پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
چالشها و فرصتهای مدیریت مالی فردی در ایران / گزارش برنامه زنده اینستاگرامی راه پرداخت با مدیرعامل پارمیس
تشریح نرمافزارهای مدیریت مالی فردی، چالشها و ظرفیتهای ورود به این حوزه و فرصتهایی که توسعه PFM (مدیریت مالی شخصی) در اختیار نهادهای مختلف خواهد گذاشت موضوع لایو اینستاگرامی راه پرداخت با مظاهر مرجانی بود. او مدیرعامل و بنیانگذار شرکت پارمیس است. شرکتی که در این حوزه فعالیت میکند و نرمافزار پارمیس همراه را ارائه کرده است و شاید بتوان او را جزو قدیمیترهای این حوزه در ایران معرفی کرد.
مرجانی به واسطه فعالیتش در صنعت فناوری اطلاعات به سمت حوزه مالی کشیده شد و به گفته خودش خلاء تولید نرمافزارهای حسابداری مالی از حدود 18-19 سال پیش احساس شد و همین بهانه ورود به این حوزه و در ادامه فعالیت در زمینه PFM شد. حوزهای که به گفته او بسیاری از چالشهای موجود در آن، سویه فرهنگی دارند. نرم افزارهای مالی و حسابداری ابزارند و زمانی افراد از آن بهره میبرند که فرهنگ استفاده از آن به وجود آمده باشد. زمانی که مرجانی وارد این حوزه شد، افراد کمتر به استفاده از این ابزار اعتقاد داشتند و آنجا بود که متوجه شدند اگر بخواهند مردم را به استفاده از یک ابزار یا تکنولوژی ترغیب کنند، باید ابتدا فرهنگ نگهداری امور مالی ایجاد شود.
او در مورد شروع فعالیتهای پارمیس و ورود به حوزه تولید نرمافزار مدیریت مالی فردی گفت: «پارمیس ابتدا کارش را در زمینه تولید نرمافزارهای مالی کوچک آغاز کرد و سپس فعالیتش را گسترش داد اما در تمام مدت، این موضوع باعث نشد که ما جامعه بسیار بزرگی دیگر، یعنی افرادی که دوست دارند مدیریت مالی شخصی خودشان را انجام دهند، فراموش کنیم. از همین رو در کنار محصولات تجاری، در این زمینه هم سرمایهگذاری و هزینه کردیم و نتیجه آن نرمافزار حسابداری «پارمیس همراه» شد که در پلتفرمهای آیاواس و اندروید قابل استفاده است. حتی پا را از این فراتر گذاشتیم و در حال حاضر جزو معدود نرم افزارهایی هستیم که چند زبانهایم و کاربر خارجی هم داریم.»
PFM دقیقا به چه معنا است؟
اما PFM دقیقا چیست و چه نوع فعالیتهای مالی فناورانه را شامل میشود؟ پرسشی که مرجانی در رابطه با آن گفت: «نوع کارکرد PFMها در حوزه مالی به خصوص زمانی که حوزه مالی شخصی مطرح باشد، تفاوتهایی دارد که این تفاوتها به افرادی که نرمافزارها را توسعه میدهند بر می گردد و از همین رو کمی برداشتها متفاوت است. در مجموع این حوزه میتواند کمک کند افراد تا امور مالی خود را مدیریت کنند. این کار میتواند از پایینترین سطح یعنی اینکه کمک کنیم یک فرد تراکنشهای خود را ثبت کند شامل میشود تا موارد دیگر.»
از نگاه پایهای شاید بتوان گفت که یک نرمافزار مدیریت مالی میتواند به افراد کمک کند که امور مالی خود را ثبت کنند و این کار میتواند توسعه پیدا کند و نه تنها در ادامه فقط بتوان کمک کرد که یک فرد موجودی حسابهای بانکی خود را داشته باشد بلکه میتوان به او پیشنهاد داد چگونه این منابع را مدیریت کند و ثروتش را افزایش بدهد و در چه جاهایی سرمایهگذاری کند بهتر است.
