پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
گاهی یک مفهوم را خیلی‌ها شنیده‌اند اما به همان اندازه درباره آن ابهام وجود دارد و همین ابهام زمینه سوءاستفاده و کلاهبرداری می‌شود. درباره بلاکچین و ارزهای رمزنگاری‌شده هم این اتفاق در حال وقوع است.
دانلود کنید: فایل PDF میزگرد «چرا از بلاکچین کم می‌دانیم؟» در شماره 19 ماهنامه عصر تراکنش
ماهنامه عصر تراکنش / می‌گویند درباره هر پدیده یا فناوری جدید اگر به‌جای اینکه آن را آموزش دهیم، فقط حرف بزنیم و در عمل برای ارائه راه‌حل سراغش نرویم، آن فناوری سرنوشتی جز نادیده گرفته‌شدن نخواهد داشت. یکی از نمونه‌های آن هم بیگ‌دیتا و اینترنت اشیاست که روزگاری پای ثابت رویدادها و نشست‌های فناورانه بود. ارزهای رمزنگاری‌شده، به‌خصوص بیت‌کوین و بلاکچین واژه‌هایی هستند که چند سالی است بر سر زبان‌ها افتاده و کمتر کسی را می‌توان یافت که آنها را نشنیده باشد. اما پشت این فناوری که این روزها زیاد درباره آن صحبت می‌شود، چه می‌گذرد؟ چرا با اینکه دانشگاه‌های مهم دنیا این نیاز را ضروری دانسته‌اند که آموزش ارزهای رمزنگاری‌شده را وارد کرسی‌های درسی خود کنند، سرمایه‌گذاری در زمینه آموزش این فناوری هنوز در ایران اتفاق نیفتاده است؟
در میزگردی که در دفتر راه پرداخت ترتیب دادیم، چهار کارشناس بلاکچین به بحث درباره «آموزش بلاکچین در ایران» پرداختند. اين گفت‌وگوی شنیدنی حدود دو ساعت طول کشید که تا جای ممکن متن کامل این گفت‌وگو را منتشر کردیم. ضیا صدر، مدیر تحقیق و توسعه مجموعه همگرا و کوینکس؛ حنظله اکبری، مدیر داخلی آزمایشگاه بلاکچین شریف؛ محمدرضا قدوسی، مدیرعامل و بنيان‌گذار شتاب‌دهنده بلاکچین و رضا قربانی، سردبیر ماهنامه عصر تراکنش در این گفت‌وگو حضور داشتند.
گفت‌وگو را با اين سوال شروع مي‌كنيم كه چگونه با این فناوری آشنا شدید و تاکنون چه سیر مطالعاتی داشته‌اید؟
ضیا صدر: آشنایی من با ارزهای رمزنگاری‌شده و بلاکچین از طریق کامیونیتی بود و به نظرم بهترین راهی بوده که با آن توانسته‌ام مطالعات خود را پیش ببرم. گروه‌های مختلف اسلک، آی‌آرسی و تلگرامی، سرورهای بیت‌کوینی، توئیتر، سابردیت‌ها و غیره، هرکدام قسمتی از پازل کامیونیتی را تشکیل می‌دهند. برای اولین‌بار بیت‌کوین را در یکی از سایت‌هایی مانند «پایرت بی» دیدم.
رضا قربانی: پس کتابی در این حوزه نخوانده‌اید؟
صدر: تنها به بخش‌هایی از کتاب که درباره مسائلی درصدد اطلاعات بیشتری از آن بودم، اکتفا کردم؛ چراکه معتقدم بحث کردن و گفت‌وگو به‌صورت سوال و جواب نتیجه بهتری دارد. اما هیچوقت تحصیلات دانشگاهی در این حوزه نداشته‌ام. با این حال در بعضی از زمینه‌ها مانند برنامه‌نویسی و نحوه کار کردن با بیت‌کوین به آموزش‌هایی نیاز داشته‌ام که به‌واسطه همان کامیونیتی افرادی را برای آموزش دادن پیدا کردم.
قربانی: آیا پیش‌زمینه فنی هم داشته‌اید؟
صدر: به هیچ‌وجه.
قربانی: اکنون خود را فنی می‌دانید؟
صدر: تا حدودی. بیشتر در زمینه ارائه فنی، مدیریت و امنیت نودها و کار کردن با ابزارهای بیت‌کوین.
قربانی: آیا روشی که برای یادگیری بیت‌کوین به کار برده‌اید را به دیگران توصیه می‌کنید؟
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#494949″ txt_color=”#ffffff”]
ضیا صدر
ضیا صدر متولد 1371 و رشته دانشگاهی او زبان و ادبیات انگلیسی است. او اول از همه خودش را یک بیت‌کوینر معرفی می‌کند و در حال حاضر در تیم تحقیق و توسعه کوینکس فعالیت دارد.
