پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بازی، شادی، بورس! / رابین‌هود؛ کارگزاری با کارمزد صفر که معامله سهام را به یک سرگرمی تبدیل کرد
اپ رابین‌هود برای گوشی‌های هوشمند به شکلی طراحی شده که برای جوانان جذاب باشد؛ رابطی کاربری مشابه بازی‌های رایانه‌ای همراه که کاربر را برای معامله بیشتر تشویق می‌کند و لذت خریدوفروش سهام را با لذت بازی‌های رایانه‌ای ترکیب می‌کند. کاربران در این اپ می‌توانند سهام مربوط به پنج هزار موسسه را خریدوفروش کنند
ماهنامه عصر تراکنش شماره ۳۷ / نام رابين‌هود برای بسیاری یادآور قهرمان افسانه‌ای فیلم‌ها و داستان‌های فولکلور بریتانیایی است که از ثروتمندان می‌دزدید تا به فقیران کمک کند، اما برای بسیاری از شهروندان آمریکایی این نام با نرم‌افزاری گره خورده که به آنها اجازه می‌دهد بدون نیاز به پرداخت حق‌الزحمه و کارمزد اضافه، به خریدوفروش سهام در بازار بورس بپردازند.
رابین‌هود افسانه‌ای امروز با شعار «دسترسی بازارهای مالی برای همه و نه فقط برای ثروتمندان» به رابین‌هود دیجیتال تبدیل شده که در جیب کاربران گوشی‌های هوشمند، سبد سهام آنها را مدیریت می‌کند، اما این روزها، هفت سال بعد از تأسیس رابین‌هود، جنجال خودکشی یکی از کاربران جوان این سرویس به‌دلیل تصور اشتباه از میزان بدهی خود در بازار سهام، باعث شده تا عملکرد این اپ معامله سهام به‌شدت زیر ذره‌بین قرار گیرد. بسیاری از منتقدان رابین‌هود را متهم می‌کنند که به جای آنکه خریدوفروش سهام را در قالب یک تصمیم اقتصادی جدی برابر کاربرانش قرار دهد، معامله را به یک بازی سرگرم‌کننده تبدیل کرده است.
ریشه‌های رابین‌هود
«رابین‌هود» را «ولادیمیر تنف» و «بایجو بهات» بنیان نهادند. آنها پیش از بنیان‌گذاری این سرویس، در مقام طراح و برنامه‌نویس برای شرکت‌های مستقر در نیویورک بسترهای «معامله پربسامد سهام» ایجاد کرده بودند. تجربه ایجاد زیرساخت‌های نرم‌افزاری برای معامله آنی و سریع سهام در بازار بورس نیویورک، به آنها آموخت که چگونه می‌توانند خدماتی همگانی ایجاد کنند تا کاربران بتوانند از طریق آن، بدون نیاز به واسطه و پرداخت هزینه‌های سربار کارگزاری‌ها معامله سهام انجام دهند.
به گفته ولادیمیر تنف، بنیان‌گذار این نرم‌افزار: «هزینه هر معامله برای یک کارگزار کمتر از یک سنت است، اما از مشتری ۵ تا ۱۰ دلار برای هر معامله دریافت می‌کنند، به اضافه اینکه او را وادار می‌کنند که حساب کاربری با پس‌انداز ۵۰۰ تا ۵۰۰۰ دلار نزد آنها باز کند.»
رابین‌هود نخستین بار در نمایشگاه «لس‌آنجلس هکس» رونمایی شد و از ماه مارس ۲۰۱۵ در دسترس عموم قرار گرفت. در پنج سالی که از زمان رونمایی این اپ می‌گذرد، رابین‌هود با فرازوفرودهای متعددی مواجه شده است. هرچند ایده معامله بدون واسطه سهام برای افراد عادی بعد از رابین‌هود توسط بسیاری از ارائه‌دهندگان خدمات دیگر هم کپی‌برداری شد، اما رابین‌هود همچنان جایگاه خود را به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین ارائه‌دهندگان خدمات معامله سهام آنلاین، بدون نیاز به واسطه حفظ کرده است.