چطور میتوان افراد را به استفاده از این ابزار متقاعد کرد؟
مرجانی در مورد اینکه چگونه میتوان افراد را متقاعد کرد تا دادههایشان را ثبت کنند و در مورد اینکه چگونه آنها میتوانند به ضرورت ثبت دادههای مالی روزانهشان پی ببرند و سودی که این کار برایشان دارد، اینطور توضیح داد:
به گفته مرجانی پارمیس همراه قرار است همین نقص انسانی را با سهولت برطرف کند. این نرمافزار قرار است کمک کند تا افراد بدانند در چه موضوعاتی هزینه میکنید. کار متفاوتی که سعی شده در پارمیس همراه انجام شود این است که این امکان را فراهم کردیم تا افراد بتوانند هزینهها را به افراد و پروژه هایشان بچسبانند. این کار میتواند کمک زیادی به مدیریت هزینه کند و به عنوان مثال با ارزیابی هزینههای انجام شده در یک مسافرت و نوع آن هزینهها میتوان به دید روشنتری رسید و با مدیریت هزینهها کاری کرد تا بتوان در سال به جای سه سفر ، شش سفر رفت. درصورتی که اگر دادهای نباشد امکان انجام این مدیریتها وجود نخواهد داشت.
او در مورد جامعه مشتریان هم اشاره کرد که اغلب افرادی در استقبال از این نرم افزار پیشگام بودهاند که درآمدهای بهتری هم دارند. آمارها نشان میدهد که برای این افراد خیلی مهم است بدانند پولهایشان را در چه جایی هزینه میکنند.
آیا صنعت PFM آنطور که باید در ایران شکل گرفته است؟
به نظر میرسد که نطفهاش شکل گرفته و اتفاقات خوبی در جریان است. هر چند که این صنعت تنها متکی به خود نیست و موفقیت و عدم موفقیت آن به صنایع دیگر همه وابسته است. مرجانی در توضیح بیشتر گفت: «فردی که قصد دارد امور مالی خود را مدیریت کند، قطعا علاقهمند است که با سرویسهای بانکی و سامانههای پرداخت قبوض هم ارتباط بگیرد. بنابراین این همگرایی میان سایر بخشها باید رخ بدهد و البته در حال انجام هم است. به عنوان مثال ما در ابتدا در پارمیس فقط ثبت داده میکردیم اما اکنون این نرمافزار امکان خواندن پیامکهای بانکی کاربران را دارد و با این کار به آنها پیامی در اپلیکیشن ارسال میشود مبنی بر اینکه چنین هزینهای را انجام دادهاند و بعد تنها نیاز است که کاربر محل انجام هزینه را مشخص کند. این دست خدمات برای کاربران بسیار جذاب و کاربردی است و کمک می کند که فرد مدیریت بهتری روی هزینههایش داشته باشد.»
به گفته مدیرعامل پارمیس، ارتباط گرفتن مستقیم با بانکها برای اینکه بتوان به صورت لحظهای پیامکها را خواند از جمله اتفاقهای دیگری است که این مجموعه به دنبال آن است، اتفاقهایی که میتواند در توسعه PFMها و تبدیل آنها به صنعت نقش بسزایی داشته باشد. او رسیدن به این هدف را در گرو ارتباط بین بخشی دانست و گفت: «اگر این ارتباطها با شبکه بانکی وجود داشته باشد این نرمافزار میتواند هم به بانک سرویس خوب بدهد و هم از آن سرویس خوبی بگیرد. حتی دادههای PFMهای افراد میتواند ملاک خوبی برای بانکها در راستای ارزیابی مشتریان باشد و بر اساس آن میتوانند اقدام به ارائه وام کنند. قطعا این اطلاعات میتواند در آینده برای بانکها هم قابل اتکا باشد.»
مرجانی نسبت به مسیر صنعتیشدن این حوزه امیدوار و خوشبین است و تغییر رویکرد شبکه بانکی و همکاریهای آنها را یکی از نشانههای مثبت قلمداد کرد و گفت: «شاید تا 3 سال قبل بانکی برای گرفتن ایپیآی نبود اما در چند ماه اخیر اوضاع به گونهای شده که خود آنها درخواست میکنند که نرم افزارمان را به سرویسهای مالیشان متصل کنیم.»
