پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
قدمزدن روی خاکستر داغ / اولبلاک (همراستا) ادعا میکند اولین کسبوکار فنی ایران در زمینه بلاکچین است؛ اولبلاک چرا چنین ادعایی دارد؟
ماهنامه عصر تراکنش / اولبلاک یک کسبوکار کوچک در زمینه بلاکچین است که میتواند تاثیر بنیادی روی زیرساختهای فناوری ایران بگذارد. این کسبوکار قصد دارد پلتفرمی برای بلاکچین ایران خلق كند.
این متن در شماره دیماه ماهنامه عصر تراکنش منتشر شده است که در آن زمان کسبوکار همراستا با نام اول بلاک فعالیت میکرد.
گفتوگو با مهرداد فرنوش بیش از همه حولوحوش مسائل کسبوکار گذشت؛ از مدیریت بخش اداری گرفته تا برنامهریزی و مدیریت منابع انسانی یک کسبوکار دانشی. «اولبلاک» مانند اغلب کسبوکارهای «وانمن کمپانی» با آن آدم فنی اصلی پشت آن از چیزی رنج میبرد که بعد از یکی، دو سال دارد خودش را نشان میدهد و اگر زودتر حل نشود، به پاشنهآشیل آن تبدیل خواهد شد. مهرداد فرنوش و علیرضا غیاث، دو بنیانگذار اولبلاک با پیشینه فنی، از آن مدیرانی هستند که بیش از همه به بدنه فنی کسبوکارشان رسیدهاند و بهخوبی آن را رشد دادهاند، اما برای بخشهای دیگر که اهمیتشان کمتر از بحث فنی نیست کمتر وقت گذاشتهاند و اگر برایش فکری نکنند، این همان خطری است که بزرگشدن این کسبوکار را تهدید میکند.
با این حال در اولبلاک با تیمی ملاقات کردم که هماهنگ و مشتاق هستند. آدمهایی که دغدغه دارند و هر کدام در کارشان متخصص هستند که میشود ساعتها پای صحبتشان نشست و چیزی از آنها یاد گرفت؛ همان اتفاقی که در یک ساعت گفتوگو با فرنوش رخ داد. اگر برای شما هم ملاقات با تیمی پرانگیزه و مشتاق جذاب است، دعوت میکنم این گزارش را مطالعه کنید.
چراغ مزیتی که خاموش شد
اولینبار اسم اولبلاک را به واسطه خبری در راه پرداخت دیدم که درباره کسبوکاری بود که برای اولینبار امکان خریدوفروش رمزارزها با کارتهای شتاب و بدون نیاز به تبدیل ارزهای فیات را میداد. همان موقع اپلیکیشن را نصب کردم اما کاری به آن نداشتم و حتی یک بار هم از روی گوشیام حذفش کردم تا چند روز قبل از قرارمان با فرنوش که دوباره آن را نصب کردم تا بیشتر درباره آن بدانم و حتی تراکنشی هم انجام بدهم. اما خبری از آن سروصدایی که به پا کرده بودند، نبود؛ همان چیزی که میتوانست یک مزیت رقابتی خوب برای «اولپی»، همان اپلیکیشن مورد نظر باشد. فقط با یک کیف پول مواجه شدم که میتوانستم با آن ارز رمزنگاریشده تبادل کنم. بخش احراز هویت آن هم کار نکرد، چند بار اطلاعات را وارد کردم، کارت ملی را اسکن کردم اما پاسخی نگرفتم.
فرنوش درباره بلایی که بر سر اپلیکیشن اولپی که معروفترین محصول آنهاست، آمده گفت، اپلیکیشنی که در همان دو، سه هفته اول توانست ۸۰ میلیون تومان بیتکوین بفروشد و ۲۰ میلیون تومان هم بیتکوین از کاربران بخرد. چراغ این ضیافت با شکایتهایی که از آنها شد، خاموش شد. شکایتها از افرادی بود که با کارتهای بانکی آنها و از طریق اولپی خرید شده بود. خریدارها با داشتن کارت یا شماره کارت، رمز دوم، cvv2 و حتی اسکن کارت ملی افراد اقدام به خرید از طریق اولپی کرده بودند و این دردسرهای زیادی را برای این کسبوکار به وجود آورد.
