پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
اقتصاد، بانکداری، پرداخت و فینتک نیجریه / هاب فینتک آفریقا
بیشتر اخبار مربوط به کشور نیجریه هرچند در سالهای اخیر حول محور کودتاها و جنگهای داخلی، اقدامات گروه تروریستی بوکوحرام در حمله به روستاها و دزدیدن دختران نوجوان، تورم شدید و کشتار مسلمانان شیعه این کشور میچرخد، اما در پس همه این اتفاقات ناگوار، فینتک و فوتبال بهخوبی توانستهاند در این کشور توسعه پیدا کنند. در این مطلب نگاهی خواهیم داشت به اقتصاد، بانکداری، پرداخت و فینتک نیجریه و چند چیز کوچک دیگر.
این مطلب از مجموعه مطالب شماره 12 ماهنامه عصر تراکنش است که به بهانه جامجهانی به صورت ویژه به اقتصاد، بانکداری، پرداخت و فینتک 32 کشور حاضر در جامجهانی پرداخته است. در صورت تمایل مطالب مربوط به 31 کشور دیگر را میتوانید از بخش ویژه پرونده جامجهانی راه پرداخت ببینید.
دانلود کنید: فایل PDF پرونده ویژه «اقتصاد، بانکداری، پرداخت و فینتک نیجریه» در شماره 12 ماهنامه عصر تراکنش
دانلود کنید: فایل PDF شماره 12 ماهنامه عصر تراکنش
نیجریه
پرجمعیتترین کشور قاره آفریقا و سومین اقتصاد بزرگ قاره سیاه از جمله صفتهایی است که میتوان به کشور نیجریه نسبت داد. برای سخن گفتن از نیجریه شاید بیش از آنکه کلمات سخن بگویند، این اعداد و ارقام باشند که به کمک ما میآیند؛ پیشینه تاریخی نیجریه به دستکم ۹ هزار سال پیش از میلاد بازمیگردد. ۷۰ درصد از مردم آن زیر خط فقر زندگی میکنند. 3.1 درصد از مردم آن به بیماری ایدز مبتلا هستند که البته به نسبت سایر کشورهای آفریقایی در وضعیت بهتری قرار دارد.
امید به زندگی در نیجریه 52.62 سال است. ۵۰ درصد از مردم نیجریه مسلمان و ۴۰ درصد مسیحی هستند. 90 میلیون نفر از جمعیت این کشور 185 میلیونی زیر 18 سال هستند. در این کشور بیش از 500 گروه قومی وجود دارد که هاسا، یوگو و یوروبا بزرگترین آنها هستند. ساختار خاص و منحصربهفرد جمعیتی حاکم بر نیجریه که «قبیله» در آن حرف اول و آخر را میزند، موجب شده این کشور از زمان استقلال از استعمار انگلیس در اکتبر سال 1960 میلادی تا سال 2000 میلادی یعنی برای چهار دهه شاهد کودتاهای مستمر و متوالی در عرصه سیاسی باشد.
[mks_pullquote align=”left” width=”600″ size=”16″ bg_color=”#2c3e50″ txt_color=”#ffffff”]
بوکوحَرام یک گروه شورشی و اسلامگرا در شمال نیجریه است که خواستار تعطیلی تمامی مدارس نوین و تحمیل شریعت اسلامی بر تمامی ۳۶ ایالت نیجریه است. این گروه که در نیجر، چاد و شمال کامرون نیز فعال است، در سال ۲۰۰۲ تاسیس شده و پیشتر با شبکه القاعده ارتباط داشت، اما در مارس ۲۰۱۵ با ابوبکر بغدادی رهبر گروه تروریستی داعش بیعت کرد و نام خود را به ولایت غرب آفریقای دولت اسلامی تغییر داد.