چرا وصل شدن به ایپیآیهای بانکی اینقدر با تاخیر اتفاق افتاد؟
مرجانی در پاسخ به این نکته اشاره کرد که همه بازیگران در ایجاد این شرایط نقش داشتند و ادامه داد: «شاید بتوان گفت که در دو سه سال قبل فرهنگ این موضوع وجود نداشت و علاوه بر آن شاید برخی دغدغههای امنیتی و موارد دیگری از طرف بانکها هم تاثیرگذار بود که اجازه نمیداد فضای لازم برای توسعه چنین کارهایی فراهم شود ولی خوشبختانه امروز آنها هم دارند به این نتیجه میرسند که دادهها تنها مختص به بانک نیست و مشتری هم حق دارد در مورد آنها تصمیم بگیرد و از بانکها بخواهد که اطلاعاتش را به نرمافزاری که او به آن اعتماد دارد بدهند.»
مدیرعامل پارمیس همراه معتقد است که این روند رو به رشد در راستای ایجاد همگرایی و به اشتراکگذاری دادهها و همکاری در توسعه نرمافزارهای مدیریت مالی فردی در حال انجام است اما بر سرعت انجام تغییرات هم تاکید دارد و معتقد است که این اتفاق به هر حال رخ خواهد داد اما هر چه سریعتر این روند طی شود، ارزش افزوده بیشتری خواهد داشت.
او برای مشخصتر شدن ارزش افزودهای که میتواند ایجاد شود از نرمافزار آیاواس خودشان مثال زد که نمیتواند پیامکها را بخواند و تحلیل کند و به همین خاطر هم بسیاری از کاربران برای حفظ فرایند ارتباط آنلاین موبایلشان را عوض کردند یا حتی حساب بانکیشان را هم به بانک دیگری منتقل کردند صرفا به این خاطر که آن بانک موردنظر برای تراکنشهایی که زیر یک مبلغ خاصی باشند، پیامک ارسال نمیکند. اینها نشاندهنده این است که مردم تمایل دارند این ارتباط بین حساب بانکی و نرمافزارشان وجود داشته باشد. به عقیده مرجانی شاید کم کاری آنها و بانکها است که موجب شده این اتفاقها به صورت کامل تحقق پیدا نکند.
بانکها و PFMها نباید وارد حوزههای همدیگر شوند
اطلاعات از سوی بانک در اختیار یک شرکت فعال در حوزه نرمافزارهای مالی قرار بگیرد چه مزیتی نسبت به انجام همین فعالیتها توسط خود بانک دارد و آیا بانکها نمیتوانند مستقل، چنین نرمافزارهایی را طراحی و در اختیار مشتریانشان بگذارند؟ مرجانی برای پرسش استدلالهای تخصصی دارد: «هر کسی باید کار خودش را انجام بدهد. قطعا کسی که کار بانکی میکند نمیتواند وارد فضای PFM شود و یا برعکس. چند نرمافزار بانکی هم وارد این حوزه شدند اما نتوانستند موفقیتی کسب کنند. چرا که بانکها فقط به حساب مشتریان خود دسترسی دارند ولی کاربر نرمافزار مدیریت مالی از چند حساب استفاده میکند و علاقهمند است که فضای دیگری را تجربه کند. بنابراین معتقدم پارمیس باید در حوزه خود ابزار خوب تولید کند و بانکها هم در حوزه خدمات تخصصی خود چنین کاری انجام بدهند و در ادامه اگر میان این دو بخش همگرایی خوبی باشد و APIها را با یکدیگر تبادل کنند نتیجه کار مثبت خواهد بود و ارزش افزوده عالی ایجاد میشود.»
