پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
زادمهر: هر فین‌تکی، استارت‌آپ نیست و هر استارت‌آپ مالی، فین‌تک نیست
چهارشنبه هفته جاری، یک رویداد فین‌تکی با عنوان «فین‌کاپ» با حمایت شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی از شرکت‌های زیرمجموعه بانک ملت در دانشگاه تربیت مدرس تهران برگزار می‌شود. به همین بهانه، پیش از برگزاری این رویداد 3 روزه، گفتگوی نسبتاً مفصلی با حسن زادمهر مدیرعامل شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی داشتیم تا از رویکرد این شرکت نسبت به استارت‌آپ‌های فین‌تکی و چرایی حمایت از این رویداد را بدانیم. متن کامل این گفتگو در ادامه آمده است.
.
درباره شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی
قربانی: قبل از هر چیزی، کمی درباره شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی برای ما بگویید.
زادمهر: شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی از سال 82 به‌عنوان یکی از شرکت‌های زیرمجموعه بانک ملت شروع به کار کرد. در ابتدا تمرکز اصلی این شرکت، مشاوره مدیریت با گرایش فناوری اطلاعات بود. نگاه ما از روز اول بررسی روندها و آثار آن‌ها در سیستم مالی کشور و به‌تبع تأثیرش در بانک و در مرحله آخر دادن پیام‌های مناسب به بانک ملت بود تا بانک بتواند خودش را با این روندها تطبیق دهد.
.
قربانی: همچنان همان رویکرد را دنبال می‌کنید؟
زادمهر: تغییراتی ایجاد شد. چون ما همیشه در جریان روندها بودیم، به‌تدریج شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی نیز تغییراتی ازنظر کاری در خودش ایجاد کرد. کم‌کم از یک شرکت مشاوره مدیریت تبدیل شدیم به یک شرکت ارائه‌دهنده راهکارهای جامع تا هم مشاوره دهیم و هم بانک‌ها را توانمند کنیم. در این راستا ما بخش تحلیل داده‌ها و بخش نرم‌افزار، البته نه به معنای عام تولید نرم‌افزار در کشور، را در شرکتمان تقویت کردیم. چون متوجه شده بودیم که ازاین‌پس هرکسی هر تصمیمی که می‌گیرد باید مبتنی بر داده‌ها، ابزارها و الگوریتم‌های خاصی باشد که بتواند این داده‌ها را در سازمانش به دانش تبدیل کند و از آن استفاده کند.
بنابراین اکنون شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی درمجموع سه بخش اصلی دارد؛ بخش مشاوره مدیریت، تحلیل داده‌ها و نرم‌افزار. بخش دیگری هم تحت عنوان کنترل پروژه داریم که ذات هر شرکتی است که البته در این بخش هم سرویس‌های موردنیاز را به بانک یا دیگر متقاضیان ارائه می‌دهیم.
.
شناسایی روند فین‌تک
قربانی: چه شد که پایتان به فین‌تک باز شد؟
زادمهر: ازآنجایی‌که ما کار مشاوره مدیریت انجام می‌دهیم و روندها را نیز بررسی می‌کنیم، یکی از مهم‌ترین روندهایی را که از سال‌های قبل تا الآن زیر نظر داشتیم، ظهور فین‌تک‌ها در اکوسیستم‌های مالی بود. اینکه چه اتفاقاتی در دنیا و در ایران در حال وقوع است و چه تأثیراتی بر بانک‌ها دارد. درنتیجه این نقش را برای خودمان تعریف کردیم که به بانک‌ها بگوییم که چگونه باید با این موضوع کنار بیایند. اینکه اصلاً یک بانک باید وارد این اکوسیستم بشود یا نه، اگر بخواهد وارد شود باید چطور وارد شود و وقتی‌که وارد شد باید چه نقش‌هایی را ایفا کند؟
درست است که فین‌تک‌ها در دنیا یک مقارنه‌ای با استارت‌آپ‌ها دارند ولی ازنظر ما خیلی هم همپوشانی صد درصد باهم ندارند. هر استارت‌آپ مالی لزوماً فین‌تک نیست و هر فین‌تکی لزوماً یک شرکت استارت‌آپی نیست. هر مجموعه‌ای، حتی یک شرکت قدیمی هم می‌تواند وارد اکوسیستم استارت‌آپ‌ها شود. هرچند همپوشانی زیادی که این دو دارند بعضاً این تصور را به وجود آورده است که هر فین‌تکی حتماً استارت‌آپی شروع کرده و هر استارت‌آپی در حوزه مالی می‌تواند فین‌تکی باشد.
