پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
عصر تراکنش ۵۴ / صنعت پرداخت در ایران به‌عنوان یکی از صنایعی یاد می‌شود که بسیاری دیگر آن را برای توسعه محصول و ارائه خدمت یک اقیانوس قرمز می‌دانند. اقیانوسی که حتی برخی از ۱۲ شرکت پی‌اس‌پی دارای مجوز پی‌اس‌پی‌گری از سوی شاپرک نیز نتوانسته‌اند جایگاه قابل قبولی در حوزه‌های مختلف این صنعت پیدا کنند و بازی در این اقیانوس قرمز به حدی سخت و نفس‌گیر است که برخی رقبا بازی در یک یا چند حوزه را به دیگر رقبا واگذار کرده‌اند و صرفاً روی رقابت در یک یا حداکثر دو حوزه متمرکز هستند. با تمام این تفاسیر، حوزه پرداخت موبایلی و ارائه اپلیکیشن پرداخت را می‌توان از آن حوزه‌هایی دانست که پی‌اس‌پی‌ها به هیچ‌وجه بی‌خیال آن نشده‌اند و هر کدام هر چقدر هم کم، ولی سعی در گرفتن بخشی از این بازار برای خودشان دارند؛ بازاری که بسیاری آن را آینده می‌دانند. از همین رو سعی کردیم نگاهی کوتاه به اپلیکیشن ۱۲ شرکت پی‌اس‌پی کشور داشته باشیم.
آپ
اپلیکیشن آپ را که متعلق به شرکت آسان‌پرداخت پرشین است، می‌توان تا امروز بازیگر شماره یک این حوزه دانست. بازیگری که اپلیکیشن خود را پیش از سایر رقبا روانه بازار کرد و همین اتفاق باعث شد سهم بزرگی از بازار را در دست بگیرد. اما آپ اولین‌بودن خود از لحاظ سهم بازار را صرفاً مدیون اولین‌بودنش از لحاظ زمان ورود به بازار نیست، بلکه می‌توان آپ را یکی از بهترین اپ‌های این حوزه از لحاظ تجربه کاربری دانست؛ چراکه اپلیکیشن آپ در طول این سال‌ها همیشه یکی از راحت‌ترین و کاربرپسندترین تجربیات کاربری را به کاربران ارائه کرده است. اما برای آپ داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود، یکی دیگر از نقاط قوت آپ نسبت به رقبا، داشتن یکی از کامل‌ترین سبدهای محصولات و خدمات است که خود این تنوع نیز یکی دیگر از جذابیت‌های اپلیکیشن آپ برای کاربران بوده است. با تمام این وجود، اپلیکیشن آپ را می‌توان یکی از فعال‌ترین اپ‌های پرداختی در کمپین‌های تبلیغاتی و تشویقی در صداوسیما، مطبوعات و نمایشگاه‌ها دانست.
اپلیکیشن آپ در حال حاضر برای کاربران آیاواس از طریق نسخه وب و برای کاربران اندرویدی از طریق مایکت، کافه‌بازار و گوگل‌پلی در دسترس است. اپلیکیشن آپ تاکنون بیش از ۱۶ میلیون نصب فقط از طریق دو مارکت کافه‌بازار و مایکت داشته است. خرید شارژ، کارت‌به‌کارت، بسته اینترنت، دریافت موجودی، خرید بلیت هواپیما، قطار و اتوبوس، رزرو هتل، پرداخت قبوض، پرداخت عوارض و خلافی خودرو، ثبت چک صیادی، سجام و احراز هویت، سفارش غذا، تالی و ده‌ها خدمت دیگر از سرویس‌های آپ به کاربران هستند.
