پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
تا پیش از تاسیس کارخانه تولید اسکناس و مسکوک در داخل کشور، اسکناس‌های موردنیاز کشور به‌وسیله دو شرکت انگلیسی به نام‌های توماس دولارو ژیودی و کارخانه برادبوری ویلکینسون در خارج از کشور چاپ می‌شد. روند چاپ اسکناس در خارج از کشور تقریبا تا سال ۱۳۶۲ ادامه داشت تا اینکه پس از انقلاب، کار ساخت ساختمان چاپخانه شروع شد و تا سال ۱۳۶۱ ادامه یافت. در این گزارش نگاهی داشتیم به بخشی از خاطرات مجید صنیعی مدیرکل اسبق سازمان تولید اسکناس و مسکوک درباره نخستین اسکناس تماما ایرانی در کتاب تاریخ شفاهی بانک مرکزی ایران.
.
تاسیس سازمان تولید اسکناس و مسکوک
صنیعی ابتدا درباره تاسیس سازمان تولید اسکناس و مسکوک صحبت می‌کند و توضیح می‌دهد: «موضوع این پروژه در اصل مربوط به سال‌های پیش از انقلاب است، ولی هیچ اقدامی در مورد آن صورت نگرفته بود تا اینکه پس از انقلاب بی‌درنگ کار ساختمان چاپخانه شروع شد و تا سال ۱۳۶۱ ادامه یافت. در سال ۱۳۶۱ نیز ماشین‌آلات چاپ از شرکت Jiori سوئیس خریداری و نصب شد و کار تولید هم عملا از سال ۱۳۶۲ با دو خط تولید شروع شد. بعد در سال ۱۳۶۵ دو خط دیگر هم به مجموعه اضافه شد و از آن به بعد، با ظرفیت ۷۰۰ میلیون قطعه اسکناس در یک نوبت کاری که در حد ظرفیت واقعی است، به کار پرداختیم.»
ببینید: علی حدادزادگان از خاطراتش درباره چاپ اسکناس بعد از انقلاب می‌گوید / هر اسکناس، یک تاریخ
.
بیست هزار ریالی؛ بزرگ‌ترین اسکناس چرخه پولی کشور در سال ۸۲
به گفته صنیعی، سال ۱۳۸۲ مصادف شد با چاپ اسکناس بیست هزار ریالی که از چند سال پیش چاپ آن مورد موافقت قرار گرفته بود. روی طراحی اولیه‌اش کار شده بود و طرح و رنگ قالب هم مورد تایید قرار گرفته بود و قرار بود که تا بهمن‌ماه سال ۱۳۸۲ این اسکناس چاپ و منتشر شود، لیکن زمان بسیار کوتاه بود و ساخت کلیشه‌ها هم به یک شرکت خارجی واگذار شده بود، از این رو باید طی چند رفت‌وبرگشت از کار آن شرکت آزمون گرفته می‌شد و پس از تایید، برای چاپ نهایی اقدام می‌شد. این روند زمان بر بود و چاپ اسکناس بیست هزار ریالی در بهمن‌ماه سال ۱۳۸۲ میسر نشد و پس از ۳۱ سال که از زمان انتشار اسکناس ده هزار ریالی می‌گذشت، اسکناس بیست هزار ریالی به‌عنوان بزرگ‌ترین اسکناس چرخه پولی کشور، در اواخر اسفند سال ۱۳۸۲ منتشر شد.
.
کاغذ اسکناس‌های بیست هزار ریالی، ایرانی بود یا خارجی؟
صنیعی با اشاره به اینکه کاغذ اسکناس‌های بیست هزار ریالی کاغذی بود که در کارخانه تکاب (کارخانه تولید کاغذ اسکناس و اوراق بهادار) بانک مرکزی تولید می‌شد، توضیح می‌دهد: «تکاب همان کارخانه‌ای است که کلنگ احداثش در سال ۱۳۷۶ در زمینی به مساحت ۳۵ هکتار در کیلومتر هفت جاده آمل به چمستان به زمین زده شد و در سال ۱۳۸۱ به بهره‌برداری رسید. من هم تا زمان بهره‌برداری، مجری بخش تاسیسات این کارخانه بودم، پس از آن، به سازمان تولید اسکناس و مسکوک آمدم و از سال ۱۳۸۲ تاکنون همه کاغذهای امنیتی موردنیاز کشور مانند کاغذ اسکناس، ایران چک، گذرنامه و شناسنامه توسط همین کارخانه تولید شده است.»
او به چند نکته درباره کارخانه تکاب نیز اشاره می‌کند: «این کارخانه از آلمان خریداری شده و کاغذهای تولیدی‌اش دارای استاندارد قابل قبول برای تولید اسکناس هستند و تمام نیازهای کشور از نظر انواع کاغذ امنیتی مانند اسکناس، چک، گذرنامه و شناسنامه را مرتفع می‌سازد. مواد اولیه این کارخانه هم از پنبه تولید شده در داخل تامین می‌شود و پس از اضافه کردن افزودنی‌های لازم برای ایجاد مقاومت‌های فیزیکی و شیمیایی و امنیتی سازی کاغذ، سرانجام انواع کاغذ به‌صورت رول محصول نهایی تولید می‌شود و پس از برش و کنترل کیفی و بسته‌بندی، به خزانه کارخانه منتقل می‌شود تا بنا به تقاضای سازمان تولید اسکناس و مسکوک، برای استفاده این سازمان ارسال شود.»
.
نخستین اسکناس تماما ایرانی
صنیعی در پاسخ به این سوال که آیا اسکناس بیست هزار ریالی، نخستین اسکناس تماما ایرانی است، می‌گوید: «تا حدودی بله. بیست هزار ریالی نخستین اسکناس درشت ما بود که روی کاغذ تولید داخل به چاپ می‌رسید. پیش‌تر ما کاغذ را از آلمان و انگلیس می‌خریدیم، لیکن از سال ۱۳۸۲ همه کاغذهای اسکناس، ساخت داخل شدند و در سال ۱۳۸۲، هم اسکناس بیست هزار ریالی روی کاغذ ایرانی در این چاپخانه به چاپ رسید و همین‌طور کاغذ اسکناسمان، اما بخشی از کار هنوز در خارج از ایران انجام می‌شد.»
در نتیجه او در پاسخ به این سوال که پس نخستین اسکناس تماما ایرانی کدام اسکناس است، به اسکناس پنجاه‌هزار ریالی اشاره می‌کند. او می‌گوید: «پنجاه‌هزار ریالی، نخستین اسکناسی است که به‌جز مرکب، همه کارهای اجرایی‌اش در ایران انجام شده است. به عبارتی، هم طراحی و کلیشه سازی و هم کاغذ و چاپ آن داخلی بودند و ما تنها مرکب را از خارج خریدیم، البته چون یک مرکب خاص و امنیتی است، از این رو آن را از بهترین سازنده مرکب در دنیا تامین می‌کنیم.»