وقتی سخن از به اشتراکگذاری دادهها به میان میآید، ممکن است مشتریان هم نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند و احساس کنند که اطلاعات شخصیشان در اختیار بخشهای دیگری قرار میگیرد و این منجر به نگرانی آنها شود. مرجانی این دغدغه و راههای برطرف کردن آن را در گرو اعتمادسازی دانست و گفت:
مرجانی معتقد است که اهمیت اعتمادسازی در کار این مجموعه تا جایی بود که وقتی قرار بود کارشان را مبتنی بر کلود پیش ببرند، این کار را به تعویق انداختند و با لوکال شروع کردند تا کاربر از اینکه اطلاعات در اختیار خودش است آسوده خاطر باشد و به اشتراکگذاری دادهها تنها با رضایت فرد صورت بگیرد. او در توضیح این موضوع گفت: «ما زمانی این کار را انجام میدهیم که کاربر رضایت داشته باشد و به دنبال آن بتواند خدماتی را دریافت کند. به عنوان مثال ما میتوانیم به کاربر این امکان را بدهیم که وضعیت مالی و هزینه کرد خود را با یک جامعه آماری مقایسه کند. در صورتی که کاربر بخواهد از این خدمات استفاده کند باید اطلاعاتش در اختیار سیستم قرار بگیرد تا با تحلیل آن بتوان وضعیت مالی یک فرد را با یک جامعه آماری مقایسه کرد و آن فرد بتواند رفتار مالی خود را ارزیابی کند.»
دادههای کاربران در پارمیس رمزنگاری شده است
موضوع صیانت از دادهها در مجموعه پارمیس به شکل رمزنگاری شده انجام میشود، تا جایی که اگر به هر دلیلی این دادهها از سرورهای مجموعه خارج شود، خواندن آن منوط به اجازه خود کاربر است. مدیرعامل پارمیس در توضیح بیشتر این موضوع گفت: «در حال حاضر ما دادههای کاربران را به صورت لوکال نگهداری میکنیم و تمام این دادهها هم رمزنگاری شده هستند. به طوری که حتی وقتی خودمان هم از دادهها بکآپ بگیریم امکان خواندن آن وجود ندارد و رمزگشایی دادهها تنها منوط به در دسترس بودن کدی است که کاربر در اختیار دارد. بنابراین ما سعی کردیم دسترسی به دادهها را سختتر کنیم تا اگر به هر دلیلی فضای سرور در اختیار کسی قرار گرفت نتواند از آن استفاده کند.»
ایجاد یک فضای ابری برای نگهداری دادهها موضوع دیگری است که پارمیس همراه آن را پیگیری میکند و به زودی رونمایی خواهد شد ایجاد فضای ابری برای نگهداری دادهها است. این موضوع بسیار مهم بوده و در راستای رفع دغدغههایی که در این رابطه وجود دارد راهاندازی این پروژه کمی به تاخیر افتاده است.
فرهنگ مردم چقدر روی استقبال از PFM در ایران تاثیرگذار بوده است؟
رویکرد فرهنگی در اقبال جامعه به استفاده از فناوریهای نوین به خصوص نرمافزارهایی که در وهله اول به نظر میرسد تمام اطلاعات تراکنش و هزینه کرد یک فرد را میتواند در اختیار داشته باشد، رویکردی قابل اهمیت است و موضوعی است که بدون برطرف کردن آن نرم افزارهای مالی نمیتوانند در تلفنهای همراه اغلب مردم جامعه جایی برای خود بیابند.
مرجانی در مورد تاثیر این سویههای فرهنگی در استقبال یا عدم استقبال مردم از این کاربردهای تکنولوژیک گفت:
«به نظر من فرهنگ بسیار اهمیت دارد. حتی دلیل اینکه خیلی از افراد به سمت استفاده از نرمافزارهای مدیریت مالی فردی نمیآیند هم ریشهای فرهنگی دارد. برخی از افراد اساسا علاقهمند نیستند که شفاف باشند حتی با خودشان! از طرفی افرادی که دوست دارند شفاف باشند و به رفتار مالیشان آگاهی پیدا کنند علاقه بیشتری به استفاده از این نرمافزارها دارند. یک مساله فرهنگی دیگر هم فرهنگ مدیریت هزینه است. خیلی از افرادی که پولدارتر هستند بیشتر علاقهمندند که بداند پولهایشان را کجا و چگونه خرح میکنند و از همین رو به این نرم افزار علاقهمند میشوند. ضمن اینکه در لایه بعدی کاربران ما افرادی هستند که با این مشکل مواجه هستند که دخل و خرجشان یکسان نیست و میخواهند این مشکل را برطرف کنند. از طرفی دیگر در خیلی از فرهنگها و کشورها موضوع مالیات بسیار مهم است و هر شخصی ملزم است که نسبت به مراودات مالی خود پاسخگو باشد.»