۷۲۴
هر چقدر در خصوص جایگاه اول اپلیکیشن آپ در بین ۱۲ شرکت پی‌اس‌پی حرفی نیست، اما در خصوص جایگاه دوم در بین این ۱۲ شرکت در حوزه اپلیکیشن، دیدگاه‌ها و صحبت‌های متفاوتی وجود دارد. در نتیجه شاید نتوان با آن قدرت و شفافیتی که در خصوص جایگاه اول آپ گفتیم، در خصوص جایگاه دوم نیز حرف بزنیم؛ چراکه رقبا به‌شدت برای کسب یا حفظ این جایگاه در رقابت هستند. با این حال، اپلیکیشن ۷۲۴ شرکت پرداخت الکترونیک سامان را، هم بر مبنای آمارها و هم بر مبنای تاریخی می‌توان جدی‌ترین رقیب آپ دانست که در حال حاضر نیز فقط روی دو پلتفرم مایکت و کافه‌بازار بیش از دو میلیون نصب داشته است.
اپلیکیشن ۷۲۴ ضمن اینکه از طریق نسخه وب در اختیار کاربران است، برای اندروید از طریق کافه‌بازار، مایکت، گوگل‌پلی، ایران‌اپس و چارخونه قابل نصب است و برای کاربران آیاواس نیز علاوه بر در دسترس بودن نسخه وب، از طریق سیب‌اپ و سیب ایرانی نیز در دسترس است. اپلیکیشن ۷۲۴ نیز همچون دیگر رقبای سرسختش از تجربه کاربری یکپارچه و کاربرپسندی بهره می‌برد و طراحی فعلی آن را می‌توان یکی از مینیمال‌ترین طرح‌ها در بین رقبا دانست. اما این همه ماجرا نیست؛ ۷۲۴ نیز سطح گسترده‌ای از خدمات متنوع را به کاربران ارائه می‌دهد، از جمله کارت‌به‌کارت، دریافت موجودی، خرید شارژ، خرید اینترنت، پرداخت قبوض، ثبت چک صیادی، خدمات بازار سرمایه همچون سجام و سهام عدالت، خدمات خودرو، خدمات سفر و گردشگری، اعتبارسنجی کاربران، خرید بیمه، فروش سیم‌کارت و ده‌ها خدمت دیگر.
ایوا
اپلیکیشن ایوا که متعلق به شرکت پرداخت الکترونیک سداد است نیز یکی از گزینه‌های جدی مدعی جایگاه دومی در بین پی‌اس‌پی‌هاست که فقط از طریق دو مارکت کافه‌بازار و مایکت بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار دانلود داشته است. ایوا بر خلاف دو رقیب قبلی، فعلاً نسخه وب ارائه نکرده، ولی برای کاربران اندرویدی از طریق مایکت، کافه‌بازار و گوگل‌پلی و برای کاربران آیاواس نیز به شکل مستقیم در دسترس است. هرچند ایوا در طول چند سال گذشته از لحاظ استراتژی حضور در بازار، رویکرد یکدستی را نداشته و دچار افت‌وخیزهایی بوده، ولی ارائه برخی سرویس‌های خاص برای اولین‌بار توسط این اپ، همچون نشان‌بانک، پرداخت عوارض خروج از کشور، خدمات گواهی امضا و افتتاح حساب بانک ملی و مواردی از این دست باعث شده این اپ نیز در بین رقبای جدی مدعی جایگاه دوم بایستد.
ایوا از لحاظ تجربه کاربری، فضای متفاوتی را نسبت به رقبا در پیش گرفته که در نوع خودش منحصر‌به‌فرد است. با این حال، ایوا نیز سعی کرده سبد گسترده‌ای از خدمات را در اختیار کاربرانش قرار دهد و علاوه بر موارد خاصی که اشاره شد، سرویس‌هایی همچون پرداخت قبض، کارت‌به‌کارت، خرید شارژ، موجودی کارت، خرید اینترنت، خرید بلیت مترو و اتوبوس درون‌شهری، ثبت چک صیادی، خرید بیمه، فروش سهام عدالت، خدمات گردشگری، خرید سیم‌کارت، خرید طرح ترافیک و پرداخت خلافی و ده‌ها سرویس دیگر در سبد محصولات ایوا به کاربران به چشم می‌خورد.
