پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
سرشاخ شدن اسکوئر و بانکداری / این روزها چه در سر جک دورسی میگذرد؟
اسکوئر (Square)، بهعنوان یکی از پیشگامان صنعت خدمات مالی و پرداخت، طی این سالها روند بسیار مطلوبی را طی کرده و اکنون، به نظر میرسد که با توسعه طیف محصولات و خدمات خود، قصد دارد گوی سبقت را از سایر رقبا برباید.
در دنیای امروز که اغلب شرکتهای فینتکی، عزم براندازی سیستمهای بانکی سنتی را کردهاند، این تلاشها را میتوان تهدیدی جدی و مستقیم برای بانکها قلمداد کرد. درست است که هنوز کلیهی پروژههای اسکوئر به اتمام نرسیده و شاید برخی نیز هرگز به نتیجه نرسند، اما آنچه که روشن است، رویکردی است که این شرکت در پیش گرفته و توجهی است که به کاربرانش دارد؛ توجهی که بسیاری از بانکهایی را که این کاربران را حق مسلم خود میدانند، نگران کرده است.
در این مقاله قصد داریم بخشی از مهمترین اخبار و روندهای مرتبط با اسکوئر و بانکداری را مورد بررسی قرار دهیم که به قلم جمعی از برجستهترین متخصصین و نویسندگان پیمنتسورس (Payments Source) به تحریر درآمدهاند.
داشتن حساب بانکی / چرا؟!
کارت جدید اسکوئر، که برای کسبوکارهای کوچک ارائه شده است را میتوان یکی از مهمترین دستاوردهای جک دورسی (Jack Dorsey)، و مزاحمتی جدید و جدی برای سیستمهای بانکداری برشمرد. سابق بر این، دریافت کارتهای اعتباری برای کسبوکارهای کوچک دشوار بوده است، اما کارتهای اسکوئر را میتوان جهشی جسورانه و پررنگ در راستای اعتباربخشی برای چنین کسبوکارهایی عنوان کرد که البته، موفق نیز بوده است.
هدف اسکوئر از ارائه این کارتهای جدید، بسیار بلندپروازانهتر از کارتهای اعتباری اعطایی به سیستمهای پرداخت فردبهفرد (P2P) و یا کیفپولهای موبایلی است و با کارتهای کوتاه مدت گوگل والت و یا بسیاری از انواع کارتهای پیپال فرق دارد. با این کارت جدید، اسکوئر توانسته صندوقهای پولی فروشندگان کوچک را از چنگ سیستمهای بانکداری درآورده و تحت تسلط خود درآورد.
جک دورسی، مدیرعامل و همبنیانگذار اسکوئر که توئیتر نیز نوآوری خارقالعاده و موفق او محسوب میشود، در توئیتی ضمن اشاره به این حقیقت تلخ برای سیستمهای بانکداری که «دیگر به حساب بانکی نیاز نیست!» افزود:
«ما اکنون به کلیه فروشندگانی که از خدمات نقطه فروش اسکوئر استفاده میکنند، مکانی برای ذخیرهسازی پولشان ارائه میدهیم و یک مسترکارت، که بتوانند این پولها را به سرعت وارد فرایند ارسال کنند.»
اگرچه همانطور که دورسی نیز اذعان میکند، این کارتهای اعتباری جدید، مسترکارت صادره از سوی ساتن بانک (Sutton Bank) هستند، اما دورسی تصریح میکند که موجودی دارندگان این کارتها، تحت تملک حساب بانکی نخواهند بود و شامل بیمه سپرده فدرال آمریکا (FDIC) نیز نخواهند شد:
«این پولها و دیگر موجودیهای سایر دارندگان کارتهای اسکوئر مشابه، در حسابهای مشترکی از جانب شما و به نفع شما در بانک نگهداری خواهند شد.»
پرواضح است که برای چنین دادوستدی، برخی رویکردهای انگیزشی نیز نیاز است تا کاربران به سمت استفاده از این کارتهای جدید ترغیب شوند. در همین راستا، اسکوئر دو مزیت مهم نیز برای دارندگان کارتهای خود در نظر گرفته است که تامین مالی سریع و پاداشهای فوری از آن جملهاند.