[/mks_pullquote]
حنظله اکبری نودهی: تقریبا چهار سال پیش بود که به‌واسطه یکی از دوستانم با بیت‌کوین آشنا شدم و مقداري هم بیت‌کوین خریدم. در ترم آخر دوره کارشناسی در شرکتی در زمینه اطلاعات و امنیت، کار می‌کردم. همزمان با قبول شدن من در دوره کارشناسی ارشد، دکتر مداح‌علی به‌تازگی به ایران آمده بود. او که در زمینه رمزارزها و بلاکچین در خارج از کشور فعالیت می‌کرد، درصدد راه‌اندازی آزمایشگاه بلاکچین بود. من هم ابراز علاقه کردم تا به آزمایشگاه اضافه شوم و به همین منظور برای شروع، اولین کاری که کردم، خواندن مقاله بیت‌کوین ساتوشی ناکاموتو بود.
ناکاموتو در آن مقاله 9 صفحه‌ای به‌صورت سازمان‌دهی‌شده درباره بیت‌کوین صحبت کرده بود. از آن به بعد به این فناوری علاقه‌مند شدم و بعد از آن تیمی از دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه شریف تشکیل داديم و کارمان را شروع کردیم.
محمدرضا قدوسی: با توجه به اینکه سالیان زیادی در سازمان‌ها به‌عنوان مشاور یا مجری، در ایجاد، بهبود فرایندها و سیستم‌های سازمان فعالیت می‌کردم، اما همواره با مساله ناکارآمدی افراد و سازمان‌ها در انجام فعالیت‌ها روبه‌رو می‌شدم؛ کارهایی که در ظاهر نیازمند انسان اما در باطن، به‌سادگی انجام‌پذیر بودند. به عبارتی انسان‌ها نمی‌توانند یا نمی‌خواهند آنها را درست انجام دهند. همواره ذهنم به این فکر می‌کرد که چه راهی وجود دارد که بتوان بدون نگرانی و به‌صورت اعتمادپذیر، این کارها را واگذار کرد. تا اینکه با بیت‌کوین به‌عنوان یک ابزار مبتنی بر اعتماد آشنا شدم.
خردادماه ۱۳۹۶ در یکی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری بود که یکی از افراد در جلسه شروع به صبحت کردن درباره بیت‌کوین کرد. آن زمان قیمت بیت‌کوین رو به افزایش بود و صحبت‌های زیادی درباره آن می‌شد. اولین کاری که بعد از آن جلسه انجام دادم، این بود که بدانم بیت‌کوین چیست و بلاکچین چه کاری انجام می‌دهد. من هم مانند خیلی‌ها مقداری بیت‌کوین خریدم. از مهرماه همان سال دوره‌هایی برگزار می‌شد که برای آشنایی بیشتر در آنها شرکت می‌کردم. اما اولین انگیزه من برای فعالیت در این حوزه با خواندن کتاب «کسب‌وکار بلاکچین» نوشته ویلیام موگایار بود.
هرچند آشنا شدن با این حوزه در ابتدای کار برایم کار سنگینی بود، اما بعدها به‌واسطه آشنایی با افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کردند، متوجه شدم علاوه بر حوزه بیت‌کوین می‌توان وارد ساخت کسب‌وکارهای بلاکچینی شد. اواخر دی‌ماه 1396 استراتژی‌هایی را در این زمینه تدوین کردیم و قرار بر این شد که يك شتاب‌دهنده بلاکچین تاسیس شود. از نظر من تاسیس آزمایشگاه‌هایی در این حوزه با توجه به حجم سرمایه‌گذاری سنگینی که وی‌سی‌ها انجام می‌دهند، بسیار لازم است، اما باید این مساله را در نظر گرفت که نتایج کاربرد اپلیکیشن‌هایی که در نهایت توسط این فناوری مورد استفاده قرار می‌گیرند، از طریق کاهش هزینه و افزایش ارزش، در زندگی مردم دیده شود و سفره مردم را گسترده‌تر کند.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#494949″ txt_color=”#ffffff”]
محمدرضا قدوسی
محمدرضا قدوسی متولد 1367 و دارای مدرک دکتری مدیریت فناوری اطلاعات از دانشگاه تهران است. او حدود 10 سال در حوزه تجزیه‌وتحلیل سازمان‌ها، سیستم‌ها، روش‌ها و فرایندهای سازمانی فعالیت کرده و در بسیاری از سازمان‌ها نقش مشاور، طراح و معاون را داشته است. او همچنین با نهادهای مالی سروکار زیادی داشته است. قدوسی دو سالی می‌شود که وارد حوزه استارت‌آپ‌ها و توسعه مدل‌های کسب‌وکاری شده است. او هم‌اکنون، شتاب‌دهنده تخصصی بلاکچین در ایران را راه‌اندازی كرده تا استارت‌آپ‌های این حوزه را گسترش دهد.
