نهاب، نظام هویت سنجی اطلاعات مشتریان بانکی، چه خدماتی ارائه می‌دهد؟

هویت‌سنجی مشتریان با آمدن سرویس‌های الکترونیکی بانک‌ها و دریافت خدمات آنلاین، رنگ‌وبویی دیگر پیدا کرده و از آنجایی که تاکنون برخی از بانک‌ها پایگاه داده مشخص و واحدی برای شناسایی مشتریانشان در اختیار نداشته‌اند، بانک مرکزی اجرای پروژه‌ای با عنوان نهاب، نظام هویت سنجی اطلاعات مشتریان بانکی را در دستور کار خود قرار داد.

طراحی و راه‌اندازی این سامانه بر اساس دو مصوبه‌ای است که شورای پول‌ و اعتبار و ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی داشته‌اند و بر اساس آن بانک مرکزی موظف شد یک سامانه یکپارچه برای احراز هویت مشتریان بانکی را راه‌اندازی کند. سامانه ملی «نهاب» یک سیستم یکپارچه حاوی اطلاعات هویتی مشتریان است که تخصیص شماره شناسایی منحصربه‌فرد برای هر یک از افراد جامعه را در شبکه بانکی میسر ساخته است.

از اواخر سال ۱۳۹۵ تحلیل، تولید و توسعه سامانه حاکمیتی نهاب (نظام هویت سنجی اطلاعات مشتریان بانکی)، تحت نظارت و رگولاتوری بانک مرکزی در دستور کار شرکت خدمات انفورماتیک قرار گرفت. در این سامانه برای اولین بار در نظام بانکی کشور پایگاه داده‌ای از اطلاعات هویتی تمامی مشتریان بانکی اعم از حقیقی، حقوقی و اتباع خارجی ایجاد شد.

 

خدماتی که توسط نهاب ارائه می‌شود

نهاب می‌تواند با اتصال آنلاین به پایگاه داده سازمان ثبت احوال، ثبت اسناد و خودکار کردن عملیات، موجب تسریع در روند ارائه خدمات و اعتبارسنجی دقیق می‌شود.

از خدمات دیگر این سامانه این است که با نگهداری اطلاعات مشتریان بانکی در خود، امکان ارائه انواع استعلام‌های مرتبط با مشتریان بانکی را به سایر سامانه‌های مجاز دارد. سامانه نهاب برای انجام وظایف خود نیاز به ارتباط با سیستم‌های اطلاعاتی سایر ارگان‌ها هم دارد. این ارگان‌ها شامل سامانه ثبت احوال، سامانه ثبت شرکت‌ها، اداره پست، سیستم‌های نیروی انتظامی و سایر دستگاه‌های قضایی و دولتی است.

به همین منظور اطلاعات کلیه مشتریان حقیقی، حقوقی و اتباع خارجی (نزدیک به ۷۶ میلیون مشتری) بعد از تشکیل پروفایل‌های مربوطه و صحت‌سنجی آنها (استعلام از مراجع ذی‌صلاح) در پایگاه داده این سامانه درج و به هر مشتری مورد تأیید شناسه‌ای به‌عنوان کد شهاب اختصاص داده شده است.

 

کد شهاب (شناسه هویت الکترونیک بانکی)

نهاب شناسه منحصر به فردی را ارائه داده که از طریق آن شکل‌گیری یک پایگاه داده متمرکز برای احراز هویت مشتریان و متعاملان نظام بانکی در سرتاسر کشور محقق شده است. این شناسه، شهاب نام دارد.

کار شهاب این است که برای هر مشتری بانکی، یک شناسه هویتی منحصربه‌فرد توسط سامانه نهاب ایجاد می‌کند. این شناسه رابط اصلی برقراری میان سامانه‌های بانکی و نهاب است. شناسه هویت الکترونیک بانکی یا کد شهاب، شناسه‌ای 16 رقمی است که برای سهولت خوانایی به صورت گروه‌های چهار رقمی قابل تقسیم است.

کد شهاب به صورت آنی از سوی سامانه نهاب صادر و در صورت عدم اخذ کد شهاب توسط شعبه افتتاح کننده حساب، حساب مذکور مسدود خواهد شد. همچنین بر اساس دستورالعمل بانک مرکزی حساب‌های فاقد کد شهاب مسدود شده و هیچ‌گونه خدماتی به این دسته از مشتریان ارائه نخواهد شد. به همین ترتیب، در راستای بازاریابی، تجهیزمنابع، حفظ مشتریان بانک و جلوگیری از مسدود شدن حساب‌های ناقص، اصلاح و تکمیل حساب‌های دارای اطلاعات ناقص ضروری است.

