پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
افزایش تعرفه اینترنت به چه قیمتی انجام می‌شود؟ / تلاش برای بقا، نه افزایش کیفیت
تغییر تعرفه اینترنت برای نجات جان شبکه ارتباطی کشور دوباره به سرخط خبر‌ها آمده است. برخلاف وزرای ارتباطات دو دولت گذشته که با هرگونه افزایش تعرفه اینترنت مخالف بود‌ند، در هفته‌های گذشته وزیر ارتباطات دولت سیزدهم و معاون او یک‌صدا اعلام کردند که سرکوب تعرفه‌ها در سال‌های گذشته، وضعیت شبکه را بحرانی کرده و باید تعرفه‌ها در این بخش تغییر کند تا توسعه رخ دهد.
حالا سوال این است که آیا افزایش تعرفه‌ها می‌تواند گره کور کیفیت پایین اینترنت را باز کند و کاربران به اینترنت باکیفیت دسترسی داشته باشند یا حالا کاربران مجبورند به دنبال افزایش تعرفه، آن هم در شرایط فعلی، هزینه بالایی برای اینترنتی پرداخت کنند که قطعی و اختلال به بخش جدایی‌ناپذیر آن تبدیل شده است؟
افزایش پله‌ای تعرفه
داستان ارائه اینترنت در ایران، داستان تراژیکی است که در آن نه سرویس‌گیرنده از سرویسی که دریافت می‌کند راضی است، نه اپراتورهای ثابت و همراه به‌عنوان سرویس‌دهنده و نه دولت.
دولت یازدهم و دوازدهم دلایل اصلی دسترسی نداشتن کاربران به اینترنت پرسرعت و باکیفیت را به اجرای فیلترینگ بیضابطه و عدم توسعه شبکه ثابت را به خصوصی‌سازی نادرست و پراشکال مخابرات ربط می‌دادند. در مقابل، وزارت ارتباطات فعلی دلیل اصلی کیفیت پایین اینترنت را توسعه پیدا نکردن زیرساخت‌ها به خاطر ثابت نگه داشتن تعرفه‌ها در پنج سال اخیر عنوان می‌کند.
به همین دلیل عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات دولت سیزدهم در اولین نشست خبری خود در آذر سال ۱۴۰۰ خبر از اصلاح تعرفه‌های اینترنت ثابت و همراه داد.
به دنبال این خبر، فروردین سال جاری اپراتورهای بزرگ کشور ازجمله همراه اول، ایرانسل، شاتل، مخابرات و… قیمت بسته‌های اینترنت خود را تقریباً دوبرابر کردند.
همان زمان صادق عباسی شاهکوه، معاون وزیر ارتباطات و رئیس رگولاتوری تاکید کرد در شرایطی اجازه تغییر قیمت و میزان بسته‌های اینترنتی به اپراتورها براساس مصوبه قدیمی این سازمان را داده‌اند که کیفیت سرویس خود را در عرض سه سال دوبرابر کنند.
چند روز بعد از این اظهارات نیز عیسی زارع‌پور در گفت‌وگویی تأکید کرد هرگونه افزایش تعرفه‌ای که قرار است اتفاق بیفتد، حتماً باید با تضمین اپراتورهای ارتباطی برای ارتقای کیفیت خدماتشان به مردم باشد.
کیفیت پایین، قیمت بالا
تقریباً پنج ماه از این اظهارات می‌گذرد و کیفیت و سرعت اینترنت نه‌تنها بهتر نشده یا حتی ثابت نمانده که بدتر هم شده است.
در این مدت اختلال‌ها و قطعی‌های گاه‌وبیگاه صدای بسیاری از کاربران را بلند کرده و از سمت دیگر اعتراض بسیاری از کسب‌وکارها را هم به همراه داشته؛ چراکه اختلال در اینترنت باعث کاهش درآمدشان شده است.
