پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
تهران – یک سرمایه‌گذار بیت‌کوین 22 ساله‌ی اروپایی، در یک سایت خاکی که در بیابان‌های ایران واقع است، از خودرویش پیاده شد و به خاطر این‌که ژنراتورهای پر سروصدای گازسوز، نمی‌گذاشتند صدا به صدا برسد، با صدای بلند شروع به صحبت کردن کرد.
همکاران ایرانی او، که عبارت بودند از یک متخصص فناوری عینکی، یک بیت‌کوینر فعال و یک بیزینس‌من که مدیریت سایت را به عهده دارد، با بازدیدکننده‌ی خارجی خود همراه شدند و او را به سمت کانتینرهای خاکستری رنگی که هزاران کامپیوتر کوچک در آن‌ها قرار داده شده‌اند، راهنمایی کردند. زمانی که کار راه‌اندازی به پایان برسد و کامپیوترها به شبکه‌ی برق متصل شوند، فرآیند رمزنگاری آغاز می‌شود. این اقدام، حداقل در روی کاغذ، ایران را در دور زدن تحریم‌های آمریکا یاری می‌کند.
ارزش بیت‌کوین، که برترین ارز آنلاین در سطح جهان شناخته می‌شود، به شدت غیرقابل‌پیش‌بینی است. بااین‌حال، این ارز، باعث تشکیل یک جبهه‌ی نوین در جنگ اقتصادی بین تهران و واشنگتن شده است.
تحریم‌های بانکی، شرکت‌های خارجی را از انجام فعالیت‌های تجاری در داخل این کشور منع می‌کنند و این موضوع، دست‌وپای اقتصاد ایران را بسته است. ردیابی کشور انجام دهنده‌ی تراکنش‌های بیت‌کوین کار سختی است، ازاین‌رو، ایرانی‌ها می‌توانند از طریق بیت‌کوین نسبت به انجام پرداخت‌های بین‌المللی اقدام کرده و تحریم‌های بانکی ایالات‌متحده را از پیش رو بردارند.
در سال‌های گذشته، تهدید تحریم‌های ایالات‌متحده کافی بود تا اکثر کسب‌وکارهای ایران، تا مرز ورشکستگی پیش بروند، ولی شیوه‌ی پرداخت بدون نام بیت‌کوین، می‌تواند قاعده‌ی بازی را به هم بزند. درست است که واشنگتن، شرکت‌های بزرگ را رصد کرده و آن‌ها از انجام معامله با ایران بازمی‌دارد، ولی تعداد بی‌شماری از شرکت‌های کوچک و متوسط، می‌توانند از بیت‌کوین و سایر ارزهای رمزنگاری‌شده استفاده کرده و زیر پرچم آمریکا، با ایران به همکاری بپردازند.
وزارت خزانه‌داری آمریکا به خوبی از این تهدید آگاه است و در تلاش است تا سیاست‌های تحریمی خود را در بیت‌کوین و بقیه‌ی ارزهای رمزنگاری‌شده نیز پیاده‌سازی کند. به عنوان نمونه، چند هفته‌ی پیش بود که این وزارتخانه در واکنش به یک پرونده‌ی تقلب اینترنتی از ایران، دو ایرانی و آدرس‌های بیت‌کوین (همان کیف پول‌هایی) که این دو نفر برای فعالیت‌های تجاری استفاده کرده بودند را به لیست تحریم‌های خود اضافه کرد.
وزارت خزانه‌داری، همچنین به فعالان بازارهای دیجیتال که کار خریدوفروش بیت‌کوین را انجام می‌دهند و به شرکت‌هایی که کامپیوترهای مخصوص پردازش تراکنش‌های بیت‌کوین را به فروش می‌رسانند، اخطار داده که از ارائه‌ی سرویس به ایرانیان اجتناب کنند. در نتیجه، چند سایت معروف تجاری، انجام خریدوفروش با ایران را مسدود کرده‌اند و تعدادی از آن‌ها، پول مشتریان ایرانی را مصادره کرده‌اند.
وزارت خزانه‌داری آمریکا در طی بیانیه‌ای اعلام کرد:
«این وزارتخانه به شدت، ایران و سایر کشورهای خطاکاری را که در تلاش برای بهره‌مندی از ارزهای دیجیتال هستند را تحت پیگرد قانونی قرار خواهد داد.»