از مزیت‌های کد شهاب این است که به جهت منحصر به فرد بودن این کد بسیاری از معضلات مربوط به شناسایی مشتریان (KYC) رفع خواهدشد. دسترسی به کد شهاب با درج کد ملی در سایت اصلی بانک برای کلیه مشتریان بانک قابل دستیابی است.

 

ابلاغیه بانک مرکزی در خصوص سامانه نهاب

بانک مرکزی در 27 آذرماه بخشنامه‌ای به همه بانک‌ها و مؤسسات اعتباری ابلاغ و تکلیف کرد که آمار و اطلاعات مشتریان را در سامانه نهاب به‌روزرسانی کنند.

این بانک در بخشنامه‌ای به مدیران عامل بانک‌های دولتی، غیردولتی، شرکت دولتی پست بانک، مؤسسات اعتباری غیر بانکی و بانک مشترک ایران – ونزوئلا عنوان کرده است: «احتراماً همانگونه که استحضار دارند شناسایی مشتری از مهمترین ارکان مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم است. در همین راستا بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در اجرای ماده (۲۰) آیین نامه اجرایی قانون مبارزه با پولشویی و قوانین و مصوبات مختلف از جمله بندهای (الف) و ب ماده ۱۸ قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه و همچنین ابلاغیه شماره ۱۲۳۲۱۸ مورخ ۱۳۹۳.۱۰.۱۷ جناب آقای دکتر جهانگیری معاون اول محترم رییس جمهور به راه‌اندازی سامانه نظام هویت سنجی الکترونیکی بانکی موسوم به نهاب کرده است.»

 

تحویل دسته چک، منوط به هویت‌سنجی افراد در سامانه «نهاب»

حدود دوماه پیش طبق بخشنامه اداره کل مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم، بانک‌ها قبل از تحویل دسته چک به متقاضیان باید هویت آنان را از سامانه «نهاب» احراز کنند.

در این بخشنامه اعلام شده که از این‌ پس قبل از اعطای دسته چک به متقاضیان لازم است هویت متقاضی از طریق استعلام از سامانه نهاب احراز شود. در این بخشنامه ذکر شده که شناسایی مشتری از مهمترین ارکان مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم است.

 

هویت‌سنجی اپلیکیشن‌های موبایلی با استفاده از نهاب

اگر فعالیت‌های بانکی خود را از طریق اپ‌های مختلف پرداخت انجام می‌دهید، در فرصتی که تا پایان سال جاری باقی‌مانده نسبت به تطبیق و یکسان‌سازی کد ملی با شماره تلفن همراهی که در اختیاردارید، اقدام کنید.

اخیرا اداره نظام‌های پرداخت و معاونت فناوری‌های نوین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ هشتم اسفند مستند «الزامات ارائه خدمات بانکی توسط برنامک‌های همراه» را منتشر کرد که بر این اساس اعلام شد ارائه خدمات بانکی صرفا با تطبیق کد ملی با شماره تلفن همراه در اپلیکیشن‌های موبایلی از ابتدای سال 1398 امکان‌پذیر خواهد بود.

بر این اساس به منظور هویت‌سنجی اپلیکیشن‌های موبایلی از زیرساخت سامانه نهاب استفاده شده است؛ همچنین تراکنش مانده‌گیری و صورتحساب توسط برنامک همراه با رعایت الزامات مطرح شده، آزمون‌های موفق سامانه مانا (مرکز ارائه نشانه الکترونیکی)، نهاب و تطبیق با روال‌های جدید شرکت شاپرک مجاز خواهد بود و این خدمت به‌زودی و با مدل جدید احراز هویت از طریق تطبیق کد ملی با شماره تلفن همراه به شهروندان ارائه خواهد شد.

در حال حاضر ارائه خدمت مانده‌گیری دراپلیکیشن‌های موبایلی شش شرکت پی‌اس‌پی با اتصال به سامانه نهاب بانک مرکزی بعد از طی آزمون‌های موفق سامانه مانا (مرکز ارائه نشانه الکترونیکی) و نهاب و تطبیق با روال‌های جدید شاپرک، امکان‌پذیر شده است.

این شش شرکت شامل آسان پرداخت پرشین، پرداخت الکترونیک پارسیان، پرداخت الکترونیک سامان، پرداخت الکترونیک سداد، به پرداخت ملت و الکترونیک کارت دماوند هستند که با اتصال به سامانه نهاب بانک مرکزی و با همکاری شرکت خدمات انفورماتیک امکان سرویس مانده‌گیری در اپلیکیشن‌های موبایلی این شش شرکت امکان‌پذیر شد. این شرکت‌ها از بهمن‌ماه سال جاری آزمون‌های مربوط به سرویس مانده‌گیری را مورد تست و ارتباط با سامانه مانا در محیط عملیاتی آزمون نشانه‌گذاری را با موفقیت پشت سر گذاشته بودند.