پس تمرکز ما روی فین‌تک‌ها است و طبیعتاً بسیاری از آن‌ها مدل استارت‌آپی دارند؛ بنابراین، ما هم روی استارت‌آپ‌ها تمرکز کردیم و هم روی فین‌تک‌ها تا ببینیم که چگونه می‌توانیم از آن‌ها بهره ببریم.
.
فناوری اطلاعاتی‌ها به‌زودی بانکداری می‌کنند
قربانی: چرا فکر می‌کنید فین‌تک‌ها به شما بهره خواهند رساند؟
زادمهر: فین‌تک‌ها در دنیا بخش‌های بزرگی از فعالیت‌های بانک‌ها به‌خصوص در حوزه پرداخت را در اختیار خود درآورده‌اند. علتش هم مشخص است. سیستم بانکی کم‌کم به یک سیستم فناوری اطلاعات تبدیل می‌شود.
قبل از ادامه بحثم به این موضوع اشاره کنم که ابزارها، نماد هستند. کامپیوتر هم ابزاری است که نماد فناوری اطلاعات است ولی معادل فناوری اطلاعات نیست. سیستم بانکی تا پیش از این، از ابزارهای فناوری اطلاعات مثل کامپیوتر استفاده می‌کرد ولی صرفاً ورود کامپیوتر به بانک‌ها، فناوری اطلاعات را وارد بانک‌ها نمی‌کند. همان‌طور که خریدن یک ماشین بخار، تکنولوژی آن را همراه خودش ندارد. فرق است بین استفاده از ابزار و تکنولوژی.
بانک‌ها در یک دوره‌ای از ابزارها استفاده کردند که خیلی هم خوب بود و درواقع خودشان را کامپیوتری کردند. روش‌های کارشان را درون کامپیوتر ریختند و نرم‌افزار نوشتند تا کارشان راه بیفتد. کم‌کم به سمت اینترنت رفتند. درواقع ما از اینترنت هم به‌عنوان ابزار استفاده می‌کنیم. در واقع با اضافه شدن اینترنت به فناوری اطلاعات، Communication نیز به Information Technology اضافه شده است. در سیستم بانکی این ابزار را نیز به خدمت گرفتیم ولی همچنان از دانش پشت آن خبر نداریم و از آن غافلیم.
کم‌کم در دنیا خیلی از کسب‌وکارها ازجمله بانک‌ها، رقبایی در حوزه فناوری اطلاعات پیدا کردند که احتمال این می‌رود که دیر یا زود کار را از دست بانک‌ها خارج کنند. همان‌طور که در حوزه مخابرات رقبایی در حوزه فناوری اطلاعات پیدا شدند و کم‌کم موبایل از دست مخابراتی‌ها خارج شد و در اختیار فناوری اطلاعاتی‌ها قرار گرفت. دلیلش هم به خاطر ماهیت و ویژگی کار است.
به عبارتی، کسانی که ابزارشناس هستند و یا ابزار را ساختند، خودشان جریان استفاده از ابزار را هم به دست گرفتند. وقتی شرکت اپل تلفن همراه تولید کرد، نوع نگاه به این ابزار و نوع خدماتی که مردم از آن می‌توانند دریافت کنند را، در مقایسه با نوع نگاه شرکت‌های تولیدکننده موبایلِ اولیه کاملاً دستخوش تحول کرد تا جایی که غول‌هایی مثل نوکیا را زمین‌گیر کرد و حتی دیگر بازیگران را مجبور به پیروی از این نگاه کرد.