[/mks_pullquote]
اقتصاد نیجریه
بر اساس آمار بانک جهانی، نیجریه جزء اقتصادهای نوظهور با ذخایر طبیعی فراوانی است که در بخشهای حقوقی، مالی، حملونقل و ارتباطات بهخوبی توسعه یافته است. نیجریه همچنین دارای یک بازار بورس اوراق بهادار است که دومین بورس بزرگ در قاره آفریقاست. نیجریه در سال 2015 از نظر تولید ناخالص داخلی در رتبه 21 جهان قرار گرفت. این کشور همچنین بزرگترین شریک تجاری ایالات متحده آمریکا در بین کشورهای جنوب صحرای آفریقاست. آمریکا بزرگترین سرمایهگذار خارجی در نیجریه است. صندوق بینالمللی پول رشد اقتصادی 9 درصد را در سال 2008، 8.3 درصد در سال 2009 و 8 درصد را در سال 2011 برای نیجریه پیشبینی کرده بود.
در ماه فوریه 2011 سیتیگروپ پیشبینی کرد که نیجریه بیشترین میانگین رشد تولید ناخالص داخلی در جهان را بین سالهای 2010 تا 2050 تجربه کند. در طول دهههای گذشته حکومتهای نظامی، فساد و سوءمدیریت، توسعه اقتصادی نیجریه را به تاخیر انداخته است. بازگشت به دموکراسی و اصلاحات اقتصادی بعد از آن، نیجریه را به مسیر دستیابی به پتانسیل کامل اقتصادی خود برگردانده است. حدود 30 درصد از مردم نیجریه در بخش کشاورزی مشغول به کار هستند. پیش از جنگ داخلی، نیجریه در زمینه مواد غذایی خودکفا بود، اما با بروز جنگ داخلی، افزایش سرسامآور جمعیت و استفاده از روشهای ناکارآمد کشاورزی، این کشور هماکنون جزء واردکنندگان مواد غذایی محسوب میشود. لوبیا، کنجد، آجیل، بادام، ذرت، خربزه، ارزن، کاهو، برنج و سویا از جمله محصولاتی است که توسط کشاورزان نیجریهای کشت میشود. پس از نفت، کاکائو و لاستیک دو محصول صادراتی دیگر این کشور محسوب میشود.
نیجریه دوازدهمین تولیدکننده نفت در جهان و هشتمین صادرکننده بزرگ این کالای استراتژیک در دنیا و دارای دهمین ذخایر ثابتشده نفت است. نفت نقش بسیار مهمی در اقتصاد نیجریه ایفا میکند که 40 درصد از تولید ناخالص داخلی و 80 درصد درآمد دولت را تشکیل میدهد. با این حال سوءمدیریت و اعمال سیاستهای نادرست موجب شده این کشور نتواند از 100 درصد ظرفیت خود برای تولید نفت استفاده کند.
در کنار دلارهای نفتی، دومین منبع درآمد ارزی خارجی در نیجریه، ارسال پولهایی است که توسط نیجریهایهای ساکن در خارج از کشور به داخل منتقل میشود. در سال 2014 بیش از 17.5 میلیون نیجریهای در خارج از کشور زندگی میکردهاند که از این میان دو میلیون نفر ساکن انگلیس و ایالات متحده هستند. نیجریه یکی از سریعترین رشدها را در بخش ارتباطات و مخابرات تجربه کرده است. دولت اخیرا گسترش زیرساخت مخابراتی به حوزه ارتباطات فضایی را آغاز کرده است. نیجریه در حوزه چرم و پارچه دارای صنایع تولیدی است و همچنین در تولید خودرو در مسیر توسعه قرار دارد. این کشور همچنین دارای طیف گستردهای از منابع معدنی زیرزمینی است که شامل گاز طبیعی، زغالسنگ، طلا، سنگ آهن، سنگ آهک، سرب و روی میشود. با وجود این ذخایر طبیعی فراوان، اما صنعت معدن در نیجریه رشد پیدا نکرده و هنوز به بلوغ نرسیده است.
