پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
فین‌تک به زبان ساده / یک دسته‌بندی ساده برای درک فین‌تک
ما باید با تعریف دقیق فین‌تک آشنا باشیم و دو دسته‌بندی مجزای آن را بشناسیم؛ زیرا تنها در این‌صورت است که می‌توانیم برای شرکت و جایگاه شغلی‌مان تصمیمات بهتری بگیریم.
هاوسینگ‌وایر / جولیان هبرون / در این مطلب قرار است با دو دسته‌بندی مختلف فین‌تک و معرفی شرکت‌های برتر فعال در هر یک از این دو دسته آشنا شویم. فین‌تک از کنار هم قرار گرفتن حروف اول عبارت انگلیسی تکنولوژی مالی ساخته شده است؛ ولی راستش را بخواهید، دنیای فین‌تک صرفا به این دو کلمه خلاصه نمی‌شود. ما باید با تعریف دقیق فین‌تک آشنا باشیم و دو دسته‌بندی مجزای آن را بشناسیم؛ زیرا تنها در این‌صورت است که می‌توانیم برای شرکت و جایگاه شغلی‌مان تصمیمات بهتری بگیریم.
پیش از ورود کلمه فین‌تک به دیکشنری
پیش از شروع بحث در مورد دو دسته‌بندی فین‌تک، بهتر است تاریخچه کوتاهی از این عبارت را بخوانیم:
عبارت فین‌تک در سال 2018 در دیکشنری وبستر مریام و واژه‌نامه انگلیسی آکسفورد ثبت شد، ولی تاریخچه ابداع این عبارت به دهه 1980 برمی‌گردد؛ در آن زمان پیتر نایت از نشریه ساندی تایمز لندن، سردبیری یک خبرنامه تجاری به نام «فین‌تک» را به عهده داشت.
تا پیش از دوره توسعه اقتصادی اخیر، عبارت فین‌تک چندان شناخته شده نبود. این عبارت زمانی به سر زبان‌ها افتاد که قبل و بعد از وقوع بحران اقتصادی، شرکت‌ها به دو دسته تقسیم شدند.
«پراسپر (Prosper)»، «لندینگ‌کلاب» و «سوفی» به ترتیب در سال‌های 2005، 2006 و 2011 تاسیس شدند و موج جدیدی در وام‌دهی دیجیتال، شخصی و دانشجویی رقم زدند.
«ولث‌فرانت»، «بترمنت»، «پرسونال کپیتال» و «رابین‌هود» به ترتیب در سال‌های 2008، 2008، 2009 و 2013، اقداماتی در خصوص عرضه خدمات سرمایه‌گذاری دیجیتال و دادوستد سهام انجام دادند.
شرکت‌های مذکور با گذشت زمان بزرگ‌تر و کامل‌تر شدند، به طوری که ارزش مجموع آن‌ها به 16.5 میلیارد دلار رسید؛ بدین ترتیب، اصطلاح فین‌تک بیش از پیش شناخته شد.
جا افتادن عبارت و مفهوم فین‌تک، مقدمه‌ای شد تا گروهی از شرکت‌های نرم‌افزاری ظهور کنند و به کمک بانک‌ها و ارائه‌دهندگان خدمات وام‌دهی بیایند.
نمونه‌هایی از چند شرکت که توانستند سهم خوبی در بازار وام مسکن برای خودشان دست‌وپا کنند، عبارتند از: «الی می» که در سال 1997 تاسیس شد، «فینیسیتی» که در سال 1999 تاسیس شد، «بلک نایت» که در سال 2008 تاسیس شد، «فورم‌فری» که در سال 2008 تاسیس شد، «توتال اکسپرت» که در سال 2012 تاسیس شد، «بلند» که در سال 2012 تاسیس شد و «پلید» که در سال 2013 راه‌اندازی شد. شایان ذکر است بلک نایت ماجرایی دور و دراز دارد و تا سال 2017، با نام دیگری شناخته می‌شد. نکته قابل ذکر دیگر این‌که الی می، در سال‌های بعد از بحران اقتصادی، فعالیت بسیاری در زمینه ادغام و کسب مالکیت فین‌تک‌ها انجام داده است.
با مطالعه این تاریخچه، راحت‌تر می‌توانیم درک کنیم که چرا فین‌تک باید به دو دسته مجزا تقسیم‌بندی شود و در ادامه با این دو دسته آشنا می‌شویم.
دسته اول فین‌تک: تامین‌کنندگان خدمات مالی
دسته اول فین‌تک عبارت است از بانک‌ها، وام‌دهندگان، مدیران ثروت، بیمه‌گران و سایر شرکت‌های مالی دیجیتال که به شکل مستقیم با مصرف‌کننده در ارتباط هستند.
امروزه، نوع کاملا جدیدی از شرکت‌های فین‌تکی ظهور کرده‌اند که با نام بانک چالشگر، نئوبانک یا همان بانک استارت‌آپی شناخته می‌شوند.
