پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
برخلاف انتظارات، تراکنش‌های آنلاین و موبایلی در زمان شیوع ویروس کرونا افزایش پیدا نکرد / عملکرد هر پی‌اس‌پی در مقایسه با سه سال قبل چگونه بوده است؟
به‌رغم تمرکز و تشویقی که شرکتهای پرداختی و نهادهای ناظر بر پرداخت به‌صورت اینترنتی و از طریق ابزارهای هوشمند در این چند سال اخیر داشته‌اند، اما تعداد تراکنش‌ها در ابزارهای پذیرش موبایلی در دو سال اخیر با کاهش زیادی روبه‌رو بوده و ابزارهای پذیرش اینترنتی هم نسبت به سال قبل کاهش داشته است.
روزهای آخر سال، روزهای خرید است و به همین خاطر حجم پرداخت‌ها افزایش پیدا می‌کند. اما امسال برخلاف سال‌های گذشته در اسفندماه 1398 با کاهش تعداد تراکنش‌ها روبه‌رو بودیم؛ چه در تراکنش‌های کارتی و چه در تراکنش‌های اینترنتی و موبایلی.
هرچند طبق آمار اسفندماه 98 شاپرک تراکش‌های کارتی نسبت به مدت مشابه در سال‌های قبل کاهش داشته، اما انتظار می‌رفت که به دلیل شیوع ویروس کرونا خرید اینترنتی و موبایلی بیشتر شود و بالطبع تراکنش‌های این دو بخش افزایش پیدا کند اما این اتفاق رخ نداد.
طبق گزارش شاپرک تعداد تراکنش‌های اسفندماه سال 1398 نسبت به بهمن ماه ۱.۳ درصد کاهش یافته، درحالی‌که تعداد تراکنش‌های اسفندماه سال 1397 نسبت به ماه قبل آن 12.5 درصد رشد داشته و در سال 13۹۶ میزان افزایش تعداد تراکنش‌ها در اسفندماه نسبت به بهمن‌ماه ۱۳.۳۹ درصد بوده است.
اگر تعداد تراکنش‌های اسفندماه 98 را هم با اسفند سال‌های قبل مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که تعداد تراکنش‌های این ماه نسبت به ماه آخر سال‌های قبل کمتر شده است. میزان رشد تراکنش‌های انجام شده در اسفندماه ۹۸ نسبت به مدت مشابه آن در سال ۹۷ فقط ۲.۸ درصد بوده، در حالی که تعداد تراکنش‌های شاپرکی در سال ۹۷ نسبت به سال قبل آن ۲۶.۴۹ درصد بوده است.
کاهش تراکنش در ابزارهای پذیرش اینترنتی و موبایلی
درحالی‌که طی چند سال اخیر مشتریان به خریدهای اینترنتی تشویق شده‌اند، ابزارهای هوشمند در میان مردم با استقبال مواجه شده و انتظار می‌رفت با شیوع ویروس کرونا خریدهای اینترنتی و موبایلی افزایش پیدا کند اما آمارهای شاپرک این مورد را تأیید نمی‌کند و حتی خبر از کاهش این آمار می‌دهد. طبق گزارش سه سال اخیر شاپرک، تعداد تراکنش در ابزارهای پذیرش موبایلی کاهش یافته و در ابزار پذیرش اینترنتی نسبت به سال قبل با وجود کرونا رشدی صورت نگرفته است.
بر اساس آمار اسفندماه 1398 سهم ابزار پذیرش موبایلی 3.99 درصد، ابزار پذیرش اینترنتی 5.05 و کارت‌خوان فروشگاهی 90.97 درصد بوده است. این درحالی است که در سال 1397 سهم ابزار پذیرش موبایلی 5.51 درصد بوده و ابزار پذیرش اینترنتی 5.43 بوده است. سهم کارت‌خوان فروشگاهی نیز 89.06 درصد بوده است.
این آمار نشان می‌دهد که تعداد تراکنش در ابزار پذیرش اینترنتی و موبایلی در اسفندماه 1398 کاهش یافته، در حالی‌که روزبه‌روز تمرکز زیادی بر پرداخت‌های اینترنتی و موبایلی می‌شود.
طبق آمار اسفندماه 1396 سهم پذیرش ابزار اینترنتی 3.93 درصد، سهم پذیرش ابزار موبایلی 6.67 درصد و سهم کارت‌خوان فروشگاهی 89.41 درصد بوده است. با توجه به این آمار سهم پذیرش ابزار موبایلی در اسفندماه 1398 نسبت به مدت مشابه سال قبل 1.16 درصد و نسبت به مدت مشابه دو سال قبل 2.68 درصد کاهش یافته است.