اسکوئر وعده میدهد که هرگونه درآمد حاصل از فروش در خلال اسکوئر، به سرعت در این کارتها قابل دسترسی است. ضمن اینکه متعهد میشود به ازای هر خریدی از که از طریق کارتهای اسکوئر ارائه شده در حضور فروشندگان و تجار صورت میگیرد، 2.75 درصد تخفیف آنی نیز لحاظ شود که رقم قابل ملاحظهای است.
اعطای وام صنعتی / اسکوئر هم میتواند!
اسکوئر نخستین بار در سال 2017 میلادی درخواست خود مبنی بر تبدیل شدن به یک شرکت وامدهی صنعتی (Industrial loan company) را به شرکت بیمه سپرده فدرال آمریکا تسلیم کرده بود. ضمن اینکه این شرکت قصد داشت طی اقدامی، با کسب مجوز از سوی دپارتمان موسسات مالی یوتا (Utah Department of Financial Institutions)، راهاندازی بانک وامدهی صنعتی خود را در کمال سکوت و بدون هیاهو با برنامهریزی به پیش ببرد که اتفاقا سروصدای زیادی نیز به پا کرد.
این چندمین باری است که شرکتهای فینتکی اقدام به راهاندازی سیستمهای رسمی بانکی در اقصی نقاط جهان میکنند و اینبار نیز نوبت به اسکوئر رسیده تا بخشی کاملا بانکی را در ایالت یوتا راهاندازی کند. البته علیرغم برخی مخالفتها، به نظر میرسد که اسکوئر قصد عقبنشینی ندارد و این روند نیز میتواند ناشی از روی خوش نشان دادن رگولاتورهای فدرال به روی این قبیل فعالیتها باشد.
علاوه بر این، با ارسال مجدد درخواست این شرکت مبنی بر توسعه خدمات بانکی در اواخر سال 2018، میتوان حدس زد که در آیندهای نه چندان دور، چه در انتظار سیستمهای بانکداری سنتی خواهد بود، اگر دست به کار نشوند!
بانکهای عمومی مدت مدیدی است که سرسختانه در قبال بانکهای وامدهی صنعتی مقاومت میکنند و استدلال آنها نیز این است که چنین سیستمهایی، مرز بین تجارت و بانکداری را مخدوش ساختهاند.
بهویژه که والمارت، با درخواست خود مبنی بر راهاندازی نخستین اپلیکیشن وامدهی صنعتیاش در سال 2005، حساسیتهای پیرامون این قبیل فعالیتها را بیشتر نیز کرده است و اکنون، رویارویی اسکوئر و بانکداری در سال پیش رو، گامی دیگر در راستای ساختارشکنیهایی خواهد بود که چند سالی است خواب و خوراک را از موسسات مالی و بانکهای سنتی ربوده است.
گفتنی است، اسکوئر اعلام کرده که این بانک وامدهی صنعتی، با هدف رقابت با بانکهای عمومی راهاندازی نشده است، بلکه هدف از راهاندازی آن، کمک به کسبوکارهای کوچکی است که سالها است از سوی سیستمهای بانکداری سنتی پس زده شدهاند.
نفوذ به دادههای تراکنشی / هدف، وامدهی به کسبوکارهای کوچک بوده و بس!
اسکوئر، در سال 2014 میلادی اقدام به راهاندازی اسکوئر کپیتال (Square Capital) کرد، که برنامهای اعتباری برای کسبوکارهای کوچک است و شمار فزایندهای از شرکتها را به وامهای کسبوکاری کوچک متصل میکند.
این برنامه، شباهت بسیار زیادی به ورکینگ کپیتال (Working Capital) شرکت پیپال دارد، که به تجار و صاحبان کسبوکارهای کوچک اجازه میدهد تا با استفاده از درآمدهای حاصل از فروش خود در خلال برنامههای ارائه شده، وامهای دریافتیشان را بازگردانی کنند. نکته قابل توجه در چنین سیستمهایی، تصمیمات وامدهی موجود در اپلیکیشنها است که بر دادههای تراکنشی کاربران و تجار مبتنی هستند. اما روندی که اسکوئر در پیش گرفته است اندکی متفاوت است.
