پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نظارت شهرداری بر تاکسی‌های اینترنتی موضوع جدیدی نیست و از ابتدای فعالیت این کسب‌وکارها وجود داشته و تا امروز هم ادامه دارد. با اینکه تاکسی‌های اینترنتی تا امروز نسبت به این موضوع مقاومت کرده‌اند اما شهرداری همچنان بر سر مواضع خود ایستاده و این بار با اجرایی شدن طرح ترافیک جدید، موضوع نظارت شهرداری بر تاکسی‌های اینترنتی بار دیگر مطرح شده است.
از اول تیرماه ۹۸ طرح ترافیک جدید شهر تهران رسما آغاز شد. این طرح که محدوده کنترل آلودگی هوا نام دارد، برای تاکسی‌های اینترنتی محدودیت‌هایی را در تردد ایجاد کرده است. شهرداری نیز دادن مجوز تخفیف‌دار ورود به طرح ترافیک به تاکسی‌های اینترنتی را منوط به قرار گرفتن تاکسی‌های اینترنتی تحت نظارت و ضوابط شهرداری کرده و به‌طور صریح گفته که تاکسی‌های اینترنتی اگر طرح ترافیک می‌خواهند، نظارت شهرداری را بپذیرند. این کار شهرداری در راستای نظام‌مند کردن فعالیت این نوع از تاکسی‌ها عنوان شده تا همه تحت پوشش یک قانون باشند، اما با گلایه‌هایی از سوی رانندگان تاکسی‌های اینترنتی همراه بوده است.
ببینید: مساله مجوز و نظارت بر تاکسی‌های آنلاین بار دیگر حاشیه‌ساز شد / داستان چه بود؟
.
نظارت شهرداری را بپذیرید
با آغاز طرح ترافیک جدید، تاکسی‌های اینترنتی و خودروهایی که بدون مجوز تاکسیرانی، مسافرکشی می‌کنند، باید برای ورود بیش از ۲۰ روز در هر فصل به محدوده طرح ترافیک، هزینه‌ای را بپردازند. محسن پورسیدآقایی معاون حملونقل و ترافیک شهرداری تهران درباره این موضوع می‌گوید که بهترین فکری که می‌توان برای رانندگان تاکسی‌های اینترنتی کرد، این است که آنها با شهرداری وارد مذاکره شوند و قراردادی منعقد شود که تحت نظارت و ضوابط شهرداری قرار بگیرند که بتوانیم به تعدادی از آنها مانند آژانس‌ها مجوز تردد تخفیف‌دار بدهیم.
درواقع چون تاکسی‌های اینترنتی مجوزی از شهرداری ندارند، اگر از شهرداری مجوز بگیرند و جزو حملونقل عمومی قرار بگیرند، این تخفیف برای آنها در نظر گرفته می‌شود. پورسیدآقایی همچنین درباره مسافربران شخصی می‌گوید که یا باید عوارض را بپردازند یا خارج از محدوده مرکزی شهر فعالیت کنند.
.
ضرورت وجود یک رگولاتور
یکی از موضوعاتی که در طرح ترافیک جدید به وجود آمده، این است که تاکسی‌های تاکسیرانی می‌توانند از طرح تخفیف‌دار در زمانی که بیش از 20 روز در این محدوده تردد داشته باشند، استفاده کنند؛ این در حالی است که رانندگان تاکسی‌های اینترنتی از این تخفیف نمی‌توانند استفاده کنند و در صورت تردد باید عوارض آن را پرداخت کنند. با توجه به این موضوع، پرداخت روزانه عوارض تردد در شهر می‌تواند بر تامین هزینه و میزان درآمد رانندگان این تاکسی‌های اینترنتی تاثیرگذار باشد؛ در این راستا سیاست حمایتی تاکسی‌های آنلاین از رانندگانشان در برابر افزایش قیمت هزینه‌هایی مانند افزایش قیمت سوخت یا کرایه سایر تاکسی‌ها، افزایش قیمت هزینه سفر بوده که انتظار می‌رود در برخورد با طرح ترافیک جدید نیز طرح چنین سیاستی دوباره در دستور کار آنها قرار گیرد.
