پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
اتفاقات عجیب بازار ICO در سال 2017 و پولهایی که معلوم نیست کجا میروند؟
ICO در سال 2017 رشد چشمگیری داشته است، به طوری که میتوان این سال را بهترین و پررونقترین سال برای آن دانست. در ماه می سال 2017، موبایلگو (MobileGo) با یک تیم کوچک و یک وایت پیپر توانست 53 میلیون دلار از یک ICO به جیب بزند. در آن زمان، ICO مفهومی جدید در حوزه صنایع مالی بود و بر خلاف عرضههای عمومی اولیه یا عرضههای اولیه سهام (IPO)، خبری از تصویب و مجوز از سوی وکیل قانونی، بانکدار یا قانونگذار نبود و این عرضهها بیشتر به سرمایهگذاریهای جمعی یا کراودفاندینگ کیکاستارتر شباهت داشتند. با این تفاوت که ارز مورد معامله در این عرضهها، ارزهای رمزنگاریشدهای نظیر بیتکوین و اتریوم بودند.
هدف موبایلگو، راهاندازی یک پلتفرم مبتنی بر ارزهای رمزنگاریشده در داخل بازیهای ویدئویی برای پرداخت و شرطبندی در این بازیها بود که به شکلی غافلگیر کننده به روندی جذاب تبدیل شد.
ICO موبایلگو، یکی از بزرگترین و ارزشمندترین ICOها در سال 2017 نام گرفت، اما علیرغم جذب سرمایه 53 میلیون دلاری توسط این شرکت، اکنون کمتر کسی میداند این همه پول کجا رفته است!
این استارتآپ ادعا میکند که 150 نفر در این سیستم و روی محصولات شرکت مشغول به کار هستند، اما سرجی (Sergey) و ماکسیم شولوم (Maxim Sholom)، بردارانی که مسئولیت هدایت پروژه را بر عهده دارند، حساب و کتابهای شرکت را محرمانه نگه داشتهاند. طبق ادعاهای یکی از کارکنان اسبق شرکت، برداران شولوم از ارزهای رمزنگاریشده بهعنوان هسته مرکزی طرح کسبوکار خود فاصله گرفتهاند، هرچند که سخنگوی موبایلگو به شدت اصرار دارد که شرکت هنوز هم به اهداف و وعدههای اولیه خود پایبند مانده است.
یا پروژه استونیایی پلیبیوس (Polybius) را میتوان مورد بررسی قرار داد که توانست در یک ICO در تابستان سال گذشته 32 میلیون دلار سرمایه جذب کند. هدف بلندپروازانه این پروژه، ایجاد یک نسخه مبتنی بر ارزهای رمزنگاریشده از سرویس خدمات مالی شخصی مینت (Mint) بود و شعار «اطمینان خاطر مالی برای نسل دیجیتال» را دنبال میکرد.
اکنون، با گذشت بیش از یکسال از این وعده، پلیبیوس اذعان میکند که نمیتواند اولین ورژن محصول خود را تا نوامبر 2018 روانهی بازار کند. این در حالی است که ارزش توکنهای این استارتآپ که تحت عنوان پیبیالتی (PBLT) معامله میشوند، چیزی در حدود 84 درصد کاهش یافته است و این امر باعث شده که مجموع سرمایه این شرکت در بازار (موجودی توکنهای در گردش ضرب در قیمت بازار) به حدود 6 میلیون دلار افت پیدا کند. البته گفتنی است که این استارتآپ، سرمایه جذب شده از ICO در سال گذشته را عمدتا بهصورت بیتکوین در صندوقهای سرمایهگذاری امن پسانداز کرده و با توجه به تغییرات نرخ این ارز، اکنون به ارزشی بیش از 40 میلیون دلار رسیده است.
از آنجا که سال 2017 را میتوان انفجار ICO در جهان معرفی کرد، چیزی در حدود 800 مورد ICO طی این سال صورت گرفته و بالغ بر 20 میلیارد دلار سرمایه از این عرضهها عاید استارتآپها و شرکتها شده است. موبایلگو و پلیبیوس، زمانی که تازه راهاندازی شده و تقریبا بهترین و ارزشمندترین سرمایهگذاریها را از آن خود کرده بودند، مشتاقانه ابراز رضایتمندی میکردند.
با وجود اینکه نمیتوان تهدیدهای تحمیلی از سوی ارائه دهندگان ICO برای دارندگان توکنهای این شرکتها را به همه تعمیم داد، اما با توجه به عدم کنترل درست شرایط و افشای برخی قوانین مستتر در دنیای ارزهای رمزنگاریشده، حدس آینده و وضعیت پروژههای مبتنی بر این ارزها چندان هم کار دشواری نیست.
فوربس با نگاهی به وضعیت و عملیات توکنهای تازه دریافت شده توانسته 10 پروژه دریافت کننده سرمایهگذاریهای کلان تا اوایل سپتامبر سال جاری را شناسایی کند. استارتآپهایی که حداقل یکساله بودهاند و توانستهاند پول هنگفتی از این سرمایهگذاریها به جیب بزنند.
تصمیم داریم در خلال انتشار گفتوگوهای صورت گرفته با کارفرمایان استارتآپهای مبتنی بر ارزهای رمزنگاریشده، سرمایهگذاران و همچنین تحلیلگران و متخصصان صنعت خدمات مالی، دو سوال مهم و اساسی را پاسخگو باشیم:
- بزرگترین پروژههای ICO تا چه میزان در طرحهای خود پیشرفت داشتهاند؟
- و اینکه پولهای به دست آمده از این ICO کجا رفتهاند؟
شاید بررسی حسابهای دیجیتال عمومی هر یک از این ICO بتواند بهعنوان گام اول و نقطه آغاز کمک کننده باشد. اما نباید فراموش کرد که این اطلاعات میتوانند در اغلب موارد گمراه کننده و گاه فریب دهنده باشند. به همین علت نیز به نظر میرسد که بهترین راه، گفتوگو با هر یک از این تیمها و نتیجهگیری بر اساس اظهارات و حقایق آشکار در کسبوکار آنها است.