[/mks_pullquote]
قربانی: من معتقدم بخش بسیاری از بیت‌کوین و بلاکچین توسط روزنامه‌نگاران ساخته شده و در بازه زمانی کوتاه، تولید محتوای زیادی در این حوزه انجام شد. تقریبا چهار سال پیش بود که دبیر تحریریه ماهنامه پیوست از من خواست تا مطلبی را درباره بیت‌کوین برای ویژه‌نامه همایش «بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت» بنویسم. آن مطلب راه ورود من به این حوزه شد. تا اینکه از مهرماه 1396 به‌واسطه اولین رویدادی که درباره بیت‌کوین برگزار شد، وارد ماجرا شدم. البته کتاب‌های بسیاری مانند بیت‌کوین استاندارد، کسب‌وکار بلاکچین، انقلاب بلاکچین و غیره وجود داشت که در این حوزه تولید شده بود. اکنون در فضایی هستیم که آموزش بلاکچین را باید جدی بگیریم؛ چراکه اتفاقاتی در زیر پوست این فناوری می‌افتد که افراد به عشق یک‌شبه پولدار شدن وارد ماینینگ و تریدینگ این فناوری شده‌اند.
هر کسی از ظن خود شد يار من
با توجه به این پیش‌زمینه‌ها، مساله‌ای که می‌خواهیم درباره آن صحبت کنیم، مفهوم آموزش است. در فناوری بلاکچین و ارزهای رمزنگاری‌شده چقدر این مفهوم اهمیت دارد و آیا یادگیری آن برای همه در یک سطح قرار می‌گیرد؟
صدر: وقتی از آموزش صحبت می‌کنیم، باید بدانیم دقیقا منظور ما از آموزش بلاکچین چيست؟ فضای کنونی ما سردرگم است؛ چراکه وقتی می‌خواهیم در این حوزه آموزش دهیم، به‌طور واضح نمی‌توان در مورد مفهوم بلاکچین صحبت کرد. اینکه دقیقا چه بعدی از بلاکچین قرار است آموزش داده شود، مهم است. همین سردرگمی‌ها باعث می‌شود مدرس و دانشجوی آن نیز سردرگم باشند و افرادی که مدعی هستند، وارد این عرصه شوند.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#494949″ txt_color=”#ffffff”]
رضا قربانی
رضا قربانی متولد 1363 و دارای مدرک کارشناسی ارشد مدیریت رسانه از دانشگاه تهران است. او خود را بیت‌کوینر نمی‌داند و به گفته خودش هیچوقت وارد تجارت این حوزه یا استخراج آن نشده است. با این حال از حدود چهار سال پیش در این حوزه کتاب‌هایی ترجمه کرده، یادداشت‌هایی نوشته و به تحقیق در این حوزه علاقه‌مند است.
[/mks_pullquote]
قربانی: ما ابتدا باید مشخص کنیم که چه کسی هستیم و از این حوزه چه می‌خواهیم. یک اقتصاددان، مهندس کامپیوتر، بانکدار و تاجر، هر کدام که بخواهند وارد این فضا شوند، کارکرد متفاوتی برای آن در نظر دارند. بلاکچین مانند اینترنت روایت دارد، نه داستان. داستان سر و ته دارد، ولی روایت نه. البته من این موقعیت را مثبت تلقی می‌کنم؛ چراکه هرکسی با زاویه دیدی وارد ماجرا می‌شود و این از مزیت‌های بلاکچین است، اما معضلی هم که به وجود آمده این است که اگر بخواهیم وارد آموزش آن شویم، در چه سطحی باید یاد بگیریم و چقدر می‌توان به عمق موضوع وارد شد.