در شرایطی که کیفیت اینترنت با وجود افزایش تعرفه‌ها در یک مرحله طبق شرط وزارت ارتباطات بهبود پیدا نکرده، مجددا‍ً مدیران وزارت ارتباطات از لزوم تغییر در تعرفه‌ها می‌گویند و دلیل اصلی برای تغییر در تعرفه‌ها هم کاهش درآمد اپراتورها و مشکلات آنها برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های شبکه اعلام می‌شود.
برای نمونه هشتم شهریور و همزمان با هفته دولت در مراسمی معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام کرد که شبکه موبایل کشور به دلیل کاهش درآمد اپراتورها در نقطه بحرانی قرار دارد و چاره‌ای جز افزایش تعرفه‌ها برای نجات شبکه نیست. با این حال برخی این اظهارات را قبول ندارند.
غلامرضا نوری قزلجه، رئیس فراکسیون مستقلین مجلس با اشاره به مشکلات اخیر اینترنت تاکید کرده به جای ابنکه کیفیت اینترنت افزایش پیدا کند و قیمت اینترنت به حالت منصفانه‌ای برسد، دولت برعکس اقدام می‌کند.
رئیس فراکسیون مستقلین مجلس با اشاره به کاهش سرعت اینترنت و افزایش قیمت بسته‌های اینترنتی می‌گوید: «با توجه به پیشرفت در حوزه تکنولوژی و IT انتظار مردم و کاربران این است که حداقل ماهانه و به‌صورت فصلی شاهد بهبود در ارائه خدمات در حوزه اینترنت باشند؛ اما عملاً آنچه کاربران تجربه می‌کنند، طی شدن یک مسیر برعکس است.»
او با بیان اینکه مردم از کندی سرعت اینترنت گلایه دارند، ادامه داد: «سرعت اینترنت پایین آمده، دسترسی‌ها سخت‌تر شده و در عین حال قیمت‌ها هم افزایش پیدا کرده است. حالا انتظار می‌رود با توجه به حجم بالای روزانه استفاده کاربران و پیشرفت تکنولوژی با کاهش هزینه استفاده از اینترنت مواجه باشیم نه اینکه کماکان افزایش قیمت را در این حوزه ببینیم.»
به گفته نوری‌قزلجه، نه‌تنها تسهیل در دسترسی‌ها در حوزه فضای مجازی و سایت‌ها رخ نداده که آنها هم به‌عنوان یک کاربر این وضعیت را لمس می‌کنند که قیمت اینترنت افزایش یافته و دسترسی‌ها هم سخت‌تر شده است.
او تاکید کرد: «انتظار داریم با گذشت یک سال از عمر دولت سیزدهم، دولت زیرساخت‌ها را ارتقا داده و با افزایش پهنای باند و تسهیل دسترسی‌ها شاهد کاهش قیمت‌های تمام‌شده و انجام اقدامات جدی باشیم، نه اینکه برعکس کیفیت استفاده از اینترنت و سرعت پایین آید و قیمت افزایش پیدا کند.»
در همین زمینه احمد علیرضابیگی، نماینده مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا با اشاره به وضعیت بد سرعت و کیفیت اینترنت در سطح کشور گفته در ایران پول زیادی از کاربر برای اینترنت می‌گیرند؛ اما سرویس بی‌کیفیت به او تحویل می‌دهند.
علیرضابیگی با ابراز تأسف در این زمینه گفت: «متأسفانه وضعیت خدمات اینترنت در سطح کشور نیز مانند صنعت خودرو شده و به‌نوعی می‌توان گفت مردم پول تویوتا کمری را پرداخت کرده؛ اما سمند تحویل می‌گیرند.»
او ادامه داد: «مردم پول زیادی پرداخت کرده؛ اما خدماتی بی‌کیفیت دریافت می‌کنند. مردم سایر کشورهای دنیا حتی در همسایگی ما خدمات اینترنت را بدون محدودیت و مشکل و با کیفیت به مراتب بهتر دریافت می‌کنند؛ ولی در کشور ما چون دولت در این حوزه نیز بازیگر اصلی است در حق مردم ظلم می‌شود.»
