موجود، حفظ می‌شود.
تمرکز کمتر کارگزاری‌ها روی مشتریان حقیقی
متاسفانه اطلاعات درستی از میزان مشتریان فعلی و قبلی کارگزاری‌ها در دست نیست و در این مورد نیز کارگزاری‌های شناخته‌شده این اطلاعات را در اختیار ما قرار ندادند. با این حال نکته‌ای که وجود دارد این است که اکنون کارگزاری‌ها درخصوص خدمت‌رسانی به مشتریان خود دچار مشکل نیستند و در آرامش بازار به کار خود ادامه می‌دهند، اما ممکن است باز هم شرایط سال گذشته بر کارگزاری‌ها حاکم شود و آنها باید انتظار رشد دوباره بازار و افزایش تعداد مشتریان خود را داشته باشند.
بر همین اساس اگر کارگزاری نتواند زیرساخت مناسب خود را در شرایط عادی بازار فراهم کند، در شرایط بحرانی و شتابزده هم نمی‌تواند زیرساخت‌های خود را به‌درستی برای جذب مشتری توسعه دهد. از سوی دیگر حقیقتی که درخصوص مشتریان کارگزاری‌ها وجود دارد این است که باتوجه به درآمدی که مشتریان حقوقی برای کارگزاری‌ها فراهم می‌کنند، کمتر به سمت تحلیل رفتارهای مشتریان حقیقی می‌روند. بنابراین به‌نظر می‌رسد تمرکز کارگزاری‌ها روی مشتریان حقیقی کمتر باشد.