اما طبیعت ارزهای رمزنگاری‌شده طوری است که هیچ فرد یا نهادی نمی‌تواند بر آن کنترل داشته باشد. هر تلاشی که برای قانون‌گذاری و رصد این فضای تجاری صورت بگیرد، در خوش‌بینانه‌ترین حالت، موردی بوده و به بازی وک اِ مول (whack-a-mole) شباهت خواهد داشت. هیچ روش مشخصی برای دو نسخه‌ای کردن تحریم‌های بانکی مخرب اقتصاد ایران و اعمال آن در فضای بیت‌کوین و سایر ارزهای رمزنگاری‌شده وجود ندارد.
تراکنش‌های بیت‌کوین در دفتر کل دیجیتال یا همان پایگاه داده‌ی بلاکچین رکورد شده و به صورت اشتراکی، در تعداد زیادی از کامپیوترهای جداگانه نگهداری می‌شوند. در واقع این سیستم، به گونه‌ای طراحی شده که از دخالت بانک‌های مرکزی و مؤسسات مالی بزرگ جلوگیری شود. مشابه ایمیل، که بدون نیاز به فرستاده شدن به اداره‌ی پست مرکزی، مستقیماً به دست گیرنده می‌رسد، رکوردهای ثبت شده در شبکه‌های کامپیوتری بیت‌کوین نیز بدون نیاز به یک نیروی کنترلی مرکزی، نقل‌وانتقال پول را انجام می‌دهند.
ابوالحسن فیروزآبادی، که یک منبع رسمی ایرانی است، به تازگی اعلام کرد: دولت ایران در شناسایی توانایی‌های بالقوه‌ی بیت‌کوین در دور زدن تحریم‌های آمریکا کند عمل کرده است، ولی اخیراً، در راستای راه‌اندازی ارزهایی برای تسهیل تجارت، اقداماتی انجام گرفته است.
علیرغم شکست ارز رمزنگاری‌شده‌ی دولتی ونزوئلا، یعنی پترو (Petro)، بانک مرکزی ایران اعلام کرده که به صورت جدی، نسبت به انجام اقدامی مشابه، مطالعه می‌کند. به‌احتمال‌زیاد، این ارز رمزنگاری‌شده‌ی جدید، کریپتو-ریال (Crypto-Rial) نام خواهد داشت که از نام پول رایج این کشور، یعنی ریال الهام گرفته شده است.
در جمهوری شوروی سابق گرجستان، هزاران نفر از مردم به سمت کسب‌وکار ارزهای رمزنگاری‌شده جذب شده و از آن به شدت استقبال کرده‌اند، اقدامات ایران به به‌کارگیری بیت‌کوین، در مقایسه با این کشور، بسیار کم‌رنگ بوده است.
هیچ‌یک از افرادی که در بیابانی در داخل ایران به راه‌اندازی عملیات پردازش کامپیوتری می‌پرداختند، از پیامدهای ژئوپلیتیکی بیت‌کوین نگران نبودند.
در این عملیات، از 2800 کامپیوتر چینی استفاده شده بود که همگی آن‌ها در هشت کانتیتر جای داده شده بودند. این کامپیوترها که بعد از اتصال به یکدیگر، فارم (farm) نامیده می‌شوند، به انجام محاسبات سخت ریاضی و تائید تراکنش‌های بیت‌کوین خواهند پرداخت. این عمل، در اصطلاح، استخراج یا ماینینگ (mining) نامیده می‌شود. ماینرها، در ازای این خدماتی که در شبکه‌ی بیت‌کوین انجام می‌دهند، کارمزد دریافت می‌کنند.
بازدیدکننده‌ی اروپایی، در زیر باران، گوشی تلفن همراه خود را درآورده و با کم کردن هزینه‌های عملیاتی و انرژی الکتریسیته از توان کامپیوترها، در حال محاسبه‌ی میزان سودی بود که می‌توان از این فارم بدست آورد.
او برآورد کرد که در هر ماه، تعداد پنج بیت‌کوین توسط این فارم استخراج شود؛ با احتساب ارزش یک بیت‌کوین، که در آن زمان 4000 دلار بود، درآمد کلی ماهیانه برابر می‌شود با 20 هزار دلار.