[mks_pullquote align=”left” width=”600″ size=”16″ bg_color=”#2c3e50″ txt_color=”#ffffff”]
شیعیان نیجریه
شیعیان کشور نیجریه، پرجمعیتترین گروه شیعی در قاره آفریقا هستند. پرتال اهل بیت، جمعیت شیعیان نیجریه را در ۲۰۰۸ میلادی، هفت میلیون نفر و مرکز تحقیقات pew در سال ۲۰۰۹ میلادی، شمار آنان را سه میلیون و ۹۰۰ هزار تن تخمین زدهاند. جنبش اسلامی نیجریه متعلق به شیعیان این کشور است که رهبری آن را شیخ ابراهیم زکزاکی بر عهده دارد. شیعیان نیجریه در شهرهای لاگوس، زاریا و کانو سکونت دارند. پلیس نیجریه بارها به شیعیان در شهرهای مختلف این کشور مانند زاریا و کانو حمله کرده که در پی آن شماری کشته و برخی از مراکز متعلق به آنان مانند حسینیه بقیهالله تخریب شده است.
[/mks_pullquote]
سیستمهای پرداخت نیجریه
بانک مرکزی نیجریه سیاستهای ویژهای برای گسترش پرداخت الکترونیکی انجام میدهد و در یک سیاست بلندپروازانه در نظر دارد تا سال 2020 نیجریه را به کشوری بدون پول نقد تبدیل کند. برای دسترسی به این هدف کمپینهای اطلاعرسانی عمومی و رسانهای راهاندازی شدهاند و از سوی دیگر محدودیتهایی برای پرداخت نقدی در سیستم حملونقل عمومی گذاشته شده است. همچنین این کشور کارت ملی الکترونیکی با قابلیت پرداخت را معرفی کرده است.
مهمترین بانکهای نیجریه
[mks_tabs nav=”vertical”]
[mks_tab_item title=”اکسس“]
تعداد پرسنل: 9000
تعداد شعبه: بیش از 300 شعبه
اکسس بنک یک بانک تجاری چندملیتی است که در حال حاضر یکی از پنج بانک بزرگ نیجریه از نظر داراییها، سپردهها و شبکههای شعبه است. دفتر مرکزی این بانک در شهر لاگوس بزرگترین شهر نیجریه واقع شده است.
در ماه دسامبر سال 2015 دارایی این بانک بیش از 12.2 میلیارد دلار و ارزش سهام آن بیش از 1.86 میلیارد دلار برآورد شده بود. این بانک همچنین در هشت کشور جنوب صحرای آفریقا و بریتانیا شعبه دارد.
[/mks_tab_item]
[mks_tab_item title=”اکوبنک“]
تعداد پرسنل: بیش از 10000نفر
تعداد شعبه: بیش از 1000 شعبه
اکوبنک نیجریه در سال 1986 تاسیس شده است. این بانک فعالیت خود را به سه بخش عمده تقسیم کرده است؛ بانکداری خرد، بانکداری کلان و خدمات خزانهداری و مالی. در طول سهماهه چهارم سال 2011 اکوبنک صددرصد سهام یک بانک دیگر در نیجریه
(Oceanic Bank) را خریداری کرد که مجموع داراییهای این بانک را به بیش از 8.1 میلیارد دلار رساند و آن را به یکی از پنج بانک بزرگ نیجریه تبدیل کرد.
[/mks_tab_item]
[mks_tab_item title=”گارانتی“]
تعداد پرسنل: 10000 نفر
تعداد شعبه: 231
گارانتی تراست بانک یا جیتی بانک یک موسسه مالی چندملیتی نیجریهای است. این بانک در سال 1988 توسط 35 جوان نیجریهای تاسیس شد و پس از هشت سال در سال 1996 به یک شرکت سهامی عام تبدیل شد و در سال 2002 مجوز بانکداری جهانی گرفت. همچنین جیتی بانک در سال اولین بانک نیجریهای بود که در بورس لندن پذیرفته شد.
[/mks_tab_item]
[mks_tab_item title=”استرلینگ“]
تعداد پرسنل: 2243 نفر
تعداد شعبه: 189
بانک استرلینگ در سال 1960 فعالیت خود را آغاز کرد و در سال 1969 به عنوان نخستین بانک بازرگانی نیجریه مجوز گرفت. در سال 1992 این بانک در بورس اوراق بهادار نیجریه ثبت شد و در سال 2008 دولت فدرال سهام خود را فروخت و بانک استرلینگ به یک بانک کاملا خصوصی بدل شد. دارایی های عمومی این بانک در سال 2016 حدود 834 میلیارد نایرا (پول رسمی نیجریه) برآورد شده است.
