پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بانک‌ها در سال ۱۴۰۱ روی کدام روندها تمرکز می‌کنند؟ / مشتری در کانون
عصر تراکنش 55 و 56 / در تاریخ 600ساله بانکداری، هیچ زمانی به اندازه امروز بانک‌ها با خطر رقبای جدی مواجه نبودند. پیش از این نبود رقبای جدی، بانک‌ها را به سازمان‌هایی تبدیل کرده بود که نیاز به تغییر را آنچنان حس نمی‌کردند. طی 30 سال گذشته در دنیای خدمات مالی انقلابی رخ داده که نتیجه آن تغییر در خواسته مشتریان است. در نتیجه بانک‌ها به تکاپو افتاده‌اند که با تحول در ارائه خدمات‌شان و بازتعریف از خود، رضایت مشتریانی را که ممکن است دیگر نباشند، جلب کنند. ظهور کسب‌وکارهای نوآورانه ارائه‌دهنده خدمات پرداخت و وام‌دهی آن‌طور که مشتریان دوست دارند و بعد مواجهه دنیای مالی با پدیده رمزارزها که نویدگر ظهور پولی جدید و نابودگر سلطه دولت‌ها، بانک‌ها و هر نهاد متمرکزی است؛ کم‌کم بانکداران را به صرافت توجه ویژه‌تر به نیازها و احساس خوب مشتریان انداخت. این سال‌ها کلیدواژه مشتری و احساس، بیش از هر زمان دیگری وارد کسب‌وکار بانکداری شده و گویی بانکداران در انقلابی متوجه حضور و اهمیت مشتریان خرد و کسب‌وکاری‌شان شده‌اند.
بانکداران به مدد فناوری‌ها و مفاهیمی جدید می‌خواهند خدمات‌شان را خارج از شعبه‌ها به مشتریان ارائه دهند؛ بنابراین به کمک بانکداری نهفته در هر سرویسی که مشتری نیازی به خدمات بانکی دارد، حضور دارند. آنها از طریق ارائه پیشنهادهای شخصی می‌خواهند به مشتریان کمک کنند تا مشکلات‌شان را حل کرده و بهترین تصمیم را در استفاده از فرصت‌های مالی‌شان بگیرند. همچنین در ادامه موج خدمات غیرحضوری امن با ارائه سرویس تشخیص چهره می‌خواهند به آنها این اطمینان را بدهند که هر زمان و هر جایی که هستند، می‌توانند به جمع مشتریان بانک اضافه شوند. به نظر می‌رسد امروز رابطه نه‌چندان خوب بانک‌ها با رقبای تازه‌نفس‌شان که از آنها به‌عنوان شرکت‌های فین‌تکی یاد می‌کنیم، به رابطه‌ای منطقی‌تر تبدیل شده و مشارکت میان این دو در نهایت قرار است به خدمات بهتر برای مشتریان تبدیل شود. به کمک شرکت‌های واسطه، این مشارکت بیش از گذشته خواهد شد. نئوبانک‌ها هم که یکی از بازیگران فین‌تک و از جدی‌ترین رقبای بانک‌ها هستند، می‌توانند پیوندهای بیشتر و محکم‌تری با رقبای سنتی خود ببندند و بهره خود را از نتایج مثبت این پیوند ببرند.
در دورانی که رمزارزها، ان‌اف‌تی و متاورس در دنیای مالی چنان انقلابی به پا کرده‌اند که در نتیجه آن سلبریتی‌ترین بازیگران هالیوودی تا مردم عادی در این زمینه دستی بر آتش دارند، بانک‌ها هم از قافله عقب نخواهند ماند و خدماتی را در این حوزه‌ها تعریف خواهند کرد. برای درک بهتر آنچه بیش از همه ذهن و زمان مردان و زنان فناوری در بانک‌ها را طی یک سال آینده به خود مشغول خواهد کرد، در این گزارش نگاهی داریم به مهم‌ترین و جدیدترین روندهای فناوری در بانکداری.