تاپ
اپلیکیشن تاپ را که به‌نوعی متعلق به شرکت تجارت الکترونیک پارسیان است، می‌توان دیگر رقیب جدی مدعی جایگاه دوم در بین پی‌اس‌پی‌ها دانست که فقط از طریق دو مارکت کافه‌بازار و مایکت بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار دانلود داشته است. اپلیکیشن تاپ هرچند الان از لحاظ کمپین‌های تبلیغاتی کمی عقب‌نشینی کرده، ولی زمانی در بین رقبا سنگین‌ترین کمپین‌های تبلیغاتی را از مسیرهای مختلف دنبال می‌کرد. تاپ هم علاوه بر نسخه اندروید و آیاواس، نسخه وب نیز ارائه کرده تا کاربران بتوانند از طرق مختلف از این اپ استفاده کنند. اپلیکیشن تاپ برای کاربران اندروید از طریق مایکت، کافه‌بازار، گوگل‌پلی و چارخونه در دسترس است و برای کاربران آیاواس علاوه بر نسخه وب، از طریق دانلود مستقیم نیز در دسترس است.
از لحاظ تجربه کاربری تاپ بر خلاف اغلب رقبا که اسکرول افقی می‌خورند، تاپ روی اسکرول عمومی تمرکز داشته و همین امر به‌نوعی به تجربه کاربری متمایز تاپ تبدیل شده است. این اپ نیز تقریباً عمده خدمات و سرویس‌هایی را که سایر رقبا ارائه می‌دهند، عرضه می‌کند، از جمله خدمات خودرو که خود شامل پنج زیرسرویس عوارض آزادراهی، بیمه بدنه تک‌سفره آزادراهی، جریمه و خلافی خودرو، طرح ترافیک و پارک حاشیه‌ای می‌شود. علاوه بر این، سرویس کارت‌به‌کارت، بسته اینترنت، شارژ، دریافت موجودی، پرداخت قبض، خرید بلیت اتوبوس، هواپیما و قطار، هتلینگ و تور، بلیت اماکن گردشگری، بازارچه صنایع دستی، سامانه چک صیاد، سامانه سجام، کارت هدیه، بیمه، بازار سرمایه و چندین سرویس دیگر نیز از سرویس‌های متنوعی هستند که توسط تاپ به کاربران ارائه می‌شود.
سکه
اپلیکیشن سکه را که متعلق به شرکت به‌پرداخت ملت است، در بین رقبایی که تا اینجا معرفی شدند، می‌توان رقیب تازه‌واردتری دانست؛ چراکه از لحاظ زمان ورود به بازار نسبت به رقبای پیشین خود، مؤخرتر محسوب می‌شود، ولی با این حال توانسته جایگاه قابل قبولی نسبت به این ورود دیرهنگام کسب کند، به‌طوری که فقط از طریق دو مارکت کافه‌بازار و مایکت تاکنون بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار دانلود داشته است. سکه نیز همچون دیگر رقیب خود تاپ، اسکرول عمودی می‌خورد و از لحاظ تجربه کاربری، رابط کاربری ساده و تقریباً مینیمالی دارد که باعث می‌شود کاربر به‌سادگی با آن ارتباط بگیرد. سکه تاکنون نسخه وب ارائه نکرده، ولی برای کاربران آیاواس سعی کرده دسترسی فراگیری را در اغلب مارکت‌ها ایجاد کند، به طوری که از طریق سیب‌بانک، سیب‌بازار، اناردونی، سیبچه، سیب‌اپ و آی‌اپس برای این دسته از کاربران در دسترس است و برای کاربران اندروید نیز از طریق مایکت، کافه‌بازار و گوگل‌پلی در دسترس است.
