پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
آیا دوران بانک‌ها به پایان رسیده است؟ ۴ چشم‌انداز احتمالی برای آینده‌ی بانکداری
به‌تازگی، تحولات جدیدی در صنعت بانکداری به وقوع پیوسته است؛ در نتیجه‌ی این امر، کارشناسان به دنبال پیش‌بینی چشم‌انداز آینده‌ی بانکداری هستند. چشم‌اندازهای گوناگونی برای آینده‌ی بانکداری در نظر گرفته شده است. ما در ادامه به معرفی ۴ مورد از شاخص‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.
ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت جهانی با فشارهای زیادی مواجه هستند. رقابت با شرکت‌های فعال در حوزه‌ی تکنولوژی و قوانین سخت و دشوار، نمونه‌هایی از همین فشارها هستند. احتمال این‌که این عوامل دست‌به‌دست هم دهند و تحولاتی اساسی را در صنعت پرداخت رقم بزنند، زیاد است. یکی از اهداف قوانین بانکداری باز در سال جاری، افزایش رقابت بود. در این راستا، امکان دسترسی به داده‌ها، ساخت اپلیکیشن و خدمت‌رسانی مالی برای شرکت‌های شخص ثالث مهیا شد. امروزه، شاهد این هستیم که شرکت‌های فعال در حوزه‌ی تکنولوژی خدمات مالی، مدل پرداخت را متحول کرده‌اند و این روند در آینده نیز ادامه خواهد داشت.
شرکت مشاوره‌ای اکسنچر (Accenture)، پیش‌بینی کرده که ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت «راهی طولانی و طوفانی» در پیش دارند.
معیار انتخاب مشتریان جوان از «وفاداری به یک بانک» به «ابزارها و خدمات سریع و آسان دیجیتالی» تغییر کرده است؛ در نتیجه، شرکت‌هایی که خدمات کیف پول‌های موبایلی را عرضه می‌کنند و خدمت‌رسانی بهتری به مشتری دارند، با استقبال بیشتری مواجه می‌شوند.
اکسنچر همچنین اعلام می‌کند: بانک‌ها هنوز حرفی برای گفتن دارند، ولی اگر در مدل کاری خود بازنگری نکنند، بازیکنان بزرگی مانند گوگل و اپل، جای آن‌ها را خواهند گرفت.
در همین راستا، مشاوران شرکت دیلویت (Deloitte)، چهار سناریوی احتمالی را برای آینده‌ی صنعت پرداخت، معرفی کرده‌اند. در ادامه‌ی این بحث، به بررسی هر کدام از این ۴ سناریو پرداخته می‌شود.
1) ادامه‌ی وضعیت موجود (Status quo)
دیلویت معتقد است: قوانین جدید، اجازه‌ی ادامه‌ی فعالیت سیستم پرداخت فعلی را به بانک‌های بزرگ نخواهند داد.
داگ کینگ (Doug King)، نایب رئیس شرکت دیلویت است. او می‌گوید: برای بانک‌ها دشوار است که از الزامات فنی پیچیده‌ی قوانین جدید (به‌عنوان‌مثال، قوانین بانکداری باز) پیروی کنند.
وی افزود: «سرعت پاسخ بازار، آهسته‌تر از حد انتظار بوده است، ولی زیرساخت‌های لازم برای ایجاد یک اکوسیستم باز در حال ظهور و پیشرفت هستند.»
جک بوروز (Jack Burrows) یکی از مشاوران اصلی کاپکو دیجیتال (Capco Digital) است. او معتقد است: «در صنعت پرداخت، ۱۰ سال زمانی طولانی به شمار نمی‌آید. برای تغییر زمان لازم است. بزرگ‌ترین مانع بانک‌ها در مسیر تحول، تکنولوژی، مردم و ایده‌ها نیستند، بلکه این جریان درآمدی حاصل از تراکنش‌های کارتی است که بانک‌ها را از پذیرش تغییر بازمی‌دارد. در نتیجه، می‌توان پیش‌بینی کرد که وضعیت موجود تا ۱۰ سال دیگر هم دوام خواهد داشت.»