بانکداری نهفته در جایی که نامش بانک نیست
ارائه خدمات بانکداری در جایی غیر از شعبه، وب‌سایت یا اپلیکیشن بانک یک تعریف مختصر از بانکداری نهفته است که از سال گذشته در دنیای بانکداری مورد توجه قرار گرفت و امسال نیز در کانون توجه بانکداران خواهد بود. خدمات «الان بخر، بعداً پرداخت کن» احتمالاً شناخته‌شده‌ترین نمونه بانکداری نهفته است. یک مثال آن در دنیای واقعی، کاری است که نرم‌افزار تجارت الکترونیکی «شاپیفای» به‌عنوان واسطه‌ای میان بانک‌ها و فروشندگان ارائه می‌دهد. این نرم‌افزار یک سرویس بانکداری نهفته از بانک‌هایی مانند جی‌پی‌مورگان و بنک آو آمریکا به فروشندگانی که دارای خدمات پرداخت هستند، ارائه می‌دهد.
در واقع با استفاده از بانکداری نهفته، بانک‌ها تلاش می‌کنند در جایی غیر از نقاط تماس معمول بانک با مشتری مانند شعبه، اینترنت‌بانک یا اپلیکیشن با مشتریان ارتباط داشته باشند؛ مثال آن هم ارائه وام مسکن در زمان خرید خانه و وام خودرو در زمان خرید ماشین است.
فرهنگ فرزان، معاون فروش و امور مشتریان شرکت داتین
مهم‌ترین منافع ناشی از توسعه «خدمات مالی نهفته» عبارت‌اند از:
- امکان‌پذیر کردن ارائه خدمات مالی در هر جایی که مشتری به آن نیاز دارد، فارغ از اینکه محل ارائه خدمات، پلتفرم خود مؤسسه مالی باشد یا نباشد.
- توانمندسازی برندها و کسب‌وکارها برای ارائه هرگونه خدمتی که مشتریان‌شان به آن نیاز دارند، فارغ از اینکه خدمت مورد نظر از نوع غیرمالی باشد یا مالی.
- کمک به مؤسسات مالی برای جذب مشتریان جدید، فارغ از اینکه این مشتریان، بهصورت مستقیم، مشتریان خود مؤسسه مالی باشند یا نباشند.
- شناسایی نیازهای جدید برای طراحی محصولات و خدمات نوآورانه مالی، فارغ از اینکه این محصول بهصورت مستقیم، توسط خود مؤسسه مالی ارائه شود یا نشود.
- ایجاد منابع درآمدی جدید در عین افزایش رضایت‌مندی مشتریان برای تمامی اعضای اکوسیستم «خدمات مالی نهفته»، آن هم در شرایطی که خارج از این اکوسیستم، تحقق این دو هدف، ممکن نیست.
بر اساس برآوردها توسعه «خدمات مالی نهفته» می‌تواند ظرف یک دهه آینده، ارزش بازار خدمات مالی را در دنیا حدوداً دوبرابر کند، اما ارتباط «خدمات مالی نهفته» با «فراگیری مالی» چیست؟ «فراگیری مالی» روی دو موضوع اصلی تأکید دارد؛ «دسترسی‌پذیر بودن خدمات مالی برای تمامی اعضای جامعه» و «تنوع‌بخشی به خدمات مالی برای پوشش نیازهای اختصاصی تمامی گروه‌های اعضای جامعه.»