افزایش تعرفه به افزایش کیفیت کمک می‌کند؟!
در حالی که مقامات وزارت ارتباطات بر افزایش کیفیت اینترنت، همزمان با افزایش تعرفه‌ها تاکید دارند، برخی فعالان صنفی می‌گویند نباید در شرایط فعلی منتظر افزایش کیفیت بود.
فرامرز رستگار، دبیر سندیکای مخابرات در گفت‌وگو با «راه پرداخت» و در پاسخ به این سوال که آیا با تغییرات تعرفه‌ای امکان افزایش کیفیت وجود دارد و چرا کاربران حالا باید پول بیشتر برای اینترنتی بدهند که کیفیت ندارد، اعلام می‌کند: «می‌گویند قیمت را بالا نمی‌بریم تا زمانی که کیفیت بالا نرود. سؤالی که من دارم، این است که مگر می‌شود شبکه‌ای را که بین چهار تا پنج سال اخیر به دلیل تعرفه‌گذاری اشتباه، امکانی برای توسعه خود نداشته، یک‌شبه توسعه داد تا کیفیت اینترنت بهبود پیدا کند؟»
رستگار تأکید کرد اگر امروز کیفیت اینترنت پایین آمده، این یک کم‌کاری از طرف شرکت‌های اینترنتی نبوده؛ بلکه دولت با تصمیم‌های غلط در بخش تعرفه‌گذاری امکان توسعه در شبکه را نقض کرده است.
شرکت مخابرات ایران از جمله شرکت‌هایی است که این روزها از افزایش تعرفه اینترنت بیش از دیگر شرکت‌ها استقبال کرده است.
در یک هفته گذشته این شرکت با برگزاری پنل‌های تخصصی یا لایو اینستاگرامی با حضور مدیران خود سعی در اثبات این موضوع دارد که افزایش تعرفه بعد از سال‌ها ثابت ماندن، می‌تواند به افزایش درآمد این شرکت کمک کند تا در نهایت آنها امکان سرمایه‌گذاری برای توسعه شبکه مخابرات کشور را داشته باشند.
به باور مدیران مخابراتی، توسعه شبکه مخابرات کشور که به دیگر اپراتورهای ثابت و همراه نیز سرویس می‌دهد در نهایت باعث بهبود کیفیت اینترنت و جلب رضایت مردم می‌شود.
محمدرضا بیدخام، مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل مخابرات ایران در گفت‌وگو با راه‌پرداخت اعلام می‌کند که سیاست اشتباه دولت گذشته در ثابت‌نگه‌داشتن تعرفه تلفن ثابت و اینترنت باعث شده آنها امکان توسعه زیرساخت شبکه خود را نداشته باشند.
بیدخام تاکید می‌کند که توسعه زیرساخت در یک مدت معقول در نهایت به افزایش کیفیت سرویسی منتهی خواهد شد که به دست کاربر نهایی می‌رسد.
او در این مورد می‌گوید: «حدود 12 سال است که تعرفه مخابرات در بخش تلفن ثابت هیچ تغییری نکرده است. سیاست دولت قبلی سیاست یک‌طرفه و یک‌جانبه‌ای بود که با وجود افزایش تعرفه در همه حوزه‌ها و افزایش تورم، مخابرات را شامل منطقی کردن تعرفه‌ها نمی‌دانست. این سیاست به توسعه شبکه مخابرات که ارائه‌دهنده خدمات به دیگر بازیگران این حوزه است، آسیب جدی رساند.»
براساس گفته‌های او، ثابت‌نگه‌داشتن تعرفه برای چند سال متوالی علاوه بر اینکه نوسازی و پشتیبانی شبکه مخابرات را با مشکل جدی مواجه کرد، باعث شد آنها امکان نگهداری نیروهای متخصص خود را نیز نداشته باشند و در پرداخت مطالبات پیمانکاران و بازنشستگان خود نیز با مشکل مواجه شوند.