در ابزار پذیرش اینترنتی از اسفند 1396 با رشد قابل قبولی تا مدت مشابه آن در سال 97 روبه‌رو بوده‌ایم. به‌طوری که سهم تراکنش‌ها از3.93 درصد در اسفند 96 به 5.43 درصد در اسفند 97 رسیده است. اما سهم ابزار پذیرش اینترنتی در اسفندماه 98 نسبت به مدت مشابه در سال قبل 0.38 درصد کاهش یافته است.
اجباری شدن رمز پویا، مزید بر علت
اگر این احتمال را در نظر بگیریم که کاهش خرید اینترنتی و موبایلی به‌دلیل اجباری شدن رمز دوم پویا از بهمن‌ماه 98 است، به بررسی آمار بهمن‌ماه سال 98 با سال 97 نیز می‌پردازیم.
رمز پویا در بسیاری از بانک‌ها تقریبا از اواسط بهمن‌ماه اجباری شد. اگر به آمار تراکنش‌ها در بهمن 1398 نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که تعداد تراکنش‌های اینترنتی و موبایلی در این ماه نسبت به مدت مشابه در سال قبل کاهش داشته است.
در بهمن‌ماه 97 سهم تراکنش‌های موبایلی 6 درصد بوده که در بهمن‌ماه 98 به 4.17 درصد رسیده است. همچنین سهم تراکنش‌های اینترنتی در بهمن‌ماه 97، 5.94 درصد بوده که همین ماه در سال 98 به 5.82 درصد رسیده است.
عملکرد سه ساله شرکتهای پی‌اس‌پی در میزان تراکنش
در اسفندماه سال 1396 شرکت به پرداخت ملت سهم 21.20 درصد در تعداد تراکنش داشته که این سهم در اسفندماه 1397 به 21.02 درصد کاهش یافته است. اما در اسفندماه سال قبل تعداد تراکنش‌های این شرکت به 22.48 درصد بوده است. سهم تراکنش شرکت پرداخت الکترونیک سامان نیز در اسفندماه 1396، 17.20 درصد بوده که نسبت به مدت مشابه در سال 97 به 18.21 درصد رسیده است. این سهم در اسفندماه سال قبل 18.99 درصد بود.
شرکت آسان پرداخت پرشین طی دو سال اخیر روند نزولی در تعداد تراکنش داشته است. به‌طوری که از 14.94 درصد در اسفندماه 1396 به 14.02 درصد در اسفندماه 1397 رسیده است. این میزان در اسفندماه سال قبل با کاهش 1.25 درصدی به 12.77 درصد رسیده است.
شرکت تجارت الکترونیک پارسیان در اسفندماه 96، سهم 14.29 درصدی در تعداد تراکنش‌ها را داشته است. هرچند در سال 97 از جایگاه چهارم به جایگاه سوم در تعداد تراکنش‌های شرکتهای پی‌اس‌پی می‌رسد، اما سهم آن کمی کاهش می‌یابد و به 14.05 درصد می‌رسد. با این حال در سال 1398 این شرکت توانست سهم بیشتری را به خود اختصاص دهد و به 16.33 درصد در تعداد تراکنش‌ها برسد.
شرکت کارت اعتباری ایران کیش در اسفندماه 1396 سهم 8.53 درصدی در تعداد تراکنش‌ها داشته که در اسفندماه 1397 به 9 درصد رسیده است. اما در اسفندماه سال قبل با کاهش روبه‌رو بوده و به 8.35 درصد رسیده است.
شرکت پرداخت الکترونیک سداد در اسفندماه 1396 7.46 درصد از تعداد تراکنش‌ها را به خود اختصاص داده بوده که در اسفندماه 1397 با کاهش روبه‌رو بوده و به 7.21 درصد رسیده است. اما دراسفندماه سال قبل با کمی افزایش به 7.86 درصد رسیده است.
شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد در اسفندماه 1396 در تعداد تراکنش سهم 5.90 درصدی داشته که نسبت به مدت مشابه در سال 97 با کاهش روبه‌رو بوده و به 5.37 درصد رسیده است. در اسفندماه سال قبل نیز با کاهش سهم 4.80 درصدی داشته است.
با این تفاسیر برای برخی شرکت‌ها اسفندماه 1397 به مراتب بدتر از اسفندماه 1398 بوده است. برای برخی دیگر نیز این سیر نزولی در دو سال اخیر ادامه داشته است. بنابراین باید به غیر از شیوع ویروس کرونا دنبال دلایل دیگری برای این کاهش باشیم. شاید یکی از این دلایل اجباری شدن استفاده از رمز دوم پویا بوده که باعث شده بسیاری نتوانند به صورت اینترنتی خرید خود را انجام دهند و یا به دلیل تاخیر در ارسال رمز دوم، از خرید خود خودداری کنند.