اسکوئر کپیتال فرایند درخواستی منحصربهفردی از خود ندارد و تنها راه دسترسی کاربران به پیشنهادات مبتنی بر وام این شرکت، پیامهایی است که از سوی آن دریافت میکنند.
بهعبارت بهتر، اسکوئر کپیتال کلیه دادههای تراکنشی، رسیدهای کارتی و امثال را بهصورت الگوریتمی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و ایمیلی مبنی بر اعطای وام به کاربرانش ارسال میکند. درصورتیکه کاربران، نسبت به دریافت وام اظهار تمایل کنند، وامها در اسرع وقت – فردای همان روز! – در اختیار آنها قرار گرفته و کارمزد و بازپرداخت آنها به مرور از حسابشان کسر خواهد شد.
این، همان چیزی است که پای صنعت خدمات پرداخت بریتانیا را، علیرغم تمام پیشرفتهایی که نسبت به آمریکا داشته است، لنگ میکند. کارمزدهایی که بابت این قبیل وامها در نظر گرفته شده است، بسیار مورد توجه تجار قرار گرفته است و بر اساس میزان وام دریافتی و نوع پیشنهادی که به تجار ارائه شده، متفاوت است. ضمن اینکه بازپرداختها، بهعنوان درصدی از پرداختهای صورت گرفته از طریق کارتهای پرداخت مورد تایید اسکوئر صورت میپذیرند، که این به نوبه خود، سبب ترغیب بسیاری از کسبوکارها به سمت اسکوئر شده است.
در سال 2015، اسکوئر این برنامه را از یک مدل پیشرفته وامدهی تجاری به مدل وامدهی سنتی تغییر داد، که البته این تغییر، بیشتر به جنبههای رگولاتوری وامدهی برمیگشت تا نحوه ارائه این وامها و بازپرداخت آنها.
بر اساس اظهارات اسکوئر در وبسایت رسمیاش، از زمان معرفی این برنامه تاکنون، بالغ بر 2.8 میلیارد دلار وام به کسبوکارها اعطا شده که تعداد آنها به بیش از 180،000 کسبوکار نیز میرسد. وامهایی که بین 500 دلار تا 100،000 دلار متغیر بودهاند و از سوی سرمایهگذاران برجستهای همچون ویکتوری پارک کپیتال (Victory Park Capital) و کولچیس کپیتال (Colchis Capital) تامین مالی شدهاند.
پیش به سوی جیب کاربران / اسکوئر هم کارت اعتباری عرضه میکند
در دنیای امروز، کارتهای پلاستیکی بخشی لاینفک از برند یک سیستم بانکداری هستند. به همین دلیل نیز میتوان تصمیم اسکوئر، مبنی بر ارائه کارتهای پیشپرداخت قابل سفارش به کاربران را، تهدیدی جدی برای بانکهایی قلمداد کرد که روی کیف پولهای کاربرانشان، حساب ویژه باز کردهاند. اینکه یک شرکت نوآور در حد اسکوئر، در کنار نوآوریهای دیجیتال خود، چند قدم به عقب برداشته و دوباره دست به دامان کارتهای فیزیکی نسبتا سنتی شود، به نوبه خود جنجال جدیدی در عرصه خدمات مالی است که هم جای تعجب دارد، هم جای بحث.
این کارتها، که در سال 2017 میلادی بهطور رسمی در شمایل کارتهایی سیاه و سفید عرضه شدند، به کاربران این امکان را میدهند تا امضا یا طرح مورد نظر خود را به صورت سفارشی روی آن چاپ کنند! استراتژی اسکوئر برای عرضه این کارتها بسیار متمایز و متفاوت است چرا که در طراحی و نمای ظاهری این کارتها نهایت لطافت و انعطافپذیری را به خرج داده، هرچند که در خصوص دادههای داخل کارتها، به شدت سختگیر نشان داده است.
