راه پرداخت
رسانه فناوری‌های مالی ایران

روابط کمرنگ بانکی ایران با دیگر کشورها از کجا نشات می‌گیرد؟ / از ماست که بر ماست

ماهنامه عصر تراکنش / یکی از انتظارات بعد از برجام برقراری روابط مناسب بانکی با دنیا بود، اما با وجود رفع تحریم‌ها باز هم بانک‌های ما نتوانستند این روابط را برقرار کنند. به نظر می‌رسد بانک‌های ما دچار چالش‌هایی فراتر از تحریم هستند که نمی‌توانند با دنیا ارتباط برقرار کنند.

یکی از دستاوردهای برجام توسعه و گسترش روابط بانکی ایران با بانک‌های دنیا بود؛ دستاوردی که می‌توانست زمینه‌ساز رشد اقتصادی باشد. امکان‌پذیر شدن پرداخت‌های بین‌المللی از گشایش‌های غیرقابل انکار برجام بود. همین امکان‌پذیر شدن پرداخت‌های بین‌المللی، امکان پرداخت‌های معوق ایران را فراهم کرد و باعث افزایش مراودات بین‌المللی شد.

در دوران تحریم‌های بین‌المللی بسیاری از بانک‌هایی که از قبل دارای روابط کارگزاری با بانک مرکزی بودند، از انجام مراودات بانکی سر باز زدند، اما پس از مذاکرات هسته‌ای و توافق برجام، روند روبه‌رشد روابط کارگزاری در سال 1394 آغاز شد و به این ترتیب از بهمن 1394 تاکنون بانک مرکزی 52 فقره حساب جدید نزد 23 بانک مختلف اروپایی و آسیایی؛ از جمله بانک‌های مرکزی ایتالیا، اتریش و دیگر بانک‌های تجاری بزرگ و متوسط افتتاح کرده است.

اما مهم‌ترین نکته‌ای که باید مدنظر قرار داد و نباید ساده از کنار آن گذشت، این است که جلب اعتماد طرف‌های مقابل امری زمانبر است و به تعاملات بین‌الملی و ارائه تصویر مثبت از اقتصاد ایران و فعالیت بانک‌های ایرانی در صحنه بین‌المللی نیاز دارد؛ کاری که به نظر می‌رسد چندان در آن موفق عمل نکرده‌ایم. همچنین برقراری ارتباطات سوئیفت از دیگر دستاوردهای حاصل از برجام بود. پس از این توافق درها به روی ایران باز شد و ارتباط سوئیفت تمام بانک‌های ایرانی که نام آنها از فهرست تحریم‌ها خارج شده بود، مجددا برقرار و ارائه تمام خدمات پیام‌رسانی دیگر نیز مجاز اعلام شد و پیام‌ها به نحو ایمن و با کمترین هزینه‌ها مبادله شدند.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

دستاوردهای برجام در حوزه روابط بین‌المللی بانک‌های ایران

برجام در حوزه روابط بین‌المللی بانک‌های ایران دارای هشت دستاورد به قرار زیر است:

1. نقل‌وانتقالات مالی بین اشخاص و نهادهای اروپایی از جمله موسسات مالی و اشخاص و نهادهای ایرانی؛

2. فعالیت‌های بانکی شامل ایجاد روابط کارگزاری بانکی جدید و افتتاح شعب و بانک‌های تابعه بانک‌های ایرانی در قلمرو کشورهای عضو اتحادیه اروپا؛

3. ارائه خدمات بیمه و بیمه اتکایی؛

4. ارائه خدمات پیام‌رسانی مخصوص مالی از جمله سوئیفت؛

5. حمایت مالی از تجارت با ایران؛

6. تعهدات به پرداخت وام‌های بلاعوض، خدمات مالی و وام‌های ترجیحی به دولت ایران؛

7. معاملات راجع به اوراق مشارکت و اوراق تضمین‌شده توسط دولت؛

8. تحویل مسکوکات و اسکناس ایرانی.