بر اساس آمار منتشرشده از سوی رابین‌هود، عمده کاربران این خدمات افراد جوان هستند و میانگین سنی کاربران این نرم‌افزار ۲۶ سال است. نیمی از کاربران رابین‌هود به‌صورت روزانه آن را روی گوشی‌های تلفن همراه خود باز می‌کنند و از طریق آن معاملات سهام انجام می‌دهند و ۹۰ درصد از کاربران دست‌کم یک معامله در هفته با این اپ انجام داده‌اند. رابین‌هود، سه سال بعد از رونمایی تعداد کاربران خود را در آمریکا به سه میلیون رساند و توانست از E-Trade؛ ارائه‌دهنده سنتی خدمات کارگزاری معامله آنلاین سهام، پیشی بگیرد. حالا ئی‌‌ـ‌ترید که از دهه ۱۹۸۰ فعالیت خود را در اینترنت آغاز کرده بود، قرار است به یکی از زیرمجموعه‌های موسسه اعتباری مورگان استنلی تبدیل شود تا این مجموعه بزرگ سرمایه‌گذاری وارد رقابت با رابین‌هود شود.
این اپ سال ۲۰۱۹ تعداد مشترکان خود را به ۱۰ میلیون کاربر رساند و از ابتدای سال جاری هم نزدیک به سه میلیون کاربر تازه به حجم کاربران خود افزوده است. ارزش کنونی شرکت رابین‌هود در حال حاضر معادل هشت میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود. اپ رابین‌هود برای گوشی‌های هوشمند به شکلی طراحی شده که برای جوانان جذاب باشد؛ رابطی کاربری مشابه بازی‌های رایانه‌ای همراه که کاربر را برای معامله بیشتر تشویق می‌کند و لذت خریدوفروش سهام را با لذت بازی‌های رایانه‌ای ترکیب می‌کند.
کاربران در این اپ می‌توانند سهام مربوط به پنج هزار موسسه را خریدوفروش کنند، به اضافه اینکه امکان استفاده و معامله رمزارزها از جمله بیت‌کوین و اتریوم هم برای کاربران فراهم است. علاوه بر تعداد زیادی از شرکت‌های سهامی عام حاضر در بورس‌های آمریکا، سهام ۲۵۰ شرکت چندملیتی و خارجی هم در رابین‌هود قابل معامله است.
جنجال‌های رابین‌هود
فعالیت هفت‌ساله رابین‌هود، بدون جنجال هم نبوده است. تازه‌ترین اتفاقی که فعالیت این شرکت را تحت‌الشعاع قرار داد، خودکشی یک جوان دانشجو در نبراسکا بود که بعد از آنکه به‌اشتباه تصور کرد در اپ رابین‌هود بیش از ۷۵۰ هزار دلار بدهکاری بالا آورده است، خودکشی کرد. خودکشی این جوان به یک مسئله جدی برای رابین‌هود بدل شد؛ چراکه منتقدان اعتقاد داشتند این شرکت آموزش کافی برای استفاده از اپ به کاربرانش نداده و نحوه طراحی رابط کاربری آن این اجازه را می‌دهد که کاربران کم‌تجربه‌تر دچار اشتباه شوند.
رابین‌هود سال ۲۰۱۹ هم مجبور به پرداخت جریمه 5.1 میلیون دلاری به یکی از نهادهای ناظر در بورس شد؛ چراکه این نهاد رابین‌هود را به نقض مقررات کارگزاری در قرار دادن بهترین قیمت‌های خرید سهام به‌صورت شفاف در برابر کاربرانش متهم کرده بود. رابین‌هود در این سال‌ها چندین بار هم دچار قطع سرویس شده است؛ موضوعی که کاربران را نگران از دست رفتن داده‌ها و همچنین تأخیر در معاملات ضروری و سودبخش کرده است. رابین‌هود ماه گذشته اعلام کرد که پس از انتقاداتی که از نحوه طراحی رابط کاربری این سرویس مطرح شده، تصمیم گرفته تا طراحی این رابط کاربری را تغییر دهد و اطلاعات دقیق‌تری در اختیار کاربرانش قرار دهد و نحوه اطلاع‌رسانی از طریق پیام‌ها را در این اپ همراه بهبود بخشد.
منبع درآمد رابین‌هود
شاید برای کارگزاران بورس که مبالغ به نسبت زیادی برای هر معامله از مشتریانشان کارمزد دریافت می‌کنند، معامله سهام به‌تنهایی سودبخش باشد، اما برای شرکتی همچون رابین‌هود که معاملات را بدون کارمزد و رایگان انجام می‌دهد، نوآوری‌ها و راهکارهای متفاوتی برای کسب درآمد لازم است. رابین‌هود علاوه بر سرویس رایگان معامله سهام در مقابل کاربرانش یک گزینه طلایی هم قرار می‌دهد که عضویت در آن پنج دلار در ماه هزینه دارد، اما هر چقدر هم که تعداد این کاربران طلایی زیاد باشد، باز هم قطعاً کفاف هزینه‌ها و البته سودآوری کافی برای این شرکت در پی نخواهد داشت. در نتیجه رابین‌هود، به جای اینکه مستقیماً خریدوفروش‌های آنلاین را انجام دهد، به‌عنوان یک واسطه برای کارگزاران مشهور به‌عنوان «بازارگردان» عمل می‌کند.