«امروزه پایانه‌های فروش فروشگاهی (POS)، قسمت عمده‌ای از نقل‌وانتقال پولی را به خود اختصاص داده‌اند. در طی ۱۰ سال آینده، استقبال مردم از سیستم‌های پرداخت غیر تماسی (مانند گوشی‌های همراه) بیشتر خواهد شد.
کارت‌های بانکی، برای فضای اینترنت طراحی نشده‌اند و رفته‌رفته از رونق می‌افتند، بنابراین، تغییر واقعی را پرداخت آنلاین رقم خواهد زد.
برندگان عرصه‌ی رقابت، شرکت‌هایی خواهند بود که نوآورانه عمل کرده، حس رضایت را در مشتری برانگیخته و سرعت تراکنش بالایی داشته باشند؛ پی‌پال (PayPal) و چک‌اوت آمازون (Amazon Checkout) نمونه‌هایی از همین شرکت‌ها و خدمات هستند.»
2) انحصار چندقطبی جدید (New oligopoly)
این سناریو پیش‌بینی می‌کند که در آینده، زیرساخت‌های بانکی بازتر خواهند شد و میزان اعتماد مردم به شرکت‌های غیر بانکی، همچنان اندک باقی خواهد ماند. بر طبق این سناریو، تعداد تازه‌واردان غیر بانکی محدود شده و به تعداد انگشت‌شمار خواهد رسید.
آقای کینگ از شرکت دیلویت می‌گوید: «فین‌تک‌هایی که در مراحل ابتدایی فعالیت خود هستند، در تلاش‌اند تا چیزهای جدید خلق کنند و بدین‌وسیله، میزان توانمندی یک اکوسیستم بزرگ را افزایش دهند. اپلیکیشن هوشمند پولی یولت (Yolt)، ارائه‌دهنده‌ی خدمات پرداخت اینترنتی تراستلی (Trustly) و عرضه‌کننده‌ی خدمات نقل‌وانتقال بانکی سوفورت (Sofort) نمونه‌هایی از همین فین‌تک‌های اروپایی هستند.»
فین‌تکی‌ها تنها در صورتی می‌توانند با سرعت بالایی اعتماد مردم را جلب کنند که ارزش و خدمات کافی را در اختیار آن‌ها قرار داده باشند.
همیش توماس (Hamish Thomas) که در حال حاضر با بخش مشاوره‌ای شرکت ای‌وای (EY) همکاری دارد، عنوان می‌کند: «تحقیقات ما نشان می‌دهند که مصرف‌کنندگان، نیازی به استفاده از روش‌های گوناگون پرداخت ندارند. بنابراین،
اگر یک سرویس خدماتی عملکرد خوبی را ارائه می‌دهد، چرا به دنبال سرویس‌های دیگری بگردیم؟
به عنوان نمونه، در مناطق نوظهور مانند آفریقا، زیرساخت‌های بانکی مناسبی وجود ندارد. از همین رو، تکنولوژی‌های پرداخت بسیاری در آن‌ها توسعه یافته‌اند، اما این تعداد بالا غیرضروری به نظر می‌رسند.»
دیوید گن (David Gunn)، یکی از مشاوران شرکت بین اند کمپانی (Bain & Company) است. او معتقد است که تعداد بالای شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ی خدمات پرداخت، مردم را سردرگم می‌کند. «تعداد نسبتاً کمی از سازوکارهای موجود، موفق عمل خواهند کرد و بر بازار چیره خواهند شد.» وی همچنین می‌گوید: «ما شاهد یک همکاری دوجانبه بین بانک و شرکت‌های فعال در حوزه‌ی تکنولوژی هستیم، هیچ‌یک از این دو، جای دیگری را نمی‌گیرد، بلکه گزاره‌های جدیدی را به شبکه‌ی موجود می‌افزایند. این امر همچنان ادامه خواهد یافت.»
