شفافیت در کما / کمیسیون تلفیق مجلس چه اعدادی را خودسرانه در بودجه تغییر داد؟

اقدام کمیسیون تلفیق در تغییر جداول بودجه بدون اطلاع دولت و حتی نمایندگان مجلس، مغایر با اصل شفافیت و بر ضد سیاست اصلاح ساختار بودجه است. در صورتی که به این امر رسیدگی نشود، احتمال تبدیل بدعت انجام شده به رویه‌ بودجه‌نویسی در آینده دور از ذهن نیست و این امر می‌تواند بی اعتمادی قابل توجهی را نتنها در میان دو قوه مهم کشور بلکه بین مردم و مسئولان ایجاد کند.

به گزارش ایرنا، در جریان بررسی لایحه بودجه در کمیسیون تلفیق یکی از اقدام‌های این کیسیون بازگرداندن محتوای جدول شماره ۱۷ بود که به افزایش بودجه برخی نهادها و دستگاه‌های خاص مربوط بود.

این نهادها که فعالیت‌های آنها موازی با نهادهای دولتی همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و غیره بود، ردیف بودجه‌ مجزا می‌گرفتند.

در آن زمان محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه، در یکی از جلسات ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، با اشاره به موضوع مذکور گفت:‌ «در اثر تغییرات اعمال شده توسط کمیسیون تلفیق، بودجه برخی مراکز و نهادها در ذیل جدول ۱۷ از محل منابع حاصله از افزایش نرخ ارز کالاهای اساسی، افزایش قابل توجهی یافته است.»

اکنون اعضای کمیسیون یاد شده در اقدامی بی‌نظیر و نامتعارف پس از تصویب لایحه بودجه در مجلس و قبل از ابلاغ به دولت در جداول بودجه ۱۴۰۰ تغییراتی داده اند. این تغییرات شامل حذف یا کاهش بودجه در برخی ردیف‌ها و افزایش یا تخصیص بودجه به گروه‌ها و نهادهای مختلف است.

طبق گزارش‌های موجود در جداول ابلاغ شده به دولت تغییرات زیادی داده شده است. جزییات این تغییرات هنوز به‌طور کامل در دسترس نیست، اما در جدول زیر بودجه برخی نهادها و مقداری که کمیسیون تلفیق اضافه کرده آمده است:

ردیف	ارگان و نهاد مورد نظر	مصوبه مجلس	ابلاغ شده به دولت	مقدار تغییر کمیسیون
1	بودجه مجلس	۶۳۲	۹۹۱	۳۵۹ +
2	مرکز پژوهش‌های مجلس	121	151	30 +
3	دیوان محاسبات	817	867	50+
4	تقویت بنیه دفاعی انتظامی	866	3016	2150+
5	ارتقای بهداشت و سلامت نیروی انتظامی	0	40	40+
6	کمک به مسکن نیروی انتظامی	0	300	300+
7	شورای ایرانیان خارج از کشور	0	50	50+
8	طرح تحول قوه قضائیه	0	400	400+
9	صندوق ذخیره بسیجیان	0	30	30+
10	حلقه های میانی سازمان تبلیغات اسلامی	0	80	80+
11	بخش سایبری سازمان تبلیغات اسلامی	0	200	200+
12	دفتر طب سنتی در وزارت بهداشت	0	50	50+
13	شورای قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی	0	2	2+
14	فعالان فضای مجازی صدا و سیما	0	1500	1500+
15	دانشگاه امام حسین(۵)	250	611	361+
16	سازمان بسیج	2121	4167	2046+
17	شورای عالی حوزه علمیه	651	753	102+
18	دانشگاه اهل بیت	17.8	23	5.2+
19	جامعه المصطفی العالمیه	465	485	20+
20	شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه	35.3	85.3	50

بدون شک تغییرات اعمال شده بیش از این بوده و گفته می‌شود که کمیسیون تلفیق، بودجه برخی نهادهای دولتی را به‌طور کلی حذف کرده است. برای مثال اعتبار ۵۰ میلیارد تومانی سازمان برنامه و بودجه برای اصلاح ساختار بودجه نیز توسط مجلس خط خورده است.

نکته حائز اهمیت این است که فارغ از اینکه تغییرات و حذف و اضافه‌ها چقدر بوده، این کار کمیسیون تلفیق دست کم بر ضد اصلاح ساختار بودجه است. ساختارهای بودجه بر مبنای دو عنصر، شفافیت، درآمد و هزینه شکل‌ می‌گیرد. بنابراین، برای موفقیت در اصلاح ساختار بودجه باید پیش از هر چیز روشن شود که منبع درآمد از کجا می‌آید و در کجا مصرف می‌شود؟ وقتی دولت و مجلس بر سر مقداری مشخص از درآمد یا هزینه به توافق رسیده‌اند یعنی بر اساس اصل شفافیت عمل کرده‌اند. کاری که کمیسیون تلفیق انجام داده مغایر با اصل شفافیت است.  

ساختار بودجه در ایران به گونه‌ای است که به راحتی هزینه‌ساز بوده و منابع واقعی را از منابع غیر واقعی و تورمی تفکیک نمی‌کند. یکی از تلاش‌های دولت کنونی اصلاح واقعی ساختار بودجه و عملیاتی کردن آن بوده و در سال‌های اخیر اقدامات خوبی از جمله حذف جدول ۱۷ انجام داده است.

پیش‌تر این گونه بود که هر دستگاهی بودجه سال جاری خود را معیار قرار داده و سپس بدون انجام هرگونه ارزیابی و تنها با در نظر گرفتن نرخ تورم کشور و سایر متغیرهای احتمالی مؤثر در افزایش هزینه‌ها، درصدی را به درآمدها و هزینه‌های سال جاری اضافه می‌کردند و به عنوان پیش‌بینی بودجه سال آینده خود به دولت ارائه می‌دادند.

در این حالت، استمرار حیات دستگاه مطرح است، نه ضرورت‌های واقعی جامعه. بر این اساس بررسی موضوعاتی از قبیل هدف یا اهداف و فلسفه وجودی و توجیهات قانونی ناظر بر تهیه بودجه عملیاتی برای دستگاه‌های دولتی مورد توجه و بازنگری قرار نمی‌گیرد.

دولت شرط اصلی عملیاتی شدن بودجه را ایجاد انضباط بودجه‌ای دانسته و بدین منظور تلاش داشته است تا از یک طرف دستگاه‌های اجرایی دارای وظایف و برنامه‌های هم‌سو حذف یا ادغام شوند. از طرف دیگر، هر دستگاهی بر اساس میزان عملکردش بودجه دریافت کند، نه بر اساس خواسته این یا آن فرد و نهاد خاص.