بهصورت سنتی، وظیفه مؤسسات مالی پوشش این دو نیاز است، اما واقعیت این است که نمی‌توان انتظار داشت مؤسسات مالی بهصورت جامع‌ومانع بتوانند به این دو نیاز پاسخ دهند. موفقیت فین‌تک‌ها در سال‌های اخیر، ثابت کرده که می‌توان از جادوی چابکی، خلاقیت و شایستگی افراد بیشتری در جامعه برای توسعه دسترسی‌پذیری و تنوع‌بخشی به خدمات مالی بهره برد. توسعه مفاهیم مربوط به «اکوسیستم خدمات مالی نهفته» به ما می‌گوید زمان آن رسیده که طراحی و عرضه خدمات مالی را از دایره مؤسسات مالی و حتی فین‌تک‌ها فراتر ببریم و به تمامی کسب‌وکارها و سازمان‌ها اجازه بدهیم تا با بهره‌گیری از زیرساخت‌های بانکی در قالب API، بانک اختصاصی خود را متناسب با نیازها و اولویت‌های مشتریان و ذی‌نفعان خود بسازند. آیا چنین دنیایی همان دنیای ایده‌آل از نظر «فراگیری مالی» نیست؟
از شعبه مجازی تا نئوبانک‌ها
حذف شعبه‌های فیزیکی، هدایت مشتریان برای دریافت خدمات بانکی از طریق سایر کانال‌ها و در نهایت ظهور نئوبانک‌ها از دیگر روندهایی است که این سال‌ها در دنیای خدمات مالی اتفاق افتاده است. بانک‌ها در این نوع ارتباط با مشتری از ابزارهایی همچون چت‌بات موبایل یا وب، اشتراک‌گذاری اسناد و ارتباط ویدئویی استفاده می‌کنند. نمونه‌ای از این شعب غیرفیزیکی بانک «آروست» در آرکانزاس است. مشتری با نصب اپلیکیشن «آروست بنکر کانکت» می‌تواند از طریق ارسال پیام با یکی از بانکداران معرفی‌شده در این اپلیکیشن جهت دریافت خدمات بانکی ارتباط بگیرد؛ سرویسی که در آینده احتمالاً از طریق ارتباط ویدئویی ارائه خواهد شد.
در ایران هم مشتریان بانکی در دو، سه سال گذشته طعم خوش این نوع خدمات را چشیده‌اند. خدماتی با نام نئوبانک مانند بلوبانک و بانکینو و اخیراً اُبانک شرکت ناواکو و آبانک آینده، شعبه‌های بانکی مجازی همچون نشان‌بانک ملی، پیشخوان شمس بانک صادرات، پیشخوان مجازی بانک قرض‌الحسنه رسالت و ویپاد بانک پاسارگاد، نمونه‌هایی از تلاش بانک‌های ایرانی برای ارائه خدمات بیشتر خارج از شعبه‌های فیزیکی است. انتظار می‌رود ضمن گسترش تمایل مشتریان به این نوع خدمات، بانک‌های بیشتری خدمات زیادتری را خارج از شعبه فیزیکی ارائه دهند و شعبه‌ها خلوت‌تر از قبل شوند.
محمدرضا عزیزخانی، مدیر توسعه کسب‌وکار پلتفرم امضانو
در سال‌های اخیر با اضافه‌شدن فناوری بلاکچین، اپلیکیشن‌های بانکی و نئوبانک‌ها فاز جدیدی را در ایران تجربه کردند. این روند با ابلاغیه معاون اول رئیس‌جمهور به بانک مرکزی و تأیید به‌کارگیری امضای الکترونیکی وزارت صنعت کامل‌تر شد؛ چراکه امضای الکترونیکی ریسک فعالیت را کاهش می‌دهد و پیش‌بینی می‌شود در سال 1401سوپراپلیکیشن‌های بانکی از امکاناتی چون افتتاح حساب، تسهیلات، چک و سفته تماماً آنلاین بهره‌مند شوند که در این بین نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در ارائه جدیدترین سرویس‌های احراز هویت و امضای دیجیتالی که قابلیت انکارناپذیری داشته باشند، پررنگ‌تر خواهد بود. با این حال با نامه جدید بانک مرکزی مبنی عدم پذیرش احراز هویت آنلاین باید منتظر بخشنامه جدید بانک مرکزی و تصویب آیین‌نامه قانون مبارزه با پول‌شویی ماند؛ در غیر این صورت چرخه و حیات نئوبانک‌ها با مشکلی جدی مواجه خواهند شد.
