پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
آیا غول‌های فناوری به زنجیر کشیده می‌شوند؟
سال‌هاست بسیاری از کارشناسان در خصوص قدرت روزافزون غول‌های فناوری که به GAFA (گوگل، اپل، فیس‌بوک و آمازون) شهرت پیدا کرده‌اند، هشدار می‌دهند. سوءاستفاده از قدرت، انحصارطلبی، حذف رقبا از جمله اتهاماتی است که به این چهار شرکت بزرگ حوزه فناوری نسبت داده می‌شود.
قانون‌گذاران آمریکایی پس از صدها ساعت مصاحبه با افراد و صاحب‌نظران مختلف و بررسی بیش از یک میلیون سند در مورد آمازون، گوگل، فیس‌بوک و اپل، چهارشنبه هفته گذشته مدیران عامل این چهار غول دنیای فناوری را به کنگره دعوت کردند تا در برابر اتهامات وارده از خود دفاع کنند. اعضای کمیته ضدانحصار کنگره بیش از یک سال است که تحقیقات خود را مبنی بر سیاست‌های انحصاری، حذف رقبا و آسیب رساندن به مصرف‌کنندگان این چهار شرکت بزرگ آغاز کرده‌اند و حال نوبت بازخواست آنان فرا رسیده است.
دلیل اهمیت این دادرسی چیست؟
اتفاقی که در روز چهارشنبه 29 جولای 2020 در کنگره ایالات‌متحده رخ داد از جهات زیادی دارای اهمیت است:
1. از آخرین باری که یک شرکت بزرگ حوزه فناوری به اتهام سیاست‌های انحصاری بازخواست می‌شود بیش از دو دهه می‌گذرد. وزارت دادگستری آمریکا و ۲۰ ایالت این کشور در سال ۱۹۹۸ پرونده‌ای را علیه مایکروسافت به جریان انداختند که در نهایت منجر به محکومیت این شرکت برتر حوزه فناوری شد. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که اگر پرونده مذکور علیه مایکروسافت در آن سالها مطرح نمی‌شد، شاید الآن گوگلی وجود نداشت و مایکروسافت با سوءاستفاده از قدرت انحصاری خود همه را مجبور به استفاده از موتور جستجوی متعلق به خود یعنی «Being.com» می‌کرد. بنابراین شاید این پرونده جدید سرآغاز تحولی اساسی در دنیای فناوری باشد و نقش‌آفرینی بازیگران کوچک‌تر را امکان‌پذیر کند.
2. ارزش چهار غول فناوری که اکنون در برابر قانون ملزم به پاسخگویی شده‌اند، نزدیک به 5 تریلیون دلار است. علاوه بر این ثروتمندترین فرد جهان در حال حاضر یعنی جف بزوس مدیرعامل آمازون و همچنین هفتمین فرد ثروتمند جهان یعنی مارک زاکربرگ مدیرعامل فیس‌بوک در این دادرسی حضور دارند که این موجب جذابیت بیشتر آن برای رسانه‌ها و عموم مردم شده است.
3. این برای اولین بار در طول تاریخ ایالات‌متحده است که چهار شرکت به طور همزمان با اتهام انحصارطلبی و حذف رقبا مواجه شده‌اند.
در این جلسه چه گذشت؟
جلسه‌ای شلوغ و پر از حواشی که نزدیک به 6 ساعت طول کشید و نمایندگان جمهوری‌خواه و دموکرات بیش از 217 سؤال از مدیران عامل چهار شرکت بزرگ فناوری مطرح کردند. جلسه با یک ساعت تأخیر آغاز شد و چهار مدیرعامل به صورت ویدیویی در جلسه حاضر بودند و به سؤالات متعدد نمایندگان پاسخ دادند. از سؤالات جدی نظیر اینکه چطور فیس‌بوک رقبای کوچک‌تر را مرعوب می‌کند گرفته تا سؤالات خنده‌داری با این مضمون که چرا برخی ایمیل‌ها به بخش اسپم جیمیل راهی می‌شود.
در ابتدای جلسه هر یک از مدیران عامل در یک نطق پنج دقیقه‌ای که متن آن شب گذشته منتشر شده بود سعی کردند بر دیدگاه‌های نمایندگان تأثیر بگذارند. جف بزوس از کودکی خود یاد کرد و اینکه چطور مادرش در دبیرستان مشغول به تحصیل بوده که او متولد شده است. ساندرا بیچای از ماجرای آشنایی خود با کامپیوتر هنگامی که در هند زندگی می‌کرده است گفت و توضیح داد که چطور زندگی‌اش تحت تأثیر کامپیوتر قرار گرفته است. تیم کوک از اپل به عنوان یک «شرکت آمریکایی بی‌همتا» نام برد و مارک زاکربرگ از این گفت که چطور شرکتش در بازارهای جهانی از ارزش‌های آمریکایی دفاع می‌کند.