علاوه بر نام‌هایی که در بخش قبلی به آن‌ها پرداخته شد، گروه جدیدی از بازیگران فین‌تکی ظهور کرده‌اند که به شکل مستقیم با مصرف‌کننده در ارتباطند. «وارو» با یک میلیون مشتری، «مونزو» با سه میلیون مشتری، «چایم» با پنج میلیون مشتری، «مانی‌لاین» با 5.7 میلیون مشتری و «روولوت» با 8 میلیون مشتری، نمونه‌هایی از همین شرکت‌های فین‌تکی هستند.
اغلب این شرکت‌ها در ابتدا با عرضه تنها یک سرویس کارشان را شروع کرده‌اند. بودجه‌بندی، پس‌انداز، وام‌دهی و سرمایه‌گذاری نمونه‌هایی از این سرویس‌ها هستند. با گذشت زمان، پایگاه مشتریان این شرکت‌ها توسعه پیدا کرده و سطح تعامل مشتری با آن‌ها افزایش یافته است؛ بدین ترتیب محصولات توسعه پیدا کرد و سرویس‌های بانکی بیشتری به دامنه خدماتشان افزوده شد.
«فیگور»، نام شرکتی است که در زمینه مسکن فعالیت می‌کند. این شرکت فعالیت خود را با وام‌های دارایی خانگی آغاز کرد و در حال حاضر، خدمات خود را در حوزه وام مسکن و وام دانشجویی نیز توسعه داده است. فیگور از زمان تاسیس خود در سال 2018، 225 میلیون دلار جذب سرمایه داشته و به ارزشی برابر با 1.2 میلیارد دلار دست پیدا کرده است.
هیچ‌یک از شرکت‌های فین‌تکی نتوانسته‌اند بر بازار وام مسکن مسلط شوند. «سوفی» سابقه زیادی در زمینه وام مسکن دارد، اما در سه‌ماهه چهارم سال 2019، «ولث‌فرانت» و «وارو» نیز فعالیت‌های قابل‌توجهی در این زمینه انجام دادند.
دسته دوم فین‌تک: تامین‌کنندگان نرم‌افزار خدمات مالی
دسته دوم فین‌تک، تامین‌کنندگان نرم‌افزارها، ابزارها و آن دسته از پلتفرم‌های تکنولوژیکی کسب‌وکار به کسب‌وکار هستند که توسط بانک‌ها، وام‌دهندگان، مدیران ثروت، بیمه‌گران و سایر شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات مالی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
همچنین امروزه نوع جدیدی از فین‌تک‌های کسب‌وکار به کسب‌وکار ظهور کرده‌اند که علاوه بر فهرست مذکور، به شرکت‌های فعال در حوزه تامین مالی مصرف‌کننده نیز خدمت‌رسانی می‌کنند.
به عنوان نمونه، مفهومی به نام پایانه فروش وام مسکن، به تازگی توسط شرکت‌هایی مانند «سیمپل‌نکسوس»، «روستیفای»، «بلند»، «کلاودویرگا» و «ماکسول» معرفی شد. این شرکت‌ها به ترتیب در سال‌های 2011، 2012، 2012، 2016 و 2016 راه‌اندازی شده‌اند.
دو شرکت به نام‌های «تاپ آف مایند» و «ولی»، به ترتیب در سال‌های 2003 و 2004 تاسیس شدند و فرآیند مدیریت ارتباط با مشتری را در حوزه خدمات وام مسکن پیاده‌سازی کردند. در سال 2012، «توتال اکسپرت» راه‌اندازی شد. این شرکت فرآیند مدیریت ارتباط با مشتری در حوزه خدمات وام مسکن را توسعه داد و سیستم عامل کامل بازاریابی را عرضه کرد. این سیستم عامل از خودکارسازی و تاکتیک‌های مدرن دیجیتال بهره‌مند است و نه تنها در حوزه وام مسکن، بلکه در تمامی امور مالی مصرف‌کنندگان کاربرد دارد.
به تازگی، دسته جدیدی از فین‌تک‌های کسب‌وکار به کسب‌وکار در حال ظهوراند که به بانک‌ها و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات وام، خدمت‌رسانی می‌کنند و امکان شناسایی مشتریان پنهان، تبدیل آن‌ها به مشتری واقعی و برقراری تعامل با آن‌ها را فراهم می‌کنند.
ظهور این دسته از فین‌تک‌ها ضروری است. مشتریان امروزی می‌توانند هر زمان که بخواهند نتفلیکس تماشا کنند، از آمازون محصولات موردنظرشان را سفارش دهند و محصول را در همان روز دریافت کنند. همین تجربه، آن‌ها را مشتاق کرده تا در حوزه بانکداری و وام‌دهی نیز به دنبال چنین سرویس‌هایی باشند.