[mks_pullquote align=”left” width=”760″ size=”20″ bg_color=”#3d3d3d” txt_color=”#ffffff”]
درباره مهرداد فرنوش
مهرداد فرنوش ۳۰ساله است. در دانشگاه امیرکبیر مهندسی فناوری اطلاعات خوانده و در حال حاضر دانشجوی دانشگاه آزاد در رشته روانشناسی است. او کار حرفهای را از ۲۰سالگی و در دانشگاه امیرکبیر با برنامهنویسی و مدیریت بخش گرافیک ساخت بازی آغاز کرده است. قبل از راهاندازی اولبلاک در مجموع شش سال در دو شرکت فرازپردازان بیتیآرون و توسعه آرمان نیکاندیشان کار کرده است. در فرازپردازان تجربههایی در پروژههایی مانند سیمیا پستبانک، سامانه مدیریت دستگاههای بانکی دیدبان، سامانه سوئیچ دستگاههای خوددریافت و خودپرداز و شبکه اجتماعی پارسیان (شاپ) دارد.
[/mks_pullquote]
.
مدیرعامل اولبلاک درباره ماجرایی که برایشان پیش آمد، میگوید: «زمان دفاع به دادستانی هم گفتیم که خریدار تمام اطلاعات صاحب کارت را داشته و شماره همراه را نیز ثبت کرده است. بنابراین با این اطلاعات از هر درگاهی میتوانسته خرید انجام دهد.»
با این حال در نهایت اولبلاک مجرم شناخته میشود و ناچار سرویس را پایین میآورند. همان موضوع حقوقی که امروز دغدغه بسیاری از کسبوکارهای اینترنتی کشور است که سازوکار مشخص و مطالعهشدهای در این زمینه وجود ندارد و در نهایت این کسبوکارها هستند که انگشت اتهام به سمت آنها نشانه میرود.
طنز ماجرا اینجاست که بر خلاف انتظار، موضوع اولبلاک حتی به ارزهای رمزنگاریشده هم نکشید و در همان مرحله احراز هویت اتهام وارد شد. فرنوش میگوید ما از متخصصان پلیس فتا هم خواستیم راهنمایی کنند که چه نوع احراز هویتی انجام دهیم که ديگر مشکلي پیش نیاید. پاسخ آنها این بوده که هر نوع احراز هویتی احتمال جعل دارد.
[mks_pullquote align=”left” width=”760″ size=”20″ bg_color=”#3d3d3d” txt_color=”#ffffff”]
درباره اولپی
اولپی یک اپلیکیشن برای نقلوانتقال پول بهصورت بینالمللی و از طریق ارزهای رمزنگاریشده است. کاربران این کیف پول میتوانند از طریق کارتهای بانکی عضو شتاب بیتکوین خریداری یا ارسال کنند. همچنین از طریق اولپی امکان دریافت بیتکوین دارند. میزان کارمزد کیف پول اولپی پنج درصد است که به تمامی تراکنشها مبلغی بابت کارمزد شبکه بیتکوین نیز اضافه میشود.
[/mks_pullquote]
بستر اولبلاک
شرکت اولبلاک میخواهد به بستری در زمینه ارزهای رمزنگاریشده تبدیل شود، از ماینینگ گرفته تا درگاه و کیف پول. بنابراین غیر از اولپی، اولدرگاه و اولترید در حال راهاندازی محصولات دیگری هستند به نامهای اولپول، اول اکسپلورر، اولفارم و اولمانیتور.
واژه «اول» نهتنها در تمام محصولات شرکت تکرار شده؛ بلکه خودشان را هم بهعنوان «اولین شرکت تخصصی در زمینه فناوری بلاكچين و رمزارز در ایران» معرفی میکنند. قطعا اولبلاک اولین جایی در ایران نیست که قابلیتهای بلاکچین بهعنوان فناوری بنیادی را کشف کرده است، اما احتمالا جزء اولین کسبوکارهایی است که بر پایه این فناوری محصولی ارائه داده است. مهرداد فرنوش درباره اصرارشان به اول بودن میگوید: «اولبلاک اولین شرکت ایرانی است که بهصورت فنی و تخصصی به بلاکچین میپردازد. وقتی ما شروع کردیم کسی با فناوری پشت بیتکوین آشنا نبود. تیمها و آزمایشگاههایی بودند که داشتند کار میکردند، ولی شرکتی که بهعنوان یک شخصیت حقوقی بهصورت فنی ورود کند، نداشتیم. جاهایی هم مثل آزمایشگاه شریف بودند که رویکرد کاملا پژوهشی داشتند و محصولی ارائه نداده بودند.»