[/mks_pullquote]

 

برجام همکاری‌ها و انعقاد قراردادهای مختلفی را به ارمغان آورد

از همان زمان قطعی شدن برجام و اجرای آن، خبرهای مربوط به گسترش روابط بین‌بانکی شنیده شد و اینکه درهای ایران به روی بسیاری از کشورهایی باز شد که حالا دیگر ممنوعیت و مانعی برای کار کردن با ایران پیش رویشان نبود. کم‌کم در سایت‌ها خبرهایی مبنی بر ازسرگیری روابط بانکی و تجاری با کشورهای همسایه مانند روسیه، گرجستان، هند، عمان، ترکیه، پاکستان، ارمنستان، آذربایجان و ژاپن منتشر می‌شد؛ خبرهایی مبنی بر اینکه بانکی از ایران توانست شعب خودش در کشوری را بازگشایی کند یا انعقاد پیمان پولی دوجانبه میان بانک مرکزی ما و بانک مرکزی کشور همسایه.

اگر از حوزه کشورهای همسایه هم کمی دورتر برویم و مثلا به ایتالیا برسیم، چند ماه بعد از لغو تحریم‌ها، خبری از این کشور منتشر شد که بانک مرکزی ایتالیا حساب یورویی را برای بانک مرکزی ایران باز کرده است تا به این ترتیب ایران بتواند پول نفت خودش را که به کشورهای ثالث صادر می‌کند، از این حساب‌ها دریافت کند.

در واقع پس از انقلاب اسلامی ایران که تمامی بانک‌های آمریکایی روابط کارگزاری خودشان با بانک‌های ایرانی را قطع کرده بودند و با وضع تحریم‌های هسته‌ای، آمریکا بانک‌های غیرآمریکایی را هم وادار به قطع رابطه با ایران کرده بود، پس از برجام این ممنوعیت‌ها برطرف شد و در نتیجه بانک‌های ایرانی توانستند تقریبا روابط کارگزاری خود با بانک‌های خارجی معتبر را برقرار کنند و حتی تعداد روابط کارگزاری بانک‌های ایرانی که در دوران تحریم‌ها به‌طور بی‌سابقه‌ای کاهش یافته بود، کم‌کم به سطح مطلوب برگشت.

به‌عنوان مثال، پس از برجام، احیای روابط بانکی ایران و گرجستان به وجود آمد و شهریورماه 1396 بود که خبر اعزام هیاتی از بانک مرکزی گرجستان به ایران و تشکیل کارگروه مشترک برای حل سریع‌تر مشکلات بانکی شنیده شد. آذرماه همان سال هم فصل مشترک جدید روابط بانکی ایران و چین شروع و ابراز امیدواری شد که موانع موجود در مسیر توسعه روابط بانکی ایران و چین به‌زودی برطرف شود. اسفند همان سال هم خبر افتتاح شعبه شش بانک ایرانی در هندوستان و امکان سرمایه‌گذاری با روپیه در ایران به بانک‌ها و شرکت‌های هندی داده شد که البته اخیرا و در خردادماه امسال خبر دیگری منتشر و در آن اعلام شد که دو بانک هندی تا 15 مرداد روابط خود با ایران را قطع می‌کنند و باید تمام حساب‌های مرتبط با ایران را تا آن تاریخ تسویه کنند.

اوایل سال 1395 هم فصل جدیدی از روابط بانکی ایران و ترکیه آغاز شد و در کمیسیون مشترک ایران و ترکیه، خبر فعال شدن حساب‌های بانک مرکزی با بانک مرکزی ترکیه برای دریافت و پرداخت اعلام و موضوع تاسیس شعب بانک‌های ایرانی در ترکیه مطرح شد. دی‌ماه 1394 هم خبر برقرار شدن روابط بانکی ایران و روسیه اعلام شد و با همکاری بانک مرکزی پیمان پولی دوجانبه‌ای با روسیه برقرار شد.

در کل طی دو، سه سال گذشته خبرهای این‌چنینی زیاد شنیدیم و همه هم با وعده و وعیدهای وصل شدن سیستم بانکی و پرداخت ما به کشورهای دوست و همسایه بود. با تمام این اوضاع و احوال هنوز نمی‌توان ادعا کرد که روابط بین‌المللی بانکی ما عادی شده است و هنوز نگرانی‌ها و بی‌اعتمادی‌هایی نسبت به سیستم بانکی ما وجود دارد که مسلما همکاری مشترک میان ما و دیگر کشورها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