[/mks_tab_item]
[/mks_tabs]
[mks_pullquote align=”left” width=”600″ size=”16″ bg_color=”#2c3e50″ txt_color=”#ffffff”]
قومیتها در نیجریه
نیجریه دارای بیش از 500 گروه قومی با زبانهای مختلف و آدابورسوم متفاوت است که این کشور را به لحاظ تنوع قومی بسیار غنی کرده است. هواسا، یوروبا، ایگبو و فولانی بزرگترین گروههای قومی در نیجریه هستند که بیش از 70 درصد جمعیت این کشور را تشکیل میدهند. گروه قومی هوسا و فولانی که 30 درصد از جمعیت کل نیجریه را تشکیل میدهد، در شمال این کشور قرار دارد. در غرب نیجریه گروه نژادی یوروبا قرار دارد که 20 درصد جمعیت را شامل میشود و گروه نژادی ایبو در شرق این کشور ساکن است که حدود 17 درصد از جمعیت کل این کشور را تشکیل میدهد. هر کدام از این سه گروه نژادی، خود به زیرمجموعههایی تقسیم میشوند. مثلا گروه نژادی ایبو که سومین گروه در این کشور است، حدود 32 گروه قومی را دربر میگیرد و گروههای کوچکتری نیز در میان دیگر گروههای کلی وجود دارد. طبق بررسی که در سال 2000 توسط یکی از موسسات اروپایی انجام شده، حدود 48 درصد از مردم این کشور، قومیت را مهمترین عنصر هویتی خود میدانند؛بنابراین هویت ملی در این کشور بسیار ضعیف ارزیابی میشود.
[/mks_pullquote]
فینتک نیجریه
نیجریه دارای یک بخش خدمات مالی بسیار پیشرفته با ترکیبی از بانکهای محلی و بینالمللی، شرکتهای مدیریت دارایی، خانههای کارگزاری، شرکتهای بیمه و کارگزاری، صندوقهای سرمایهگذاری خصوصی و بانکهای سرمایهگذاری است. این خدمات مالی پیشرفته بستر مناسبی را برای رشد فینتک فراهم کرده است.
کارشناسان تاکید دارند که فرصتهای زیادی در حوزه فینتک در کشور نیجریه وجود دارد که میتواند خدمات مالی را در این کشور در پنج سال آینده متحول کند. در ادامه این فرصتها را معرفی خواهیم کرد:
1. اقتصاد نیجریه بر پایه پول نقد استوار شده و همین موضوع میتواند زمینه خوبی برای گسترش فینتک در این کشور قلمداد شود. ارزش میانگین ماهانه تراکنشهای مالی موبایلی که در سال 2011 به پنج میلیون دلار رسیده بود، در سال 2016 به بیش از 142 میلیون دلار افزایش پیدا کرده است. در واقع میتوان گفت افزایش ضریب نفوذ فینتک در نیجریه به افزایش ضریب نفوذ تلفنهای هوشمند و تجارت الکترونیک در این کشور بستگی دارد.
2. سرمایه گذاری در حوزه فینتک در آفریقا بهطور قابل توجهی از 198 میلیون دلار در سال 2014 به 800 میلیون دلار در سال 2016 رسیده است. درصد بالایی از این سرمایهگذاریها در کل قاره آفریقا و همچنین در نیجریه روی استارتآپهایی انجام شده که در حوزه پرداخت فعالیت میکنند. سایر بخشهای فینتک نظیر وامدهی یا مدیریت ثروت در نیجریه نوظهور قلمداد میشوند.
3. نفوذ تلفنهای همراه هوشمند در نیجریه حدود 28 درصد تخمین زده شده است که حدود 78 درصد ترافیک اینترنت مصرفی در این کشور را شامل میشود.