در نتیجه یکی از مزیت‌های رقابتی تاکسی‌های اینترنتی نسبت به تاکسی‌های سنتی هزینه کم سفرهای آنها بود که با افزایش قیمت کرایه از بین می‌رود؛ در این نقطه است که وجود یک رگولاتور مهم می‌شود. رگولاتوری که بتواند نقش اثربخش و نه آزاردهنده نظارتی داشته باشد و تعادلی را در بازار ایجاد کند؛ همچنین وجود یک رگولاتور می‌تواند انحصاری که برخی از تاکسی‌های اینترنتی در بازار ایجاد کرده‌اند را از بین ببرد، درواقع این وظیفه حاکمیت است که انحصارگر را محدود کند.
یکی از مسائل پرسروصدای امروز کسبوکارهای مبتنی بر نوآوری و فناوری شکل گرفتن انحصار است. تاکسی‌های اینترنتی تاکنون زیر بار مجوز و نظارت شهرداری نرفته‌اند و در برخی موارد این موضوع را معادل مرگ کسب‌وکارهایشان دانسته‌اند.
.
آیا کسبوکارهای تاکسی آنلاین در ایران سودده هستند؟
هرچند وقت یک‌بار جدول‌هایی که مشخص است نتیجه ذهن یک کارشناس مالیاتی است منتشر می‌شود که خبر از درآمدهای میلیاردی کسبوکارهای جدید می‌دهد. تاکنون و به دلیل عدم ورود کسبوکارهای استارت‌آپی به بورس تصویر دقیقی از وضعیت مالی آنها نداشته‌ایم. برای این که بدانیم کسبوکارهای تاکسی آنلاین تا امروز سودده بوده‌اند یا نه می‌توان به الگوی همه آنها یعنی اوبر مراجعه کرد که تقریبا یک ماه پیش وارد «نزدک» شد.
اوبر از نظر هیجان ورود به بورس باید در حد و اندازه فیس‌بوک و علی‌بابا می‌بود که در ادامه ورود تک‌شاخ‌هایی مثل زوم، اسلک و ایربی‌اندبی وارد بورس شد. تا پیش از ورود اوبر به بورس، گفته می‌شد اوبر ۱۲۰ میلیارد دلار می‌ارزد؛ یعنی ارزش بالاتری از مجموع سه کمپانی بزرگ ماشین‌سازی آمریکایی یعنی جنرال موتورز، فورد و فیات کرایسلر دیترویت. منتها اوبر وقتی وارد بورس شد بسیاری را ناامید کرد. در عرضه اولیه هر سهم اوبر ۴۵ دلار قیمت خورد که با این حساب ارزش کل این کمپانی ۷۵.۴۵ میلیارد دلار می‌شد؛ با وجود این سقوط اوبر هنوز یکی از باارزش‌ترین کمپانی‌های فناوری در جهان است ولی ۳۸ درصد پایین‌تر نسبت به ارزشی که ادعا شده بود. چرا این گونه شد؟
می‌گویند ورود کمپانی رقیب اوبر یعنی «لیفت» به بورس که در زمان ورود اوبر به بورس ۲۵ درصد از قیمت آن افتاده بود و تا امروز حدود ۱۲ درصد از قیمت سهام آن افتاده، بر اوبر هم تاثیر گذاشته است. نکته مهم درباره لیفت این است که حدود ۱.۱ میلیارد دلار ضرر در فصل اول سال را هم ثبت کرده است. اوبر هم در همین فصل حدود ۸۰۰ میلیون دلار ضرر ثبت کرده است.
یکی از موضوعاتی که در رسانه‌ها هم موردتوجه قرار گرفته بود عدم حضور بنیان‌گذار نه‌چندان خوش‌نام اوبر یعنی تراویس کالانیک در مراسم ورود اوبر به بورس بود. یکی از چیزهایی هم که احتمالا تاثیر منفی بر این عرضه اولیه گذاشته باشد بدنامی تراویس کالانیک باشد.
