پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
برخلاف انتظارات، تراکنش‌های آنلاین و موبایلی در زمان شیوع ویروس کرونا افزایش پیدا نکرد / عملکرد هر پی‌اس‌پی در مقایسه با سه سال قبل چگونه بوده است؟
به‌رغم تمرکز و تشویقی که شرکتهای پرداختی و نهادهای ناظر بر پرداخت به‌صورت اینترنتی و از طریق ابزارهای هوشمند در این چند سال اخیر داشته‌اند، اما تعداد تراکنش‌ها در ابزارهای پذیرش موبایلی در دو سال اخیر با کاهش زیادی روبه‌رو بوده و ابزارهای پذیرش اینترنتی هم نسبت به سال قبل کاهش داشته است.
روزهای آخر سال، روزهای خرید است و به همین خاطر حجم پرداخت‌ها افزایش پیدا می‌کند. اما امسال برخلاف سال‌های گذشته در اسفندماه ۱۳۹۸ با کاهش تعداد تراکنش‌ها روبه‌رو بودیم؛ چه در تراکنش‌های کارتی و چه در تراکنش‌های اینترنتی و موبایلی.
هرچند طبق آمار اسفندماه ۹۸ شاپرک تراکش‌های کارتی نسبت به مدت مشابه در سال‌های قبل کاهش داشته، اما انتظار می‌رفت که به دلیل شیوع ویروس کرونا خرید اینترنتی و موبایلی بیشتر شود و بالطبع تراکنش‌های این دو بخش افزایش پیدا کند اما این اتفاق رخ نداد.
طبق گزارش شاپرک تعداد تراکنش‌های اسفندماه سال ۱۳۹۸ نسبت به بهمن ماه ۱.۳ درصد کاهش یافته، درحالی‌که تعداد تراکنش‌های اسفندماه سال ۱۳۹۷ نسبت به ماه قبل آن ۱۲.۵ درصد رشد داشته و در سال ۱۳۹۶ میزان افزایش تعداد تراکنش‌ها در اسفندماه نسبت به بهمن‌ماه ۱۳.۳۹ درصد بوده است.
اگر تعداد تراکنش‌های اسفندماه ۹۸ را هم با اسفند سال‌های قبل مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که تعداد تراکنش‌های این ماه نسبت به ماه آخر سال‌های قبل کمتر شده است. میزان رشد تراکنش‌های انجام شده در اسفندماه ۹۸ نسبت به مدت مشابه آن در سال ۹۷ فقط ۲.۸ درصد بوده، در حالی که تعداد تراکنش‌های شاپرکی در سال ۹۷ نسبت به سال قبل آن ۲۶.۴۹ درصد بوده است.
کاهش تراکنش در ابزارهای پذیرش اینترنتی و موبایلی
درحالی‌که طی چند سال اخیر مشتریان به خریدهای اینترنتی تشویق شده‌اند، ابزارهای هوشمند در میان مردم با استقبال مواجه شده و انتظار می‌رفت با شیوع ویروس کرونا خریدهای اینترنتی و موبایلی افزایش پیدا کند اما آمارهای شاپرک این مورد را تأیید نمی‌کند و حتی خبر از کاهش این آمار می‌دهد. طبق گزارش سه سال اخیر شاپرک، تعداد تراکنش در ابزارهای پذیرش موبایلی کاهش یافته و در ابزار پذیرش اینترنتی نسبت به سال قبل با وجود کرونا رشدی صورت نگرفته است.
بر اساس آمار اسفندماه ۱۳۹۸ سهم ابزار پذیرش موبایلی ۳.۹۹ درصد، ابزار پذیرش اینترنتی ۵.۰۵ و کارت‌خوان فروشگاهی ۹۰.۹۷ درصد بوده است. این درحالی است که در سال ۱۳۹۷ سهم ابزار پذیرش موبایلی ۵.۵۱ درصد بوده و ابزار پذیرش اینترنتی ۵.۴۳ بوده است. سهم کارت‌خوان فروشگاهی نیز ۸۹.۰۶ درصد بوده است.
این آمار نشان می‌دهد که تعداد تراکنش در ابزار پذیرش اینترنتی و موبایلی در اسفندماه ۱۳۹۸ کاهش یافته، در حالی‌که روزبه‌روز تمرکز زیادی بر پرداخت‌های اینترنتی و موبایلی می‌شود.
طبق آمار اسفندماه ۱۳۹۶ سهم پذیرش ابزار اینترنتی ۳.۹۳ درصد، سهم پذیرش ابزار موبایلی ۶.۶۷ درصد و سهم کارت‌خوان فروشگاهی ۸۹.۴۱ درصد بوده است. با توجه به این آمار سهم پذیرش ابزار موبایلی در اسفندماه ۱۳۹۸ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱.۱۶ درصد و نسبت به مدت مشابه دو سال قبل ۲.۶۸ درصد کاهش یافته است.
در ابزار پذیرش اینترنتی از اسفند ۱۳۹۶ با رشد قابل قبولی تا مدت مشابه آن در سال ۹۷ روبه‌رو بوده‌ایم. به‌طوری که سهم تراکنش‌ها از۳.۹۳ درصد در اسفند ۹۶ به ۵.۴۳ درصد در اسفند ۹۷ رسیده است. اما سهم ابزار پذیرش اینترنتی در اسفندماه ۹۸ نسبت به مدت مشابه در سال قبل ۰.۳۸ درصد کاهش یافته است.