در چنین فضایی افراد میتوانند از این ابزار استفاده کنند تا بتوانند رکوردهای مالیشان را ثبت کنند و اگر بنا شد به سازمانی جواب بدهند بتوانند از این رکوردها استفاده کنند. جالب است که مرجانی از کاربران خارج از کشورشان گفت که اغلب آنها بر همین اساس از پارمیس همراه استفاده میکنند. بنابراین نقش فرهنگ در کاربرد چنین ابزارهایی با اهمیت است. حتی وقتی به مقایسه آمارها میپردازند میبینند که نسبت به 5 سال قبل استفاده از نرمافزارهای مالی فردی بیشتر شده و این مساله به این دلیل نیست که تعداد موبایلها بیشتر شده است بلکه به این دلیل است که فرهنگ مردم تغییر کرده و استقبال بیشتری از این نرمافزارها به واسطه آن نشان میدهند. بنابراین مسلما میتوانیم بگوییم که فرهنگ یکی از معیارهای PFMها است.
کاربران خارج از ایران پارمیس
بنیانگذار پارمیس مدعی است که نرم افزار پارمیس همراه، کاربران خارجی هم دارد. این موضوع در حوزه فعالیت استارتآپها قابل اهمیت است که بتوانند کاربرانی غیر ایرانی داشته باشند. به گفته او در حال حاضر پارمیس در 8 کشور فعالیت جدی دارد و دفاتر نمایندگی دایر کرده است.
مرجانی در توضیح اینکه چگونه چنین اتفاقی افتاده گفت: «تجربه بینالمللی ما در حوزه همین نرمافزار مدیریت مالی فردی است. دو سه سال قبل ما نسخه عربی این نرمافزار را ارائه کردیم و بازخوردهای خوبی هم گرفتیم در حالی که فکر نمیکردیم این استقبال رخ بدهد چرا که فکر میکردم فضای کشورهای دیگر متفاوت است اما به دلیل اینکه تمرکز مالی بر حوزه مدیریت شخصی فرایندهای مالی بود و این حوزه تفاوتهای اساسی در کشورهای مختلف ندارد توانستیم بازخوردهای خوبی دریافت کنیم وهمین مسئله منجر به افزایش اعتماد به نفس و خودباوری ما شد. خوشبختانه در کشور نیروهای متخصص خوبی داریم که این ظرفیت میتواند به ما کمک کند تا بر بازارهای بینالمللی هم تمرکز کنیم. در همین راستا و در ادامه کار محصول دیگری با عنوان «پارمیس 360» را ارائه کردیم که بر بسترهای ویندوز، اندروید و آی او اس قابل استفاده است و تا کنون در این رابطه هم بازخورد خوبی گرفتیم و تلاش می کنیم تا هر چه زودتر به تولید انبوه برسد. در مجموع ما در پارمیس به اعتماد به نفس لازم رسیدهایم و معتقدیم که میتوانیم در بازارهای بینالمللی هم سهمی داشته باشیم. به نوعی در این حوزه شانه به شانه دیگران هستیم و حتی از نظر تکنولوژی گاهی پیشروتر هم هستیم.»