منتها این عرضه اولیه چه پیامی برای کسانی دارد که مشتری اوبر هستند؟ ضررهایی که اوبر تا امروز نشان داده یعنی باید درآمدهایش را افزایش دهد و یکی از محتمل‌ترین گزینه‌های افزایش قیمت سفرهای اوبر است. این یعنی به‌زودی اوبر یکی از مزیت‌هایش را از دست خواهد داد یا حداقل کم‌رنگ‌تر می‌شود؛ به عبارتی اوبر دیگر مانند گذشته ارزان نخواهد ماند. حالا جنگ قیمت اوبر و لیفت وارد دوره جدیدی خواهد شد. اکنون هر دو کمپانی در بورس حضور دارند و هر فصل سهامداران این شرکت‌ها به آنها فشار می‌آورند که ضرر ندهند. اوبر سال ۲۰۱۸ حدود ۱۱.۳ میلیارد دلار درآمد و ۳ میلیارد دلار ضرر نشان داده است. این موضوع را بگذارید کنار گلایه راننده‌هایی که برای اوبر کار می‌کنند. به نظر می‌رسد هیچ‌کسی از وضعیت راضی نیست.
اوبر با ضرر و زیان و البته اتهام افزایش ترافیک در شهرها روبه‌رو است. حالا بخش دیگری از ماجرا را بررسی کنیم. اوبر هنوز نگفته است که چه زمانی به سود می‌رسد؛ ولی برخی از سرمایه‌گذاران اوبر حساب ویژه‌ای روی اتومبیل‌های خودران کرده‌اند. هرچند که در ابتدا لازم است سرمایه‌گذاری سنگینی روی ماشین‌های خودران انجام شود اما در نهایت شاید اخراج راننده‌ها و استفاده از روبات‌ها اوبر را به سود برساند. یعنی در نهایت نه‌تنها برای عده‌‌ای کار ایجاد نشد بلکه در نهایت شاهد حذف شغل‌ها و جایگزینی آن با ربات‌ها خواهیم بود.
یکی دیگر از مواردی که با اجرایی شدن طرح ترافیک جدید برای تاکسی‌های اینترنتی مانند اسنپ و تپ‌سی مطرح می‌شود، تقویت رقیبی مثل کارپینو است که دارای مجوز از سازمان تاکسیرانی است؛ این موضوع در طرح ترافیک جدید یکی از نقاط قوت کارپینو نسبت به اسنپ و تپ‌سی است.
.
بخشی از بیانیه انجمن تاکسیرانان تهران
در نشست خبری انجمن تاکسیرانان که روز شنبه اول تیرماه با حضور مدیر و سخنگوی انجمن تاکسیرانان تهران و حضور تاکسی‌ها برگزار شده بود، بیانیه انجمن تاکسیرانان تهران نیز منتشر شد. در این بیانیه که درباره نظارت شهرداری بر تاکسی‌های اینترنتی نیز صحبت شده بود، آمده است: «ما تاکسیرانان رسمی و قانونی، صراحتا تاکید می‌کنیم نه‌تنها با تکنولوژی‌های جدید در حملونقل عمومی مخالف نیستیم، بلکه به‌شدت از اجرای آن استقبال هم می‌کنیم. چون توسعه و رونق حملونقل عمومی خواسته همه ماست. اما معتقدیم این فعالیت‌ها باید نظام‌مند و قانونی باشد و یک سازمان بر آن نظارت کند و همه باید تحت پوشش یک قانون بوده و شرکت‌های مسافربر پلاک شخصی نباید به دلبخواه خود امنیت شهروندان را به مخاطره بیندازند. انجمن تاکسیرانان تهران، نشست‌ها و جلسات متعددی با مقامات مختلف ذی‌ربط با حمل مسافر داشته و بر امنیت و ضرورت نظارت بر فعالیت مسافربرهای شخصی تاکید داشته‌ایم. اما مشخص نیست که چرا مسئله نظارت این همه وقت مسکوت مانده و هیچ مسئولی مسئولیت نظارت و قانونمندی آن را به عهده نمی‌گیرد.»