همانطور که عنوان شد، در صورت استفاده از این کارتها برای انجام پرداخت در حضور فروشندگان، 2.75 درصد تخفیف برای کاربران در نظر گرفته شده است و کلیه اطلاعات تراکنشی آنها نیز در داشبورد اسکوئر ذخیرهسازی میشوند تا برای تحلیلهای مالی و اعطای وام مورد استفاده قرار گیرند.
این نحوه طراحی کاملا سفارشی، یک استراتژی بازاریابی فوقالعاده از سوی اسکوئر بوده که باعث شده حجم قابل توجهی از کاربران، بهویژه کاربران جوانتر، به سمت کارتهای اسکوئر جذب شوند. همین عامل نیز باعث شده که بسیاری، این کارتها را رقیبی جدی برای کارتهای ونمو (Venmo) معرفی کنند که یکی از غولهای این عرصه به شمار میآید.
به لحاظ تاریخی، سایر شرکتهای ارائه دهنده کارتهای پرداخت نظیر گوگل و پیپال، چنین پذیرش معناداری را تجربه نکردهاند، چرا که تمام انرژی خود را روی ارزش درونی کارتها معطوف ساختهاند و از جلوههای ظاهری و جذابیتهای طراحی کارتها غافل ماندهاند.
حتی اگر کارتهای اسکوئر چندان استفادهای نیز نداشته باشند، ارائه آنها و ایده فراپرده آنها را میتوان مصداق بارزی از بازاریابی هوشمندانه تلقی کرد، که برای بسیاری از شرکتهای دیگر، حتی در سایر صنایع الهامبخش بوده است.
بسیاری از ارائه دهندگان کارتها – از جمله برندهای دیجیتال بنامی همچون پیپال – از مواد اولیه با کیفیت برای ساخت کارتهای خود استفاده میکنند یا درون آنها هستههای رنگی قرار میدهند تا جایگاه خود را بهعنوان کارت اول کیفپول کاربران حفظ کنند و از این طریق، برند خود را تقویت کنند.
ایندانسایند بانک (IndusInd bank) هند، در گوشه بالایی کارتهای خود که کاربران از آن قسمت کارت را از میان کارتهای بانکی دیگر موجود در کیفشان بیرون میکشند، یک الگوی تکسچر (textured pattern) برجسته طراحی و حکاکی کرده است، که به کاربران کمک میکند تا کارت این بانک را راحتتر شناسایی کرده و از میان دیگر کارتها بیرون بکشند. جیسیبی (JCB) ژاپن نیز کارتهای معطری را طراحی کرده است که به کاربران زن این کشور عرضه میشوند و اتفاقا بازار خوبی نیز یافتهاند.
سندباکس دیجیتال / هویتی جدید برای اسکوئر
همه ما به خوبی میدانیم که سیستمهای بانکداری سنتی، از بیتکوین و ارزهای رمزنگاریشده و مباحث پیرامون آن بیزارند! همه تلاش خود را نیز میکنند تا نه تنها دست به این قبیل ارزها و فناوری نیالایند، بلکه جلوی پیشرفت احتمالی آن را نیز بگیرند و همین، وجه تمایز شرکتهایی همچون اسکوئر و بانکداری است.
اسکوئر، بر خلاف موسات مالی سنتی، چندان بدش نمیآید تا تجربیات جدیدی کسب کند و شانس خود را در فناوری دفترکل توزیعشده و ارزهای رمزنگاریشده نیز بیازماید. راهاندازی سندباکس (sandbox) اسکوئر نیز رویکردی است که این شرکت در پیش گرفته، تا پتانسیلهای بلاکچین، ارزهای رمزنگاریشده مبتنی بر آن و به طور کلی هر مفهومی که بوی منفعت از آن به مشام میرسد را در بوته آزمایش قرار دهد.