[mks_pullquote align=”left” width=”760″ size=”20″ bg_color=”#3d3d3d” txt_color=”#ffffff”]
پروژههای اولبلاک
اولبلاک علاوه بر محصولاتش در تعدادی پروژه فنی بهعنوان مشاور، پیمانکار یا ناظر مشارکت کرده است. این پروژهها به این شرح هستند؛ بازار رمزارز، صرافی و کیف پول، رمزارز یوتابیت، کنترل و مانیتورینگ فارم بیتکوین، درگاه پرداخت، جستوجوگر، استخراج ابری، پایگاه خبری زنجیره بلوک، ردیاب خودرو و در نهایت پروژهای به نام «ثبت شد».
[/mks_pullquote]
به زعم مدیرعامل اولبلاک سال 1396 که این کسبوکار شکل گرفت، جایی در ایران نبود که دنبال کسبوکار در بلاکچین باشد و با داشتن یک بیزنسپلن بهدنبال پول درآوردن از این راه باشد.
در حال حاضر اولبلاک تعدادی سرویس و محصول برای کاربران شخصی دارد و سرویسهایی را نیز به کسبوکارها از جمله شرکتها و بانکها ارائه میدهد. زنجیره تامین، احراز هویت، بیمه و مالکیت معنوی چهار حوزهای هستند که در حال حاضر در آن پروژههایی برای مشتریان حقوقیشان انجام میدهند. یکی از این مشتریان گروه مالی سامان است که امیدوارند در حاشیه همایش بانکداری الکترونیک و نظامهای پرداخت از محصول این گروه رونمایی کنند.
سختی کارهای سخت
اولبلاک روی لبه فناوری حرکت میکند. بلاکچین یک فناوری بنیادین و جدید است. دانش مشتریان بالقوه و بالفعل درباره این فناوری متفاوت است. بنابراین کار اولبلاک هم سخت است. فرنوش از جلساتی با مدیران ارشد سازمانها و بانکها میگوید که مجبور است از صفر این فناوری را شرح دهد. «در این میان مدیرانی هستند که اسم بلاکچین را شنیدهاند اما درباره آن چیز زیادی نمیدانند، ولی با آغوش باز از اینکه به آنها یاد دهیم استقبال میکنند و در یکی، دو جلسه تکلیف ما مشخص میشود. دسته دیگری هستند که باید از صفر برای آنها توضیح دهیم که بلاکچین چیست و چه ارزش افزودهای برای آنها دارد. ما حاضریم وقت بگذاریم و به اینها آموزش دهیم.»
اما سختی کار آنجاست که به کسانی برمیخورند که فکر میکنند درباره بلاکچین میدانند. این دسته ضمن اینکه درها را به روی آموزش درست بستهاند، موضعشان اغلب اینطور است: «شمای جوان میخواهی به ما یاد بدهید؟» فرنوش میگوید: «ما هرقدر تلاش میکنیم به این افراد بگوییم که مثلا این مقدار بودجهای که به بلاکچین اختصاص دادهاید، اشتباه است، اصلا قبول نمیکنند. جایی رفته بودیم میگفتند امسال ۱۰ میلیارد تومان به بلاکچین اختصاص دادهایم و سرویسی را تعریف کرده بودند که به نظر من اشتباه بود و اصلا بلاکچین برای این کار نیست. هرقدر تلاش کردیم، آخرش میگفتند شما متوجه نیستی.»