بهعنوان یک سرمایهگذار، در صورتی که توکنهای هر یک از 10 شرکت عرضهکننده اولیه سکه موفق را خریداری کرده باشید، سود خوبی از اکتبر 2018 از آن خود خواهید کرد. یک سرمایهگذاری به ارزش صد هزار دلار در این حوزه اکنون به بیش از 160 هزار و 936 دلار رسیده است که در مقایسه با قیمت روز 113 هزار و 722 دلاری همین مبلغ سرمایهگذاری بر مبنای شاخص S&P 500، رقمی قابل ملاحظه است. اما این را نیز فراموش نکنید که شش مورد از این 10 استارتآپ عرضه کننده اولیه سکه موفق، بازگشتی منفی از برنامههای وعده داده خود داشتهاند و کل سرمایه جذب شده از سوی یکی از استارتآپها نیز بهطور کامل ناپدید شده است!
البته این برای کسانی است که زودتر اقدام کردهاند. اگر جزو آن دسته از افرادی باشید که مانند سرمایهگذاران خردهفروشی دیر رسیدهاید و زمانی به فکر خرید افتادهاید که سکهها در معاملات هنگفت به فروش رفتهاند، منتظر عواقب بدتر از این هم باید باشید. از 141 مورد ICO بزرگی که در سال 2017 صورت گرفته است، 86 درصد زیر قیمت فهرست مبادله میشوند و حتی طبق گزارش وبسایت ارنست اند یانگ (EY)، بالغ بر 30 درصد از آنها ارزش خود را بهطور کامل از دست دادهاند.
بر اساس تحقیقات فوربس، سرمایه جذب شده ICO توسط ۱۰ عرضه کننده در سال 2017، در مجموع مبلغی در حدود 840 میلیون دلار بوده است که رقمی قابل تامل است. اما چه تعداد از این استارتآپها هنوز هم به وعدههای خود وفادارند و چه تعدادشان عرصه را ترک گفتهاند؟ جالب است بدانید که در حال حاضر هم مجموع سرمایه این استارتآپها چیزی در حدود همان 840 میلیون دلار (مبتنی بر ارزهای رمزنگاریشده) تخمین زده میشود.
این آمار، آن هم در شرایطی که تعداد قابل توجهی از استارتآپهای عرضه کننده اولیه سکه عرصه را خالی کردهاند، ناشی از پروژههای بزرگی نظیر تزوس (Tezos) است، که تقریبا نیمی از سرمایه کنونی خود را طی ICO ای که در جولای 2017 داشته به دست آورده است.
گفتنی است که سرمایه جذب شده توسط تزوس عمدتا بر مبنای ارز رمزنگاریشده بیتکوین بوده است. اغلب شرکتهای دیگر، ارزهای رمزنگاریشده خود را در زمان اوج بازار به ارزهای فیات تبدیل کرده و سود هنگفتی از این مبادله ارزی به جیب زدهاند. در حقیقت، 3 مورد از این 10 استارتآپ عرضه کننده اولیه سکه برتر در سال گذشته، در حال حاضر سرمایه مبتنی بر ارز رمزنگاریشده و پول نقد حتی بیشتری نسبت به زمان جذب سرمایه دارند.
این، یکی از عجیبترین و شاید ناگوارترین جنبههای چنین استارتآپهایی است. اینکه اغلب مدیران چنین شرکتهایی(بهویژه آنها که برنامهنویس هستند) پس از جذب سرمایه از سوی بازار، به جای کارآفرینی به مدیریت ثروت روی میآورند.
مهمترین دغدغه چنین مدیرانی این است که چه کاری با دارایی ناپایدار خود انجام دهند تا بتوانند آن را سالها مدیریت کنند. ملتم دمیرورز (Meltem Demirors)، سرمایهگذار ارزهای رمزنگاریشده و مدیر ارشد اجرایی کوینشیرز (CoinShares) در این باره میگوید: « آنها برنامهریزان مالی یا سرمایهگذار نیستند، بلکه توسعه دهنده و مهندساند.»
البته ناگفته نماند که برخی از استارتآپها نیز از نظر اقتصادی سالم ماندهاند، اما هزینههای هنگفتی را متحمل هستند که بخش اعظمی از آن به پرداخت حقوق و دستمزدها برمیگردد. 4 مورد از 10 استارتآپ مورد بررسی در این مقاله، شاهد تحلیل رفتن بیش از یک سوم از سرمایه جذب شده خود طی سال گذشته بودهاند. استاتوس (Status)، که سال گذشته توانسته بود 95 میلیون دلار سرمایه از ICO خود در ماه ژوئن به دست آورد، اکنون فقط 53 میلیون دلار دارد. استارتآپی که 98 کارمند در 24 کشور مختلف جهان دارد و نرخ مصرف سرمایهاش چیزی در حدود 1.3 میلیون دلار در ماه است. این در حالی است که نرخ مصرف سرمایه برای یک استارتآپ تازه وارد و مرحله ابتدایی چیزی در حدود 500 هزار دلار است.
عجیبتر اینکه سه استارتآپ از این 10 استارتآپ، در حال حاضر مجموع ارز رمزنگاریشده و پول موجود در دستشان بیشتر از سرمایهای است که در سطح بازار دارند. برای سرمایهگذاران استوک، چنین سناریویی حکم یک سرمایهگذاری ناامن را دارد که هر آن ممکن است بخش اعظمی از سرمایه تخصیص یافته را به ناکجا آباد بکشاند. با این حال، در دنیای شگفتانگیز ارزهای رمزنگاریشده، ICO و پروژههای مربوط به این ارزها، علیرغم فقدان قراردادهای قانونی و قابل استناد، سرمایههای هنگفتی را به سمت خود جذب میکنند. هرچند که استارتآپهای ارائه دهنده، عملا هیچ تضمین قانونی موثقی برای پایبندی به وعدههای خود ندارند.
نیک کارتر (Nic Carter)، تحلیلگر اسبق فایدلیتی (Fidelity) که اخیرا نیز شرکت سرمایهگذاری جسورانه خود را تحت عنوان کسیل ایلند ونچیرز (Castle Island Ventures) راهاندازی کرده است، در این باره معتقد است که صندوقهای انباشته از ارزهای رمزنگاریشده یا فیاتها و غیره، که استارتآپها با برخی وعدههای شیرین از طریق ICO به دست آوردهاند، میتوانند در دادگاه مورد بازخواست قرار گیرند. سرمایهگذارانی که در این ورطه سرمایه خود را از دست دادهاند، میتوانند با در دست داشتن توکنهای خریداریشده نسبت به ارائه دعوی به دادگاه اقدام کنند. وی پیشبینی میکند که «سال 2019، سالی سرشار از چنین دادخواستهایی در مورد ICO» خواهد بود.