4. حوزه پرداخت جذابترین بخش فینتک در نیجریه را تشکیل میدهد و به منبع اصلی درآمد برای بانکها و سایر ارائهدهندگان خدمات پرداخت از جمله استارتآپها تبدیل شده است. دولت نیجریه در راستای اصلاح نظام پرداخت در این کشور سیاستهایی از قبیل تغییر الگوی مصرفکننده، تلاش برای رشد استفاده از تلفنهای همراه هوشمند و استقرار دستگاههای خودپرداز و افزایش ضریب اینترنت را در پیش گرفته که باعث ایجاد چندین سیستم پرداخت نوآورانه در این کشور شده است.
5. در حالی که فناوری بلاکچین گامهای ابتدایی خود را در نیجریه برمیدارد، اما بیتکوین و سایر ارزهای رمزنگاریشده از اواخر دهه گذشته میلادی در این کشور پذیرفته شده است. شاخص پتانسیل بازار بیتکوین (BMPI) که توسط دانشکده اقتصاد لندن ارائه میشود، رتبه هفت را به نیجریه در بین 178 کشور جهان برای پذیرش بیتکوین داده است.
استارتآپهای فینتک معروف نیجریه
[mks_tabs nav=”vertical”]
[mks_tab_item title=”کورایپی“]
استارتآپ کورایپی به کاربرانش وام در لحظه خرید ارائه میدهد. این استارتآپ با ارائهدهندگان خدمات مالی و موسسات اعتباری، خردهفروشان و تاجران همکاری میکند تا بتواند بهترین شرایط خرید را برای کاربرانش فراهم آورد. همچنین کاربران این استارتآپ میتوانند با استفاده از شماره تلفن همراه یا ایمیل به یکدیگر پول انتقال دهند.
[/mks_tab_item]
[mks_tab_item title=”فلوترویو“]
استارتآپ فلوترویو پلفترمی را ارائه میدهد که بر اساس آن کسبوکارها میتوانند در سراسر قاره آفریقا پرداخت یا دریافت الکترونیکی انجام دهند. در حدود یک سال و اندی که از تاسیس این استارتآپ میگذرد، بیش از 1.2 میلیارد دلار در 10 میلیون تراکنش از طریق این استارتآپ ردوبدل شده است. هدف فلوترویو این است که برای مصرفکنندگان و کسبوکارها موانع اقتصادی را برطرف کرده و فعالیتهای تجاری را آسانتر کند.
[/mks_tab_item]
[mks_tab_item title=”کیاکیا“]
کیاکیا یک وامدهنده کاملا آنلاین و P2P است که از فناوری برای ارائه وامهای شخصی مستقیم با نرخهای انعطافپذیر استفاده میکند. این شرکت وامگیرندگان را با افراد و شرکتهای وامدهنده محلی یا بینالمللی پیوند میدهد. وامگیرندگان با اعتبار بالا، قادر به ارائه نرخ بهره ویژه خود به وامدهندههای انتخابشده هستند. کیاکیا برای انجام این کار و مدیریت پلتفرم خود کارمزد کمی را از دو طرف وامدهنده و و وامگیرنده دریافت میکند.
[/mks_tab_item]
[mks_tab_item title=”نایراایکس“]
نایراایکس یک صرافی آنلاین بیتکوین در نیجریه است که به کاربرانش اجازه میدهد با استفاده از پلتفرم معاملاتی، بیتکوین و سایر ارزهای رمزنگاریشده را بهوسیله پول رسمی نیجریه یا همان نایرا خریدوفروش کنند.
[/mks_tab_item]
[mks_tab_item title=”پیاستک“]
استارتآپ پیاستک به کسب و کارهای نیجریهای کمک میکند تا بتوانند پرداختهای آنلاین را از کاربران در سراسر جهان پذیرش کنند. مسترکارت و ویزا از جمله معروفترین کارتهای بینالمللی هستند که در پیاستک پذیرش میشوند.