بیدخام در پاسخ به این سوال راه پرداخت که ارتباط ثابت ماندن تعرفه اینترنت با افزایش کندی و اختلال و قطعی اینترنت در چند ماه گذشته چه بوده توضیح داد: «کندی و قطعی اینترنت دلایل مختلفی دارد. یکی از این دلایل بحث پهنای باند است که مدیریت آن دست ما نیست. یک علت مهم دیگر عدم نوسازی و باسازی شبکه است. وقتی تعرفه مخابراتی با وجود تورم و نوسانات نرخ ارز تغییری نکند، نمی‌توانید تجهیزات بخرید و نیروی انسانی خوب استخدام کنید تا شبکه‌تان توسعه یابد و مشکلات حل شود. همه اینها روی کیفیت سرویس تاثیرگذار است.»
او باور دارد که باید تعرفه‌ها در بخش اینترنت تغییر یابد تا آنها در بازه زمانی مشخصی بتوانند اقدام به توسعه شبکه کنند و در نهایت کاربران بتوانند به سرویس باکیفیت دسترسی داشته باشند.
در حال حاضر طبق آمار و اطلاعات ارائه‌شده توسط وزارت ارتباطات یا مرکز توسعه تجارت الکترونیکی که اخیراً منتشر شده، بیشترین استفاده مردم و کسب‌وکارها از اینترنت، استفاده از شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و واتس‌آپ و تلگرام است. آن‌طور که کارشناسان شبکه می‌گویند، بیش از 40 درصد پهنای باند مورد استفاده در کشور به استفاده از اینستاگرام اختصاص دارد.
به باور کارشناسان، اگر توسعه زیرساختی هم اتفاق بیفتد تا زمانی که سیاست‌های دولت نسبت به استفاده از سرویس‌های پرکاربرد فیلترشده یا نشده خارجی تغییر نکند و برای استفاده از آنها سقف پهنای باند وجود داشته باشد، توسعه این زیرساخت‌ها همراه با رضایت کاربران نخواهد بود.
بیدخام با قبول این نظر اما اعتقاد دارد باید توسعه زیرساخت‌ها اتفاق بیفتد و در این مورد می‌گوید: «سیاست حوزه ارتباطات کشور را وزارت ارتباطات تعیین می‌کند. این وزارتخانه باید در زمینه سیاست‌گذاری استفاده از سرویس‌های مختلف نقشه راهی داشته باشد که همه ذینفعان از آن سود ببرند.»
او ادامه می‌دهد «در حال‌حاضر ما نقش راه اجرایی و عملیاتی در این زمینه مطابق با نظر همه ذینفعان را نداریم. اینکه اپراتورها در این زمینه باید چه کار کنند یا نقش دولت به‌عنوان حاکمیت در اینجا چیست. این مشکل در همه دولت‌ها وجود داشته و با این حال امیدواریم دولت سیزدهم در این زمینه به یک نقشه راه واحد برسد.»
با وجود مشخص نبودن سیاست روشن در برابر توسعه زیرساخت‌ها و نوع برخورد با توسعه شبکه‌های اجتماعی خارجی، بیدخام معتقد است راهی به جز توسعه زیرساخت‌های مخابراتی کشور وجود ندارد و در این مورد توضیح می‌دهد: «ما نمی‌توانیم شبکه را توسعه ندهیم چون سیاست مشخصی در مورد استفاده از برخی سرویس‌های اینترنتی در کشور وجود ندارد. اکثر اپراتورهای کشور در حوزه همراه و ثابت، شبکه زیرساختی خود را از مخابرات دریافت می‌کنند. اگر زیرساخت ما درست نباشد همه آسیب می‌بییند؛ بنابراین افزایش تعرفه باعث تقویت زیرساخت‌های ما می‌شود و در نهایت تمام بازیگران حوزه تلکام و همچنین کاربران از این توسعه زیرساختی منتفع می‌شوند.»