صدر: از سوی دیگر باید بدانیم هدف از آموزش چیست؟ آیا هدف، آن است که جلوی کلاهبرداری‌ها را بگیرد یا یک نوع آگاهی برای سیاست‌گذاری دولتمردان ایجاد کند؟
قدوسی: ما در مشاوره به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات چنین مدلی را برای حاکمیت تعریف کرده‌ایم. بدین صورت که بلاکچین یک مفهوم چتری است. یعنی لایه‌های مختلفی در کنار همدیگر هستند که وجود هرکدام از آنها در کنار هم برای فعالیت لازم است. ما برای افراد هم همین مدل را تعریف کرده‌ایم. افراد مختلفی که از لایه حاکمیت، متخصصان و مردم، زیر چتر این فناوری قرار می‌گیرند. این حرف ضیا را قبول دارم که دقیقا منظور ما از لایه مردم برای آموزش چیست؟ در لایه مردم بیشتر جنبه آگاهی‌بخشی عمومی وجود دارد، اما اگر آموزش را عمیق کنیم، ممکن است آنها را سردرگم کند و گاهی انتظار دارند که بلاکچین مانند اینترنت، به‌عنوان یک ابزار استفاده بدون آنکه نیازی به شناخت جزئیات فناوری داشته باشد، عمل کند.
از سوی دیگر متخصصان انتظار دارند که دقیقا بدانند این فناوری چه می‌کند و حتی آنها به ما بگویند این فناوری در لایه‌های آنها چه کاربردهایی می‌تواند داشته باشد. کمترین میزان آموزش‌ها در لایه حاکمیت که امروزه دغدغه جدی ما است، صورت می‌گیرد. این موضوع باید روشن شود که بلاکچین، بیت‌کوین نیست و قرار نیست دیدگاه بدی نسبت به آن داشته باشیم، بلاکچین در واقع نسل بعدی اینترنت است و این فرصت باید برای توسعه آن فراهم شود.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#494949″ txt_color=”#ffffff”]
حنظله اکبری نودهی
حنظله اکبری متولد 1373 است و دوره کارشناسی خود را در مهندسی برق گرایش دیجیتال در دانشگاه صنعتی شریف گذرانده است. هرچند به گفته خودش به حوزه مخابرات علاقه‌مندی بیشتری داشته، به همین دلیل دوره ارشد را در این رشته ادامه می‌دهد. او مدیر داخلی آزمایشگاه بلاکچین شریف و مدیر فنی شرکت رستاک میدیا سپهر است که در حوزه بلاکچین فعالیت دارد.
[/mks_pullquote]
اکبری: این مساله مهم است که به مردم توضیح داده شود که چگونه از این بستر می‌توان استفاده کرد، چه فایده‌هایی دارد و از سوی دیگر چه مصائبی در پی دارد؛ چراکه ذهنیت یک‌شبه پولدار شدن برای مردم با استفاده از بیت‌کوین شکل گرفته است.
بعضی‌ها هم فکر می‌کنند می‌توانند به‌راحتی در خانه بیت‌کوین را استخراج و سرمایه‌گذاری کنند. در دانشگاه هم به دو دلیل اهمیت دارد. اولا عجالتا به مرحله‌ای رسیده‌ایم که لایه مهندسی تا به حال اقدامات شگرفی برای حل معضلات و مشکلات بلاکچین و ارزهای رمزنگاری‌شده ارائه نکرده و الان دیگر تاثیرات عمیق قبلی را ندارد؛ بنابراين به درگیر شدن بخش‌های تحقیقاتی و اتاق فکرهای متشکل از پژوهشگران دانشگاهی نیاز داریم. دوم اینکه آشنا شدن با این تکنولوژی می‌تواند به آن دسته از دانشجویانی که به‌دنبال فضاهای جدید برای شروع کسب‌وکار هستند، کمک کند تا انتخاب‌های بیشتری داشته باشند و چه‌‌بسا در این حوزه به فعالیت بپردازند.
در بحث حکومتی و صنعتی هم این موضوع به دو دلیل اهمیت دارد. اول اینکه بعضی از کسب‌وکارها خصوصی هستند و به کار بردن این توسعه کسب‌وکار برای آنها اهمیت دارد. دوم اینکه مسئولان تصمیم‌گیر در این سازمان‌ها، اگر دانش درستی در این زمینه نداشته باشند، ممکن است تصمیماتی بگیرند که همه ابعاد مساله را شامل نشده و اصطکاک‌هايي را برای فعالیت دیگر موجودیت‌های این حوزه ایجاد کند. اما مساله‌ای که وجود دارد این است که خیلی از ارائه‌ها مستقل از مخاطب تدوین شده و تقسیم مخاطب برای حوزه‌های گوناگون در اجرای این فناوری در نظر گرفته نشده است.