اسکوئر کش (Square Cash)، پلتفرمی برای پرداختهای فردبهفردی است که در سال 2013 میلادی توسط جک دورسی و دوستانش راهاندازی شده است و اکنون، شاهد گسترش فعالیتهای این اپلیکیشن، بهویژه در حیطه ارزهای رمزنگاریشده هستیم. این اپلیکیشن که اکنون تا حدودی نیز از اکوسیستم مادر اسکوئر فاصله گرفته است، قصد دارد با توسعه خدمات پرداختی خود در حیطه ارزهای رمزنگاریشده، کمی چاشنی به قابلیتهایش بیافزاید تا شاید در آیندهای نه چندان دور، از منافع آن سود ببرد.
دادوستد و پرداخت از طریق ارزهای رمزنگاریشده، فرصت خوبی برای اسکوئر خواهد بود تا به قول دورسی، «به یک دسترسی مالی بزرگتر» نائل آیند. البته، این شرکت با ایجاد سندباکس خود، قصد دارد سایر محصولات و خدماتش را فعلا در قرنطینه نگه دارد تا سیستم خود را از ریسکها و آسیبهای احتمالی مصون دارد.
راهاندازی پایلوت مبتنی بر بیتکوین در سال 2017، تکیمل کننده تصمیم اسکوئر برای توسعه بخشهای رمزنگاری کسبوکارش بوده است. جک دورسی، امکان دسترسی کلیه کاربران اسکوئر کش به این قابلیت را ژانویه سال جاری اعلام کرده و تاکید کرده است که اسکوئر، مجوز فعالیت در حیطه ارز مجازی خود را در نیویورک دریافت کرده است و محدودیتی برای این اقدام ندارد.
البته فعالیتها و نوآوریهای اسکوئر تنها محدود به ارزهای رمزنگاریشده و فناوریهای مدرن نظیر آن نمیشود. همانطور که ارائه کارتهای پرداخت اسکوئر نیز با وجود سنتی بودن این کارتها به نوعی نوآوری این غول صنعت پرداخت قلمداد میشود، اسکوئر در مورد پول نقد نیز موفق ظاهر شده است.
با وجود اینکه سابق بر این، رویکردهای نوآورانه زیادی از سوی اسکوئر شاهد بودهایم که به روند موفقیتآمیز این شرکت نیز کمک بسزایی کرده است، اما معرفی کشتگ (Cashtag) از سوی شرکت در سال 2015، گامی بلند در راستای توسعه خدمات و تجربه کاربری آن بوده است.
اسکوئر امیدوار است تا در سایه توسعه خدمات و محصولات پرداخت فردبهفرد خود، کسبوکارها و کاربران را از فرایندهای مخاطرهآمیزی همچون «چک» برهاند. در سایه نوآوری اسکوئر، کاربران قادر هستند تا به جای فاش کردن مشخصات خود نظیر آدرس های ایمیل و شماره تلفن، با استفاده از کشتگها شناسه پرداخت خود را در رسانههای اجتماعی به اشتراک گذاشته و از فرایندهای پرداخت اسکوئر بهرهمند شوند.
استفاده از این کشتگها، علاوه بر کمک به کسبوکارها برای عدم وابستگی به چکهای غیرقابل اعتماد و بدون امنیت، انقلابی عظیم در صنعت پرداخت به حساب میآید. ویژگی خارقالعادهای که به هیچ عنوان، اعتبار و کارایی مثالزدنی خدمات و محصولات اسکوئر را زیر سوال نبرده و نمیبرد.
دبیت کارت اسکوئر / اسکوئر، بر سکوی اولینها
ماهیت آزمایشی اسکوئر کش و فاصله منطقی آن از اکوسیسم اصلی و تجاری اسکوئر، آن را به بستری مناسب برای آزمایش نخستین دبیت کارت اسکوئر تبدیل کرده است. کارتی که در صورت موفقیت و پذیرش کامل، جبههای جدید در نبرد اسکوئر و بانکداری به شمار خواهد رفت.
جک دورسی میگوید که مشوق اصلی اسکوئر در این زمینه، اپلیکیشنهای پول نقدی بودهاند که به شدت نیز در گوشیهای تلفن همراه و سیستم عاملهای iOS به پیش میتازند و باعث شدهاند که او و دوستانش در اسکوئر، هر جمعه را با سراسیمگی و عطش بیشتر برای سیطره بر این بازار پشت سر بگذارند.