هرچند سیف همان سال‌های 1395، 1396؛ زمانی که از انجام اقدامات لازم برای تقویت ساختار بانک‌های ایرانی و تطبیق آن با مقررات و استانداردهای بین‌المللی صحبت کرد، بیان کرد که بانک‌های ما پیش از اجرای برجام، اقداماتی را شروع کردند تا بر اساس آن بتوانند شرایط‌شان را با استانداردهای بانکداری روز تطبیق بدهند که اتفاقا یکی از مهم‌ترین بحث‌های جدی که در زمینه همین تطبیق با استانداردها وجود دارد، مباحث مربوط به ضدپولشویی و قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم است که هنوز به نتیجه‌ای نرسیده‌اند.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

تحریم‌های بانکی و اثرات آن

در سال 2012 و تحت فشار قوانین اروپا، شبکه سوئیفت دسترسی بانک‌های ایرانی را قطع کرد. اگرچه برخی از بانک‌ها توانستند با اجاره خطوط تلفن و فکس از همتایان خود در دوبی، ترکیه و چین و همچنین واسطه قرار دادن بانک‌های تحریم‌نشده، به انتقال پول بپردازند، اما این‌گونه فعالیت‌ها باعث زمانبر شدن کارها و تحمیل هزینه‌های فراوان به بانک‌ها شد. علاوه بر این، تحریم‌ها بانک‌های غربی را وادار کرد از انجام سایر کارهای بانکی با بانک‌های تحریم‌شده خودداری کنند. قطع سوئیفت هرچند خدمات بانکی را متوقف نکرد، اما هزینه‌های عملیات ارزی و بانکی کشور را بالا برد و این موضوع سبب شد بخش عمده‌ای از درآمدهای صادراتی کشور اعم از درآمد نفت، غیرقابل استفاده شود و در حساب‌های بانکی کشورهای ثالث رسوب کند.

[/mks_pullquote]

 

نمود بیرونی این عدم سازگاری‌ها و تطابق نداشتن‌ها با سیستم و استاندارد جهانی این است که به‌طور مثال همان بانک‌های هندی نگرانی‌هایی برای برقراری روابط بانکی با ایران دارند و بیشتر از تصمیمات سلیقه‌ای که ناظران مالی آمریکا در مورد مبادلات مرتبط با ایران می‌گیرند، هراس دارند و این تصمیمات سلیقه‌ای نشان از این دارد که هنوز ما در قالب و چارچوب استانداردهای جهانی نمی‌گنجیم و همین موضوع جایگاه ما را سست و شکننده می‌کند.

 

موانع روابط بانکی

اما این وضعیت سست ما شاید ارتباط تمام و کمالی با تحریم‌ها ندارد و علل غیرتحریمی هم در آن دخیل باشد. در دورانی که ارتباطات ما با دنیا قطع شده بود، رخدادهای جهانی در حوزه بانکداری از جمله اجرای استانداردهای بازل 3، قوانین سختگیرانه‌تر در حوزه پولشویی و تامین مالی تروریسم، لزوم شناسایی دقیق‌تر مشتریان و موارد دیگر باعث شد تا بانک‌های ایران بیش از پیش از استانداردهای روز دنیا عقب بمانند.

زمانی که وضعیت بانک‌های ایران با استفاده از چارچوب ارائه‌شده از سوی صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی در برنامه سالانه «رعایت استانداردها و کدها» در پنج دسته‌بندی ایزوهای بانکی (ISO)، استانداردهای بازل (Basel)، استانداردهای گزارشگری مالی (IFRS)، استانداردهای ارزیابی بخش مالی (FSAP) و توصیه‌های مبارزه با پولشویی (AML) و مبارزه با تامین مالی تروریسم (CFT) مورد بررسی قرار گرفت، معلوم شد که جز در ایزوهای بانکی، وضعیت ایران در سایر استانداردها مناسب نیست؛ هرچند نقص‌های بسیاری در همان بخش ایزو نیز وجود دارد و همین موضوع نظام بانکی ما را از دید کشورهای دیگر پرریسک جلوه می‌دهد. البته نمی‌توان منکر ملاحظات سیاسی ضدایرانی در این حوزه شد؛ ضدیتی که خیلی‌ها را نسبت به انجام مراودات با ایران دودل کرده است.