قربانی: من هم با حرف شما موافقم. اما اتفاقی که درباره ارائه‌های تهی برای مخاطبان می‌افتد را بد نمی‌دانم. در بخشی از کتاب کسب‌وکار بلاکچین به جمله خوبی اشاره شده است. اینکه «گاهی احساس ما از هایپ بیشتر از خود هایپ به ما آسیب می‌رساند.» این مساله که در لایه‌هایی، افراد درگیر این فناوری می‌شوند، ذاتا بد نیست. همان‌طور که موگایار در این کتاب می‌گوید: «وجود استارت‌آپ‌های زیاد، طراوت یک سیستم را نشان می‌دهد، ولو اینکه 90 تا 95 درصد آن به موفقیت نرسیده باشند. حتی استارت‌آپ‌های شکست‌خورده کارآفرینان باتجربه را وارد بازار کار می‌کند.» این اتفاق به‌تدریج می‌افتد تا بتواند جایگاه خود را پیدا کند.
اکبری: بله با سیر طبیعی این اتفاق که در حال گذار است، موافقم.
قدوسی: به نظر من هم هر چقدر افراد درباره این فناوری حتی به اشتباه بیشتر صحبت کنند، باز هم باعث توسعه این اکوسیستم می‌شوند. این فرصتی است که باید به‌تدریج اتفاق بیفتد تا ناخالصی‌های آن گرفته شود. البته نباید فضای کلاهبرداری فراهم شود.
از دنیا عقب نیستیم
ضرورت موضوع آموزش بلاکچین آنجا اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که با توجه به اینکه چند سالی از آموزش بلاکچین و رمزارزها در حداقل 50 دانشگاه دنیا می‌گذرد، در ایران به سطح قابل توجهی از دانش این فناوری چه در دانشگاه و چه بین مردم نرسیده‌ایم. در نتیجه به‌دلیل عدم این آگاهی شکل‌گیری جرائمی که از طریق ارزهای دیجیتالی بدون پشتوانه صورت می‌گیرد، غیرقابل تصور نیست. این ضرورت را چگونه می‌توان نهادینه ساخت؟
اکبری: البته این مساله فقط ایران را دربر نمی‌گیرد، بلکه در کل دنیا این مشکل وجود دارد. اکنون در حوزه ارزهای رمزنگاری‌شده منبعی در سطح استاندارد دانشگاهی وجود ندارد و ربطی به دانشگاه‌های ایران هم ندارد. عقبه بعضی از حوزه‌های فناوری تاثیرگذار از دانشگاه بوده، ولی بیت‌کوین روند متفاوتی را طی کرده و ماهیت آن در خارج از فضای دانشگاهی مطرح شده است.
اکنون نیاز داریم که در فضای دانشگاهی دوره‌هایی به آن تخصيص داده شود. اتفاقا بلاکچین و رمزارزها در ایران جزء تکنولوژی‌هایی محسوب می‌شوند که در حوزه دانشگاهی فاصله زیادی با دیگر دانشگاه‌های دنیا ندارند. فاصله‌ای که در بخش صنعت و دیگر حوزه‌ها در این فناوری وجود دارد، قابل جبران است. تاکنون واکنش دانشگاه‌های ما بد نبوده است. گروه‌های تحقیقاتی در دانشگاه‌های ایران با دانشگاه‌های دنیا در ارتباط هستند و این حوزه زاویه مثبتی را پیش رو دارد.
دوقطبی بانکدارها و متخصصان بلاکچین
در حوزه بانکداری و کسب‌وکارهای مالی اگر کسانی بخواهند درباره بلاکچین و ارزهای رمزنگاری‌شده و استفاده آن در فضای کاری‌شان بدانند، برای فهم درست آن از چه مسیری باید شروع کنند؟
صدر: هرچند اکنون نسبت به استفاده این فناوری بدبین هستم، اما پیشنهاد من این است که هر چقدر هم یک مدیر ارشد بخواهد برای انجام تحقیقات و توسعه در سازمانش، یادگیری خود را در این مسیر افزایش دهد و از موضوع فراتر رود، باز هم نمی‌تواند به‌صورت جزئی وارد آن شود. در قدم اول باید یک مشکل در پروتکل بانک، بیمه، بورس و غیره وجود داشته باشد و آن را تشخیص دهیم. بعد از آن برای پیاده‌سازی و حل مشکل می‌توانیم به سراغ یک طراح برویم.
قدوسی: همان‌طور که گفته شد اکثر کسب‌وکارها نمی‌دانند مشکل چیست و چگونه باید آن را با بلاکچین رفع کنند. خیلی‌ها از مزایای مختلف بلاکچین نظیر امنیت، شفافیت، محرمانگی و غیره می‌گویند، اما مهم‌ترین چیز در روح بلاکچین، این است که آمده تا واسطه‌های بی‌کفایت را از بین ببرد؛ پس بسياري از سازمان‌ها باید فکر کنند که پیش از اینکه بلاکچین شاید خود آنها را حذف کند، خود را در مسیر و نه در مقابل آن قرار دهند. به‌طور مثال در نشست جهانی بلاکچین در دوبی که اردیبهشت امسال برای شرکت‌ها و کسب‌وکارها برگزار شد، فضای مناسبی را برای کسانی که در این حوزه کار کرده‌اند، ایجاد کرده بودند.