او گفت: «بد نیست.»
ارزش این ارز هم مثل تمامی ارزهای دیگر، دچار نوسان می‌شود و از 20 هزار دلار در سال گذشته به کمتر از 4000 دلار در شرایط فعلی کاهش پیدا کرده است.
ایران‌آسیک (IranAsic) شرکتی است که این سایت را مدیریت می‌کند، بهزاد، مدیر اجرائی این شرکت، که همانند سرمایه‌گذار اروپایی، از ترس جریمه‌های ایالات‌متحده، نخواست نام کاملش فاش شود، عنوان کرد: «دو مهندس در این سایت حضور خواهند داشت تا بر روند اجرایی کار نظارت داشته باشند.»
بازدیدکننده‌ی اروپایی، کامپیوترهای چینی مدل انت‌ماینر وی90 (Antminer V9) موجود در این سایت را قدیمی و خارج از رده معرفی کرد و گفت: «اینجا، تنها مکان در روی زمین است که این کامپیوترها می‌توانند سودآوری داشته باشند.»
به لطف یارانه‌های دولتی ایران، انرژی برق، که برای پردازش تراکنش‌های رمزنگاری‌شده توسط کامپیوترها ضروری است، قیمت بسیار ارزانی دارد. قیمت هر کیلووات ساعت انرژی الکتریکی در این کشور، شش‌دهم سنت است، همین مقدار انرژی برق در ایالات‌متحده و آلمان، به ترتیب، 12 و 35 دلار هزینه برمی‌دارد. این موضوع نشان می‌دهد که چرا ایران در حال برداشتن گام‌های کوچک برای تبدیل شدن به مرکز جهانی ماینینگ بیت‌کوین است.
در طی چند ماه گذشته، تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران خارجی از اروپا، روسیه و آسیا، موضوع انتقال عملیات ماینینگ به ایران و سایر کشورهای کم‌هزینه، مانند گرجستان را در جلسات خود مطرح کرده‌اند. سرمایه‌گذار اروپایی عنوان کرد: «در این صنعت، باید انعطاف‌پذیر باشیم و اگر می‌خواهیم که بازدهی بالای کسب‌وکارمان را حفظ کنیم، باید به کشورهای کم‌هزینه مراجعه کنیم.»
در این تور بازرسی، شخصی نیز وجود داشت که خود را یک بیت‌کوینر فعال معرفی می‌کرد. او جوان 25 ساله‌ی ریش‌داری به نام ضیا صدر بود که یک کلاه بر سر داشت و کوله‌پشتی‌اش پر از هارد درایوها و یو‌اس‌بی‌هایی بود که اطلاعات و دارائی‌های شخصی‌اش را در آن‌ها نگهداری می‌کرد. او گفت: «این کار به من کمک می‌کند تا کار پرداخت شغل‌های برون‌سپاری را انجام بدهم و شرکت‌های خارجی نیز می‌توانند پرداخت‌های من را تسویه کنند.»
آقای صدر عنوان کرد که به تازگی کار مهندسی محصولات وب‌سایت چند مشتری خارجی را انجام داده و دستمزد خود را به شکل بیت‌کوین دریافت کرده است. او افزود: «پروژه‌های من زیاد بزرگ نبوده‌اند، ولی اگر بیت‌کوین نبود، من نمی‌توانستم قرارداد امضا کنم و دستمزدم را در ایران دریافت کنم.»
اگر آقای صدر تراکنش‌های خود را از طریق مؤسسات مالی جایگزین انجام می‌داد، به‌احتمال‌زیاد حسابش مسدود می‌شد.
تراکنش‌های آقای صدر کوچک هستند، ولی شرکت‌های بزرگ نیز در تلاش هستند تا پرداخت‌هایشان را با کمک بیت‌کوین انجام داده و تحریم‌های آمریکا را دور بزنند. تاجران اروپایی و آسیایی فعال در آن دسته از کشورهایی که با تصمیم دولت ترامپ در خصوص خروج از توافق هسته‌ای و اعمال مجدد تحریم‌ها مخالف هستند، به طور فزاینده‌ای به همکاری با ایران می‌پردازند.