با اینکه ولی‌الله سیف حدودا یک سال بعد از برجام گفت که «یکی از اقدامات اخیر ما استانداردهای حسابداری بین‌المللی IFRS است که ما فرمت‌های مختلف را از این طریق به بانک‌ها ابلاغ کردیم و سازمان حسابرسی هم به‌زودی استانداردهای لازم را در این رابطه وضع خواهد کرد تا صورت‌های مالی بانک‌ها بر اساس استانداردهای بین‌المللی تهیه شود»، اما همخوانی ضعیفی بین ساختار صورت‌های مالی بانک‌های ایران با استانداردهای جهانی و سنگ محک سلامت و پایداری نظام بانکداری دنیا وجود دارد.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

شاخص کملز

در سال 1979 سیستم رتبه‌بندی موسسات مالی یکسان میان موسسات بانکی ایالات متحده و بعدها به‌دنبال توصیه و سفارش بانک مرکزی آمریکا در سطح جهانی پیاده‌سازی شد که به اختصار به آن کمل (CAMEL) می‌گفتند. در سال 1995، یک حرف S هم به آخر این کلمه اضافه کردند که میزان حساسیت نسبت به ریسک بازار را نشان می‌دهد. در یکی از رتبه‌بندی‌هایی که بر اساس داده‌های سال 1394 انجام و در سال 1396 منتشر شد، بانک‌‌های اقتصاد نوین، ملت، پاسارگاد و صادرات بانک‌هایی بودند که بر اساس مدل رتبه‌بندی شاخص‌ها و معیارهای کملز کمیته بازل، بهترین عملکرد را نسبت به دیگر بانک‌ها کسب کردند.

[/mks_pullquote]

 

شاخص کملز هم از مهم‌ترین شاخص‌های عملکردی در ارزیابی نظام بانکی در سطح بین‌الملل است که کفایت سرمایه، کیفیت دارایی، مدیریت سود و نقدینگی بانک را ارزیابی می‌کند و باز هم بررسی‌ها نشان از ضعیف بودن این شاخص در نظام بانکی ایران دارد و وضعیت بانک‌های ایران در تمامی اجزای کملز بدتر از میانگین جهانی و استانداردهای تعریف‌شده است؛ در نتیجه اگر کسی بخواهد بر اساس این شاخص وضعیت بانک‌های ما را بررسی و مقایسه کند، بدون شک ناامید و پشیمان خواهد شد.

با این حال در کنار تمام این مسائل، برای توسعه روابط بانکی بین‌المللی ایران، تاکید و تمرکز باید بیشتر بر اصلاح درونی نظام بانکی باشد؛ اصلاحاتی که شاید بتواند قوه جاذبه بیشتری ایجاد کند؛ اما به قول مرتضی مقدسیان، از پیشکسوتان صنعت بانکداری، این اصلاح درونی به معنی اعلام ورشکستگی تقریبا تمام بانک‌های ما است.

 

با بین‌المللی شدن آب‌مان در یک جوی نمی‌رود

وقتی از مقدسیان درباره دلیل مشکل‌دار بودن ارتباطات بانکی ایران با سایر کشورها پرسیدیم، در یک کلمه جواب داد: «آمریکا»؛ جوابی که به گفته خودش کاملا مفید و مختصر و جامع است و تاکید کرد که آمریکا کلا اجازه انجام هیچ کاری را نه به کشور ما و نه به دیگر کشورها نمی‌دهد. او به 30، 40 سال پیش اشاره کرد که پس از انقلاب، هیچ‌کسی نمی‌توانست از کارت‌های ویزا و مستر استفاده کند و همان افراد اندکی هم که برای استفاده از این کارت‌ها، آدرس یک کشور دیگر را می‌دادند، بعدا مچ‌شان گرفته می‌شد و دیگر امکان ادامه کار برایش میسر نبود.

این پیشکسوت در ادامه صحبت‌هایش به IFRS و ناتوانی بانک‌های ما برای رعایت این استاندارد اشاره کرد و گفت: «آمریکا برای همکاری و برقراری روابط بانکی بین‌المللی ایران دو شرط گذاشته است که یکی از این شروط IFRS است و واقعیت این است که بانک‌های ما نمی‌توانند این استاندارد را رعایت کنند؛ چراکه اگر بخواهند مطابق با آن پیش بروند، باید بگویم که همه بانک‌های ما ورشکسته می‌شوند و این موضوع اصلا به نفع کشور نیست. بانک‌های ما به‌قدری مطالبات معوقه دارند که نمی‌توانند IFRS را رعایت کنند.»