[mks_pullquote align=”left” width=”760″ size=”20″ bg_color=”#3d3d3d” txt_color=”#ffffff”]
پژوهشهای انجامشده در اولبلاک
در این شرکت تعدادی ایده تحقیقاتی و پژوهشی مطرح شده که برخی از آنها به طرح بدل و پیادهسازی شدهاند. برخی نیز بهصورت پروپوزال ارائه شدهاند که نیازمند سرمایهگذاری و رفع چالشهای حقوقی برای عملیاتیشدن هستند. این طرحها عبارتند از: زیرساخت کیف پول فینتک، انرژی، گمرک، مدیریت اوراق قرضه، هویت وسیله نقلیه، وامهاي خرد نظیربهنظیر، تامین مالی در زنجیره تامین، زنجیره تامین، توکن الکترونیکی، کیف پول شخصی، مدیریت فروش بلیت هواپیما، استخراج ابری و در نهایت دستگاه پرداخت بیتکوین.
[/mks_pullquote]
تیم اولبلاک تجربههای تلخی هم در مذاکره با سازمانها دارد که فضا را برای کارکردن کسبوکارهای دانشی سختتر میکند. فرنوش درباره این تجربهها میگوید: «در دو مورد ما این را تجربه کردیم. برای گرفتن پروژهای چند جلسه رفتیم، پروپوزال دادیم، بیزنسپلن دادیم، کلی وقت و انرژی از ما گرفته شد. در نهایت پاسخشان به ما منفی بود. بعد از مدتی متوجه شدیم مستندات ما دزدیده شده و آن را به تیم دیگری دادهاند.» این موارد زمانی رخ میدهد که اولبلاک هنوز سرمایهگذاری ندارد و مدیرعامل آن دغدغه این را دارد که بتواند استعدادهایی را که در کنار خود جمع کرده، حفظ کند. اینگونه رفتارها باعث میشود این شرکت محتاطانهتر عمل کرده و به شرط امضای قرارداد کارش را شروع کند که طبیعتا باعث کاهش مشتریهایی میشود که آگاهی کمتری دارند و جلسات پیش از امضای قرارداد ميتواند آنها را به مشتری بالفعل تبدیل کند.
سر موش یا دم شیر
همه جای دنیا راهاندازی و نگهداری کسبوکار سختی خودش را دارد. اما ایران از نظر شاخصهای سهولت کسبوکار در پایین فهرست قرار میگیرد. چه چیزی باعث میشود استعدادهایی که به محض اقدام برای مهاجرت در هرجای دنیا میتوانند زندگی دیگری شروع کنند، در اینجا بمانند و دردسرهای یک کسب وکار را به جان بخرند؟
فرنوش بهعنوان یکی از این استعدادها درباره دلیل ماندنش در ایران میگوید: «بیشتر بچههای تیم ما از جمله خودم تا دو سال پیش قصد مهاجرت داشتیم؛ شرایطش هم مساعد است. من به محض اینکه اقدام کنم در یک جای خوب پذیرش میگیرم. دلیل اینکه ما ماندیم این بوده که شاید بتوانیم تغییری بنیادین در زیرساختهای کشور ایجاد کنیم و تنها انگیزه من همین است. معتقدم فناوری میتواند در بسياري از حوزهها به کشور کمک کند تا من هم بهعنوان یک شهروند بتوانم از آن استفاده کنم. من اگر خارج بروم نهایتا یک استارتآپ میشوم که جامعه هدفم خیلی محدود است، ولی در ایران در سطح ۷۰ میلیون نفر میتوانم تاثیرگذار باشم که این بخش به من امید میدهد.»
[mks_pullquote align=”left” width=”760″ size=”20″ bg_color=”#3d3d3d” txt_color=”#ffffff”]
درباره اولترید
اولترید یک بازار تبادل ارزهای رمزنگاریشده است که کاربران میتوانند از طریق آن ارزهای خود را در معرض فروش بگذارند یا از آنجا ارز تهیه کنند. مزیت این بازار در این است که کاربران میتوانند ارزهای رمزنگاریشده خود را به ریال یا ریال خود را به این ارزها تبدیل کنند. در واقع این محصول بستری است که فروشنده و خریدار را بدون دخالت واسطه و با کارمزد پایین به هم میرساند.