به نظر می‌آید ارتباط گرفتن با این اکوسیستم در خارج از ایران یک نیاز ضروری است؛ چراکه دانشی نیست که آن را بومی کرده باشیم و در اختیار ما باشد. به همین دلیل بهتر است این مساله را در برگزاری رویدادها در نظر بگیریم. اما تا شرکت‌ها و بانک‌ها وارد این ارتباطات نشوند، نمی‌دانند که آن چیزی که از بلاکچین می‌خواهند تا چه حد قابل دسترس است و ممکن است خیال‌پردازی‌هایی رخ دهد که از توان فعلی این فناوری خارج باشد یا اصلا مقدور نباشد. پس بهتر است از الگوهایی که در جهان به‌صورت موفق ایجاد شده، درس بگیریم و با اتکا به توان متخصصان داخلی، نیازهای کشور را رفع کنیم.
اکبری: این سوال را با دو زیرمقوله جواب می‌دهم؛ اول اینکه اگر یک مدیر بخواهد بداند بلاکچین چیست، هر اندازه به منابع و کتاب‌ها رجوع کند، باز هم سوال‌هایی در ذهنش ایجاد می‌شود. علاوه بر آن این موضوعات باید برای او به‌خوبی ارائه و هسته ماجرا را متوجه شود. دوم بحث ورود به این فناوری است. پیشنهاد من اين است که آن مدیر یا صاحب کسب‌وکار با بخش‌هایی که در این زمینه فعالیت کرده‌اند، آشنا شود و حتی قرارداد مشاوره را با متخصصان این حوزه ببندد تا با تشکیل سلسله جلساتی متوجه این امر شوند که آیا واقعا بلاکچین و رمزارزها می‌توانند به حل چالش‌ها و گلوگاه‌های آنها کمک کنند یا خیر. آنها طی این فرایند می‌توانند نتیجه را در زمان کوتاه‌تر و با تعامل بیشتري رقم بزنند.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#474747″ txt_color=”#ffffff”]
آموزش در تمام لایه‌های بلاکچین
اکبری معتقد است: «بلاکچین و مشخصا رمزارزها کماکان با مشکلاتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که برای رفع آنها، به مرحله‌ای رسیده‌ایم که بايد افراد با عقبه تحقیقاتی قوی وارد این حوزه شوند و اتفاقا نتایج خوب و قابل توجه اخیر در این حوزه را محققان برجسته رقم زده‌اند. همچنین آشنايي با این تکنولوژی باعث شده امکان فعالیت در حوزه‌های جدید برای کسانی که مایل هستند از دانشگاه وارد فضای کسب‌وکار شوند و چندان به تحقیقات علاقه‌مند نیستند، فراهم شود. از نظر او آموزش همه‌جانبه، درست و اصولی این تکنولوژی در دانشگاه‌ها، از اهمیت فراوانی برخوردار است که دانشگاه‌های ما وارد این عرصه شده و تا حد خوبی، عکس‌العمل مناسبی نسبت به این روند داشته‌اند.»
[/mks_pullquote]
قربانی: تقریبا بسياري از کسانی که در حوزه بانکداری کار می‌کنند، با مفاهیم مرتبط با تکنولوژی‌های جدید آشنایی ندارند. از سویی پیش آمده افرادی که مدرس این فناوری هستند، توسط مدیران و کارکنان حوزه بانکداری پذیرفته نشده‌اند. این عدم آشنایی سبب می‌شود بسیاری از فعالیت‌هایی را که می‌توان از طریق فناوری‌های جدید به‌راحتی انجام داد، از رده خارج کنند. به‌طور مثال مساله‌ای که برای بانک‌ها وجود دارد، بحث توکنایز کردن است. یک بانک خصوصی بیشتر از 16 میلیارد تومان املاک مازاد دارد که به‌دلیل توکنایز نشدن نمی‌تواند روی آن سرمایه‌گذاری کند.
اکبری: نکته اینجاست که در بعضی از مسائل لزوما نیازی نیست که راه‌حل بلاکچینی مطرح کرد؛ چراكه اصلا این راه‌حل منطقی نیست. مثلا اگر پروژه‌ای از صفر تا صد در خود یک بانک تعریف شده و اصلا قصد همکاری با جای دیگری نيز مطرح نیست و راه‌حل کاملا مبتنی بر اعتماد به یک نهاد مرکزی است، واضح است كه بلاکچین موضوعیت ندارد. همان‌طور که عرض کردم، تشخیص نقطه ورود به این تکنولوژی مستلزم آن است كه بانک‌ها با فعالان متخصص این حوزه جلساتی برگزار کنند تا در قالب این جلسات، چالش‌هایی که واقعا با بلاکچین می‌توانند برطرف شوند، مشخص شود.
