پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
دلالان بازار ارز به‌خصوص در التهابات ارزی اخیر از هر امکانی برای خریدوفروش ارز بهره برده‌اند. یکی از این ابزارها که نقل‌وانتقال پول را برای آنها ساده می‌کند، دستگاه‌های کارتخوان است که مبلغ خرید یا فروش ارز را با آن انتقال می‌دادند. اما سفته‌بازان ارزی به این اکتفا نکردند و با انتقال تعدادی از دستگاه‌های کارتخوان به خارج از کشور معاملات ارزی خود را در همان محل انجام می‌دهند.
.
فرار کارتخوانها به خارج از مرزها
پس از ورود دستگاه‌های کارت‌خوانی که مبتنی بر خطوط تلفن ثابت بودند، برای راه‌اندازی نیاز به خط تلفن ثابت وجود داشت. برای دسترسی بیشتر دستگاه‌های کارتخوان موضوع ایجاد کارت‌خوان‌هایی که با اینترنت کار کنند به‌میان آمد و همین موضوع باعث شد، دستگاه‌هایی با قابلیت اتصال به اینترنت به وجود آیند و پس از آن هم کارت‌خوان‌هایی که قابلیت نصب سیم‌کارت روی آنها بود روانه بازار شدند؛ غافل از اینکه همین موضوع باعث خروج ارز خواهد شد. اما این دستگاه‌ها که چنین قابلیتی دارند، از توان حمل راحتی برخوردار هستند و صاحب آنها می‌تواند در هر نقطه‌ای از کشور که بخواهد از آنها استفاده کند. همین موضوع باعث می‌شود تا هر شهروند ایرانی یا به عبارت بهتر هر فرد ایرانی که صاحب شغل است از آن بهره ببرد.
این موضوع زمانی جالب‌تر می‌شود که تجار و صادرکنندگان ایرانی می‌توانند از این امکان در سایر کشورها استفاده کنند و دستگاه خود را در سایر نقاط جهان فعال کنند. همین مساله باعث می‌شود تا سودجویان پس از صادر کردن محصول و در زمان دریافت هزینه به‌جای ورود ارز از این موضوع به نفع خود بهره‌برداری کنند.
طبق گزارش تجارت فردا، در مغازه‌های شهر وان ترکیه، که شهری نزدیک به مرزهای ایران است، بسیاری از فروشندگان نوشته‌اند که کارتخوان موجود است و می‌توان خریدها را با دستگاه کارت‌خوان‌هایی که متعلق به بانک‌های ایرانی است، انجام داد. این روندی است که در کشورهای همسایه وجود دارد، اما دیگر مشاهدات حاکی از آن است که کارتخوانها سفرهای دور و درازی حتی تا تورنتوی کانادا نیز طی کردند و معاملات ریالی در این شهرها نیز انجام می‌شود. به نحوی که مغازه‌داران ایرانی در کشور کانادا، به تبدیل نرخ ارز نیز روی آورده‌اند.
ببینید: تب داغ خریدوفروش دستگاه کارتخوان با یک تماس
.
پولشویی با کارتخوانها
سال گذشته رئیس بانک مرکزی درباره فعال‌بودن کارتخوانهای خارج از کشور اعلام کرده بود که این شیوه‌های استفاده از کارتخوانها در خارج از کشور، مصداق اصلی پولشویی است که یک فرد به راحتی می‌تواند چند میلیارد تومان پول از جامعه جابه‌جا کند.
ببینید: پولشویی سیار با کارتخوانهای بدون مجوز
.
آمارهای جهانی از ریسک پولشویی کشورها
طبق شاخص پولشویی ۲۰۱۸ موسسه «بازل»، ۱۲۹ کشور مورد بررسی قرار گرفته‌اند و ۱۰ کشور از جمله ایران و تاجیکستان به دلیل کمبود اطلاعات از رده‌بندی کنار گذاشته شده‌اند. به گفته این موسسه، بین ۵۰۰ تا هزار و 800 میلیارد دلار پولشویی در سطح جهان انجام گرفته و وضعیت بسیاری از کشورها در مقایسه با سال قبل یا تغییری نکرده یا پیشرفت‌ها بسیار جزئی بوده است.
پیش از این نیز مدیرکل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران گفته بود که بر اساس برآوردها، 47 درصد پولشویی‌های دنیا در آمریکا و 23 درصد در اروپا انجام می‌شود.
به گفته سیدجواد کاظمی‌تبار، متخصص در داده‌کاوی و الگوهای پولشویی در شبکه‌های بانکی، براساس یک مدل بررسی شده و آمارهای غیررسمی ارائه شده در یک تحقیق، حجم پول‌های کثیف در ایران نزدیک به ۱۲ درصد حجم نقدینگی برآورد شده است. این محاسبات مربوط به فاصله سال‌های ۵۲ تا ۸۰ است.
.
واکنش بانک مرکزی
بانک مرکزی در چند مرحله با محدودکردن سقف تراکنش‌های مالی از طریق دستگاه‌های کارتخوان تا حدود زیادی جلوی این نقل‌وانتقالات مشکوک را گرفت. با اعلام رئیس کل بانک مرکزی در آذرماه 1397 سقف تراکنش‌های کارتی به ازای هر کارت ۵۰ میلیون تومان در نظر گرفته شد. اما دلالان برای اینکه این قانون را دور بزنند با افتتاح حساب در بانک‌های مختلف همچنان می‌توانستند با داشتن ده‌ها کارت بانکی مختلف روزانه مبالغ کلانی را جابه‌جا کنند.