[/mks_tab_item]
[/mks_tabs]
جنگ بیافرا؛ جنگی که بوی نفت میداد
جنگ داخلی خونین و ویرانگر نیجریه معروف به جنگ بر سر استقلال ناحیه «بیافرا» که نفت و طمع کمپانیهای نفتی عامل آن قلمداد شدهاند، ششم ژوئیه ۱۹۶۷ آغاز شد، تا سال ۱۹۷۰ طول کشید و باعث مرگ 500 هزار تن از جمله ۴۰۰ هزار غیرنظامی عمدتا از قبیله «ایبو» شد.
در ژوئیه ۱۹۶۶ میلادی ژنرال مسیحی، یعقوب گاوون با حمایت نظامیان مسلمان دست به یک کودتای نظامی میزند و یک دولت فدرال نظامی را در لائوس مستقر میکند. فرماندار نظامی ایالت شرقی محل سکونت قوم ایبو که آنها نیز مسیحی بودند، به نام ژنرال اوجوکوو مشروعیت حکومت یعقوب گاوون را به رسمیت نمیشناسد و از اینجا روزشمار جنگ آغاز میشود.
در روز ۲۶ مه ۱۹۶۷ میلادی مجلس مشورتی ایالت شرقی نیجریه جدایی بیافرا را از کشور نیجریه تصویب میکند. این مصوبه مانند آخرین میخی بود که به تابوت آشتی ملی کوبیده شد. سه روز پس از اینکه مجلس مشورتی ایالت شرقی نیجریه تجزیه بیافرا را تصویب میکند؛ سرهنگ «اوجوکوو» که متوجه شده بود، منطقه او روی اقیانوسی از نفت قرار گرفته، استقلال جمهوری بیافرا که نام آن برگرفته از خلیج بیافرا بود را اعلام میکند.
واکنش دولت فدرال نظامی فوری بود. لاگوس وضعیت فوقالعاده اعلام کرده و نیروهای ارتش را به بیافرا اعزام میکند و درگیری بهزودی به یک جنگ تمامعیار داخلی مبدل میشود که در شدیدترین مراحل آن بیش از ۲۵۰ هزار سرباز دولت فدرال با جداییطلبان بیافرایی میجنگیدند. در ابتدا، بیافرا بهخوبی مقاومت میکند. نیروهای دولت فدرال سرزمین بیافرا را محاصره کرده و از ورود هرگونه مواد غذایی و کمک بشردوستانه به منطقه جلوگیری میکنند.
ایبوهای ساکن بیافرا که در معرض قحطی قرار داشتند، تسلیم نمیشوند، اما قحطی و گرسنگی موجب مرگ صدها نفر در روز میشود و این تعداد هر روز افزایش مییابد.
سرانجام بیافرا به زانو درمیآید و از سازمان ملل میخواهد در مورد شرایط یک آتشبس برای تدارک توافق صلح، میانجیگری کند. اما دولت فدرال قاطعانه پاسخ منفی داده و اعلام میکند جداییطلبان بیافرا باید بدون قیدوشرط تسلیم شده و استقلال بیافرا منتفی شود.
در پی یک حمله سنگین نیروهای فدرال به نیروهای دفاعی تحلیلرفته جداییطلبان بیافرا، اوجوکوو رهبر جداییطلبان به ساحل عاج فرار میکند و بدین ترتیب جنگ با تصرف شهر بهوسیله نیروهای دولتی خاتمه پیدا میکند.
تصویری که توسط دون مک کولین، عکاس خبرنگار بریتانیایی در آن سالها گرفته شده، بهخوبی وضعیت قحطی و شرایط وخیم مردم را نشان میدهد. شایان ذکر است آقای کولین به خاطر این عکس برنده جایزه وردپرس شده است.
مجموعه گزارشهای شماره ویژه جامجهانی ماهنامه عصر تراکنش با حمایت مجموعهای از شرکتهای فعال در حوزه فناوری اطلاعات بانکی و پرداخت تولید و منتشر شده است. فهرست این شرکتها به ترتیب حروف الفبا در ادامه آمده است.
ممنونم از اطلاعات مفیدی که در اختیار ما قرار دادید.پیروز باشید