پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فین‌تک است.
همواره در برابر هر پدیده نوظهوری دو نوع دیگاه وجود داشته است. برخی آن را تهدیدی جدی برای خود قلمداد می‌کنند و برخی دیگر فرصتی که باید به غنیمت شمرد. فین‌تک نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. علی‌رغم تمام فرصت‌ها و پتانسیل‌هایی که از آن سراغ داریم، به نظر می‌رسد که این جهش مدرن می‌تواند به تهدیدی جدی برای سیستم‌های بانکی تبدیل شود. اگرچه تهدید فین‌تک برای بانک‌ها تنها محدود به سیستم‌های بانکداری سنتی و معمول گذشته می‌شود، اما بررسی راهکار‌های بانک‌ها برای مقابله با این تهدید و یا حتی همگام شدن با آن خالی از لطف نخواهد بود.
پیوش گوپتا (Piyush Gupta)، مدیر اجرایی بزرگ‌ترین بانک سنگاپور، دی‌بی‌اس (DBS)، سال گذشته طی ارائه استراتژی دیجیتال این بانک برای سرمایه‌گذاران اذعان کرد:
«مشتریان بانک‌های دیجیتال سه برابر سودآورتر از مشتریان بانک‌های سنتی هستند.»
توصیفی که سبب افزایش صعودی سهام دی‌بی‌اس شد.
دی‌بی‌اس، با راه‌اندازی سیستم بانکداری مبتنی بر تلفن همراه خود در هند و اندونزی که می‌توان آن را حرکتی ساختارشکنانه تلقی کرد، توانسته است بیش از 2.6 میلیون کاربر را ثبت‌نام کرده و با استفاده از سیستم تشخیص اثر انگشت، آن‌ها را برای پیوستن به جریان کارت‌های شناسایی بیومتریک همراهی کند.
این کاربران دیجیتال، بازدهی بانک‌ها را به 27 درصد رسانده‌اند. رقمی که در مقایسه با بازدهی 18 درصدی طی سال‌های گذشته و در خلال استفاده از سیستم‌های سنتی بانکداری، رشد قابل توجهی را تداعی می‌کند. طبق اظهارات دی‌بی‌اس، این بانک سالانه به‌صورت میانگین چیزی در حدود 1،300 دلار (معادل 722 پوند) درآمد از هریک از کاربران دیجیتال خود به دست می‌آورد که در مقایسه با درآمد سالانه‌ی حاصل از کاربران سنتی، بیش از دو برابر افزایش را نشان می‌دهد. البته، هزینه‌های اداری و بک‌آفیس سالانه برای هر کاربر دیجیتال، چیزی حدود 478 دلار ارزیابی شده است که اندکی بالاتر از هزینه سالانه‌ی 306 دلاری برای کاربران سنتی آن است.
این ارقام، به روشنی نشان می‌دهند که چرا این بانک توانسته طی سال گذشته رشد سهام خود را بیش از 40 درصد افزایش دهد و علی‌رغم افت و خیز‌هایی که طی سال جاری داشته است، هنوز هم نسبت به رقبای جدی خود در این عرصه پیشتاز باشد. مجموعه سرمایه 61 میلیارد دلاری دی‌بی‌اس، حتی در مقایسه با بسیاری از رقبای اروپایی آن نظیر بارکلیز (Barclays)، بی‌بی‌وی‌ای (BBVA) و دویچه بانک (Deutsche Bank) هم‌چنان در صدر است.
در واقع، تعداد بسیار اندکی از بانک‌های بزرگ، چنین رویکرد و سرگذشت قانع‌‌کننده‌ای در قبال چالش‌های روبه‌رشد ناشی از ساختارشکنی دیجیتال و تهدید فین‌تک برای بانک‌ها در سراسر صنعت خود دارند.
بر اساس تحقیقاتی که توسط اکسنچر (Accenture) صورت گرفته است، تنها در اروپا، بیش از 1،400 نئوبانک جدید، ارائه دهنده خدمات و شرکت‌های فین‌تک وجود دارند که از سال 2005 به طرز سرسام آوری رشد کرده و افزایش یافته‌اند. تا جایی که در سال 2016، مجموع درآمد سالانه این حوزه رقم 58 میلیارد یورو را تجربه کرده است که بین 6 الی 7 درصد از کل درآمد صنعت را شامل می‌شود. رقمی که حاکی از حجم بالای شرکت‌های ساختارشکن در حوزه خدمات مالی و عظمت جهشی است که به نظر می‌رسد، آینده صنعت بانکداری را متحول خواهد کرد.