سکه نیز همچون دیگر رقبای خود در سایر پی‌اس‌پی‌ها سعی کرده سبد خدمات متنوع و گسترده‌ای را برای کاربران فراهم کند که البته با ترکیب برخی از این خدمات با خدمات حضوری دستگاه‌های کارت‌خوان به‌پرداخت ملت، سعی در ارائه خدمات متمایز برای مشتریان و دارندگان دستگاه‌های کارت‌خوان به‌پرداخت ملت نیز داشته است. پرداخت قبوض، کارت‌به‌کارت، نماپرداخت، خدمات خودرو، خرید شارژ و اینترنت، دریافت موجودی، پرداخت اقساط بانک ملت، پرداخت حق بیمه تأمین اجتماعی، نیکوکاری، خدمات سفر، پرداخت تاکسی، ثبت چک صیادی، خدمات بیمه‌ای، رتبه‌بندی اعتباری، خدمات بورسی، خدمات پستی، تأییدیه تحصیلی، احراز هویت آنلاین و ده‌ها سرویس دیگر در سبد محصولات سکه موجود است.
پی‌پاد
پی‌پاد که از آن به‌عنوان اپلیکیشن بانک پاسارگاد نیز یاد می‌شود، اپلیکیشن شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد است. در بین رقبایی که تا اینجا به آنها پرداخته‌ایم، پی‌پاد را می‌توان کم‌تبلیغات‌ترین اپلیکیشن تا اینجای فهرست دانست که بر خلاف رقبای سرسخت خود، کمپین‌های سنگین تبلیغاتی نداشته، ولی با این حال توانسته فقط در دو مارکت کافه‌بازار و مایکت بیش از ۷۰۰ هزار دانلود داشته باشد که در نوع خودش می‌توان آن را تجربه مثبتی نسبت به سایر رقبا در جذب کاربر دانست.
پی‌پاد نیز همچون رقبای خود سعی کرده سبد متنوعی از خدمات را به کاربران ارائه دهد، ولی دو سرویسی که خاص پی‌پاد به نظر می‌رسند یکی میادین تره‌بار و دیگری تلویزیون پی‌پاد است. سایر خدمات پی‌پاد شامل کارت‌به‌کارت، بیمه، تاکسی، پرداخت قبوض، بسته اینترنت، شارژ، کارت شهروندی، عوارض آزادراهی، قطار شهری، پارک حاشیه‌ای، طرح ترافیک، نیکوکاری، سیم‌کارت ایرانسل، سهام عدالت و چند سرویس دیگر است. پرداخت با کیوآکد و کیف پول نیز از دیگر سرویس‌های پی‌پاد هستند. پی‌پاد از لحاظ تجربه کاربری نیز رابط کاربری ساده و قابل قبولی دارد و نمی‌توان نسبت به رقبا ایرادی به آن گرفت. پی‌پاد علاوه بر ارائه نسخه آیاواس از طریق وب‌سایتش، نسخه وب را نیز برای حل مشکل کاربران آیاواس ارائه داده و برای کاربران اندروید نیز از طریق مایکت، کافه‌بازار، گوگل‌پلی و چارخونه قابل دانلود است.
پات‌لایف
شرکت کارت اعتباری ایران‌کیش نیز نسبت به رقبای قدیم‌تر خود ورود مؤخرتری به بازار اپلیکیشن‌های موبایلی داشته و به نظر می‌رسد این تأخیر در ورود را سعی کرده با رویکرد متفاوتی که داشته، پوشش دهد که این رویکرد در نام اپلیکیشن پات‌لایف نیز به چشم می‌خورد. پات‌لایف به نظر می‌رسد به جای تمرکز روی ارائه یک اپلیکیشن پرداختی، روی یک سوپراپ با رویکرد پوشش تمام جوانب و نیازهای روزمره زندگی کاربران تمرکز کرده که در نوع خودش رویکرد متمایزی نسبت به رقبا محسوب می‌شود.
احتمالاً همین رویکرد باعث شده با باز کردن اپلیکیشن پات‌لایف، اولین گزینه‌هایی که به چشم می‌آیند، خرید شارژ و کارت‌به‌کارت و پرداخت قبوض نباشند، بلکه گزینه‌هایی همچون گردشگری، سلامت، خدمات، سرگرمی، خدمات بانکی، بیمه و گزینه پات به چشم بخورند. پات‌لایف به‌نوعی آن خدمات مرسوم اپ‌های پرداخت را در داخل زیرمنوی پات ارائه داده و خود را فراتر از یک اپ پرداختی دانسته، ولی ظاهراً در نهایت نتوانسته تکلیفش را با این رویکرد خودش روشن کند؛ چراکه همان گزینه‌های پرداختی زیرمنوی پات را دوباره تحت عنوان دسترسی سریع در اپ اضافه کرده است.