تزوس TEZOS (XTZ)
- محصول: پلتفرم رایانش ابری غیرمتمرکز، رقیب اتریوم
- قیمت توکن: 1.31 دلار
- نرخ بازگشتICO: حدود 228 درصد
- نرخ بازگشت بیتکوین در دوره مشابه: 174 درصد
- تاریخ پایانICO: در 14/07/2017
- سرمایه جذب شده: 232 میلیون دلار
- سرمایه باقیمانده: 500 میلیون دلار
- مجموع سرمایه به توکن: 0.82 دلار
وضعیت پروژه: شبکه اصلی راهاندازی شده در 17 سپتامبر 2018، در حال حاضر چیزی در حدود 450 عضو از افراد حقیقی و سازمانها را تحت حمایت نرمافزار اعتبارسنجی تراکنشهای خود قرار داده است.
استارتآپی تاسیس شده توسط آرتور و کسلین بریتمن (Arthur and Kathleen Breitman) در سال 2014 که قصد دارد بهعنوان پلتفرمی غیرمتمرکز و مبتنی بر رایانش ابری، برنامههای کاربردی سطح بالایی برای پردازش ارزهای رمزنگاریشده نظیر اتریوم را پشتیبانی کند. اوایل راهاندازی پروژه، درگیریهای داخلی شدیدی میان بریتمنها و شریک اسبق آنها جان گیورز (Johann Gevers) رخ داد که سبب جدایی وی از تیم شد.
در حال حاضر، صندوق سرمایهگذاری ICO تزوس، توسط موسسه زوگ (Zug) در سوئیس کنترل میشود. سازمانی متشکل از هفت کارمند که برای اموری همچون توسعه نرمافزاری، تحقیق و بازاریابی پول میگیرند. البته این موسسه تنها یک کارمند تمام وقت دارد و سایر اعضای آن بهصورت پاره وقت با آن همکاری میکنند و مسئولیت ثابت و دائمی در سیستم ندارند. رایان جفرسون (Ryan Jesperson)، مدیر مسئول موسسه تزوس و تنها کارمند تمام وقت در این نهاد اذعان میکند: «آرتور و کسلین، اعضای مستقل مجموعه هستند.
تزوس یکی از بزرگترین و موفقترین استارتآپهای ICO در سال 2017 بوده، اما هنوز هم حجم انبوهی از ابهامات قانونی را به دوش میکشد.
برخی از سرمایهگذاران طی اقدامی بر علیه تزوس درخواست دعوی کرده و مدعی شدهاند که این استارتآپ، از وعدههای خود فاصله گرفته و ارزهای خود را تحت مبادلات نامعتبر در معرض فروش گذاشته است. تزوس اصرار دارد که این پرونده به دست دادگاههای سوئیس سپرده شود؛ با این حال، این تقاضا در آگوست سال جاری توسط قاضی آمریکایی پرونده رد شد. گفتنی است که این موسسه، تاکنون از توضیح در مورد دعوی صورت گرفته سر باز زده است.
آنچه که اهمیت دارد، موجودی فعلی این استارتآپ است که اکنون به مبلغ بیش از 500 میلیون دلار رسیده و حجم قابل توجهی از آن را ارزهای رمزنگاریشده بیتکوین و اتر تشکیل میدهند. این مقدار، از رقم قابل ملاحظه 1.2 میلیارد دلار در دسامبر سال 2017 (نفطه اوج بیتکوین) به این رقم رسیده که ناشی از افت قیمت بیتکوین طی این دوره بوده است.
از میان 10 استارتآپ ICO در سال 2017 که توسط فوربس مورد مطالعه قرار گرفتهاند، تزوس از لحاظ نرخ بازگشت سرمایه برای سرمایهگذارانش، با نرخ بازگشت سرمایه قریب به 230 درصد، در رده دوم جای دارد. این پلتفرم بالاخره پس از چندین ماه تاخیر توانست در سپتامبر سال 2018 راهاندازی شده و حدود 450 عضو حقیقی و حقوقی را در شبکهاش تحت پوشش قرار دهد. شبکهای که قادر است با استفاده از سیستم نرمافزاری خود، تراکنشها را اعتبارسنجی کند.
بانکور BANCOR (BNT)
- محصول: صرافی غیرمتمرکزی برای تبدیل ارزهای رمزنگاریشده به یکدیگر
- قیمت توکن: 1.28 دلار
- نرخ بازگشت ICO: حدود 67- درصد
- نرخ بازگشت بیتکوین در دوره مشابه: 143 درصد
- تاریخ پایان ICO: در 12/06/2017
- سرمایه جذب شده: 153 میلیون دلار
- سرمایه باقیمانده: دست کم 75 میلیون دلار (طبق تخمین فوربس)
- مجموع سرمایه به توکن: 1.30 دلار
- تعداد کارکنان: 61 نفر
- وضعیت پروژه: شبکه اصلی در اکتبر سال 2017 راهاندازی شده است.
این استارتآپ اسرائیلی قصد دارد بهعنوان یک صرافی غیرمتمرکز، قابلیت تبدیل سریع و آسان ارزهای رمزنگاریشده به یکدیگر را در اختیار کاربران قرار دهد. مبحث غیرمتمرکز بودن یا نبودن این شرکت زمانی بالا گرفت که سرمایه کاربران را به بهانه پیدا کردن سکههای به سرقت رفته مسدود کرد. از این رو، این شرکت اکنون کمتر روی غیرمتمرکز بودن پافشاری میکند و عملا سعی دارد خود را از این ورطه برهاند.
از حدود 400 هزار اتری که بانکور توانسته بود طی ICO در سال 2017 به دست آورد، چیزی در حدود 150 هزار اتر به قرارداد ثبات قیمت (price stability) اختصاص یافت که قرار بود با خرید توکن از کاربرانی که قصد خروج از سیستم در روزهای اولیه را داشتند، کاهش بهای سکهها را جبران کند. موسس و مدیر بانکور، گالیا بنارتزی (Galia Benartzi)، هدف از این اقدام را نجات ICO و تعدیل نوسانات قیمت عنوان میکند.
علیرغم اینکه بانکور و عوامل آن از اعلام موجودی و سرمایه کنونی این استارتآپ سر باز میزنند، اما فوربس بر اساس تعداد کارکنان فعال در این شرکت و نرخ مصرف سرمایه آن، موجودی باقیمانده برای این استارتآپ را چیزی در حدود 75 میلیون دلار تخمین میزند.