در حوزه بانک‌ها هم الان چنین اتفاقی در حال وقوع است و چنین پوست‌اندازی را سیستم مالی تجربه می‌کند. کم‌کم متخصصان فناوری اطلاعات به این فکر افتادند که «چرا خود ما بانکداری نکنیم، هر سازمان واسطه‌ای باید کنار برود، این ما هستیم که ابزار را ساخته‌ایم و طرز استفاده از آن را هم بهتر از هر کسی می‌دانیم و به‌راحتی تمام واسطه‌ها را حذف می‌کنیم.»
البته شاید آن‌ها به همین صراحتی که من حرف می‌زنم این‌ها را نگویند ولی به همین صراحت این کار را انجام می‌دهند. حرف این متخصصان فناوری اطلاعات این است که بانک‌ها و شرکت‌های بیمه و دیگر بخش‌هایی که تا دیروز از محل واسطه‌گری پول درمی‌آورند، دیگر وجودشان در جامعه نیاز نیست. این افراد متخصص فناوری اطلاعات می‌توانند در تمام حوزه‌هایی که افرادی کارهای واسطه‌گری از جنس سرویس انجام می‌دهند، وارد شوند و بازار را به دست بگیرند که اکنون در بسیاری از حوزه‌ها این اتفاق افتاده است.
.
اعلام آمادگی یاس ارغوانی برای حمایت از فین‌تک‌ها
قربانی: شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی در این جریان چه جایگاهی دارد؟
زادمهر: مسئولیت ما به‌عنوان شرکت یاس این است که بانک را نسبت به این موضوع و جریان هشیار کنیم. رویداد فین‌تکی که با عنوان «فین‌کاپ» در پایان هفته جاری برگزار می‌کنیم، درواقع رویدادی است که با استفاده از آن، خودمان و کاندید بودن خودمان را برای اینکه می‌خواهیم وارد این اکوسیستم فین‌تکی شویم، نشان می‌دهیم.
رویداد فین‌کاپ بیشتر علاقه‌مندی ما را نشان می‌‌دهد به اینکه ما این اکوسیستم را تا حدی فهمیده‌ایم و علاقه‌مندیم که واردش شویم و از مزایای آن استفاده کنیم و این اکوسیستم هم از مزایای ما استفاده کند.
.
بازی 50/50 بانکداران و فناوری اطلاعاتی‌ها
قربانی: آیا این تصور به معنای پایان بانکداری به شیوه سنتی است؟
زادمهر: ما در دوره گذار هستیم و در این دوره، نه فناوری اطلاعات صِرف فعلاً می‌تواند بانکداری کند و نه ما به‌عنوان عضوی از شبکه بانکی می‌توانیم بدون فناوری اطلاعات، بانکداری کنیم. ولی پیش‌بینی‌ها این است که به‌تدریج فناوری اطلاعات بانکداری خواهد کرد و صاحبان فناوری اطلاعات، صاحبان اصلی کسب‌وکار بانکی خواهند بود و صاحبان سنتی بانکداری بیکار خواهند شد و مدل‌های کسب‌وکار فعلی دیگر پاسخگو نخواهد بود.
فناوری اطلاعات باعث ورشکستگی بسیاری از کسب‌وکارها در طول سالیان گذشته شده است که مصداق‌های فراوانی دارد. نقش ما به‌عنوان شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی این است که این روند را معرفی کنیم و بانک را وارد این اکوسیستم کنیم.
.
به دنبال بیرون کشیدن محصول از دل رویداد
قربانی: در همین راستا بود که اقدام به برگزاری رویداد فین‌کاپ کردید؟
زادمهر: من فکر می‌کنم در طول این مدت کلاً در برگزاری رویدادهای موفق در کشور خیلی خوب نبوده‌ایم. اگر بررسی کنید متوجه می‌شوید که رویدادهای موفقی در این حوزه در ایران برگزار نشده است و خیلی حمایت از استارت‌آپ‌ها موفق نبوده است و ما می‌خواهیم کمی این حوزه را تقویت کنیم.