در این بیانیه همچنین آمده است که «متاسفانه برخی از مقامات معتقدند، نظارت بر این شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها منجر به دخالت دولت می‌شود و این دخالت مانع رشد و شکوفایی این شرکت‌ها می‌شود. اما آیا بی‌قانونی و نبود نهادی ناظر و ثبت‌نام بی‌قیدوشرط مسافربرهای شخصی در سامانه حملونقل عمومی، به معنای ایجاد هرج‌ومرج نیست و امنیت اجتماعی شهروندان را تهدید نمی‌کند و آثار مخرب اجتماعی ندارد؟ ما معتقدیم طبق قوانین رسمی مصوب مجلس شورای اسلامی و تائید شده شورای نگهبان، حملونقل مسافر بر عهده شهرداری‌ها و سازمان تاکسیرانی بوده. حال به‌صراحت می‌خواهیم برای احترام گذاشتن به قانون و همچنین امنیت هم‌وطنانمان همه شرکت‌های مسافربر پلاک شخصی اینترنتی، زیر نظر سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی قرار بگیرند. و با چهارچوبی قانونمند فعالیت کنند تا شاهد خیانت‌های رخ داده در جامعه و نابودی ناموس ایرانی نباشیم.»
.
نگاهی به طرح ترافیک جدید
هر خودرو فارغ از اینکه دارای پلاک زوج یا فرد است می‌تواند ۲۰ روز در فصل را به‌صورت رایگان در محدوده طرح ترافیک تردد داشته باشد؛ البته توجه داشته باشید که خودروهای پلاک شهرستان تنها ۱۵ روز مجاز به تردد رایگان در محدوده طرح جدید هستند. چنانچه هر خودرو بخواهد بیش از مدت تعیین شده در این محدوده تردد کند، باید نصف عوارض طرح ترافیک را بپردازد که این رقم حداقل ۷ و حداکثر ۲۰ هزار تومان است. همچنین توجه داشته باشید که این ۲۰ روز قابل‌انتقال به فصل و یا خودروی دیگر نیست.
خودروهایی مشمول استفاده از سهمیه ۲۰ روز تردد رایگان در این محدوده هستند که در سامانه «تهران من» ثبت‌نام کرده باشند؛ زیرا تنها در این صورت دوربین‌ها قادر به شمارش تردد آنها خواهند بود و در غیر این صورت، حتی یک روز تردد در محدوده طرح ترافیک آنها را مشمول هزینه خواهد کرد.
درنتیجه در طرح ترافیک جدید همه رانندگان باید خودرو خود را در سامانه «تهران من» ثبت‌نام کنند. همچنین فرصت یک ماهه‌ای به شهروندان داده شده تا نسبت به پرداخت عوارض اقدام کنند؛ یعنی اگر کسانی که وارد این محدوده می‌شوند حساب شهروندی خود را شارژ نکرده باشند، یک ماه فرصت دارند که این هزینه را که به شهرداری بدهکار هستند، پرداخت کنند و در غیر این صورت بعد از یک ماه، اطلاعات خودروی این افراد در اختیار پلیس قرار داده می‌شود تا نسبت به جریمه آنها اقدام کند.
ببینید: چگونگی ثبت‌نام در سامانه تهران من
در برابر گله‌های تاکسی‌های اینترنتی از طرح ترافیک جدید نکته‌ای وجود دارد؛ اینکه برای فعالیت در قالب تاکسی‌های زرد رنگ، رانندگان مجبور هستند روندهای بسیار طولانی و سخت‌گیرانه‌ای را طی کنند و از مراحل قانونی بسیار بگذرند و تحت نظارت شدید سازمان تاکسیرانی و شهرداری قرار داشته باشند، اما تاکسی‌های اینترنتی بدون اینکه با شهرداری همکاری کنند، عرصه شهر را به میدان کسب‌وکار خود تبدیل کرده‌اند و اکنون نیز در برابر طرح ترافیک جدید جبهه گرفته‌اند.
این در حالی است که عدم نظارت بر کسبوکارهای نوپایی که در حال بزرگ شدن هستند و نبود یک نهاد ناظر می‌تواند چالش‌های جدیدی در کشور ایجاد کند؛ در این صورت شاهد رشد بی‌رویه کسب‌وکارهایی خواهیم بود که دیگر هرگز نمی‌توان بر آنها نظارت کرد. در نتیجه نبود قوانین منطبق بر شرایط کسبوکارهای جدید، یکی از عوامل ایجاد مشکلات کسبوکارهای اینترنتی خواهد بود. یکی از نمونه‌های این موضوع نیز فروشگاه اینترنتی بامیلو بود که اخیرا تعطیل شد. در این زمینه مطلب «آقای بامیلو لطفا تلفنت رو جواب بده!» را بخوانید.