ارزش توکن این استارتآپ با عنوان بیانتی (BNT) بیش از 60 درصد نسبت به روزهای آغازین ICO در سال 2017 کاهش داشته است. با وجود اینکه طبق گزارش وبسایت ارزهای رمزنگاریشده توکن آنالیست (tokenanalyst.io)، پلتفرم بانکور از زمان راهاندازی تاکنون فعال بوده و کاربران آن روزانه بالغ بر 4 میلیون ارز متنوع رمزنگاریشده را روی آن مبادله کردهاند، اما سکهی خود این شرکت نتوانسته است کاربر زیادی را جذب کند. طبق اظهارات تریویال (Trivial.co)، تعداد کاربران روزانه سکه خود شرکت چیزی در حدود 125 نفر است که در مقایسه با کاربران سایر ارزها، عملا غیرقابل قبول است.
استاتوس STATUS (SNT)
محصول: مرورگری برای اپلیکیشنهای غیرمتمرکز (چیزی شبیه گوگل کروم مختص ارزهای رمزنگاریشده)، کیف پولهای دیجیتال و اپلیکیشنهای چت
- قیمت توکن: 0.04 دلار
- نرخ بازگشت ICO: حدود 5- درصد
- نرخ بازگشت بیتکوین در دوره مشابه: 140 درصد
- تاریخ پایان ICO: در 21/06/2017
- سرمایه جذب شده: 95 میلیون دلار
- سرمایه باقیمانده: 53 میلیون دلار
- مجموع سرمایه به توکن: 0.02 دلار
- تعداد کارکنان: 90 نفر
- وضعیت پروژه: ورژن آزمایشی این پلتفرم بهصورت عمومی راهاندازی شده و در حال حاضر با کیف پول دیجیتالی و قابلیتهای چت خود، روزانه چیزی کمتر از 1،000 کاربر دارد. توکن استارتآپ نیز تعداد 130 کاربر روزانه را به خود اختصاص داده است.
استاتوس پلتفرمی است که کاربران میتوانند اپلیکیشنهای مرتبط با ارزهای رمزنگاریشده، فروشگاههای توکن و اپلیکیشنهای چت و غیره را در آن بیابند. شرکت 98 کارمند در 24 کشور مختلف جهان دارد که به طور متوسط چیزی در حدود 108،000 دلار حقوق میگیرند و نرخ مصرف سرمایه این شرکت را به 1.3 میلیون دلار در ماه رساندهاند. صندوق سرمایهگذاری این شرکت، بهصورت مجازی و تقریبا به طور کامل بر مبنای ارز رمزنگاریشده اتر مدیریت میشود و به همین علت است که از 95 میلیون دلار سرمایه جذب شده طی ICO در سال 2017 اکنون فقط 53 میلیون دلار باقی مانده است. در حقیقت، بخش عمدهای از این کاهش سرمایه، ناشی از افت ارزش اتر طی سال گذشته بوده است. گفتنی است، ذخیره نقدی این شرکت در اوایل سال جاری چیزی در حدود 375 میلیون دلار گزارش شده است.
با وجود اینکه نرخ سوخت سرمایه استاتوس اندکی نگران کننده است، اما آنچه که سرمایهگذاران و کارآفرینان این استارتآپ را به فکر انداخته است، مدل کلی آن است. سلیل دشپاند (Salil Deshpande)، مدیر عامل شرکت بین کپیتال ونچرز (Bain Capital Ventures) در این باره میگوید:
«تنها نگرانی من از بابت این است که آیا اکنون زمان مناسبی برای اپلیکیشنهای غیرمتمرکز است یا نه؟ تمرکززدایی بسیار کندتر از آنچه که ما فکر میکنیم در حال رخ دادن است. برای بسیاری از این پروژهها، هنوز هم ورود به بازار خیلی زود است و آنها مجبورند هزینههای هنگفتی را متحمل شوند چرا که زمانبندی درستی ندارند.»
توکن این استارتآپ که از آن با عنوان اسانتی (SNT) یاد میشود، هیچگونه هدف عملیاتی خاصی ندارد و اپلیکیشن با استفاده از شرکت کنترل میشود، هرچند که شرکت قصد دارد آن را نیز در آینده غیرمتمرکز کند. اما چرا استاتوس در مسیر سنتی سرمایهگذاری جسورانه (Venture Capital) گام برنداشته است؟ نبیل نقدی (Nabil Naghdy)، مدیرعامل و موسس استاتوس در همین راستا اذعان میکند: «مدل توکن استاتوس، فرصتی برای جامعه در حال توسعه ماست که نه تنها موجب مشارکت در شبکه میشود بلکه به جهتیابی نرمافزار نیز کمک میکند.»
سوال دیگری که میتواند اذهان عمومی و بهویژه سرمایهگذاران را مشوش کند، زمان دقیق ارائه محصولات اصلی این شرکت است که هنوز خبری از آنها نیست. نقدی، با اشاره به آزمایشی بودن ورژن کنونی و طفره رفتن از اعلام زمان دقیق راهاندازی ورژن اصلی استاتوس میافزاید: «ما نمیخواهیم در مردم انتظارات بیجا به وجود بیاوریم.»
تنایکس TenX (PAY)
- محصول: کارت اعتباری مبتنی بر ارزهای رمزنگاریشده
- قیمت توکن: 0.55 دلار
- نرخ بازگشت ICO: حدود 28- درصد
- نرخ بازگشت بیتکوین در دوره مشابه: 148 درصد
- تاریخ پایان ICO: در 24/06/2017
- سرمایه جذب شده: 83 میلیون دلار
- سرمایه باقیمانده: 104 میلیون دلار
- مجموع سرمایه به توکن: 0.96 دلار
- تعداد کارکنان: 80 نفر
- وضعیت پروژه: پس از صدور آزمایشی و ناموفق اولین کارت اعتباری، تنایکس اعلام کرده است که تقریبا برای ارائه دومین نسخه خود به 100،000 کاربر آماده است.