[/mks_pullquote]
در این میان اتفاقهایی هم رخ میدهد که منبع ناامیدی هستند. او داستانی را میگوید از مذاکره با یک شرکت دارویی که زمان زیادی را صرف توجیه آنها درباره سرویسی كرده که میتواند ضمن ایجاد شفافیت، هزینهها و قیمت تمامشده را کاهش دهد، اشتغالزایی ایجاد کند، فرایندها را سرعت دهد و نقدینگی را راحتتر به حساب اعضای زنجیره برساند. اما در نهایت پاسخی به آنها داده نمیشود. شاید به قول فرنوش فساد یا ناآگاهی یا مافیایی وجود دارد که نمیگذارد اینچنین پروژههایی تعریف شوند. خودش اینطور میگوید: «ما حتی به آنها پیشنهاد دادیم که سرویسی را رایگان برایشان راهاندازی کنیم تا مزایای آن را خودشان از نزدیک درک کنند. اما با بهانهگیری پاسخی به ما ندادند. این موارد ما را دلسرد میکند.»
راهاندازی فارم
یکی از اپلیکیشنهای اولبلاک اولفارم است که واسطهای بین صاحبان فارم و مردمی است که میخواهند در استخراج ارزهای رمزنگاریشده سرمایهگذاری کنند؛ این سرویسی است که شرکت به کاربران عادی میدهد. اولبلاک بهتازگی سرویسی را فعال كرده که از طریق آن فارم راهاندازی میکند. به این ترتیب برای افراد، شرکتها یا نهادهایی که قصد راهاندازی فارم دارند، این کار را انجام میدهد. بیزنسمدل آنها هم به این شکل است که منابع مالی را دریافت، فارم راهاندازی ميكنند و در سود آن شریک میشوند.
از فرنوش درباره پیامدهای حقوقی این کسبوکار میپرسم و اینکه هنوز ابعاد حقوقی آن ابهام دارد. میگوید: «شهریورماه امسال آقای فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی، صنعت ماینینگ را قانونی اعلام کرد. با اینکه هنوز مستندی درباره این قانونیشدن وجود ندارد اما آنطور که حقوقدانها به ما گفتند اخبار ساعت ۲۱ یک خبر رسمی است که میتوان به آن استناد کرد. گرچه این هم در حد همان حرف مانده است و همین حالا مشکلات گمرک برای ورود تجهیزات ماینینگ، برق یا زمین وجود دارد.»
[mks_pullquote align=”left” width=”760″ size=”20″ bg_color=”#3d3d3d” txt_color=”#ffffff”]
درباره اولدرگاه
اولدرگاه یک درگاه پرداخت ارزهای رمزنگاریشده است. مشتریان این محصول فروشگاهها و کسبوکارهای اینترنتی هستند که قصد دارند از طریف ارزهای رمزنگاریشده محصولات یا خدماتشان را به فروش برسانند. اولدرگاه میتواند تبادلات مالی با جهان را بدون درگیری با مسائل پولی و ارزی بینالمللی تسهیل کند.
[/mks_pullquote]
او درباره دلیل واردشدن اولبلاک به این بخش میگوید: «ما تا شهریورماه نمیخواستیم وارد این بخش شویم و میخواستیم در همان بخش نرمافزار بمانیم. ما آن زمان سرمایهگذارانی داشتیم که میخواستند وارد این صنعت شوند و از طرف دیگر شرکتی هم همکارمان بود که فارم راهاندازی میکردند. ما این دو را به هم متصل کردیم، اما همکاریمان با آن شرکت به یکباره قطع شد و ما ماندیم و تعدادی سرمایهگذار و تصمیم گرفتیم خودمان این کار را انجام دهیم.»