در این جلسه نمایندگان 35 سؤال از تیم کوک، 59 سؤال از جف بزوس، 62 سؤال از مارک زاکربرگ و 61 سؤال از ساندرا بیچای پرسیدند.
اما بیایید نگاهی به مهم‌ترین سوالاتی که نمایندگان از مدیران عامل این شرکت‌ها پرسیدند، بیاندازیم.
آمازون
جف بزوس مدیرعامل آمازون هر چند در دو ساعت ابتدایی جلسه چندان مورد بازخواست قرار نگرفت اما به تدریج سیل سؤالات نمایندگان به سمت وی جاری شد. بزوس در این جلسه بارها از پاسخ دادن به برخی سؤالات طفره رفت و اعلام می‌کرد برای پاسخ دادن به برخی سؤالات اطلاعات کافی و به روزی ندارد و نمی‌تواند به برخی پرسش‌ها جواب بله یا خیر بدهد. نمایندگان کنگره در خصوص آمازون تمرکز ویژه‌ای بر روی دو موضوع داشتند. اینکه آمازون از داده‌های فروشندگان شخص ثالث بدون آگاهی آنان، برای تولید و توسعه سرویس‌های جدید خود استفاده می‌کند و موضوع دیگر اینکه آمازون رفتار مناسبی با کارگرانش نداشته و حقوق آنها را رعایت نمی‌کند.
جف بزوس در حالی که به دفعات صحبت‌هایش از سوی نمایندگان قطع می‌شد در پاسخ به این اتهامات اعلام کرد که بر اساس خط‌مشی‌ها و سیاست‌های شرکت استفاده از داده‌های فروشندگان بدون آگاهی آنان ممنوع است اما صادقانه اعلام کرد که نمی‌تواند در خصوص اینکه این خط‌مشی‌ها هیچ‌گاه نقض نشده باشد، تضمینی ارائه دهد. همچنین وی با دفاع از عملکرد شرکت متبوعش در خصوص کارگران گفت که آمازون حقوق و مزایای مناسبی به کارگرانش پرداخت می‌کند و برای آموزش آنان سرمایه‌گذاری هنگفتی انجام داده و فعالیت‌های این شرکت موجب به وجود آمدن 700 هزار شغل شده است.
اپل
تیم کوک مدیرعامل اپل با پاسخ دادن به 35 سؤال روز نسبتاً راحت‌تری را نسبت به همتایانش در سه شرکت دیگر سپری کرد. سیاست‌ها و قوانین اپ‌استور و آنچه که نمایندگان عدم وجود فضای رقابتی سالم در این پلتفرم می‌خواندند، مهم‌ترین اتهاماتی بود که مدیرعامل اپل با آن مواجه شد. نمایندگان سؤالات متعددی در خصوص فرآیند حذف برنامه‌ها از اپ‌استور و کارمزدی که این شرکت از توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های موبایلی دریافت می‌کند مطرح کرده و این اتهام را به عملکرد شرکت اپل وارد کردند که بین توسعه‌دهندگان مختلف تبعیض قائل شده و قوانین این پلتفرم را هر طور که دوست داشته باشد، اجرا می‌کند. تیم کوک در پاسخ به این اتهامات مدعی شد که قوانین اپل برای همه شفاف است و اپل با همه توسعه‌دهندگان به شیوه‌ای یکسان برخورد می‌کند ولی موضوع حریم خصوصی و کیفیت برای ما از اهمیت زیادی برخوردار است و ممکن است برخی توسعه‌دهندگان به این دلیل از اپ‌استور حذف شده باشند.