در توضیح این بخش، مقدسیان از تسهیلات معوقه گفت که خارجی‌ها این‌طور تسهیلات را بیش از چند ماه نمی‌توانند تحمل کنند و وقتی این بازپرداخت به بیش از شش ماه برسد، آن را زیر 10 درصد به یک جای دیگر می‌فروشند یا مبلغش را از بیمه می‌گیرند، ولی در ایران این‌طور نیست و اگر وامی بیش از شش سال هم برقرار باشد، همه فکر می‌کنند که معوقه است.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

ایزوهای مختص بانکداری

مقر فعلی سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) در ژنو است که از فوریه 1947 به‌منظور یکپارچه کردن تدوین استاندارد در سراسر جهان با عضویت 25 کشور فعالیت می‌کند. برخی از گواهینامه‌های مربوط به حوزه بانکداری که از سوی ایزو ارائه می‌شود، عبارت است از: ایزو 9362 یا کد سوئیفت که یک فرمت استاندارد از کد شناسه کسب‌وکار تصویب‌شده توسط سازمان بین‌المللی استانداردسازی ایزو است، ایزو 9564 مربوط به شماره شناسایی فردی با پین‌کد در دستگاه‌های خودپرداز و ایزو 13616 مربوط به شماره‌گذاری حساب‌های بانکی IBAN

[/mks_pullquote]

 

در نهایت مقدسیان معتقد بود که ما در ایران سیستم بین‌المللی نداریم و استانداردها را رعایت نمی‌کنیم و در کنار اینها برجام هم ثمره آنچنانی برای ما نداشته و تاثیری بر همکاری یا عدم همکاری بانک‌ها با ما ندارد. او در ادامه توضیح داد: «از آنجایی که ما اعتبارسنجی نشدیم و گزارشی هم به جامعه بین‌المللی ارائه نشده است تا آنها بتوانند ما را بر اساس IFRS ارزیابی کنند و ببینند این بانک پولدار است یا ورشکسته و در نتیجه نمی‌توانند متوجه شوند که این بانک‌ها چه سروتهی دارند، بنابراین نمی‌توانند هیچ ارتباطی با ما برقرار کنند.»

شرط دوم آمریکا که مقدسیان به آن اشاره کرد و معتقد است که موجب ترس مجلس و برخی مراجع ما شده، موضوع FATF است. مقدسیان در این رابطه توضیح داد: «برخی از مراجع ما فکر می‌کنند که اگر آنها به عضویت این سازمان درآیند، اذیت می‌شوند؛ در صورتی که به نظر من این‌طور نیست. خود آمریکا هم بزرگ‌ترین مرکز پولشویی دنیاست، همین‌طور اسرائیل؛ آنها هم از طریق همین مجاری قانونی کار خودشان را انجام می‌دهند و اتفاقا شدنی هم هست و اصلا نیازی نیست که مجلس ما یا حتی برخی مراجع از این موضوع بترسند. شنیده‌اید که برخی بانک‌ها را جریمه کرده بودند؟ دلیلش این بود که آنها فقط سیاست‌های FATF را دور زده و کار خودشان را انجام داده بودند. پس ما هم بلدیم و می‌توانیم این کارها را انجام دهیم.»

با صحبت‌ها و توضیحاتی که مقدسیان در این‌باره گفت، سوالی که پیش می‌آید این است که خب دلیل اینکه ما این کارها را انجام نمی‌دهیم، چیست و چرا وقتی کاری شدنی است، ما نمی‌توانیم آن را انجام دهیم؟ مقدسیان در پاسخ گفت که ما بلد نیستیم و مشاوران ناآگاه و نابلد داریم. به گفته مقدسیان حتی مشاوران ما از خود رئیس آن مجموعه ناآگاه‌تر و نابلدتر است و حالا که به هر دلیل سفارشی یا فامیلی، به مقام مشاوری رسیده‌اند، بیشتر باعث گمراه شدن اطرافیان می‌شوند.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

رتبه ایران در پولشویی

ایران در کنار کره شمالی همواره جزء کشورهای لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی بوده ‌است. در سال ۱۳۹۵ مقام‌های ایرانی متعهد شدند قوانین مبارزه با پولشویی را به کار بگیرند. طبق بررسی موسسه تحقیقات حکومت‌داری بازل که با بررسی مولفه‌های مختلف سیاسی و مالی در ۱۴۹ کشور جهان، آنها را بر اساس شاخص ضد پولشویی رتبه‌بندی کرده ‌است؛ ایران، افغانستان و تاجیکستان به ترتیب در جایگاه‌های اول تا سوم پولشویی قرار گرفته‌اند.