به‌همین دلیل بانک مرکزی سقف تراکنش را به‌ازای هر کد ملی و فارغ از اینکه انتقال‌دهنده پول چند حساب و کارت بانکی در اختیار دارد را به روزانه ۱۰۰ میلیون تومان رساند.
.
غیرفعال‌شدن 1304 پایانه فعال در خارج از کشور
اقدام دیگر بانک مرکزی برای جلوگیری از خروج ارز از کشور و مبارزه با پولشویی غیرفعال کردن کارتخوانهای خارج از کشور بود. سال گذشته و پس از ابلاغ تصمیم بانک مرکزی مبنی بر شناسایی و مسدودسازی کارتخوانهای فعال در خارج از کشور، ۹۳۰ پایانه طی دی تا نیمه بهمن سال 13۹۷ در کشورهای خارجی شناسایی و مسدود شد و با ادامه این اقدامات حدود ۳۷۰ پایانه دیگر شناسایی و مسدود شدند تا به این ترتیب طی سال گذشته در مجموع ۱۳۰۴ پایانه فعال در خارج از کشور غیرفعال شد.
از این تعداد پایانه ۱۲۰۷ مورد توسط شرکت‌های پی‌اس‌پی و ۹۷ پایانه نیز توسط شرکت شاپرک شناسایی و مسدود شده‌اند.
ببینید: ۹۳۰ کارتخوان در خارج از کشور مسدود شد
.
پولشویی در کانادا
مدتی پس از اعلام و برخوردهای اولیه بانک مرکزی با کارت‌خوان‌هایی که خارج از کشور فعال بودند، 23 بهمن‌ماه 1397 آر.سی.ام.پی (پلیس سواره نظام سلطنتی کانادا) خبر دستگیری 17 نفر در ارتباط با یک شبکه بین المللی پولشویی که به‌صورت سازمان‌یافته در تورنتو و مونترال فعالیت می‌کردند را داد که هفت نفر از آنها ایرانی بودند.(+)
این شبکه سازمان‌یافته درآمد حاصل از فروش مواد مخدر در مونترال را پس از جمع‌آوری و با هماهنگی شبکه تورنتو، از طریق صرافی به حساب‌هایی در کشورهای ایران، دوبی، چین، لبنان و آمریکا منتقل می‌کرده است.
دیگر بخش‌های حاصل از این پولشویی نیز صرف سرمایه‌گذاری در حوزه‌های تجاری از جمله خرید املاک و مستغلات می‌شده است.
ببینیند: ممنوعیت فعالیت کارتخوانها در خارج از کشور ابلاغ شد
.
فیلترشکن، شناسایی را دشوار می‌کند
یکی از راه‌های شناسایی کارتخوانهای خارج از کشور از نظر معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی پیدا کردن آی‌پی اینترنت آنها است. ناصر حکیمی بهمن‌ماه سال گذشته در این‌باره گفته است: «آی‌پی خارجی قابل شناسایی است و کارت‌خوان‌هایی که از وی‌پی‌ان استفاده می‌کنند هم ردیابی می‌شوند.»
اما معاون شرکت شاپرک نظری متفاوت دارد. محمدمهدی طوبایی اظهار کرده است: «برخی از دلالان برای اینکه کار شناسایی دستگاه‌های کارتخوان در خارج از کشور را مشکل کنند از وی‌پی‌ان یا فیلترشکن استفاده می‌کنند. استفاده از وی‌پی‌ان در خارج از کشور دقیقاً عکس آن چیزی است که در داخل اتفاق می‌افتد. به این معنا که وقتی از خارج از فیلترشکن استفاده می‌کنند، آی‌پی سرورهای داخلی نمایش داده می‌شود و کار شناسایی را دشوار می‌کند.»
به گفته او در مجموع شناسایی و مسدودسازی دستگاه‌های کارتخوان متخلف یک فرآیند مستمر است که تمام تخلفات را رصد می‌کند که خروج دستگاه از کشور یکی از این تخلفات است. بنابراین استفاده از آی‌پی برای فعالیت‌های شرط‌بندی و غیرقانونی نیز رصد می‌شود.
.
چه می‌شود کرد؟
از آخرین اقدامات بانک مرکزی و شاپرک چند ماهی می‌گذرد و آمار تازه‌ای از تعداد کارتخوانهای فعال در خارج از کشور اعلام نشده است. در مقابل سودجویان نیز بیکار ننشسته‌اند و خبرهایی مبنی بر فعال بودن کارتخوانها در کشورهای همسایه مانند ترکیه به گوش می‌رسد.
مصطفی بهشتی‌روی، کارشناس امور بانکی معتقد است که باید در این خصوص سیاست نظارتی و مقرراتی از سوی سیاستگذار به‌کار گرفته شود و اگر عملیات غیرقانونی صورت می‌گیرد، می‌توان با رهگیری شناسه‌ها، این عملیات را محدود کرد.
به گفته این کارشناس بانکی، به‌دلیل اینکه کارتخوانها برای اتصال از شبکه اینترنت استفاده می‌کنند، می‌توان از این ابزار در هر جای دنیا استفاده کرد، اما نقل‌وانتقال پولی تنها در شبکه داخلی صورت می‌گیرد. او معتقد است در برخی موارد استفاده از این کارتخوانها باعث شده که برخی مغازه‌ها، عملاً به کار خدمات صرافی روی آورند که این کار از نظر قانونی مشکل دارد.
کسی دستگاه پوز آفلاین ۶ پین ۲۰۱ سراغ داره؟