با افزایش فشار‌های ناشی از این ساختارشکنی کلان، بسیاری از سیستم‌های مبتنی بر فناوری، در حال کار روی فرایند‌های مالی خود هستند تا بتوانند در قبال تهدیدات تحمیلی ایستادگی کنند. آمازون قابلیت‌های پرداخت و ارائه وام را در پلتفرم خود پیاده کرده است، در حالی که فیسبوک با اخذ مجوز ارائه کیف پول الکترونیکی در ایرلند و راه‌اندازی سیستم پیام‌رسان واتس‌آپ خود در هند، یک گام نیز فراتر گذاشته است. علی‌بابا و تنسنت نیز به عنوان اپراتور‌های غالب در صنعت پرداخت 5.5 تریلیون دلاری چین، حکم‌رانی می‌کنند.
ریچارد لامب (Richard Lumb)، مدیر خدمات مالی اکسنچر دراین باره می‌گوید:
«پیامی که می‌توان دریافت کرد این است که نقش آفرینان جدیدی عرصه را در اختار گرفته‌اند و بانک‌ها را خطری جدی تهدید می‌کند. خطری که آن‌ها را می‌ترساند، ریزش تدریجی کاربران‌شان است. ریزشی که می‌تواند در گذر زمان به سیلی تبدیل شده و همه چیز را نابود کند.»
راهکار‌های مختلفی برای پاسخ‌گویی به تهدید فین‌تک برای بانک‌ها وجود دارد. نتیجه گفت‌وگوی مجله انگلیسی فایننشیال تایمز (Financial Times) با بیش از ۱۰ بانکدار، مشاور و مدیر فین‌تک برجسته از سراسر جهان، به منظور تحلیل روش‌های مقابله یا همراه شدن با این جهش سراسری، راهکار‌هایی است که به‌صورت منسجم و کلی در ۵ دسته قابل طبقه‌بندی است:
1) بهترین دفاع حمله است
کسانی که در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند، به خوبی دریافته‌اند که بهترین دفاع، حمله است. بانک‌هایی با سطح بالایی از توانمندی‌ها و استراتژی‌های دیجیتال، نظیر دی‌بی‌اس، بانک‌های دیجیتال منحصربه‌فرد خود را برای ورود به بازار‌های تازه‌تر یا دفاع از کیش قبلی‌شان راه‌اندازی کرده‌اند.
گلدمن ساکس (Goldman Sachs)، از جمله موسساتی است که ۲ سال پیش اپراتور وام‌دهی دیجیتال خود را راه‌اندازی کرد. مارکوس (Marcus) که از نام یکی از بنیان‌گذاران گلدمن در قرن نوزدهم میلادی گرفته شده است، نام این سیستم بانکداری خرد است که توانسته با عملیات جدید مبتنی بر فناوری خود بالغ بر 26 میلیارد دلار در حساب‌های سپرده‌گذاری جمع‌آوری کرده و بیش از 3 میلیارد دلار نیز وام به کاربران خود اعطا کند. راه‌اندازی اخیر این سیستم بانکی در بریتانیا، اولین توسعه برون مرزی آن محسوب می‌شود که با ارائه بالاترین نرخ بهره به کاربران، سعی در جذب هرچه بیشتر مشتریان به سمت خود دارد. پاسخی درخور و کوبنده به تهدید فین‌تک برای بانک‌ها که بسیار نیز موثر واقع شده است.
بانک هلندی آی‌ان‌جی (ING) نیز رویکرد مشابهی داشته و با راه‌اندازی سیستم مدیریت هوشمند پول یولت (Yolt) در سال گذشته، کاربران را تشویق به گردآوری کلیه اطلاعات مالی خود در یک محیط امن کرده است. سیستمی که هزینه‌ها و صرفه‌جویی‌های صورت گرفته از جانب کاربران را ردیابی کرده و آن‌ها را برای دریافت دستورالعمل‌هایی به منظور مدیریت بهتر و هموشمندانه‌تر پول و صرفه‌جویی در صورت‌حساب‌های قابل پرداخت‌شان برمی‌انگیزد. یولت در بریتانیا، بیش از 400،000 کاربر را ثبت‌نام کرده و اخیرا برنامه‌های توسعه بین‌المللی خود در کشور‌های فرانسه و ایتالیا را نیز مطرح کرده است.
راس مک‌ایوان (Ross McEwan)، مدیر اجرایی بانک اسکاتلندی رویال بانک (Royal Bank)، در مصاحبه‌ای با فایننشیال تایمز اذعان می‌کند که این موسسه، ۶ واحد دیجیتال در حال توسعه دارد. این واحد‌ها که نام یکی از آن‌ها بو (Bó) است (از رشیه فعل ماندن به زبان دانمارکی)، به این بانک توانمندی لازم برای رقابت با شرکت‌های فین‌تکی بزرگی هم‌چون مونزو (Monzo) را می‌دهد. گفتنی است بو، سیستمی است که به کاربران کمک می‌کند تا پول و فعالیت‌های اقتصادی خود را بهتر و هوشمندانه‌تر مدیریت کنند.