تنایکس که پلتفرمی سنگاپوری است قصد دارد با استفاده از کارت اعتباری خود، پرداخت از طریق ارزهای رمزنگاریشده را در فروشگاههای خردهفروشی سنتی خود میسر کند. این شرکت، اولین کارت اعتباری خود را در سال 2017 تحت عنوان ویزا (Visa) روانه بازار کرد که شرکت ارائه دهنده خدمات پرداخت ویوکرست (WaveCrest) نیز در آن مشارکت داشت. طبق اظهارات مدیر و موسس این استارتآپ، جولین هاسپ (Julian Hosp)، حدود صد هزار کارت فعال در این پروژهی آزمایشی صادر شده و روانه بازار شده بودند که به دلیل ممانعت ویزا از همکاری با ویوکرست، این کارت اعتباری آزمایشی نیز در کنار سایر کارتها نظیر بیتپی (BitPay) و غیره از کار افتادند.
هاسپ میگوید که تنایکس از آن زمان روی کارت اعتباری جدید خود کار میکند و امیدوار است تا به زودی، نسخه آزمایشی آن را روانه بازار کند. این شرکت، دارای 80 کارمند است که سالانه به طور متوسط 84 هزار دلار حقوق دریافت میکنند و نرخ مصرف سرمایه تنایکس را به 530،000 دلار در ماه، یا 6.4 میلیون دلار در سال رساندهاند.
مدتی پیش در توئیتر، هاسپ به دلیل پستهایی که از مسافرت عجیب و غریب و پرهزینه خود با هواپیمای شخصیاش منتشر کرده بود شدیدا مورد انتقاد قرار گرفت. هاسپ در این باره میگوید:
«این سفر فقط یکبار و برای مراسم ازدواج ما بود و از سرمایه شخصی من هزینه شده بود و هیچ ربطی به شرکت ندارد.»
اطلاعیهای که تنایکس در ماه سپتامبر 2018 منتشر کرده است نشان میدهد که این شرکت، طبق ادعای خودش، سرمایه باقیماندهای بالغ بر 104 میلیون دلار دارد که حتی نسبت به سرمایه اولیه جذب شده طی ICO در سال 2017 چیزی در حدود 21 میلیون دلار نیز افزایش یافته است.
اما این چطور ممکن است؟ پاسخ در رویکردی است که هاسپ پس از جذب سرمایه در پیش گرفته است. با جذب سرمایه هنگفت 83 میلیون دلاری از ICO در سال 2017، هاسپ به شکل زیرکانهای در جولای سال 2017 شروع به تبدیل بخشی از ارزهای رمزنگاریشده شرکت به دلار آمریکا کرد تا بتواند صندوق سرمایهگذاری تنآیکس را بهصورت مجموعهای مجزا و 50/50 از ارزهای رمزنگاریشده و فیات در طول رشد بازار شناور نگه دارد. در حال حاضر، پول نقد تنایکس نسبت به توکن آن بالغ بر 50 درصد افزایش قیمت داشته و به نظر میرسد که مسیر خوبی را در پیش گرفته است. هرچند که هنوز هم وعدههایی که داده بود عملی نشدهاند.
البته هاسپ میگوید که یک یا دو ماه بیشتر به صدور کارتهای جدید این شرکت نمانده است و ادامه میدهد: «فقط منتظریم تا کار را نهایی کنیم.»
پرسوان PRESSONE (PRS)
- محصول: ایجاد یک پلتفرم محتوای دیجیتال بدون تبلیغات با قابلیت پرداخت از طریق میکروتراکنشها برای مخاطبین
- قیمت توکن: 0.05 دلار (ولی بسیار بالاتر معامله میشود)
- نرخ بازگشت ICO: نامشخص
- نرخ بازگشت بیتکوین در دوره مشابه: 223 درصد
- تاریخ پایان ICO: در 15/07/2017
- سرمایه جذب شده: 82 میلیون دلار
- سرمایه باقیمانده: نامشخص
- تعداد کارکنان: نامشخص
- وضعیت پروژه: پس از ممنوعیت ICO در چین، پرسوان برنامههای خود برای بازگردانی سرمایه به سرمایهگذاران را اعلام کرد. اما میزان توکنهای بازگردانیده شده نامشخص است و فوربس نیز نتوانسته اطلاعات موثقی در این باره کسب کند.
پرسوان استارتآپی چینی است که توسط کارآفرین و سرمایهگذار چینی لی ژیائولی (Li Xiaolai) راهاندازی شده است. وعدهی اصلی این استارتآپ، راهاندازی پلتفرمی با محتوای دیجیتال بود که بر اساس میکروتراکنشها طراحی شده بود. پروژهای که توانست بدون حتی انتشار یک وایت پیپر، 82 میلیون دلار از ICO خود در سال 2017 به جیب بزند.
زمانی که دولت چین در سپتامبر سال گذشته، تنها چند هفته پس از اتمام ICO پرسوان، اطلاعیه منع ICO در این کشور را صادر کرد، مدیران شرکت تصمیم گرفتند تا طی طرحی تمام سرمایه جذب شده از سوی سرمایهگذاران و خریداران توکنها را به آنها بازگردانند. اما فوربس و سایر خبرگزاریهای معتبر، هنوز هم نتوانستهاند اطلاعاتی در مورد میزان پیشرفت این طرح به دست آورند. طرحی که عملا میتوان بهعنوان یکی از اسرار حل نشده دنیای ارزهای رمزنگاریشده معرفیاش کرد.
ظاهرا گروهی از توسعه دهندگان هنوز هم روی پروژه در حال کار هستند و برخی از بهروزرسانیهای دورهای صورت گرفته روی پلتفرم حاصل کار آنها است. ضمن اینکه، اگرچه لی ژیائولی در ماه آوریل سال جاری بهعنوان مدیرعامل شرکت معرفی شده است، اما اخیرا اذعان کرده که تغییر مسیر داده و دیگر حاضر به سرمایهگذاری روی فناوری بلاکچین نیست. در ادامه این اظهارات، ژیائولی تمام درخواستهای شرکت مبنی بر مصاحبه را رد کرده و به نظر میرسد که حاضر به ادامه همکاری نیست.
موبایلگو MOBILEGO (MGO)
- محصول: یک پلتفرم ارز دیجیتال که مختص بازیهای رایانهای و ورزشی است.
- قیمت توکن: 0.42 دلار
- نرخ بازگشت ICO: حدود 44- درصد
- نرخ بازگشت بیتکوین در دوره مشابه: 180 درصد
- تاریخ پایان ICO: در 25/05/2017
- سرمایه جذب شده: 53 میلیون دلار
- سرمایه باقیمانده: نامشخص
- تعداد کارکنان: 50 نفر، که از تعداد حداکثری 100 نفر نزول پیدا کرده است.
