پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
درحالی‌که طرح ساماندهی فضای مجازی این هفته در مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی بررسی خواهد شد، افراد مختلف از فضای اقتصاد دیجیتال گرفته تا اساتید دانشگاه و نمایندگان مجلس، به بیان نظرات خود در مورد این طرح پرداخته‌اند. در این میان برخی نگران و برخی دیگر امیدوار هستند که در ادامه بخشی از این دیدگاه‌ها را می‌خوانید.
ضرورت حفظ اطلاعات خصوصی و محرمانه
حسین نوش‌آبادی، نماینده مردم ورامین، پیشوا و قرچک در مجلس شورای اسلامی از موافقان کلیت این طرح است. او در مصاحبه با ایرنا گفته است: «یکی از مسائل مهم در حوزه فضای مجازی، ساماندهی پیام‌رسان‌ها، تلاش برای نظم‌دهی به تنظیم مقررات در فضای مجازی، حمایت از خدمات و کسب‌وکارهای داخلی، ایجاد انگیزه صیانت از حقوق کاربران و حریم شخصی آنها و نیز تلاش برای پیشگیری از بروز تخلفات و برخی کوتاهی‌ها در حفاظت از اطلاعات خصوصی یا محرمانه به‌عنوان یک ضرورت جدی است.»
عضو ناظر مجلس در کمیسیون عالی امنیت فضای مجازی بیان می‌کند: «اینکه بر اساس این طرح همه سرویس‌های مهم از پیام‌رسان گرفته تا جویش گر و میزبانی داده‌ها اعم از داخلی و خارجی، باید مجوز فعالیت را در ایران دریافت کرده و متعهد به رعایت تکالیف و الزامات قانونی شوند، اقدامی درست و منطقی است.»
نوش‌آبادی این طرح را دارای «اشکالات متعددی» می‌داند که به بررسی دقیق و کارشناسانه احتیاج دارد که به گفته او، نمایندگان مجلس در حال پیگیری آن هستند. او درزمینه اجرای این طرح می‌گوید: «اجرای چنین اقدام مهمی، به دوراندیشی و واقع‌بینی بیشتری نیاز دارد و در صورت بی‌توجهی و کم‌دقتی، این طرح نیز به سرنوشت ده‌ها طرح دیگر دچار می‌شود.»
این نماینده مجلس با انتقاد نسبت به بررسی غیرعلنی این طرح بیان می‌کند: «اینکه چنین موضوع مهم و تأثیرگذاری فقط در جمع معدود اعضای یک کمیسیون و دور از چشم مردم، رسانه‌ها و نهادهای مدنی موردبررسی قرار گرفته، سؤالی است که باید در روزهای آینده با بررسی‌های تخصصی و جامع، شفاف‌سازی شده و به اطلاع مردم رسد.»
امید به همکاری شرکت‌های خارجی
سید عباس مرادی مدیرکل نظارت و ارزیابی فناوری مرکز ملی فضای مجازی و از طراحان طرح ساماندهی فضای مجازی، امروز در مصاحبه با خبرگزاری مهر به پاسخگویی به برخی از انتقادات مربوط به طرح پرداخته است.
مرادی با اشاره به تجربه مذاکره با تلگرام بیان می‌کند: «این فرضیه غلط است که «هیچ شرکت خارجی حاضر به همکاری با ایران نیست و درنتیجه دیگر هیچ‌کدام از خدمات خارجی را نخواهیم داشت» ؛ بلکه تجربه تلگرام نشان می‌دهد که ما می‌توانیم با شرکت‌های خارجی مذاکره کرده و نه‌تنها CDNهای آنها را به داخل کشور منتقل کنیم بلکه می‌توانیم آنها را متقاعد کنیم که قوانین کشور ما را بپذیرند.»
مدیرکل نظارت و ارزیابی فناوری مرکز ملی فضای مجازی در مورد امکان کسب درآمد از VPN با طرح جدید می‌گوید: «در این طرح استفاده از VPN نه‌فقط جرم نیست بلکه اگر حق‌وحقوق کاربران رعایت شود، تولیدکننده VPN می‌تواند از این محل کسب درآمد کند. درنهایت اینکه قرار نیست کسب‌و‌کاری تعطیل و یا شبکه اجتماعی و خدمتی فیلتر شود. بلکه قرار است حق‌وحقوق کاربران در فضای مجازی به رسمیت شناخته شود.»
پیش‌بینی رونق بیش‌ازپیش فیلترشکن‌ها
محمد سلطانی‌فر پژوهشگر و استاد علوم ارتباطات اجتماعی نگاه خوش‌بینانه‌ای به طرح ندارد و در مصاحبه با ایرنا می‌گوید: «مردم ما این تجربه را دارند که هر وقت راجع به قوانینی مثل طرح صیانت از فضای مجازی و حمایت از کاربران و طرح‌هایی این‌چنینی با اسامی پرطمطراق بحث می‌شود، هدف طراحان چیزی جز محدود و فیلتر کردن دسترسی به فضای مجازی نیست.»
سلطانی‌فر در مورد نتیجه اقدام برای محدود کردن اینترنت بیان می‌کند: «بیست‌وچند سال از عمر فضای مجازی در کشور ما می‌گذرد، در این سال‌ها هر طرحی مبنی بر محدود کردن فضای مجازی راه به جایی نبرده است. در صورت تصویب طرح مجلس مهم‌ترین اتفاقی که می‌افتد این است که بازار فیلترشکن رونق می‌گیرد.»