ارتباط با سیستمهای بانکی، چالش مهم در زمینه PFMها
پرسش بعدی که در این لایو اینستاگرامی مطرح شد مربوط به چالشهای پیش روی فعالیت PFMها است. مرجانی این چالشها را بیشتر در حوزه همکاری بانکها دانست و گفت: «این روزها کاربران تقاضای ارتباط مستقیم با بانکها را دارند و امیدواریم که یک روز این اتفاق به خوبی رخ دهد و نرمافزارها ارتباط تنگاتنگی با بانکها پیدا کنند. در حال حاضر در سیستمهای اندروید پیامکهای بانکی را میخوانیم و تحلیل میکنیم. این کار به این صورت انجام میشود که برای هر پیامک الگوی خاصی در نظر گرفته می شود اما در این میان گاهی بانکها تغییرات ساختاری ایجاد میکنند و یا سرشمارههایشان تغییر میکند که این مسائل کار را با مشکلاتی مواجه میکند. اینها همه ناشی از عدم ارتباط صحیح ما با سیستم بانکی است که این یک چالش است و امیدواریم هر چه زودتر این مسئله رفع شود و در این حوزه یکی از مهمترین چالشهای ما ارتباط با سیستمهای بانکی است.»
آینده PFMها در ایران چگونه خواهد بود؟
مرجانی بر اساس اطلاعات و ارزیابیهای مجموعه پارمیس معتقد است در کوتاهمدت این مجموعه به عنوان یکی از فعالان حوزه PFM در سال آینده، رشد 250 درصدی را شاهد باشد. رشدی که به اعتقاد او هم ناشی از تغییر رویکردهای فرهنگی در جامعه است و بخشی دیگر ناشی از توسعه و افزایش تجربه پارمیس در ارائه خدمات به مشتریان.
بر اساس آمارها در حال حاضر حدود 6 درصد از جامعه از نرمافزارهای مدیریت مالی استفاده میکنند و مرجانی هم با استناد بر همین آماروارقام پیش بینی کرد که در حدود سه سال آینده این رقم به حدود 15 تا 20 درصد برسد.
این گفت و گوی اینستاگرامی با برخی از پرسشهای مخاطبان هم همراه بود که یکی از آنها مربوط به این بود که چه مدل کسبوکاری در حوزه PFMها کارامد است. مرجانی در پاسخ گفت: «از آنجایی که ما این خدمات را به صورت رایگان ارائه میکنیم نمیتوانم پاسخ دقیقی بدهم اما اگر قرار باشد هزینهای از کاربر دریافت شود، این مسئله ارتباط مستقیمی با تعداد کاربران خواهد داشت و باید مدلی را فراهم کرد که کاربر هزینه ندهد و موضوع مالی از راههای دیگری تامین شود. به عنوان مثال اگر ارتباطی با بانک ایجاد میشود بخشی از هزینهها را آن بانک تقبل کند. در مجموع هر چه به سمتی برویم که از کاربر هزینه دریافت نکنیم بهتر است و اگر قرار بر چنین کاری باشد باید حسابشده صورت بگیرد.» مثلا کار برای افرادی که تعداد تراکنش بالایی ندارند رایگان باشد و اگر از یک حدی تراکنش بیشتری داشته باشند و بخواهند ثبت شود برای آن هزینهای در نظر گرفته شود.
بهعنوان سوال آخر حضور رقبا مطرح شد، رقبایی مانند فانوس و نیوو و اینکه اگر تعداد این رقبا در حوزه PFM بیشتر شود اتفاق مثبتی است یا منفی؟ مرجانی با تاکید بر اینکه وجود رقیب مهم و مفید است، گفت: «وجود رقبا به نوعی همان تلاشها برای ایجاد فرهنگ است. چرا که هر اپلیکیشنی که در این حوزه راهاندازی میشود نیاز دارد که تبلیغ کند و در مورد ویژگیهایش اطلاعرسانی کند و این کار خود باعث معرفی بیشتر و فرهنگسازی در حوزه کاربرد pfm ها میشود. اکنون هم خوشحالم که چند رقیب جدی در این حوزه داریم و هر کدام میتوانند سهم خود را از بازار داشته باشند چرا که هر اپلیکیشن سبک خودش را ایجاد می کند و میتواند مخاطب خاص خودش را داشته باشد. رقیب عامل رشد است و کسبوکارهایی رشد میکنند که رقبای جدیتری هم داشته باشند.»