فین‌تک‌هایی که به شکل مستقیم با مشتری در ارتباط هستند، درست مانند آمازون، خدماتی آنی و سهل‌الوصول برای کاربرانشان فراهم می‌کنند، اما امروزه با ظهور فین‌تک‌های کسب‌وکار به کسب‌وکار جدید، بانک‌ها و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات وام نیز می‌توانند تجربه مشابهی را در اختیار مصرف‌کنندگان خود قرار دهند.
«نست‌ردی»، «هوم کپیتال»، «اوجو»، «هوم‌بات»، «سلز بومرنگ» و «کام‌هوم» نمونه‌هایی از فین‌تک‌های دسته دوم هستند که همگی در سال 2012 یا پس از آن راه‌اندازی شده‌اند.
تمامی فین‌تک‌های کسب‌وکار به کسب‌وکار مذکور، طی امسال و سال‌های آتی میلادی، به تلاش برای بازطراحی فضای بانکداری و وام‌دهی ادامه خواهند داد.
واسطه‌های بازاریابی جزو کدام دسته از فین‌تک‌ها هستند؟
در این جا واسطه‌های بازاریابی را از قلم نینداخته‌ایم. این نوع از فین‌تک‌ها که به سرعت در حال پیشرفت هستند، اغلب از نوع فین‌تک‌هایی هستند که به شکل مستقیم با مصرف‌کننده در ارتباط‌اند؛ ولی برخی واسطه‌های بازاریابی نیز وجود دارند که در دسته فین‌تک‌های کسب‌وکار به کسب‌وکار جای دارند.
«زیلو» در سال 2004 تاسیس شد و امکان مشاهده قیمت خانه دوستان و اعضای خانواده‌مان را مهیا کرد، به همین دلیل، خیلی زود مورد استقبال قرار گرفت.
زلیو که صدها میلیون مشتری دارد، اطلاعات مربوط به فروشندگان خانه را به شرکت‌های وام‌دهنده و دلالان معاملات ملکی می‌فروخت و تمامی درآمد خود را از این طریق تامین می‌کرد. اما از سال گذشته تاکنون، زیلو با خرید، فروش و تامین مالی مستقیم خانه‌ها، به نتفلیکس املاک تبدیل شده است.
در واقع زیلو از یک فین‌تک کسب‌وکار به کسب‌وکار، به یک شرکت فین‌تکی تبدیل شده که خدماتش را به شکل مستقیم در دسترس مصرف‌کننده قرار می‌دهد؛ البته بخش کسب‌وکار به کسب‌وکار زیلو هنوز هم پر رونق است و نقش چشمگیری در ارزش جاری 9.4 میلیارد دلاری این شرکت دارد. به طور کلی می‌توان گفت زیلو در حال حاضر از یک مدل فین‌تک هیبریدی تبعیت می‌کند.
آیا «کردیت کارما» نیز از همین الگو پیروی خواهد کرد؟ این شرکت 4 میلیارد دلاری، 100 میلیون کاربر دارد که از خدمات نظارت بر اعتبار آن استفاده می‌کنند. این شرکت در صورت تقاضا، کاربرانش را به بانک‌ها یا ارائه‌دهندگان خدمات وام ارجاع می‌دهد.
اما به تازگی، کردیت کارما نسبت به ارائه محصولی به نام حساب پس‌انداز کردیت کارما اقدام کرده و وارد دسته فین‌تک‌هایی شده که به شکل مستقیم به مشتری خدمات‌رسانی می‌کنند.
هم مشتریان برنده هستند و هم حرفه‌ای‌های دنیای فین‌تک
طبق اعلام سی‌بی اینسایتس، در سه ماهه سوم سال 2019 و تنها در ایالات متحده، 513 معامله سرمایه‌گذاری خطرپذیر در سهام فین‌تک‌های کسب‌وکار به کسب‌وکار و کسب‌وکار به مشتری انجام گرفته است. ارزش این معاملات به 12.9 میلیارد دلار می‌رسد.
این مبلغ در مقایسه با 12.5 میلیارد دلار سال 2018 بیشتر است. بدین ترتیب می‌توان گفت چرخه اقتصاد به تکامل رسیده، ولی کششی که به سمت فین‌تک وجود دارد، از قدرت بسیار بالایی برخوردار است. هر چه مبلغ سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، فین‌تک‌های کسب‌وکار به مشتری عملکرد بهتری در عرضه محصولات نوآورانه خواهند داشت و این امر به نفع مصرف‌کنندگان است.
سرمایه‌گذاری در فین‌تک‌های کسب‌وکار به کسب‌وکار نیز به عرضه محصولات متنوع‌تر و جدیدتر در بانک‌ها و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات وام می‌انجامد و مشتریان بانکی به راحتی از آن‌ها بهره‌مند می‌شوند. بنابراین، تزریق سرمایه به فین‌تک‌های کسب‌وکار به کسب‌وکار نیز در نهایت به نفع مصرف‌کنندگان تمام می‌شود.
منبع
Housingwire
نویسنده / مترجم
ثنا جهاندار