هر چند ایده پات‌لایف به‌عنوان یک اپلیکیشن جامع، جذاب به نظر می‌رسد، اما گویا در اجرا آن‌طور که از ایران‌کیش انتظار می‌رود، نتوانسته تجربه کاربری یکپارچه و روانی را به کاربر ارائه دهد و از لحاظ انتخاب رنگ‌ها یا حتی رژیم فونتی، نسبت به رقبای خود در جایگاه ضعیف‌تری می‌ایستد. شاید همین ضعف در تجربه کاربری نسبت به رقبا باشد که باعث شده پات‌لایف تاکنون در دو مارکت کافه‌بازار و مایکت حدوداً ۶۰ هزار نصب داشته باشد که در مقایسه با رقبا، عدد قابل قبولی نیست. پات برای کاربران اندروید از طریق مایکت، کافه‌بازار و گوگل‌پلی قابل دسترس است و برای کاربران آیاواس نیز امکان دانلود مستقیم از وب‌سایت پات‌لایف وجود دارد.
پاس
اپلیکیشن پرداخت موبایلی پاس که متعلق به شرکت پرداخت الکترونیک سپهر است، از همان ابتدا تکلیفش با کاربر مشخص است و چهار خدمت اصلی‌ای که به کاربر نمایش می‌دهد، عبارت‌اند از: خرید شارژ، پرداخت قبض، کارت‌به‌کارت و بسته اینترنت. پرداخت الکترونیک سپهر ظاهراً نه‌تنها صادقانه ورود دیرهنگام خود به ارائه اپلیکیشن پرداخت موبایلی را قبول کرده، بلکه سعی نکرده با پیچ‌وتاب دادن خدماتش تمایز بی‌فایده برای خودش بخرد. اپلیکیشن پاس نسبت به رقبای بالاتر این فهرست از سبد محصولات کوچک‌تری برخوردار است، ولی به‌درستی اصلی‌ترین خواسته‌های یک کاربر از چنین اپلیکیشنی را، آن هم با یک تجربه کاربری قابل قبول پوشش داده است.
پرداخت با کیوآر، کیف پول، اعتبارسنجی، نیکوکاری، بیمه، سجام، سهام عدالت و خدمات پذیرندگان از خدمات پاس به کاربران هستند، اما داستان پاس به اینجا ختم نمی‌شود و گزینه‌ای که آن گوشه خیلی بی‌سروصدا جا خوش کرده، گزینه شمس است. شمس یا همان شعبه مجازی سپهر نکته خاص پاس است که در صورت استقبال از آن، شاهد رشد انفجاری کاربران این اپلیکیشن خواهیم بود. شعبه مجازی سپهر، در حال حاضر خدماتی همچون تسهیلات و تعهدات، افتتاح حساب، دریافت دسته‌چک، رفع سوء اثر چک، خدمات بانکداری و دریافت صورت‌حساب را به مشتریان بانک صادرات ارائه می‌دهد که با توجه به جامعه بزرگ مشتریان بانک صادرات، می‌تواند یک نقطه قوت بزرگ برای پاس باشد. پاس تاکنون روی دو مارکت کافه‌بازار و مایکت حدود ۱۵ هزار نصب داشته و علاوه بر این مارکت از طریق گوگل‌پلی نیز قابل دانلود است و برای کاربران آیاواس نیز از طریق سیبچه، سیب ایرانی، سیب‌اپ و اناردونی قابل نصب است.