عصایی که جادو نمی‌کند
قربانی: این بحث وجود دارد که ورود به این تکنولوژی را مانند عصای جادویی فرض کنیم که برای هر درد بی‌درمانی می‌توان استفاده کرد. قطعا بلاکچین این‌گونه نیست. اما در بعضی از زمینه‌ها تاثیر خودش را گذاشته است. یکی از مهم‌ترین این تاثیرها در بحث پول بود.
اکبری: بحث دیگری هم که وجود دارد این است که باید حق داد که بلاکچین را نتوان از ارزهای رمزنگاری‌شده جدا کرد. در حال حاضر، شما نمی‌توانید یک مثال غیرپولی از کاربرد بلاکچین مطرح کنید که در سطح بیت‌کوین یا اتریوم فعالیت کند.
قربانی: به نظر من هم نمی‌توان این مفاهیم را از هم جدا کرد. اما برای استفاده از بلاکچین باید توجیهی داشت. بعضی‌ها می‌گویند با بلاکچین سرعت و امنیت تراکنش بالا می‌رود، اما در فضایی ارزان‌تر از بلاکچین هم می‌توان سرعت و امنیت را بالا برد. با این حال بانک‌ها می‌توانند به سراغ بلاکچین بروند و دیدگاه من نسبت به ورود آنها به این فناوری مثبت است.
اکبری: با این حرف موافقم. اما اگر بانکی بخواهد در این راه سرمایه‌گذاری کند، حداقل بايد در پروژه‌ای وارد شود که در همان اول ماجرا محکوم به شکست نباشد. این خود مستلزم آن است که پروژه به‌درستی برای رفع مشکلی مطرح شده باشد و بلاکچین ارزش افزوده دارد. لازمه این امر همان‌طور که عرض کردم، تعامل با فعالان و متخصصان این امر است.
قربانی: اینکه بانک‌ها تجربه‌های گوناگونی را انجام دهند، بد نیست. به‌طور مثال در چند سال اخیر تجربه راه‌اندازی فناوری مانند یواس‌اس‌دی را در بانک‌ها داشته‌ایم که مدتی بعد جمع‌آوری شد. بلاکچین فراتر از این مراحل پیش‌پاافتاده قرار می‌گیرد و وجود آنها هرچند با نواقصی صرفا بد تلقی نمی‌شود.
جسارت در هزینه دادن
صدر: اگر بلاکچین بخواهد توسط هر نهاد، شرکت یا موسسه‌ای مورد استفاده قرار بگیرد، به سه تقسیم‌بندی می‌رسیم؛ اول اینکه اگر پروتکل ناقصی داشته باشیم که بخواهیم بر بستر بلاکچین پیاده‌سازی کنیم، بايد از الگوهای مشابهی که این کار را انجام داده‌اند، کمک بگیریم تا احتمال خطا و حاشیه ریسک هم کمتر شود. دوم اینکه وقتی بخواهیم در بخش‌های جدید سرمایه‌گذاری کنیم، آن را باید به دست کارآفرینانی سپرد که ریسک این فعالیت را قبول می‌کنند. سومین مورد که جالب‌تر از بقیه است، به بحث ارزهای رمزنگاری‌شده ارتباط دارد. به‌طور مثال شرکت‌هایی که می‌خواهند بیت‌کوین را مورد استفاده قرار دهند، ابزارهای مناسب کسب‌وکار خود را آن‌طور که می‌خواهند روی بیت‌کوین توسعه می‌دهند. این مثال هزاران بار اتفاق افتاده و برای کسب‌وکارها مدل مناسبی است تا خدمات جدیدی به مشتریان خود ارائه کنند.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#494949″ txt_color=”#ffffff”]
ضرورت آزمایشگاه‌های بلاکچین
از نظر قدوسی تاسیس آزمایشگاه‌هایی در حوزه بلاکچین با توجه به حجم سرمایه‌گذاری سنگینی که وي‌سي‌ها انجام می‌دهند، بسیار لازم است. اما باید این مساله را در نظر گرفت که نتایج کاربرد اپلیکیشن‌هایی که در نهایت توسط این فناوری مورد استفاده قرار می‌گیرند، از طریق کاهش هزینه و افزایش ارزش، در سفره مردم دیده شود.