[/mks_pullquote]

 

آتش‌بیار معرکه

مقدسیان معتقد است که ما نمی‌توانیم با تمام دنیا قهر کنیم و مخالف آنها حرکت کنیم، بعد این انتظار را هم داشته باشیم که آنها با ما دوست و رفیق باقی بمانند.

او نقل‌قولی از یکی از دوستان خارجی‌اش آورد که مثال جالبی درباره رابطه ایران با دنیا زده بود: «دوست خارجی من می‌گوید رابطه ما با شما به این شکل است که ما در یک کوچه‌ای زندگی می‌کنیم و در این کوچه دو، سه تا آدم شر و چند آدم خوب زندگی می‌کنند. یک بار که شما به سمت خانه در حرکت هستید، می‌بینید که یکی از این آدم‌های شر با یک شمشیر به سمت شما می‌آید، شما فرار می‌کنید، یا سرجایتان می‌مانید؟ جواب من هم این بود که خب مسلما فرار می‌کنیم. گفت حالا فرض کنید که آن آدم خوبه با یک شمشیر به سمت شما می‌آید، آن وقت چه فکری می‌کنید؟ من هم گفتم که این آدم خوب است و حتما از ما محافظت می‌کند. دوستم در ادامه گفت که کل دنیا هم راجع به شما این‌طور فکر می‌کنند. شما جزء آن دسته از آدم‌های شر قرار دارید که در همین دنیا هم زندگی می‌کنید و وقتی ببینند که شمشیری دست شماست، خب مسلما از شما می‌ترسند، اما اگر ببینند که آدم خوبی هستید، هیچ کاری با شما ندارند و تازه این فکر را می‌کنند که ممکن است از آنها دفاع هم بکنید. در واقع مشکل آن شمشیر نیست، مشکل خود شما هستید که همه فکر می‌کنند آدم شر و بدی هستید و در نتیجه هرچه دست‌تان باشد شر و بدی به دنبال دارد.»

پس ما اولین کاری که باید انجام دهیم این است که رابطه خودمان با دنیا را درست کنیم. ابزار و شمشیر و بقیه چیزها مشکل نیست.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

امضاهای تاریخی

امضای افراد کلیدی در مذاکرات هسته‌ای روی جلد توافق‌نامه برجام که می‌توانست روابط بانکی ما با جهان را بهبود بخشد

[/mks_pullquote]

 

مقدسیان در ادامه گفت اینکه پشت سر هم بگوییم که فلان را باید محو کنیم و این حرف‌ها، چاره کار نیست و در ادامه به کاسبان تحریم اشاره کرد و توضیح داد: «البته این‌طور کارها بی‌علت هم نیست. عده‌ای هستند که این وسط از تحریم‌ها پول درمی‌آورند و کاسب تحریم محسوب می‌شوند و دعوا راه می‌اندازند تا پول گیرشان بیاید؛ مانند جمهوری‌خواهان آمریکا که دعوا راه‌ می‌اندازند تا بتوانند اسلحه بفروشند. به‌دلیل همین دعواها هم کشورها با هم همسو می‌شوند.» به گفته این پیشکسوت صنعت بانکی، کاری که ما انجام دادیم این است که با یکسری از این کشورها که با هم دوست و رفیق هستند، دعوا راه انداخته‌ایم و در ادامه گفت: «درست است که مستقیما با هیچ‌کدام دعوا نمی‌کنیم، ولی بالاخره دشمن رفیق می‌شود دشمن خودت.»

شاید همین مسائل هم باعث دلواپسی برخی کشورها یا دبه کردن آنها برای برقراری رابطه با ما و ادامه‌دار بودن همکاری‌هایشان می‌شود. مقدسیان می‌گوید که ما می‌توانیم به این مساله خاتمه بدهیم، ولی این کار را نمی‌کنیم و انگشت اتهامش را به سمت سیاست کنونی برد و گفت: «باید بگویم که سیاست‌مداران ما سیاست‌مدار نیستند و سیاست بلد نیستند. کار اصلی سیاست این است که نباید همه‌چیز را آشکارا بیان کرد؛ در حالی که اینها آشکار و روراست می‌گویند که می‌خواهند زیرآب فلانی را بزنند، ولی این راهش نیست.»

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.