او ادامه میدهد: «ما شاهد هیایویی توصیف نشدنی در ثبتنامها، دانلودها و استفادهها هستیم. بهعنوان افرادی که درگیر پرداخت هستند، آنها (کاربران) به دوستانشان پول ارسال میکنند یا از خانوادههایشان پول دریافت میکنند» و هیچ گریزی از این روند نیست.
دورسی معتقد است که به دلیل همین ناگزیر بودن فرایندهای پرداخت برای کاربران است که اسکوئر کش و کش کارت (Cash Card) به یکی از اولویتهای اصلی پرداخت کاربران تبدیل شدهاند. به این دلیل که پس از دانلود اپلیکیشن، ثبتنام در آن و استفادهاش، کاربران میتوانند «هرچیزی که از یک بانک معمولی انتظار دارند» را در در اختیار داشته باشند.
دورسی میافزاید: «این، قطعا در مورد افراد از قدرت بالایی برخوردار است و میتواند پتانسیل پیادهسازی در سایر (سیستمهای خدماتی) کسبوکار ما را داشته باشد. ما، معتقدیم که این سیستم میتواند بیش از این نیز تقویت شود و نمود بیشتری در بخش فروش و کسبوکار پیدا کند، ضمن اینکه میتواند راهکاری جامع پیرامون تامین مالی و سلامت اقتصادی برای افراد باشد».
کیفپولهای موبایلی / گاهی پای اسکوئر هم لنگ میزند!
در سال 2011 بود که اسکوئر، کارت کیس (Card Case) را راهاندازی کرد، که به کاربران اجازه میداد تا دبیت کارتها یا کارتهای اعتباری خود را پس از استفاده در فروشگاهها و مراکز خرید ذخیرهسازی کنند. اپلیکیشنی که بعدها، توسط اسکوئر به برند پی (Pay) تغییر نام داد و بهعنوان کیف پول اسکوئر به فعالیت خود ادامه داد تا اینکه در سال 2014، یه یکباره از بازار اپلیکیشنهای مالی ناپدید شد.
به دنبال این اپلیکیشن، اپلیکیشن نوظهور دیگری از سوی اسکوئر معرفی شد که با عنوان اسکوئر اوردر (Square Order) شروع به فعالیت کرد اما به سال نکشیده، آن نیز از دور رقابتها خارج شده و به دست فراموشی سپرده شد.
با وجود اینکه هیچیک از نوآوریهای مبتنی بر کیف پول دیجیتال اسکوئر، نتوانستهاند آنقدر که کارت موبایلی این شرکت مخاطب و طرفدار داشته، مورد استقبال قرار گیرند، اما اسکوئر را به یکی از فاتحین قلههای تجربه کاربری دیجیتال در جهان تبدیل کردهاند، که سالهای سال است جزو بهترینها است و به نظر میرسد، که جزو بهترینها نیز باقی خواهد ماند.
با این حال، هرچند که هیچکس (جز بانکها و شرکتهای رقیب البته!) دوست ندارد این حقیقت را بپذیرد، اسکوئر هرگز نتوانسته در عرصه کیفپولهای موبایلی موفق ظاهر شود. علیرغم اینکه همه ما اسکوئر را بهعنوان یکی از اولینها و موفقترینها میشناسیم، که توسط یک نابغه جوان، جوانه زده و به اینجا رسیده است، اما باید اعتراف کرد که در حوزه کیف پولهای موبایلی ضعیف ظاهر شده و با وجود تمام تلاشها و ادغام این قبیل اپلیکیشنها با تجار به منظور ارتقای ویژگیهایی نظیر پرداخت هندزفری (hands-free payments )، همواره از رقیبان خود در این حیطه عقب مانده است.
در هر صورت در دنیای امروز، که اپلیکیشن اسکوئر کش این شرکت، تنها محصولی است که از سوی دورسی و همراهانش با کاربران در تعامل است، به تنهایی تهدیدی جدی برای سیستمهای بانکداری سنتی و موسسات مالی است. چیزی شبیه همان جریان یک ملت استِ خودمان!
منبع: Payments Source