- وضعیت پروژه: کیف پول دیجیتال شرکت کامل شده است؛ اما از پلتفرم دیجیتال مختص بازیهای ورزشی و رایانهای هنوز خبری نبوده و هیچ اطلاعی نیز از پیشرفت این پلتفرم بهعنوان وعده اصلی استارتآپ در دست نیست.
هدف اصلی و اولیه موبایلگو، ارائه پلتفرمی کامل برای طرفداران بازیهای رایانهای بود تا بتوانند از طریق این پلتفرم، روی بازیها و مسابقات ورزشی رایانهای شرطبندی کرده یا کارمزد ورود به مراحل مختلف بازیها را بر مبنای ارزهای رمزنگاریشده پرداخت کنند. با این حال، بر اساس اظهارات برخی از کارمندان سابق شرکت، این استارتآپ از مسیر اصلی خود که ارزهای رمزنگاریشده بوده است فاصله گرفته است و قصد هم ندارد در مورد برنامههای خود توضیحی به سرمایهگذاران و کاربران ارائه کند.
یکی از مهندسان فنی سابق شرکت، که قبلا با مدیران و موسسان آن، سرجی و شولوم همکاری میکرده است در این باره میگوید:
«من تمام مدت این احساس را داشتم که ما، فقط ابزارهایی برای برنامه بزرگتری هستیم که شولوم در سر دارد.»
با این حال، سخنگوی شرکت اذعان میکند که استارتآپ، هنوز هم به وعدههای اصلی خود پایبند است و اخیرا با یک شرکت بازیهای رایانهای برای استفاده از توکنهایش وارد همکاری شده است.
جک کوئک (Jack Kuveke)، یکی از کارمندان سابق و صمد ساجانلال (Samad Sajanlal)، مهندس مستقل این شرکت، در خلال توصیف تجربیاتی که از حضور در این شرکت داشتهاند، برخی حقایق را در مورد این استارتآپ مرموز فاش کردهاند. کوئک اذعان میکند که مدیریت موبایلگو، با زمانبندیهای نامناسب ملاقاتها، شکستهای پیدرپی سنگینی را به استارتآپ تحمیل میکرد. ساجانلال نیز اعتقاد دارد که شولوم، حقیقتا مدیر بیکفایتی است.
مجموع سرمایه حال حاضر موبایگو، از سوی استارتآپ گزارش نشده و با توجه به اطلاعات کم و ناقصی که از عملکرد شرکت در اختیار است، تخمین آن توسط فوربس نیز عملی نبوده است.
اساوانام SONM (SNM)
- محصول: پلتفرمی مبتنی بر رایانش مه، که اپلیکیشنهای کامپیوتری – چیزی شبیه نرمافزارهای مبتنی بر رایانش ابری – را در خلال چندین کامپیوتر متعدد دارای معماری غیرمتمرکز میزبانی میکند.
- قیمت توکن: 0.06 دلار
- نرخ بازگشت ICO: حدود 66- درصد
- نرخ بازگشت بیتکوین در دوره مشابه: 223 درصد
- تاریخ پایان ICO: در 15/07/2017
- سرمایه جذب شده: 42 میلیون دلار
- سرمایه باقیمانده: 18 میلیون دلار
- مجموع سرمایه به توکن: 0.05 دلار
- تعداد کارکنان: 70 نفر
- وضعیت پروژه: فعال
اساوانام، نام استارتآپی از موسکو است که هدف خود از ICO در سال 2017 را راهاندازی یک پلتفرم مبتنی بر رایانش ابری عنوان کرده بود که اپلیکیشنهای کامپیوتری را میزبانی کرده و با سیستمهایی همچون ایدابلیواس (AWS) و دیفینیتی (Dfinity) رقابت کند. سرمایه 42 میلیون دلاری این شرکت، که توانسته بود در خلال ICO در جولای سال 2017 به دست آورد، غالبا بر مبنای ارز رمزنگاریشده اتر بود و طبیعی بود که شرکت، برای پیشبرد اهداف مالی خود و مدیریت ثروت، به فکر تبدیل بخش قابل توجهی از سرمایه خود به دلار آمریکا و نگهداری آن در یک حساب بانکی در سیستمهای بانکی سنتی بیفتد.
نکته قابل توجه، عدم جمعآوری اطلاعات از سرمایهگذاران توسط این استارتآپ طی ICO در سال 2017 بود که طی این اقدام، جز آدرس ایمیل سرمایهگذاران، اطلاعات دیگری از آنها گرفته نشده بود. استارتآپ برای اینکه با کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده آمریکا (U.S. Securities and Exchange Commission) به مشکل برنخورد، برخی اقدامات لازم جهت جلوگیری از مشارکت سرمایهگذاران این کشور در ICO خود را ترتیب داده بود؛ از جمله اینکه به وضوح در وبسایت خود اعلام کرده بود که آدرس آیپی (IP) سرمایهگذاران آمریکایی مسدود شده و این سرمایهگذاران نمیتوانند در ICO اساوانام شرکت کنند. نیک کارتر میگوید: «دور زدن چنین حرکتی بسیار آسان است. کافی است از ویپیان (VPN) استفاده کنید».
از آنجا که عملکرد اساوانام در مورد فاکتور شناخت مشتریان (Know Your Customer) لنگ میزد و نتوانست مراحل مربوط به این فاکتور را به موفقیت پشت سر بگذارد، بانکها از پذیرفتن سرمایه به دست آمده از ICO این استارتآپ در سال 2017 امتناع کردند. به همین دلیل نیز شرکت ناچار شد تا اغلب هزینهها، از جمله حقوق کارمندان را از طریق توکنهای خود و دیگر ارزهای رمزنگاریشده پرداخت کند.
با وجود اینکه شبکه وعده داده شده در ژوئن سال 2018 راهاندازی شده است، اما تاکنون فقط 50 الی نهایتا 100 کاربر در آن عضو شدهاند. ضمن اینکه سرمایهگذاری این شرکت بر اساس توکن، چیزی در حدود 0.05 دلار تخمین زده میشود که خیلی به ارزش معاملهای توکن آن (0.06 دلار) نزدیک است. تعداد 70 کارمند فعال در این شرکت نرخ سوخت سرمایه آن را به مبلغی در حدود 500،000 دلار الی 800،000 دلار در ماه رسانده است و این آمار، ارقامی هستند که توسط موسس و مدیر اساوانام، الکسی آنتونو (Aleksei Antonov) اعلام شده است. فوربس تخمین میزند که در حال حاضر، احتمالا چیزی در حدود 18 میلیون دلار از سرمایه 42 میلیون دلاری جذب شده توسط این استارتآپ باقی مانده باشد.