آقای صدر در مورد بیت‌کوین با مقامات دولتی ایران گفتگو کرده است. او می‌گوید: «راه دیگری برای ما وجود ندارد؛ هیچ دولت و نهاد مالی نمی‌تواند بیت‌کوین را تحریم کند. دولت ایالات‌متحده نیز از این قاعده مستثنا نیست.»
این صحبت را نمی‌توان کاملاً صحیح دانست. همان‌طور که قبلاً اشاره شد، دو آدرس دیجیتال یا کیف پول بیت‌کوین که صاحبانشان ایرانی بودند، توسط ایالات‌متحده تحریم شدند. وزارت خزانه‌داری آمریکا این توانایی را دارد که معاملات ارز رمزنگاری‌شده را مختل کند، هر چند در مقیاس کوچکی باشد و تمام فعالیت‌های کشور ایران را تحت پوشش قرار ندهد. بااین‌حال،هر کسی می‌تواند در عرض چند دقیقه، به صورت رایگان و ناشناس یک کیف پول جدید بسازد.
پیش‌تر، وزارت دادگستری آمریکا، دو ایرانی دیگر را به طراحی باج افزار SamSam و حمله سایبری به بیمارستان‌ها، سازمان‌های دولتی و شهر آتلانتا متهم کرده بود؛ بعد از این اتفاق بود که وزارت خزانه‌داری هم پیش‌قدم شد و دو آدرس الکترونیکی بیت‌کوین ایرانی را به لیست تحریم‌ها افزود. دو فردی که طراحی باج افزار را انجام دادند، فرامرز شاهی سوندی و محمد مهدی شاه منصوری نام دارند و اکنون تحت تعقیب اف‌بی‌آی قرار دارند. به نظر می‌رسد که این دو در ایران پنهان شده باشند.
در جریان حمله به شهر آتلانتا، که یکی از جدی‌ترین حملات سایبری به یک شهر بزرگ آمریکایی بود، هکرها به سیستم‌های کامپیوتری این شهر دست پیدا کردند و داده‌ها را به گروگان گرفتند. این داده‌ها در نهایت در ازای 51000 دلار بیت‌کوین، آزاد شدند. دادستان مربوطه اعلام کرد که هکرها، 6 میلیون دلار بیت‌کوین را در جریان این حمله به جیب زدند.
هنگامی‌که هکرها می‌خواستند بیت‌کوین را به ریال ایران تبدیل کنند، از طریق واتس‌اپ با دو تاجر محلی ارتباط برقرار کردند. این دو تاجر محلی، که بخشی از این بیت‌کوین را به ریال ایران تبدیل کردند، علی خراشادی زاده، 29 ساله و محمد قربانیان، 31 هستند.
روز 28ام نوامبر که آقای قربانیان، اسمش را در اخبار شنید، تصور کرد که حتماً اشتباهی رخ داده است. وی متوجه شد که اداره‌ی کنترل دارائی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا، نام او، آقای خراشادی زاده و آدرس‌های بیت‌کوین مورد استفاده‌ی آن‌ها را در لیست تحریم‌های خود قرار داده‌اند. آدرس‌ها به وب‌سایت این افراد لینک شده بودند و آمریکا از این طریق به راحتی توانسته بود نام‌شان را پیدا کند.
آقای قربانیان اعلام کرد: «لطفاً اطلاع‌رسانی کنید که من هم مشابه هر بانک یا تاجر دیگر، هیچ شناختی نسبت به مشتریانم ندارم. این کسب‌وکار من است، من هکر نیستم و هیچ ارتباطی با آن دو فرد ندارم.»
یک هفته بعد از انتشار اخبار، آقای قربانیان یک آدرس بیت‌کوین جدید بدون نام ایجاد کرد و به تجارت خودش بازگشت. او عنوان کرد: «احتمال دارد که اسم من در لیست تحریم‌ها باقی مانده باشد، ولی ما در ارتباطات آنلاین از اسم خودمان استفاده نمی‌کنیم.»
آقای قربانیان، اعلام می‌کند که تنها اشتباهش، عمومی کردن آدرس بیت‌کوینش بوده و می‌افزاید: «در اصل، تنها کاری که وزارت خزانه‌داری آمریکا برای پیدا کردن من انجام داده، جستجو کردن در گوگل بوده است. من اشتباه قبلی را دوباره تکرار نخواهم کرد.»
منبع: Nytimes