از فرنوش درباره بهصرفه بودن ماینینگ در ایران میپرسم که قرار میشود در فرصتی با عدد و رقم به ما نشان دهد که ماینینگ در ایران در مقایسه با سایر کشورها چقدر بهصرفه است. از طرف دیگر بحث قیمت پایین بیتکوین و سایر کریپتوها که در اين روزها داغ است هم مطرح میشود. او در اینباره میگوید: «بیتکوین یک هوشمندی دارد و آن این است که قیمتش با پشتوانه پردازش آن با هم بالانس میشوند و الان که قیمتها پایین آمده، یکسری از دستگاهها خاموش شدهاند. این باعث میشود که درآمد فارم بیشتر شود. مثلا یک ماه پیش که قیمت بیتکوین ۶۵۰۰ دلار بود، شما به ازای هر تراهش توان پردازشی مقدار 33/00 بیتکوین در روز درآمد داشتید. الان که قیمت بیتکوین روی چهار هزار آمده این درآمد ۳۸ شده است؛ یعنی سختی شبکه در اثر کاهش توان پردازشی پايين آمده است. حالا یک روند پایین آمدن دارد؛ مثلا این دوره 10 درصد پایین آمد، دوره بعدی هم 10 درصد و در مجموع فکر کنم اگر قیمت همین بماند 20، 30 درصد پایین بیايد.» او با اشاره به قیمت برق ایران نسبت به سایر مناطق دنیا معتقد است ایران میتواند به بهشت و هاب ماینینگ تبدیل شود.
اولبلاک چطور متولد شد؟
سال ۱۳۹۵ مهرداد فرنوش و علیرضا غیاث در شرکتی به نام فرازپردازان کار میکردند. آنها با فناوریهای بانکی و پرداخت در این شرکت آشنا شدند و آنجا روی طراحی اپلیکیشنهای همراه مرتبط با حوزه بانکی از جمله پیامرسانها یا اپلیکیشنهای مانیتورینگ کار میکردند. تا اینکه با دوستانشان فعالیتی را مرتبط با بلاکچین آغاز میکنند. قرار بود با دوستانشان گیماستودیو راه بیندازند که در این میان وقتی با بلاکچین بهعنوان یک فناوری انقلابی آشنا میشوند، تصمیم میگیرند در این حوزه کارهایی انجام دهند. در قدم اول به دوستانشان از نظر فنی کمک میکنند و بعد کسبوکار شخصی خود را راه میاندازند. شش ماه پیش هم با جدا شدن از دوستانشان با شرکت پرداخت الکترونیک سامان یا همان سپ همکاری تجاری جدیدی را آغاز میکنند.
[mks_pullquote align=”left” width=”760″ size=”20″ bg_color=”#3d3d3d” txt_color=”#ffffff”]
درباره علیرضا غیاث
علیرضا غیاث ۳۰ساله و دانشآموخته در مقطع کارشناسی معماری کامپیوتر دانشگاه امیرکبیر و MBA دانشگاه خوارزمی است. او قبل از راهاندازی اولبلاک، در شرکت فرازپردازان بیتیآرون در پروژههای طراحی و ساخت سامانه بانکداری اینترنتی بانک کوثر و بانک ثامن و شبکه اجتماعی پارسیان (شاپ) نقش مدیر فنی را ایفا کرده است. غیاث در حال حاضر بهعنوان مدیر فنی اولبلاک فعالیت میکند.
[/mks_pullquote]
امروز 11 نفر در دفتر اولبلاک در خیابان ولیعصر حوالی میدان ونک حضور دارند و چند نفر هم از راه دور با آنها همکاری میکنند. در مجموع 15 نفر در این کسبوکار فعالیت میکنند که برنامه آنها افزایش این تعداد است. از فرنوش درباره ماههای اول راهاندازی اولبلاک میپرسم. او از شبهایی میگوید که از استرس و ترس اینکه نتواند تعهداتش را به منابع انسانیاش انجام دهد، خوابش نمیبرده و نيز روزهایی که دچار مشکلات شدید تغذیه شده بود. امروز کسبوکار او و علیرضا غیاث به آرامش نسبی رسیده که بخشی از آن به پشتوانه سرمایهگذار آنهاست.
فرنوش حدود ۱۳ ساعت در روز کار میکند و این روزها در اولبلاک بیشتر وقتش را به بحث هیجانانگیز تبدیل ایده به کسبوکار میگذراند؛ البته هنوز شخصا درگیر مسائلی مانند پیگیریهای اداری نیز هست. درباره شیوه خودشان برای برقراری آرامش و کاهش استرس منابع انسانیاش میگوید بودجهای را به دورهمی با همکارانشان اختصاص دادهاند که خود آنها تصمیم میگیرند هر ماه چطور آن را خرج کنند. این برنامه کمک کرده استرس تیم اولبلاک کاهش پیدا کند.