با توجه به نرخ حداقل 500،000 دلار سوخت سرمایه در ماه، و شعار بلندپروازانه اساوانام، مبنی بر ساختارشکنی و رقابت با سیستم ایدابلیواس (AWS) آمازون، آینده این استارتآپ در هالهای از ابهام قرار گرفته است. سلیل دشپاند از بین کپیتال معتقد است: «اگر قصد دارید وارد حیطه غیرمتمرکزشده شوید، فقط کافی است به هر طریقی خود را شبیه آمازون کنید. هرچند که من گمان میکنم مردم به اندازه کافی هوشیار نیستند.»
بریو، بیسیک اتنشن توکن BRAVE, BASIC ATTENTION TOKEN (BAT)
- محصول: یک مرورگر وب مجهز به مسدود کننده تبلیغات داخلی، که به کاربران اجازه میدهد تا به تولیدکنندگان محتوا، مستقیما بر مبنای ارزهای رمزنگاریشده پاداش یا انعام پرداخت کنند.
- قیمت توکن: 0.24 دلار
- نرخ بازگشت ICO: حدود 580 درصد
- نرخ بازگشت بیتکوین در دوره مشابه: 183 درصد
- تاریخ پایانICO: در 31/05/2017
- سرمایه جذب شده: 35 میلیون دلار
- سرمایه باقیمانده: دست کم 30 میلیون دلار (بر اساس تخمین فوربس)
- مجموع سرمایه به توکن: 0.03 دلار
- تعداد کارکنان: 90 نفر
- وضعیت پروژه: فعال
هدف بریو، ارائه یک مرورگر وب سریعتر و خصوصیتر، با یک سیستم مسدود کننده تبلیغات داخلی (built-in ad blocker) است، تا کاربران بتوانند از طریق آن به تولیدکنندگان محتوا پاداش دهند. برای تامین مالی سیستم، بریو بخش کوچکی از از این پرداختیها را برای خودش برمیدارد. گفتنی است که مرورگر اولیه این شرکت، در ژانویه سال 2016 وارد بازار شده بود اما چند ماه بعد، برای افزایش کارایی سیستم، بریو آن را با بیتکوین ادغام کرد تا کاربران بتوانند بر مبنای این ارز رمزنگاریشده رایج نیز پرداختهای خود را آنجام دهند.
طی سال گذشته، بریو مبلغ قابل ملاحظهای از سرمایه جذب شده طی ICO در سال 2017 خود را صرف اعطای حقوق به 90 کارمندش کرده است. ضمن اینکه مبالغ هنگفتی را نیز صرف فیسبوک و گوگل کرده که نهایتا، منجر به افزایش فزاینده تعداد کاربران این مرورگر شده است. به طوری که تعداد 400 هزار کاربر فعال در ماه طی سال گذشته، اکنون به بیش از 4.7 میلیون نفر میرسد. برندان ایچ (Brendan Eich)، مدیرعامل استارتآپ علیرغم اینکه درآمد سیستم تاکنون مبلغ پایینی بوده است میگوید: «ما کاملا در مسیر پیشرفت قرار داریم».
سرمایهگذاران خوششانس بریو، رشد شش برابری سرمایه خود را شاهد بودهاند و با توجه به اینکه در حال حاضر، سرمایه باقیمانده برای این استارتآپ بر توکن معادل 0.03 دلار است، سود خوبی عاید سرمایهگذاران خواهد شد؛ چرا که قیمت کنونی توکنهای بریو، چیزی در حدود 0.24 دلار گزارش شده است. کسانی نیز که پس از اتمام ICO برای خرید بریو اقدام کردهاند، از جریان سود نسبتا ثابتی بهرهمند هستند که میتواند در مقایسه با اغلب استارتآپهای هم ردیف بریو در این مقاله، امیدوار کننده باشد. هرچند که نباید از رشد فزاینده و پایدار استقبال کاربران از مرورگر جذاب این استارتآپ نیز غافل شد.
کارتر، بهعنوان یکی از موفقترین و بنامترین سرمایهگذاران جسورانه معتقد است که بریو، به توکنهای خود نیازی ندارد چرا که برای کاربران، تراکنش بر مبنای بسیاری از ارزهای رمزنگاریشده سیال دیگر نظیر اتر آسانتر است. وی ادامه میدهد: «این درست مانند یک مسافرت برون مرزی است که مجبور میشوی پولت را در مرز چنج کنی. ایده جالبی نیست». با این وجود، سخنگوی شرکت نیز استفاده از توکنهای بریو را برای این استارتآپ سودمند دانسته و بر اهمیت توکنها جهت ثبات قیمت تاکید میکند.
بر اساس اظهارات کارتر، پارادوکس رشد قابل توجه تعداد کاربران بریو و عملکرد ضعیف این شرکت در زمینه بهای سکه، در حقیقت نشاندهنده مشکلات ذاتی فرایند عرضه سکه است که دامنگیر بسیاری از استارتآپهای دیگر و سرمایهگذاران آنها نیز شده است. وی میافزاید: «بررسی اینکه چرا اغلب توکنهای سودمند به چنین سرنوشتی دچار میشوند، به نوبه خود یک مطالعه موردی بسیار عالی است». بریو ادعا میکند که افزایش فزاینده صورت گرفته در تعداد کاربران فعال بیشتر مربوط به نسخه موبایلی وی میشود و این در حالی است که توکنها برای کاربران دسکتاپ بریو قابل ارائه هستند. به همین دلیل نیز شرکت اعلام کرده که قصد دارد در نسخههای اندروید و اپلیکیشنهای آیفون پلتفرم خود نیز توکن ارائه کند.