2) استراتژی‌هایی در جهت جذب و مالکیت استارتآپهای فین‌تک
گاهی اوقات، پیچیدگی‌ها و هزینه‌های سرسام آوری که تغییر زیرساخت‌های برخی از سیستم‌های سنتی به آن‌ها تحمیل می‌کند، این بانک‌ها را ناچار می‌کند تا برای حرکت در راستای جریان جهانی، دست به دامان برخی پلتفرم‌های دیجیتال خارجی شوند. استارت‌آپ‌‌هایی که اساسا دارای ماهیت دیجیتال و فناورانه هستند و بانک‌ها می‌توانند با مشارکت و سرمایه‌گذاری روی پلتفرم‌های ارائه شده توسط این استارت‌آپ‌‌ها، تهدید فین‌تک را پاسخ‌گو باشند.
یکی از مثال‌های بارزی که این چنین استراتژی هوشمندانه‌ای را اتخاذ کرده است، بی‌بی‌وی‌ای (BBVA) اسپانیا است. بانکی که رشته‌ای از استارتآپهای فین‌تکی نظیر سیمپل (Simple) ایالات متحده آمریکا، اتم بانک (Atom Bank) بریتانیا و هالوی (Holvi) فنلاند را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرده است. مجموع سرمایه‌گذاری‌های این بانک در صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه مستقل پراپل ونچیر پارتنرز (Propel Venture Partners)، مبلغی بالغ بر 250 میلیون دلار بوده است که بسیاری از شرکت‌های فین‌تکی سراسر جهان را پوشش می‌دهد.
گروه مالی بی‌پی‌سی‌ای (BPCE) نیز به‌عنوان بزرگ‌ترین بانک تعاونی فرانسه، پس از ادغام با شرکت‌های Banques Populaires و Caisses d’Epargne اخیرا در صدد جذب فیدور بانک (Fidor Bank) است. بانکی آنلاین که در حال حاضر بیش از 120،000 کاربر فعال در بریتانیا و آلمان دارد.
3) مشارکت بانک‌ها با شرکت‌های بزرگ فناوری
مدیران بانکی همواره از عدم وجود تساوی در میدان نبرد خود با شرکت‌های بزرگ فناوری شکایت می‌کنند. زمینه‌ای که به این شرکت‌های قدرتمند اجازه می‌دهد تا خدمات‌شان را بدون قوانین محدود‌‌کننده‌ای که خود با آن دست به گریبانند ارائه دهند. از همین رو برخی از بانک‌ها شروع به همکاری با این شرکت‌ها نموده‌اند.
یکی از مثال‌های بارزی که می‌توان برای چنین مشارکت‌هایی برشمرد، همکاری بالقوه میان آمازون و جی‌پی مورگان چیس (JPMorgan Chase) است. مشارکتی بسیار مهم میان بزرگ‌ترین بانک ایالات متحده آمریکا و بزرگ‌ترین غول خرده‌فروشی جهان در این کشور، که به جی‌پی مورگان چیس قابلیت دسترسی به انبوه 100 میلیون نفری کاربران آمازون را می‌دهد. هرچند که امکان دارد این همکاری، جنبه‌های دیگری نظیر حساب جاری تحت برند آمازون را نیز در پی داشته باشد.
ضمن این‌که در قاره آسیا، موسسه مالی استاندارد چارترد (Standard Chartered) به شرکت چینی علی‌پی پیوسته و از فناوری نوظهور بلاکچین برای ارسال برون مرزی پول، به شکلی سریع‌تر و آسان‌تر استفاده می‌کند. البته، پیوستن این گروه دو نفره به جی‌کش (GCash)، بازوی پرداخت‌های موبایلی گلوب تلکامز (Globe Telecoms) در فیلیپین نیز مشارکت تاثیر‌گذار دیگری است که تبادل پول از طریق گوشی‌های تلفن همراه را برای کاربران هنگ کنگی و فیلیپینی میسر کرده است و انتظار می‌رود که طرحی قابل توسعه در سایر نقاط جهان نیز باشد.
4) در اولویت قرار دادن استراتژی تنوع
علی‌رغم این‌که زیرساخت‌های پرداختی و کسب‌وکار‌های وام‌دهی اغلب فشار سنگینی را از سوی شرکت‌های نوظهور فین‌تکی تحمل می‌کنند، اما برخی از آن‌ها به سمت استفاده از فناوریهای روز دنیا برای ورود به بازار‌های جدید روی آورده‌اند.