[/mks_pullquote]
قدوسی: بانک‌ها و سرمایه‌گذاران خطرپذیر در دنیا به این جمع‌بندی رسیده‌اند که انقلاب صنعتی چهارم توسط بلاکچین قابل اجراست و می‌تواند نحوه تبادل ارزش و دموکراسی اقتصادی را به‌دنبال داشته باشد. پس بسیار جسورانه در حال هزینه‌‌کردن هستند تا بتوانند شرکت‌های فناورانه نسل بعدی (همانند گوگل نسل بعد، اپل نسل بعد و غیره) را پیدا و اقتصادشان را متحول کنند.
بنابراین در این ماجرا دو رویکرد به وجود می‌آید. اینکه وقتی فناوری شکل می‌گیرد، ما هم مشابه آن را کپی کنیم یا اینکه جسورانه وارد آن شویم و هزینه‌هایی هم بدهیم. در این صورت مسیری را هم برای نفرات بعد هموار می‌کنیم. در کشور ما غالبا رویکرد اول انتخاب شده است؛ بنابراين اگر مجموعه یا بانکی می‌خواهد جسورانه وارد این حوزه شود، اکنون زمان این کار است. هرچند علاوه بر کارآفرینی در این مورد باید به نوع فعالیت افرادی که وارد این فناوری می‌شوند هم توجه کرد.
آموزش و ملزومات آن
آیا با آگاهی دادن و آموزش بیشتر به مردم می‌توان از خطراتی که در حیطه کلاهبرداری‌های این فناوری مانند رخ‌دادن هایپ شکل می‌گیرد، پیشگیری کرد؟
صدر: کلاهبردارهایی که به روش‌های گوناگون در این مسیر فعالیت دارند، هرچند آموزش برای جذب نشدن مردم به آنها تاثیر زیادی خواهد داشت، اما قطعا آموزش به موارد دیگری هم بستگی دارد که داشتن هزینه، برنامه‌ریزی و زمان کافی است.
از سوی دیگر کلاهبرداران همیشه یک قدم جلوتر از این آموزش پیش می‌روند. من فکر می‌کنم تاثیر کامیونیتی‌ها به‌مراتب در افزایش آگاهی مردم اهمیت زیادی دارد؛ چراکه آنها هم برای منتفع‌شدن خود و هم بقیه افراد، وقتی مورد خطرناکی مانند هایپ و کلاهبرداری‌ها را می‌بینند، به سمتی می‌روند که از نفوذ بیشتر آنها جلوگیری شود. بنابراین ارتباط گرفتن مردم با محیطی پویا مانند کامیونیتی می‌تواند تاثیر زیادی در آگاهی آنها از این فناوری داشته باشد.
از سوی دیگر آموزش دانشگاهی نمی‌تواند تاثير زیادی در آگاهی‌دادن به مردم داشته باشد؛ چراکه دانشجویی که از این فضا فارغ‌التحصیل می‌شود، متخصص است و هیچ‌گاه هدف کلاهبردار، دانشجوی متخصص نیست، بلکه عامه مردم است. بنابراین دانشجو و مردم به‌دلیل فاصله‌ای که از همدیگر دارند، نمی‌توانند اقدامی برای جلوگیری از کلاهبرداری‌ها انجام دهند.
اکبری: با بخشی از حرف‌های شما موافقم، ولی مساله اینجاست که همه مردم نمی‌توانند کامیونیتی را دنبال کنند و ارتباط بگیرند. از سوی دیگر بخشی از مخاطب دانشجویی هم که از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شود، همين مردم است و همين دانشجو نيز در فضایی کار می‌کند که با مردم سروکار دارد. پس این فاصله گاهی می‌تواند کمتر شود.
در بیشتر موارد بلاکچین با ارزهای رمزنگاری‌شده معادل می‌شود. شاید یکی از دلایل مسکوت ماندن آن در نهادها و سازمان‌های دولتی باشد که به عدم توسعه این دانش دامن زده‌اند.
صدر: حاکمیت می‌تواند نگاه‌های متفاوتی به بلاکچین داشته باشد. اگر نگاه آزمایشگاهی و تحقیقاتی به این فناوری وجود داشته باشد، سرمایه‌گذاری آن در دانشگاه‌ها صورت می‌گیرد. از سوی دیگر اگر دولت به جای بلاکچین بر ارزهای رمزنگاری‌شده سرمایه‌گذاری كند، بعضا نتیجه ملموس‌تری به دست می‌آورد؛ چراکه انگیزه یاد دادن به نهادهای دولتی از سوی افرادی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، وجود دارد و این اعلام آمادگی باید از سوی نهادهای دولتی انجام شود تا تعامل و ارتباط شکل بگیرد.
