پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
سارا کروبی؛
گفت‌وگوی همشهری اقتصاد با معاون وزیر ارتباطات دولت نهم؛
دکتر کمال محامدپور از ابتدای دولت نهم عهده‌دار سمت معاونت آموزش، تحقیقات و امور بین‌الملل وزارت ارتباطات و فنآوری اطلاعات و مدتی نیز به‌طور همزمان سرپرست مرکز تحقیقات مخابرات ایران بود. زمانی که استعفایش را در سال ۸۸ دکتر محمد سلیمانی، وزیر ارتباطات وقت پذیرفت، کرسی معاونت را ترک کرد و به یک کرسی در دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، بسنده کرد. البته از او به‌عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی وزارت ارتباطات و فنآوری اطلاعات دولت دهم نیز نام برده می‌شد که محقق نشد. دیدار ما در اتاق کوچک او در دانشکده برق که در مجاورت وزارت ارتباطات و فنآوری اطلاعات قرار داشت، شکل گرفت؛ اتاقی که پنجره‌هایش رو به این وزارتخانه باز می‌شد، درست مانند اتاق پیشین او در وزارت ارتباطات که با وسعتی بزرگ‌تر رو به همین دانشکده باز می‌شد. وی ۵۷ساله است و دکترای برق- مخابرات خود را در سال۷۵ از دانشگاه منچستر انگلستان دریافت کرده است. معروف است که همیشه خود را یک دانشگاهی می‌دانسته، کارنامه فعالیت‌هایش هم حاکی از همین ادعاست، حتی طراح سوالات کنکور در مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکترا هم است.
با دکتر محامدپور درباره نقش اپراتورهای موبایل فعال کشور در ایجاد «دولت موبایل» که این روزها جای «دولت الکترونیک» را در کشورهای توسعه‌یافته گرفته است، به گفت‌وگو نشستیم. وی در خلال صحبت‌هایش اشاره‌‌‌ای کوتاه به فعالیت اپراتور سوم موبایل نیز داشت که نشان داد چندان امیدی به فعالیت‌های این اپراتور ندارد، این در حالی است که خودش در مدتی کوتاه و در ابتدای برگزاری مزایده پروژه اپراتور سوم تلفن‌همراه با حکم وزیر ارتباطات عضویت در شورای راهبری انتخاب این اپراتور و مطالعات و تهیه اسناد اولیه این مزایده را عهده‌دار بود. گفت‌وگوی همشهری اقتصاد را با وی می‌خوانید.
نظر شما در رابطه با وضعیت درآمدزایی کشورها و اپراتورها از محل تلفن‌همراه چیست؟
آن‌چه از آمارهای جهانی استنباط می‌شود نشان می‌دهد که درحال‌حاضر، حجم درآمد سرویس‌های داده بر بستر موبایل به شدت در حال افزایش است. نتایج یک مطالعه و تحلیل بازار که توسط یک مرکز بین‌المللی برای فاصله سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴ انجام شده، نشان می‌دهد که روند رشد درآمد و به‌تبع آن سرمایه‌گذاری در زمینه‌های مختلف خدمات ارائه شده متفاوت بوده است. از سوی دیگر، حجم درآمد سرویس‌های دیتا بر بستر موبایل نیز به شدت در حال افزایش است؛ به عنوان مثال میزان درآمد سرویس‌های داده سیار در سال۲۰۱۱ حدود ۳۰۰میلیارد دلار بوده که پیش‌بینی می‌شود در سال۲۰۱۴ بالغ بر ۵۰۰میلیارد دلار باشد.
آیا این روند در تلفن ثابت نیز به همین منوال بوده و درآمدهای حاصل از سرویس‌های صوتی تلفن‌همراه نیز رو به رشد است؟
خیر! درآمدهای صوتی بر بستر شبکه ثابت و سیار رو به کاهش است و بنابراین اپراتورها باید تلاش و سرمایه‌گذاری خود را در جهت سرویس‌های غیرصوتی قرار دهند و طبیعی است که این اتفاق در دنیا در حال وقوع است و امروز اپراتورها سرمایه‌های خود را به سمت ارائه سرویس‌های غیرصوتی نیز گسیل داده‌اند.
در این بین توسعه اقتصادی بر بستر تلفن‌همراه ممکن است؟ چقدر می‌توان توسعه اقتصادی را بر بستر موبایل در پیش گرفت و این‌که در این وضعیت کشور ما در چه جایگاهی قرار دارد؟
به‌طور کلی توسعه فنآوری اطلاعات به میزان کاربری آن در خدماتی وابسته است که بر بستر فضای الکترونیکی ارائه می‌شود؛ یکی از این بسترها شبکه‌های سیار در کشورها هستند که به‌لحاظ سهولتی که برای مردم ایجاد می‌شود به شدت رشد کرده است. تصور کنید شما بتوانید با قابلیت تحرکی که با یک گوشی همراه دارید به مراکز اقتصادی، آموزشی، فرهنگی، تجاری و خدماتی متصل شوید و نیازهای خود را برطرف کنید. اگر پهنای باند کافی برای دریافت هرگونه سرویس داشته باشید بسیاری از محدودیت‌های شما برطرف و صرفه‌جویی‌های بسیار بیشتری عاید می‌شود و این رمز توسعه شدید موبایل و کاربری‌های آن است.