.
قربانی: منظورتان از اینکه موفق نبوده چیست؟ چون هرچند رویدادهای ضعیف زیادی تاکنون برگزار شده است ولی رویدادهای نسبتاً قوی هم داشته‌ایم.
زادمهر: موفقیت یک رویداد در این است که چقدر بتواند به محصول برسد و آن محصول چقدر بتواند مشتری را راضی کند. هدف ما این نیست که صرفاً رویداد برگزار کنیم. اگر الآن شرکت‌های استارت‌آپی را می‌بینید که شروع به کار کرده‌اند و موفق هم هستند، خودشان شروع کردند و به این رویدادها وابسته نبودند و خودشان برای خودشان حامی پیدا کرده‌اند. درست است که ما اسم این رویداد را المپیاد گذاشتیم ولی نگاه ما این نیست که صرفاً مجموعه سؤالاتی مطرح شود و هوش و استعداد افراد بررسی شود و بعدش هم تمام شود. هدف اصلی ما این است که یک جریان مستمر در جامعه و در این اکوسیستم ایجاد کنیم که هرکسی که فکر می‌کند ایده و محصولی دارد و نیازمند این است که خودش را در این اکوسیستم معرفی کند و وارد فضایی شود که بانکی از آن حمایت کند، موقعیت این کار را داشته باشد.
هدف غایی ما این است که از دل این‌ها، محصولاتی بیرون بیاید که در فضای فین‌تک‌ها قرار بگیرد و ارتباط منطقی هم با کسب‌وکار بانکی ما داشته باشد. ارزش‌افزوده‌ای که این موضوع ایجاد می‌کند باعث می‌شود که هم ما به‌عنوان بانک برنده باشیم و هم کسی که این محصول را ایجاد می‌کند.
.
بانک به پشت‌صحنه می‌رود
قربانی: یعنی می‌خواهید این استارت‌آپ‌های فین‌تکی را بخرید؟
زادمهر: ما خیلی دنبال این نیستیم که این استارت‌آپ‌ها و شرکت‌ها را بخریم یا سرمایه‌گذاری مستقیم انجام دهیم. البته ممکن است این کارها را هم انجام دهیم ولی ما بیشتر امیدواریم که با این‌ها شروع به یک سری شراکت‌های استراتژیک کنیم. بخش کوچکی از هدف ما در خرید سهام قرار می‌گیرد.
هدف ما این است که کم‌کم حوزه واسطه‌گری خودمان را به کمک فین‌تکی‌ها انجام دهیم و پشتیبان آن‌ها باشیم و حتی فین‌تک‌ها را به هم متصل کنیم و خودمان پشت‌صحنه بایستیم.
.
قربانی: یعنی شما به‌واسطه فین‌تک‌ها به مردم سرویس دهید؟
زادمهر: ببینید، مردم نمی‌توانند با شرکت‌ها و اپلیکیشن‌های متعدد زیادی کار کنند. بعد از مدتی که این فین‌تک‌ها توسعه پیدا کنند، مشکلِ مردم می‌شود استفاده و انتخاب بهینه از بین این‌ها. اینجا است که بانک‌ها نقش خودشان را نشان می‌دهند. بانک‌ها می‌شوند پرتال‌هایی که مردم را به این‌ها وصل می‌کنند و سرویس‌هایشان را سروشکل می‌دهند و اولویت‌بندی می‌کنند و یک سری مشاوره‌هایی به فین‌تک‌ها و مشتریان می‌دهند و بخشی از بدنه خودشان را هم به کمک این‌ها ترمیم می‌کنند.
.
اهمیت بانک ملت برای فین‌تک‌ها
قربانی: مشاوره، تحلیل داده‌ها و نرم‌افزاری که در شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی ایجاد کرده‌اید فقط مختص بانک ملت است و یا شما به بانک‌های دیگر هم سرویس می‌دهید؟
زادمهر: ما بازاریابی برای بانک‌های دیگر نمی‌کنیم. هرچند از سال 96 استراتژی ما این است که در حوزه بازاریابی هم وارد شویم و برای بانک‌های دیگر هم کار کنیم.