به این شیوه کسب درآمد در بورس «پرداخت برای جریان سفارش» (Payment for Order Flow) گفته می‌شود. برخی تحلیلگران این شیوه معامله غیرمستقیم را چندان اخلاقی و قانونی نمی‌دانند، اما در حال حاضر رابین‌هود و بسیاری دیگر از کارگزاری‌ها از این شیوه برای کسب درآمد استفاده می‌کنند. در این شیوه از معامله با توجه به حجم بالای معاملات خرد در رابین‌هود، بخشی از سهام عملاً دست به دست نمی‌شوند و سود و زیان معاملات نزد کارگزار معامله‌کننده می‌ماند. وقتی حجم معاملات و جابه‌جایی اطلاعات چنان وسیع باشد، کارگزار واسطه می‌تواند فقط از تغییرات جزئی در قیمت سهمی که عملاً مالکیت آن تغییر نکرده، اما چند بار درون نرم‌افزار توسط کاربران دست به دست شده است، سود کسب کند.
رابین‌هود و کرونا
خانه‌نشینی و قرنطینه دوران کرونا، به یک فرصت برای رابین‌هود بدل شده است. کاربرانی که ساعات زیادی را در گذشته بیرون خانه و در حال فعالیت‌های دیگر می‌گذراندند، در دوران همه‌گیری جهانی ویروس کرونا خانه‌نشین شده‌اند و بسیاری از آنها ساعت‌ها وقت خود را با گوشی‌های هوشمند و رایانه‌هایشان می‌گذرانند. رابین‌هود می‌گوید که در طول سه ماهه اول سال ۲۰۲۰ رقم باورنکردنی سه میلیون کاربر جدید به جمع کاربران این اپلیکیشن اضافه شده‌اند. به همین نسبت تعداد معاملات انجام‌شده توسط گوشی‌های تلفن همراه کاربران این اپ هم بیشتر شده است.
آیا بورس‌بازی تفننی سودبخش است؟
بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران بازارهای سهام نسبت به فراگیر شدن معاملات سهام توسط افراد غیرحرفه‌ای و سرازیر شدن نقدینگی به این بازار ابراز نگرانی می‌کنند. این تحلیلگران با اشاره به دوره‌های گذشته رونق ناگهانی سهام و سقوط ناگهانی سهام، مثلاً سقوط دات‌کام در پایان دهه ۱۹۹۰ هشدار می‌دهند که بسیاری از معامله‌گران تفننی، عاقبت دچار ضرر و زیان خواهند شد. بسیاری از سرمایه‌گذاران نهادی و موسسات سرمایه‌گذاری نسبت به یک دوره سقوط قیمت و ترکیدن حباب در بازارهای سهام آمریکا هشدار می‌دهند. موسسه «Citi» هشدار می‌دهد که ۷۰ درصد احتمال دارد که سال آینده یک سقوط شدید بازار در آمریکا رخ دهد.
به گفته این موسسه بسیاری از سرمایه‌گذاران بدون توجه به عوامل اقتصادی منفی مانند همه‌گیری جهانی ویروس کرونا، جنگ تجاری چین و آمریکا، افزایش شدید رقم بیکاری در آمریکا و اعتراضات اجتماعی، همچنان دنبال کسب سود در بازار سهام هستند. بر اساس تحلیل این موسسه، در حالی که با وجود تمام این خبرهای بد اقتصادی، معاملات سهام با اشتیاقی بی‌سابقه ادامه دارد، بنابراین پیش‌بینی می‌شود که یک سقوط بسیار شدید در بازارهای سهام رخ دهد.
فوربس در گزارشی می‌نویسد هرچند که مشاوران مالی علاقه‌مند هستند تا تعداد بیشتری از افراد تازه‌کار به بورس کشیده شوند و از خدمات مشاوره آنها بهره‌مند شوند، اما آنها هم نگران آینده سهام در آمریکا هستند. یک فعال بازار بورس به این مجله می‌گوید: «هیچ‌کس در رابین‌هود در مورد مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری صحبت نمی‌کند، همه صحبت‌ها در مورد معامله بدون کارمزد است.»
نویسنده / مترجم
مهرو ساعی