چقدر با کشورهای دیگر در این زمینه فاصله داریم و این‌که فکر می‌کنید چه موانعی باعث شده اپراتورهای موبایل در ایران هنوز نتوانند خدمات دستگاه‌های اجرایی را روی تلفن‌همراه عرضه کنند؟
برای ارائه خدمات بر بستر شبکه‌های موبایل باید دو نکته را در نظر گرفت. ابتدا زیرساخت‌های فنی و توانمندی شبکه‌ها در انتقال داده و اتصال و سپس شبکه‌های موبایل باید از نظر تکنولوژی توسعه یابند. به‌هرحال باید توجه داشت که شبکه‌های نسل سوم به بعد می‌توانند همه انتظارات ما را در ارائه همه‌گونه خدمات الکترونیکی برآورده کنند. از طرف دیگر موانع غیرفنی نیز باید در کشور حل شود. بخشی از این‌ها به مقررات مرتبط به کاربران و بخشی به نحوه کاربری و بهره‌برداری از خدمات مربوط می‌شود که از جمله آن‌ها مقررات و قوانین رعایت مسائل فرهنگی و ارزشی، حفظ حقوق اقتصادی و مالکیت فردی، رعایت حریم خصوصی و مقابله با جرایم فضای سایبر است؛ بنابراین برای تحقق یک فضای سایبری سالم و مطمئن و با‌کیفیت یک تلاش همه‌جانبه فنی و غیرفنی لازم است.
پس به نظر شما با ورود اپراتور سوم که قرار است نسل سوم را ارائه کند می‌توانیم امیدوار باشیم که سطح خدمات موبایل بانک و کیف پول موبایل و دولت موبایل ارتقا پیدا کند؟
با تکنولوژی نسل سوم مخصوصا اگر توسعه‌یافته و از نوع باند پهن باشد به‌راحتی می‌توان بسیاری از خدمات بانکداری الکترونیکی را ارائه داد. اما این‌که اپراتور سوم کشور ما این توانمندی را دارد یا خیر، بستگی به فراگیری و پوشش کافی آن دارد که با این حرکت لاک‌پشتی بعید است بتوان در زمان قابل قبولی حضور جدی در این سرویس‌ها داشته باشد. البته مشکلات قهری این اپراتور را باید دید.
اما آیا در برنامه‌های توسعه‌ای کشور سند راهبردی برای دولت موبایل دیده شده است؟
البته! در برنامه پنجم توسعه بحث باند پهن و خدمات دولت الکترونیکی مطرح شده است. همچنان که بارها گفته‌ام، مشکل کشور نبود متولی مشخصی است که احکام برنامه را در سطح کلان سیاست‌گذاری برنامه‌ریزی و در اجرا نظارت کند. به اعتقاد من، این سه مقوله باید یک متولی مشخص در سطح عالی مدیریتی کشور داشته باشد و در اجرا به صورت غیر‌متمرکز عمل شود.
شما دبیر کارگروه توسعه فنآوری اطلاعات معاونت فنآوری ریاست‌جمهوری هم هستید، آیا اهداف تشکیل این کارگروه ارتباطی با توسعه دولت الکترونیک و در نهایت دولت موبایل دارد؟
ستاد توسعه فاوا به جهت نیاز به مرکزی که بتواند به امور کلان حوزه فاوا پرداخته و ایجاد هم‌افزایی کند، تشکیل شده است و عمدتا به طرح‌های کلان و ملی حوزه فاوا که متولی مشخصی نداشته باشد و نیز شرکت‌ها و بخش خصوصی که در این زمینه فعالیت داشته باشند، تسهیلاتی را ارائه می‌دهد. ستاد با سه کارگروه فنآوری ارتباطات، فنآوری اطلاعات و شبکه و امنیت پیشنهادهای دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و نیز شرکت‌های خصوصی و تعاونی را مورد بررسی قرار می‌دهد. در واقع ستاد توسعه فنآوری اطلاعات و ارتباطات معاونت علمی و فنآوری ریاست‌جمهوری درصدد کاربردی کردن و تجاری‌سازی نتایج تحقیقات حوزه فاوا است. این ستاد برای هماهنگی امور بین دستگاهی و همکاری جهت تسریع در انجام طرح‌های کلان و فن‌آورانه ICT کشور تشکیل شد و با توجه به اسناد مصوب در حوزه فنآوری اطلاعات و ارتباطات و خصوصا سند چشم‌انداز ۲۰ساله کشور فعالیت خود را آغاز کرد. ایجاد هماهنگی میان فعالیت‌ها و نهادهای علمی، فنآوری، اقتصادی و فرهنگی در زمینه فنآوری اطلاعات و ارتباطات کشور از جمله مسائلی است که در ستاد توسعه فنآوری اطلاعات و ارتباطات معاونت علمی و فنآوری ریاست‌جمهوری دنبال می‌شود و از طرفی هم ظرفیت‌های موجود کارشناسی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور برای بحث و تبادل‌نظر و ارائه طریق پیرامون مسائل اساسی حوزه فاوا به دستگاه‌های اجرایی و دولت و نهادهای تصمیم‌گیر کشور در این ستاد شناسایی می‌شود.
تاکنون چه دستاوردی داشتید؟
کارگروه توسعه فنآوری اطلاعات معاونت فنآوری ریاست‌جمهوری، در طول حدود یک‌سال‌و‌نیم فعالیت خود حدود ۱۱۰میلیارد ریال به صورت اعتبارات پژوهشی و تسهیلات وام پرداخت کرده است. نکته مهم‌تر دیگر آن‌که قوانین و مقررات باید به نحوی باشد که منابع غیردولتی را به کار گرفته و کسب‌وکار حوزه فاوا را رونق دهد. مقدمه واجب این دو هم این است که تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران و مدیران ارشد باید نگاه و ذهنیت خود را به این جهت تغییر دهند.
منبع: همشهری اقتصاد؛ شماره تیرماه ۹۱