.
قربانی: این سؤال را برای این پرسیدم که این موضوع برای استارت‌آپ‌ها مهم است و می‌خواهند ببینند که وقتی زیر پرچم یک شرکت می‌روند، به چه بانک‌هایی دسترسی خواهند داشت!
زادمهر: همه این‌ها به خاطر مشتری است و خوشبختانه بانک ملت به‌تنهایی به‌اندازه کافی برای خودش مشتری دارد. همچنین به‌واسطه وجود همین فین‌تک‌ها و تکنولوژی‌های جدید به‌زودی دیگر وجود بانک‌های مختلف معنی نخواهد داشت.
دیگر در نظام کنونی بانک‌ها، مشتری یک بانک با بانک دیگر تفاوت چندانی در سرویس‌های دریافتی ندارند. شما یک زمانی مجبور بودید که برای انجام برخی کارها فقط از خودپرداز یک بانک استفاده کنید ولی الآن باوجود شبکه شتاب دیگر این مشکل وجود ندارد. الآن مراجعه به شعبه هم خیلی کم شده است. عمده نیازهای پرداختی مردم از خودپردازها و کارت‌خوان‌های مشترک برطرف می‌شود.
از طرف دیگر، خود بانک ملت به‌اندازه کافی مشتری و جذابیت دارد و خود این بانک به‌عنوان پرتالی است که همه را به همه‌جا باید وصل کند؛ یعنی نه‌تنها فین‌تک را به همه بانک‌ها وصل کند، بلکه فین‌تک‌ها را به همدیگر نیز وصل کند.
ناگفته نماند که من فکر می‌کنم فین‌تک‌ها برای اینکه موفق باشند باید اختصاصی کار کنند. فرض کنید که یک بانک برای اینکه به برخی از مشتریانش سرویس بدهد با 10 فین‌تک کار می‌کند. تنظیم‌کننده این‌ها با همدیگر می‌تواند بانک باشد که یک مشتری از این 10 فین‌تک بتواند استفاده کند و سرویس موردنیازش را دریافت کند، چراکه مشتری خودش نمی‌تواند مستقیم وارد شود. فرض کنید که فین‌تکی می‌خواهد در حوزه اعتبارسنجی کار کند و یک فین‌تک دیگر هم می‌خواهد در حوزه وام‌دهی کار کند و یکی دیگر هم می‌خواهد در حوزه وصول مطالبات کار کند. قرار است چه کسی این‌ها را به هم وصل کند؟ یکی از بهترین بازیگران در این حوزه بانک‌ها هستند که می‌توانند فین‌تک‌ها را به هم وصل کنند تا مشتری بداند در چه روندی باید سرویس بگیرد تا کارش انجام شود.
بانک ملت به‌عنوان یک بانک پیشرو در حوزه فناوری اطلاعات می‌تواند کمک بسیار خوبی به این اکوسیستم کند، هرچند که این اکوسیستم هم می‌تواند به بانک کمک بسیار خوبی کند. در حال حاضر با ورود بانک ملت به این اکوسیستم، برنده اول فین‌تک‌ها هستند ولی درنهایت همه برنده هستند.
.
خط شروع
قربانی: توقعتان از این رویداد چیست؟
زادمهر: این اولین رویدادی است که ما برگزار می‌کنیم و بااینکه چشم امید بسیاری به آن داریم ولی زیاده‌خواه نیستیم. شاید در رویدادهای بعدی بخواهیم کمی زیاده‌خواهی کنیم ولی الآن می‌خواهیم در یک حدود منطقی کار را پیش ببریم و در یک حدود منطقی از آن حمایت کنیم و به‌تناسب ویژگی‌های اقتصادی و قوانین و مقرراتی که در کشور داریم، ادبیات بازی، بازیگران و زمین‌بازی را درک کنیم تا بتوانیم به‌خوبی در آن بازی کنیم.