گوگل
اما ساندرا بیچای مدیرعامل گوگل نیز از گزند انتقادات تند و تیز نمایندگان بی‌نصیب نماند. یکی از نمایندگان دموکرات با ارائه سندی مدعی شد که گوگل می‌خواهد باغ محصوری بسازد که کاربران هر چه بیشتر مجبور باشند در وب‌سایت‌های وابسته به گوگل مراجعه کنند. بیچای اما در پاسخ مدعی شد که گوگل همواره خواستار این بوده که هر آنچه کاربر می‌خواهد را برایش فراهم کند. همچنین نمایندگان جمهوری‌خواه مجلس گوگل را به طرفداری از دموکرات‌ها متهم کرده و مدعی شدند این شرکت در انتخابات ریاست جمهوری آینده از جو بایدن نامزد دموکرات حمایت می‌کند. مدیرعامل گوگل در این باره نیز اظهار داشت که استراتژی گوگل همواره حمایت از دو حزب سیاسی بوده و جناح‌بندی‌های سیاسی در فعالیت‌ها و عملکرد این شرکت نقشی ندارند.
فیس‌بوک
مارک زاکربرگ شاید روز سخت‌تری را نسبت به سایرین گذراند. وی که همین چند ماه پیش برای بیان توضیحاتی در خصوص ارز دیجیتال لیبرا که بنا بود فیس‌بوک آن را توسعه دهد، در کنگره حاضر شده بود و با جو آنجا آشنا بود، تلاش داشت ضمن حفظ خونسردی خود به سؤالات نمایندگان پاسخ دهد. او که از جانب نمایندگان برای تحت تملک در آوردن واتس‌اپ و اینستاگرام به شدت تحت فشار بود، در پاسخ‌های خود اظهار داشت خرید این دو شرکت به قصد خارج کردن آنها از دور رقابت نبوده و این ادغام‌ها منجر به توسعه و اعتلای این شرکت‌ها شده و بسیاری از قابلیت‌های کنونی این دو پلتفرم را ناشی از امکاناتی دانست که فیس‌بوک در اختیار آنان قرار داده است. نکته‌ای که بیش از هر چیز دیگری زاکربرگ را در جلسه آزار داد و باعث شد پاسخ‌هایش تا حدود زیادی نتواند نمایندگان را قانع کند، استناد نمایندگان به ایمیل‌های وی به کارمندانش در سال 2012 بود که اخیراً در رسانه‌ها منتشر شده است. در آن ایمیل‌ها زاکربرگ اینستاگرام را تهدیدی برای فیس‌بوک قلمداد کرده بود و گفته بود: «نکته مثبت در مورد استارت‌آپ‌ها این است که می‌توانید آنها را به تملک خود در آورید».
اما چه چیزی در انتظار غول‌های فناوری است؟
باید گفت سال‌هاست بسیاری از کارشناسان در خصوص قدرت روزافزون غول‌های فناوری که به GAFA (گوگل، اپل، فیس‌بوک و آمازون) شهرت پیدا کرده‌اند، هشدار می‌دهند. سوءاستفاده از قدرت، انحصارطلبی، حذف رقبا از جمله اتهاماتی است که به این چهار شرکت بزرگ حوزه فناوری نسبت داده می‌شود. علاوه بر این کارشناسان، سیاستمداران آمریکایی را به بی‌توجهی به سیاست‌های انحصارگرایانه این شرکت‌های بزرگ متهم کرده‌اند. این در حالی است که اتحادیه اروپا طی سال‌های گذشته شکایاتی را علیه این غول‌ها تنظیم کرده و به عنوان نمونه کمیسیون اتحادیه اروپا گوگل را به دلیل سوءاستفاده از قدرت انحصارش در جستجوی اینترنتی برای توسعه خدمات خرید مقایسه‌ای خود، بیش از دو میلیارد یورو جریمه کرد. یا آژانس رقابت آلمان فیس‌بوک را متهم کرد که از موقعیت مسلط خود سوءاستفاده کرده و عضویت در این شبکه اجتماعی را مشروط به این امر دانسته که کاربران اجازه دهند فیس‌بوک اطلاعات نامحدودی را که کاربران در سراسر وب منتشر ساخته‌اند را در اکانت فیس‌بوک شان ادغام کنند.
اما احتمالاً در سال‌های آتی شاهد جریمه‌های بیشتر و اصلاحات دیگری از سوی اتحادیه اروپا خواهیم بود؛ اما در ایالات‌متحده، غول‌های فناوری تا حد زیادی از نظارت نهادهای ضدانحصار در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما و جرج بوش طفره رفته‌اند. حال باید منتظر ماند و دید که آیا این شرکت‌ها می‌توانند با تکیه بر اعتبار و قدرت بلامنازع اقتصادی‌شان از این اتهامات مبرا شوند و یا بالاخره این غول‌های حوزه فناوری به زنجیر کشیده خواهند شد.