سیویک CIVIC (CVC)
- محصول: نرمافزاری برای تایید هویت کاربران، بدون نیاز به ذخیرهسازی اطلاعات آنها در یک پایگاه داده مرکزی
- قیمت توکن: 0.14 دلار
- نرخ بازگشت ICO: حدود 36 درصد
- نرخ بازگشت بیتکوین در دوره مشابه: 139 درصد
- تاریخ پایان ICO: در 22/06/2017
- سرمایه جذب شده: 33 میلیون دلار
- سرمایه باقیمانده: دست کم 20 میلیون دلار (بر اساس تخمین فوربس)
- مجموع سرمایه به توکن: 0.06 دلار
- تعداد کارکنان: 42 نفر
- وضعیت پروژه: فعال
سیویک پلتفرمی است که قصد دارد با استفاده از نرمافزار کاربردی مبتنی بر وب و موبایل خود، کاربران را قادر به تایید هویت کند، بدون اینکه نیاز باشد برای بازخوانی مجدد، دادههای شخصی خود را در یک پایگاه داده مرکزی ذخیرهسازی کنند. هدف از راهاندازی چنین سیستمی، کاهش ریسک نقض در دادهها و حذف نیاز به اعتماد بر شرکتهایی است که برای نگهداری دادههای کاربران و حفظ حریم خصوصی آنها فعالیت میکنند.
بدیهی است که برخی از کاربران، برای برقراری ارتباط با پایگاه داده و اعتماد به آن تمایل چندانی ندارند، ضمن اینکه برخی از شرکتهای ارائه دهنده خدمات نیز ممکن است استفادههایی نابجا از دادههای کاربران داشته باشند. به علاوه، در حال حاضر و با توجه به سطح کنونی پیشرفت تکنولوژی، امکان بروز نقض در ذخیرهسازی دادهها و ایرادات فنی بالا است و میتواند مشکلساز شود.
وینی لینگهام (Vinny Lingham)، مدیرعامل سیویک، کار روی این پروژه را از سال 2015 آغاز کرده است و استارتآپ هنوز هم به فعالیت خود ادامه میدهد.
یکی از اقدامات هوشمندانه لینگهام در راستای مدیریت ثروت، تبدیل 80 درصد از ارزهای رمزنگاریشده به دست آمده طی ICO شرکت در سال 2017 به دلار آمریکا بوده است. تاکنون بخش قابل توجهی از سرمایه شرکت صرف هزینههای جاری و حقوق کارمندان شده است، این شرکت در حال حاضر 42 کارمند دارد. طبق ادعای لینگهام، محصولات شرکت بیش از 100،000 دانلود داشتهاند و طی یک دوره سی روزه، نرمافزار چیزی در حدود 8،000 بار برای تایید هویت کاربران مورد استفاده قرار گرفته است. خیلیها بر این باورند که تایید هویت یکی از مهمترین مسایلی است که فناوری بلاکچین، دیر یا زود آینده آن را تحتالشعاع قرار خواهد داد. اما سوال اصلی این است که در آن زمان، سیویک وجود خارجی خواهد داشت یا نه؟
پلیبیوس POLYBIUS (PLBT)
- محصول: کیف پول و اپلیکیشنی برای تجزیه و تحلیل موجودی ارزهای رمزنگاریشده و یوروی کاربران، سیستمی مانند مینت.کام (Mint.com) برای ارزهای رمزنگاریشده
- قیمت توکن: 1.58 دلار
- نرخ بازگشت ICO: حدود 84- درصد
- نرخ بازگشت بیتکوین در دوره مشابه: 148 درصد
- نرخ بازگشت بر اساس شاخص S&P-500: 14 درصد
- تاریخ پایان ICO: در 04/07/2017
- سرمایه جذب شده: 32 میلیون دلار
- سرمایه باقیمانده: 40 میلیون دلار
- مجموع سرمایه به توکن: 10.08 دلار
- تعداد کارکنان: 13 نفر
- وضعیت پروژه: مراحل اولیه
پلیبیوس، نام استارتآپی است که از یک عنوان تاریخی یونانی گرفته شده و هدف از راهاندازی آن، ایجاد پورتالی برای سرمایهگذاران مبتنی بر ارزهای رمزنگاریشده به منظور ذخیرهسازی داراییهای دیجیتال، معامله آن و استفاده از تجزیه و تحلیلهای متناسب با ماهیت این ارزها است. این استارتآپ استونیایی-بلژیکی، از عواید ICO خود در سال 2017 که مبلغی بالغ بر 32 میلیون دلار بوده است، برای واریز حقوق کارمندان خود (که تعداد آنها 13 نفر گزارش شده است) و سایر فرایندها نظیر آزمایش کاربران، یکپارچهسازی زیرساختهای شرکت و فرایندهای مالی دیگر استفاده کرده است. حدود 85 درصد از سرمایه جذب شده طی ICO در سال 2017 هنوز هم بهصورت ارز رمزنگاریشده باقی مانده است که تقریبا 26 میلیون دلار آن بهصورت بیتکوین، 5 میلیون دلار بهصورت اتر و چیزی در حدود 150،000 دلار آن بهصورت ارز رمزنگاریشده پایدار تتر (tether) نگهداری میشود.
با توجه به اینکه میزان ارزهای رمزنگاریشده باقیمانده از ICO در سال 2017 برای این شرکت، بیشتر بر مبنای ارز بیتکوین بوده است تا اتر، استارتآپ روند رشد خوبی طی سال گذشته تجربه کرده و میتوان اذعان کرد که مدیریت ثروت زیرکانهای در آن پیاده شده است.
با گذشت 16 ماه از ICO در سال 2017، مجموع سرمایه باقیمانده برای استارتآپ 8 میلیون دلار بیشتر از اولین روز آغاز فعالیتش است و این میتواند برای سرمایهگذاران و مدیران این استارتآپ خبر امیدوارکنندهای باشد. با این حال، روند سکه پلیبیوس بسیار وحشتناک بوده و طی سال گذشته و جاری، 84 درصد کاهش را شاهد بوده است.
آنچه که همه را نگران کرده، منفعل بودن پلیبیوس طی سال گذشته و عدم عمل کردن وی به وعدههایش بوده است. پلیبیوس هنوز هیچ محصولی را ارائه نکرده و همین موضوع نیز سبب نگرانی سرمایهگذارانش شده است. آلتون آلتمنت (Anton Altement)، مدیرعامل شرکت برای پایان بخشیدن به این نگرانیها اذعان میکند که در صورتی که شرکت واقعا بتواند کسب درآمد کند، 20 درصد از عواید را به صاحبان توکن و 80 درصد از آن را به سرمایهگذاران خواهد داد.
منبع: Forbes