«قوانین جدید، بانک‌ها را ملزم کرده که به‌سرعت، تعامل خود را با فین‌تک‌ها افزایش دهند؛ ولی این احتمال وجود دارد که بانک‌ها حالت تدافعی به خود بگیرند و با کندی به قوانین وضع‌شده، جامه‌ی عمل بپوشانند. وقتی شرکت‌های شخص ثالث کنترل ارتباط با مصرف‌کننده را به دست می‌گیرند، قدرت آن‌ها در عرضه‌ی محصولات دیگر و دریافت وجه تضمین اولیه، بیشتر می‌شود.»
3) مدل بهره‌برداری یا تجهیزاتی (Utility model)
فرض کنید که مشتریان تمایل دارند خدمات بانک‌های مختلف، شرکت‌های غیر بانکی و خدمات مشترک بین این دو موسسه را مورد استفاده قرار دهند. در این صورت، تعداد ارائه‌دهندگان اپلیکیشن‌های پرداختی که بر پایه‌ی زیرساخت‌های بانکی ایجاد شده‌اند، افزایش خواهد یافت. این مدل به مدل تجهیزاتی مانند راه‌آهن و پهنای باند شبیه است.
آنچه در ادامه مطالعه می‌کنید، نظر آقای کینگ از شرکت دیلویت است:
«قانون‌گذاران به این مدل علاقه‌مند هستند، به همین دلیل است که احتمال به حقیقت پیوستن آن در بلندمدت زیاد است؛ البته این مدل زمانی اجرایی می‌شود که اعتماد و تقاضای کافی از سوی مشتریان وجود داشته باشد.»
آمیت بوته (Amit Bhute)، سرپرست بین‌المللی امور پرداختی در شرکت فناوری اطلاعات ویرتوسا (Virtusa) است. او چنین می‌گوید: «به‌احتمال‌زیاد، چشم‌انداز پرداخت در آینده ترکیبی خواهد بود از انحصار چندقطبی جدید که توسط شرکت‌های نقل‌وانتقال مالی مانند پی‌پال و کلارنا (Klarna) ایجاد شده و مدل بهره‌برداری، برای بانک‌هایی که بر بازار پرداخت‌های امروزی تسلط دارند. هر چه مورد اول بیشتر پیشرفت کند، سرعت مورد دوم نیز افزایش خواهد یافت. شرکت‌هایی مانند پی‌پال و کلارنا، مدیریت هر دو سمت تراکنش‌ها را در دست دارند و خدمات ارزان، سریع و آسان را ارائه می‌دهند. مزایای جنبی، مانند قسط‌بندی پرداخت‌ها و اعتبارات نیز توسط این شرکت‌ها عرضه می‌شوند.»
وی افزود:
«بانک‌ها باید خود را با شرایط جدید وفق دهند. قوانین جدید از بانک‌ها می‌خواهد که نقش تجهیزات را ایفا کنند و زیرساخت‌های لازم برای تسهیل پرداخت‌ها را عرضه کنند، ولی دیگر نیازی نیست که همانند گذشته، روابط مشتری را نیز مدیریت کنند.»
آقای کینگ با این نظر مخالف است و می‌گوید: «بانک‌ها نقش مهمی در زنجیره‌ی ارزش پرداخت‌ها دارند و این نقش، به این زودی‌ها از میان برداشته نخواهد شد. هیچ مدرک اساسی دال بر این وجود ندارد که نهاد جایگزینی بخواهد مجوز بانکی بگیرد و پول نقد مردم را جمع‌آوری کرده و نگهداری کند. بااین‌حال، بانکداری باز در تلاش است تا تکنولوژی را با مدل‌های موجود ادغام کند.»