اجباری شدن رمز پویا، مزید بر علت
اگر این احتمال را در نظر بگیریم که کاهش خرید اینترنتی و موبایلی به‌دلیل اجباری شدن رمز دوم پویا از بهمن‌ماه ۹۸ است، به بررسی آمار بهمن‌ماه سال ۹۸ با سال ۹۷ نیز می‌پردازیم.
رمز پویا در بسیاری از بانک‌ها تقریبا از اواسط بهمن‌ماه اجباری شد. اگر به آمار تراکنش‌ها در بهمن ۱۳۹۸ نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که تعداد تراکنش‌های اینترنتی و موبایلی در این ماه نسبت به مدت مشابه در سال قبل کاهش داشته است.
در بهمن‌ماه ۹۷ سهم تراکنش‌های موبایلی ۶ درصد بوده که در بهمن‌ماه ۹۸ به ۴.۱۷ درصد رسیده است. همچنین سهم تراکنش‌های اینترنتی در بهمن‌ماه ۹۷، ۵.۹۴ درصد بوده که همین ماه در سال ۹۸ به ۵.۸۲ درصد رسیده است.
عملکرد سه ساله شرکتهای پی‌اس‌پی در میزان تراکنش
در اسفندماه سال ۱۳۹۶ شرکت به پرداخت ملت سهم ۲۱.۲۰ درصد در تعداد تراکنش داشته که این سهم در اسفندماه ۱۳۹۷ به ۲۱.۰۲ درصد کاهش یافته است. اما در اسفندماه سال قبل تعداد تراکنش‌های این شرکت به ۲۲.۴۸ درصد بوده است. سهم تراکنش شرکت پرداخت الکترونیک سامان نیز در اسفندماه ۱۳۹۶، ۱۷.۲۰ درصد بوده که نسبت به مدت مشابه در سال ۹۷ به ۱۸.۲۱ درصد رسیده است. این سهم در اسفندماه سال قبل ۱۸.۹۹ درصد بود.
شرکت آسان پرداخت پرشین طی دو سال اخیر روند نزولی در تعداد تراکنش داشته است. به‌طوری که از ۱۴.۹۴ درصد در اسفندماه ۱۳۹۶ به ۱۴.۰۲ درصد در اسفندماه ۱۳۹۷ رسیده است. این میزان در اسفندماه سال قبل با کاهش ۱.۲۵ درصدی به ۱۲.۷۷ درصد رسیده است.
شرکت تجارت الکترونیک پارسیان در اسفندماه ۹۶، سهم ۱۴.۲۹ درصدی در تعداد تراکنش‌ها را داشته است. هرچند در سال ۹۷ از جایگاه چهارم به جایگاه سوم در تعداد تراکنش‌های شرکتهای پی‌اس‌پی می‌رسد، اما سهم آن کمی کاهش می‌یابد و به ۱۴.۰۵ درصد می‌رسد. با این حال در سال ۱۳۹۸ این شرکت توانست سهم بیشتری را به خود اختصاص دهد و به ۱۶.۳۳ درصد در تعداد تراکنش‌ها برسد.
شرکت کارت اعتباری ایران کیش در اسفندماه ۱۳۹۶ سهم ۸.۵۳ درصدی در تعداد تراکنش‌ها داشته که در اسفندماه ۱۳۹۷ به ۹ درصد رسیده است. اما در اسفندماه سال قبل با کاهش روبه‌رو بوده و به ۸.۳۵ درصد رسیده است.
شرکت پرداخت الکترونیک سداد در اسفندماه ۱۳۹۶ ۷.۴۶ درصد از تعداد تراکنش‌ها را به خود اختصاص داده بوده که در اسفندماه ۱۳۹۷ با کاهش روبه‌رو بوده و به ۷.۲۱ درصد رسیده است. اما دراسفندماه سال قبل با کمی افزایش به ۷.۸۶ درصد رسیده است.
شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد در اسفندماه ۱۳۹۶ در تعداد تراکنش سهم ۵.۹۰ درصدی داشته که نسبت به مدت مشابه در سال ۹۷ با کاهش روبه‌رو بوده و به ۵.۳۷ درصد رسیده است. در اسفندماه سال قبل نیز با کاهش سهم ۴.۸۰ درصدی داشته است.
با این تفاسیر برای برخی شرکت‌ها اسفندماه ۱۳۹۷ به مراتب بدتر از اسفندماه ۱۳۹۸ بوده است. برای برخی دیگر نیز این سیر نزولی در دو سال اخیر ادامه داشته است. بنابراین باید به غیر از شیوع ویروس کرونا دنبال دلایل دیگری برای این کاهش باشیم. شاید یکی از این دلایل اجباری شدن استفاده از رمز دوم پویا بوده که باعث شده بسیاری نتوانند به صورت اینترنتی خرید خود را انجام دهند و یا به دلیل تاخیر در ارسال رمز دوم، از خرید خود خودداری کنند.