این استاد علوم ارتباطات اجتماعی در مورد احتمال پایین همکاری شرکت‌های خارجی می‌گوید: «درباره شبکه‌های اجتماعی مثل تلگرام، واتساپ و یوتیوب باید توجه کرد ما تنها مرجع استفاده‌کننده از آن در دنیا نیستیم. با حذف زبان فارسی این شبکه‌ها دچار خلل و تعطیلی و نابودی نمی‌شوند. ما فکر می‌کنیم دنیا فقط محصولاتش را برای ما طراحی می‌کند تا ما دچار گناه بشویم و با اطلاعات غلط آنها فریب بخوریم. دنیا به‌هیچ‌عنوان منتظر پیوستن و یا نپیوستن ما به شبکه‌های اجتماعی نیست و بدون ما هم کارش را دنبال می‌کند. اگر یوزرهای این شبکه‌ها را نگاه کنیم ما ایرانی‌ها درصد بسیار پایینی از این یوزرها (کاربران) را تشکیل دادیم.»
سلطانی‌فر در مورد موانع مالی ایجاد سرویس‌های کاربردی داخلی بیان می‌کند: «ما می‌خواهیم یک چیزی به اسم پیام‌رسان ملی درست کنیم که فقط مختص به خودمان باشد. ضمن اینکه ساخت یک پیام‌رسان تأثیرگذار صدها میلیارد دلار هزینه دارد.»
مشکلات قانونی فعالیت شرکت‌های آمریکایی در ایران
محمدجعفر نعناکار حقوقدان، وکیل پایه یک دادگستری و عضو هیئت‌مدیره فناپ‌تک در مصاحبه با ایسنا از تلاش برای ساماندهی فضای سایبری و قاعده‌مند شدن آن، ابراز خرسندی می‌کند، اما منتقد برخی از مفاد این طرح است.
نعناکار در مورد مشکلات این طرح می‌گوید: «نقدهایی هم ازلحاظ فنی و هم ازلحاظ حقوقی به این طرح وارد است. این طرح چند بار هم ویرایش شده و در هر نسخه سعی کردند اشکالاتش را مرتفع کنند، اما درنهایت ازلحاظ حقوقی بیش از ۱۰ مورد دارد که باید تعیین تکلیف و ابهام‌زدایی شود و تکلیف بخش‌های مبهم آن روشن شود.»
این حقوقدان با انتقاد نسبت به ایجاد یک نهاد جدید و بزرگ‌تر شدن حاکمیت، در مورد ضوابط قیمت‌گذاری آن می‌گوید: «این ضوابط شورای رقابت، بازار آزاد و خرده‌فروشی و فعالیت استارت‌آپی را به هم می‌ریزد. نظام قیمت‌گذاری در این قانون با بازار آزاد منافات دارد و خودش باعث می‌شود خیلی از کسب‌وکارها از بین بروند. یکی دیگر از مسائل این طرح، فعالیت در فضای مجازی را به‌مثابه احوال شخصی در نظر گرفته و اینکه یعنی هر جای دنیا که بروید، چون تبعه ایران محسوب می‌شوید باید قوانینی که مصوب شده را اجرا کنید، فارغ از اینکه در ایران هستید یا خارج. این هم در نوع خودش مسئله مهمی است.»
نعناکار با توجه به مشکلات قانونی فعالیت شرکت‌های آمریکایی در ایران می‌گوید: «این کمپانی‌ها مولتی‌نشنال یا چندملیتی هستند و اصولاً با کشوری مانند ایران بااین‌همه تحریم‌های مالی و حقوق بشری، همکاری نمی‌کنند که بخواهند دفتر نمایندگی بزنند. نکته دیگر اینکه آنها طبق قوانین خودمان هم نمی‌توانند اینجا نمایندگی داشته باشند. مصوبه‌ای در مجلس شورای اسلامی، اجازه فعالیت به شرکت‌های آمریکایی را در ایران نمی‌دهد. وقتی چنین قانونی داریم آنها چطور می‌خواهند در ایران دفتر بزنند؟»
او در مورد عدم امکان جایگزین شدن خدمات کاربردی داخلی بیان می‌کند: «از آن‌طرف اینکه آیا ایران زیرساختش را دارد که امکانات لازم را فراهم کند هم جای بحث دارد، چون ما هیچ تجربه موفقی نداریم. الآن پنج پیام‌رسان داریم که تقریباً کار نمی‌کنند. موتور جست‌وجوی یوز را داشتیم که تعطیل شد، SSLهایمان کار نمی‌کند. بنابراین ممکن است ماده قانونی برای جایگزینی خدمات خارجی نوشته شود، اما بعید است قابلیت اجرا داشته باشد.»
عضو هیئت‌مدیره فناپ‌تک با هشدار نسبت به نتایج اجتماعی VPNهای طبقه‌بندی‌شده، می‌گوید: «الآن یک اینترنت داریم که همه ما از آن استفاده می‌کنیم و بخشی از آن هم فیلتر است و از VPN استفاده می‌شود. طبق این طرح بعد از فیلترینگ و فیلتر کردن خود VPNها و در اختیار قرار دادن VPNهای طبقه‌بندی‌شده، کشور را به‌شدت دچار طبقات خواهند کرد که این هم دردسر جدید خواهد بود.»