نظر آقای گن، از شرکت بین اند کمپانی نیز چنین است: «چشم‌انداز اروپا در حال تغییر است و از میزان کنترل بانک‌ها بر زیرساخت‌های پرداخت، کاسته شده است. به‌عنوان‌مثال، بانک‌های موبایلی(مانند مونزو (Monzo) و ان26 (N26)) خدمات خود را به شکلی آسان‌تر، ارزان‌تر و جذاب‌تر از بانک‌های معمولی عرضه می‌کنند و از این طریق توانسته‌اند مشتریان زیادی را به سمت خود بکشانند. با این وجود، بانک‌ها از مزیت اعتماد بالای مردمی برخوردارند و اگر سریع عمل کنند، می‌توانند موقعیت قدرتمند خود را حفظ کنند.»
جک بوروز، یکی از مشاوران اصلی کاپکو دیجیتال، به این اشاره می‌کند که سطح اعتماد مردم به شرکت‌های فعال در حوزه‌ی تکنولوژی پایین است. وی عنوان می‌کند:
«بانک‌ها، خدمات روزمره‌ی بانکی ارائه‌شده به مشتریان را بهبود بخشیده‌اند و هر روز بر میزان اعتماد مردم بر آن‌ها، افزوده می‌شود. این در حالی است که شرکت‌های فعال در حوزه‌ی تکنولوژی، چندین بار رسوایی‌هایی در رابطه با داده‌ها و فرار مالیاتی داشته‌اند. بانک‌ها، در جمع‌آوری و ذخیره‌سازی داده، پول و جلب اعتماد مردمی، بسیار توانمند هستند و شرکت‌های فعال در حوزه‌ی تکنولوژی نیز بهترین تجربه را در اختیار مشتری قرار می‌دهند. عالی می‌شود اگر این دو موسسه، گرد هم بیایند و با هم مشارکت داشته باشند.»
4) زیرساخت موازی (Parallel infrastructure)
دیلویت بیان می‌کند که: ممکن است روش‌های جدیدی از پرداخت، به وجود بیایند. محتمل‌ترین این روش‌ها، ارزهای رمزنگاری‌شده هستند که بر پایه‌ی تکنولوژی بلاکچین بنا شده‌اند و پول‌های رایج سنتی، بانک‌های مرکزی و سیستم‌های پرداخت و تسویه را از میان برمی‌دارند.
چنین ارزشی، می‌تواند قابلیت‌های فراوانی داشته باشد، ولی اکثر کارشناسان بر این باورند که این زیرساخت جدید، نمی‌تواند به سیستم غالب پرداخت، در یک دهه‌ی آینده تبدیل شود.
آقای گن از شرکت بین اند کمپانی، عنوان می‌کند: «در ارزهای رمزنگاری‌شده، چندین پرداخت به‌صورت هم‌زمان و در قالب یک دسته (Mass Payment) انجام می‌شود، به همین دلیل، تعیین دقیق این‌که ارز رمزنگاری‌شده، کدام مشکل را حل می‌کند، دشوار است. یکی از قابلیت‌های ارزهای رمزنگاری‌شده، این است که تراکنش‌های بین‌المللی را، بدون نیاز به وجود یک طرف معامله‌ی مرکزی، انجام می‌دهد؛ بنابراین احتمال این‌که استفاده از ارزهای رمزنگاری‌شده در آینده، افزایش چشم‌گیری داشته باشد، خیلی زیاد است. چندین بانک نیز در حال آزمایش و پیاده‌سازی این تکنولوژی هستند.»
آقای توماس از ای‌وای، می‌گوید: «تحقیقات زیادی با محوریت جایگزینی ساختار مالی فعلی، با تکنولوژی‌های جدید انجام شده است. تحقیقات ما نشان داده که 60 درصد از بانک‌های مرکزی، به دنبال پیاده‌سازی تکنولوژی بلاکچین هستند؛ اما اشتیاق به تکنولوژی‌های جدید، لزوماً بدین معنا نیست که یک زیرساخت کاملاً جدید ایجاد شود. ما این‌چنین پیش‌بینی می‌کنیم که تکنولوژی جدید، سیستم پرداخت کنونی را بهبود و توسعه خواهد داد.»
منبع: Raconteur