سان
پرداخت نوین نیز در سال‌های گذشته حضور پررنگی به شکل مستقیم در حوزه اپلیکیشن‌های موبایلی نداشته است؛ هرچند نامش در گذشته با هف‌هشتاد در حوزه پرداخت‌های موبایلی گره خورده بود و سهم مهمی را در تراکنش‌های موبایلی داشت. حالا بعد از جدایی تراکنش‌های هف‌هشتاد از پرداخت نوین، این شرکت حضورش در حوزه پرداخت‌های موبایلی را خیلی بی‌سروصدا، ولی این بار با تکیه بر توان خودش از سر گرفته است. آخرین تلاش پرداخت نوین در این حوزه «سان» نام دارد که در مارکت‌های دانلود اپلیکیشن از آن به‌عنوان سوپراپلیکیشن نوین نیز یاد شده که البته به نظر می‌رسد هنوز برای رسیدن به یک سوپراپلیکیشن راه طولانی در پیش دارد.
خرید انواع شارژ به‌صورت مستقیم، پرداخت انواع قبوض، انتقال وجه کارت‌به‌کارت، مانده‌گیری، کیف پول، خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری، صدور آنلاین بیمه‌نامه، ارائه خدمات متنوع پشتیبانی به کلیه پذیرندگان شرکت پرداخت نوین و چند سرویس دیگر، سبد محصولات سان را تشکیل می‌دهند و با توجه به اینکه سان به‌تازگی وارد بازار شده، باید منتظر گسترش سبد محصولاتش باشیم. ولی یکی از محصولات متمایزی که قرار است به‌زودی به سان اضافه شود، پستچی است؛ سرویس حمل و ارسال بسته پستی آنلاین و خدمات پست سریع داخلی و بین‌المللی. می‌توان گفت که سان تجربه کاربری اولیه خوشایندی را برای کاربران رقم زده و برای کاربران اندروید روی مایکت و کافه‌بازار و برای کاربران آیاواس از طریق نسخه وب در دسترس است. در همین مدت کوتاه که سان هنوز فعالیت تبلیغاتی خود را شروع نکرده، روی مایکت و کافه‌بازار بیش از شش هزار نصب داشته است.
دکا، بیت و آواپی
تا اینجا نگاهی داشتیم به اپلیکیشن پرداختی ۹ شرکت پی‌اس‌پی دارای مجوز از شاپرک. در ادامه مسیر سه شرکت پی‌اس‌پی هنوز در فهرست هستند که بنا بر شنیده‌ها و شواهد هر سه آنها نیز به‌زودی از اپلیکیشن‌های پرداختی خود رونمایی خواهند کرد، ولی با توجه به اینکه هنوز برای عموم در دسترس نیستند، در نتیجه در این مطلب امکان اظهارنظر درباره آنها را نداشتیم. شرکت فن‌آوا کارت با اپلیکیشن آواپی، شرکت پرداخت الکترونیک دماوند با اپلیکیشن دکا و شرکت سایان‌کارت که از این پس با نام شرکت فراپردازان آروند امید فعالیت می‌کند، با اپلیکیشن بیت در آینده نه‌چندان دور وارد رقابت در این اقیانوس قرمز خواهند شد و به نظر می‌رسد رقابت در پرداخت موبایلی بین شرکت‌های پی‌اس‌پی بیش از پیش سخت و طاقت‌فرسا خواهد شد.
در پایان لازم می‌دانیم اشاره کنیم اپلیکیشن‌های مطرح دیگری همچون همراه‌کارت، جیرینگ، دیجی‌پی، فام، اسنپ‌پی و… نیز هستند که بازیگران مهمی در صنعت پرداخت به‌شمار می‌آیند، ولی با توجه به اینکه در این گزارش صرفاً به شرکت‌های پی‌اس‌پی دارای مجوز شاپرک پرداختیم، در این فهرست حضور نداشتند و در گزارش دیگری در آینده سایر بازیگران جدی این حوزه را بررسی خواهیم کرد. همچنین تعداد نصب و دانلودی که در این مطلب به آن اشاره شد، صرفاً میزان دانلود از طریق مایکت و کافه‌بازار بود که برای تمام اپلیکیشن‌ها شاخص یکسانی بود و این تعداد نصب به معنای تعداد کل نصب هیچ‌یک از این اپلیکیشن‌ها نیست.