افزایش تعرفه منجر به افزایش سرمایه‌گذاری می‌شود؟
مدیران مخابراتی و مدیران وزارت ارتباطات معتقدند افزایش تعرفه در نهایت منجر به افزایش درآمد اپراتورها و درنتیجه تزریق سرمایه بیشتر برای توسعه شبکه ارتباطی می‌شود؛ نظری که برخی آن را رد می‌کنند.
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات سابق اخیراً در گفت‌وگویی که با پادکست «سکه» داشته، ادعای اپراتورها که چون تعرفه بالا نرفته، آنها نتوانسته‌اند سرمایه‌گذاری کنند را یک ادعای اشتباه عنوان کرد.
او با اشاره به برخی از این شرکت‌ها که وارد بورس شده و اطلاعات مالی‌شان به‌صورت شفاف روی سایت کدال قرار گرفته، گفت: این اطلاعات مالی نشان می‌دهد حداقل شرکتی مانند همراه اول نه‌تنها درآمدش کم نشده که سود خوبی هم به دست آورده و میزان سرمایه‌گذاری‌اش هم مثبت بوده است.
جهرمی در این زمینه تاکید کرد: «درست است که درآمد اپراتورها از محل صوت کاهش داشته؛ اما در مقابل درآمد آنها به خاطر دیتا افزایش داشته است. گزارش سالانه همراه اول که چندی پیش منتشر شد، حکایت از این داشت که مصرف روزانه دیتا در شبکه این اپراتور به ۱۹ پتابایت در روز رسیده؛ بنابراین این که پول سرمایه‌گذاری ندارند، حرف درستی نیست.»
او ادامه داد: «سرمایه اپراتوری مانند همراه اول طبق آماری که خودشان اعلام می‌کنند بیشتر شده؛ اما می‌بینیم این اپراتور پولی را که به دست آورده در زیرساخت شبکه سرمایه‌گذاری نکرده؛ بلکه این سرمایه را در جاهایی مانند موتور جست‌وجو یا روبیکا سرمایه‌گذاری کرده؛ در حالی که وظیفه اپراتور توسعه زیرساخت و ایجاد دسترسی است.»
جهرمی در همین زمینه به ایرانسل هم اشاره کرده و گفته که اگر این اپراتور در زمینه سرمایه‌گذاری به دلیل عدم تغییر تعرفه در سال‌های گذشته دچار مشکل شده، پس چگونه حالا این شرکت بزرگترین سرمایه‌گذار گروه شرکت‌های اسنپ است؟!
جهرمی با اعلام اینکه نقطه‌ضعف او هم در دوران وزارتش، توسعه پیدا نکردن اینترنت ثابت بوده توضیح داد: «همیشه گفته‌ام که من در توسعه اینترنت ثابت توفیق نداشتم؛ ولی منظورم این نبوده که نخواستم توسعه بدهم. اصلاً وضعیت اینترنت ثابت قابل قبول نیست و دلیلش فاجعه خصوصی‌سازی است. ام‌الفساد تمام این اشکالات، انحصار است.»
او ادامه داد: «با این روالی که الان شکل گرفته و هم‌سویی‌ای که در سهامداران دو اپراتور تلفن همراه به وجود آمده، ظرف سه سال آینده شکل انحصار ایجادشده توسط مخابرات را در موبایل هم خواهیم دید؛ یعنی شرایط شبکه ارتباطات موبایل ما اگر این فضای انحصار را نشکند، با چالش‌های بزرگی مواجه و روزبه‌روز وضعیت بدتر می‌شود.»
جهرمی مشکل توسعه پیدا نکردن اینترنت ثابت در کشور را بی‌ارتباط با تغییر تعرفه‌ها دانست و اعلام کرد که دلیل اصلی توسعه کند شبکه اینترنت ثابت، روند خصوصی‌سازی مخابرات بوده است. همچنین تاکید کرد عامل دیگری که روی کاهش کیفیت اینترنت کاربران تاثیر گذاشته، اجرای بیضابطه سیستم فیلترینگ است.
عقل هم خوب چیزیه. خصوصا برای یه به اصطلاح وزیر آن هم وزیر ارنباطات