دیو مک‌کی (Dave McKay)، مدیر ارشد رویال بانک (Royal Bank) کانادا، اخیرا استراتژی این بانک، مبنی بر تبدیل شدن بزرگ‌ترین بانک این کشور به پلتفرمی گسترده از خدمات مالی نوین و متنوع را آشکار کرده است. پلتفرمی که خدمات بسیار متنوعی را از ثبت‌نام شرکت‌های استارت‌آپی جدید گرفته تا کمک به افراد برای کرایه دادن منازل خود در ایربی‌ان‌بی (Airbnb) پشتیبانی می‌کند. زمانی که کاربران این پلتفرم در حال خرید یا فروش مسکن هستند، سیستم رویال بانک آن‌ها را برای شناسایی محله‌ها و همسایه‌ها، تعویض و نقل و انتقال مبلمان و اثاثیه، نقاشی ساختمان و هر تصمیم دیگری که در این مورد نیاز است، راهنمایی می‌کند. بدیهی است که چنین سیستم کاملی می‌تواند با جذب اعتماد و علاقه‌ی کاربران، گوی سبقت را از رقبای سنتی خود ربوده و در نبرد علیه تهدید فین‌تک برای بانک‌ها پیروز میدان باشد.
بانک‌های دیگر نیز بیکار ننشسته‌اند. بارکلیز (Barclays) از جمله نوآورانی است که به کاربران خود پیشنهاد می‌کند تا اسناد شخصی و مهم خود، نظیر پاسپورت‌ها یا اسناد مربوط به تولدشان را در فضای ابری ذخیره‌سازی کنند. عنوان ابر، استعار‌ه‌ای است از دسترسی به اطلاعات در همه جا و می‌توان آن را یکی از مهم‌ترین عناوین مورد بحث در حوزه فناوریهای مالی تلقی کرد. بانک مرکزی استرالیا (Bank of Australia) نیز مثال دیگری است که با استفاده از بازار دیلی آی‌کیوی (Daily IQ) خود، به کسب‌وکار‌ها کمک می‌کند تا رفتار‌های کاربران‌شان را ارزیابی کرده و بر اساس آن حرکت کنند.
5) اگر حریف‌شان نمی‌شوی، به آن‌ها بپیوند
گاهی اوقات، قدرت ساختارشکنی‌های مهاجمان به سمت موسسات مالی و بانک‌ها به قدری زیاد است که این بانک‌ها تصمیم می‌گیرند به جای ادامه نبرد بی‌نتیجه خود با این جریان، مدل‌های کسب‌وکارشان را تغییر دهند.
آنا بوتین (Ana Botín)، رئیس اجرایی بانک اسپانیایی بانکو سانتاندر (Banco Santander) اذعان می‌کند که دیدن پسرش در حال استفاده از سیستم رقیب برای ارسال راحت‌تر و سریع‌تر پول برای خارج از کشور، او را متقاعد کرده است تا سیستم پرداختی مبتنی بر بلاکچین را برای سانتاندر، به‌عنوان اولین بانک بین‌المللی استفاده کننده از این فناوری راه‌اندازی کند.
پنج سال پیش، شرکت بی‌ان‌پی پاریباس (BNP Paribas)، هلو بانک (Hello Bank) را به‌عنوان تنها بانک دیجیتال پان اروپایی راه‌اندازی کرده است. سیستمی که اکنون بیش از 3 میلیون کاربر فعال دارد و توانسته است برخی از بانک‌های مطرح جهان نظیرکنسورس‌بانک (Consorsbank) آلمان و کامپت-نیکل (Compte-Nickel) فرانسه را نیز به مالکیت خود درآورد.
البته، این را نیز باید به خاطر داشت که راه‌اندازی خدمات جدید، چندان هم کار ساد‌ه‌ای نیست.
شرکت سرمایه‌گذاری یوبی‌اس (UBS) از سوئیس، آگوست سال جاری اعلام کرده که در حال بستن سیستم سرمایه‌گذاری آنلاین و خودکار خود به روی کاربران جدیدالورود است. این شرکت که سیستم مشاوره روبوتیک خود را در سال 2016 به‌عنوان بخشی از سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری‌اش راه‌اندازی کرده است، به دنبال جذب کاربران کم سن و سال و توسعه سیستم مدیریت ثروت خود به عموم مردم جامعه (نه تنها قشر ثروتمند) است. با این حال، هزینه‌های بالای استفاده از سرویس و حداقل سرمایه لازم برای مشارکت در آن، حجم بالایی از علاقه‌مندان به این سیستم را فراری داده است. به طوری که انتظارت شرکت از عملی شدن اهداف مربوطه بسیار پایین آمده است.
منبع: Financial Times