مهم‌ترین ویژگی نئوبانک در این است که تمام این خدمات را باید در هر ساعتی از 24 ساعت شبانه‌روز که کاربر مایل به دریافتش باشد، به او ارائه بدهند، اما واقعیت این است که نئوبانک‌های بانکداری دیجیتال ایرانی هنوز فاصله زیادی با مفهوم واقعی نئوبانک دارند. مهم‌ترین دلیل آن هم به خدمات بانک‌ها برمی‌گردد که هنوز کامل نیست و نمی‌توان ادعا کرد با داشتن یک نئوبانک در گوشی موبایل، از بانکداری سنتی بی‌نیاز شده‌اید. به‌علاوه صنعت لندتک و اضافه‌شدن کیف پول‌های چابک که شبکه پذیرندگی متنوعی داشته باشند به اپلیکیشن‌های بانکی هم می‌تواند رقابت را برای جذب مشتری بین این اپلیکیشن‌ها دوچندان و همچنین زنجیره خدمات این اپلیکیشن‌ها را کامل‌تر کند.
تشخیص چهره؛ یک تجربه بومی
با افزایش تمایل مشتریان به خدمات غیرحضوری، ابزارهایی که به ارائه این خدمات کمک می‌کنند بیش از پیش مورد استفاده بانک‌ها قرار خواهند گرفت. تشخیص چهره به‌عنوان ابزاری ضروری در ارائه خدمات مالی غیرحضوری که با پاندمی سرعت بیشتری به خود گرفت، ظرف دو سال گذشته به ابزاری مهم برای ارائه‌دهندگان خدمات مالی؛ از بانک تا بورس و رمزارزها تبدیل شده است. سال آینده استفاده از این ابزار بیش از گذشته برای بانک‌ها اهمیت خواهد داشت. در ایران هم شاهد بودیم که برخی ارائه‌دهندگان خدمات مالی تلاش کردند از فناوری برای تشخیص چهره استفاده کنند و با گسترش نئوبانک‌ها و شعبه‌های مجازی تمایل بانک‌ها به این ابزار بیشتر هم خواهد شد.
میثم فقیهی، مدیر پروژه شاکیلید
اقبال به استفاده از راهکارهای هوش مصنوعی برای غیرحضوری‌کردن خدمات بانکی در سال ۱۳۹۹ با بروز پاندمی کرونا به‌شدت افزایش یافت. در این وضعیت، احراز هویت غیرحضوری سجام به بانک‌ها این شهامت را داد که ریسک کرده و این راهکار را در بخشی از فرایندهایشان پیاده‌سازی کنند. هرچند با وجود تعریف پروژه‌های بزرگ، عملاً خروجی مثبتی را در سال 1400 شاهد نبودیم.
به نظرم بانک‌ها به‌عنوان یکی از پرکاربردترین موارد احراز هویت غیرحضوری در صنعت می‌توانند با تعریف پروژه‌های واقع‌گرایانه و علمی و با زمان‌دهی مناسب، به صنعت تشخیص چهره کمک بسیار خوبی کنند. تعریف درست پروژه‌ها، تولید دیتاست‌های مناسب و در دسترس قرار دادن این اطلاعات، طبق پروتکل‌های بی‌نام‌سازی، برای محیط‌های آکادمیک جهت تحلیل و تحقیق که نتیجه آن یادگیری بهتر و بهینه‌سازی الگوریتم‌های هوش مصنوعی است، می‌تواند به رشد این صنعت کمک کند. الگوریتم‌های بهینه‌سازی‌شده و با تجربه بالا، کاربردپذیری و اعتماد به این فناوری‌ها را بسیار راحت‌تر خواهد کرد.
در مجموع پیشنهادم این است که در سال جدید شبکه بانکی با تعریف پروژه‌های کوچک‌تر برای کارهای ساده و با ریسک کمتر و نه کارهای پیچیده، و در مرحله بعد با در اختیار قرار دادن داده‌های تولیدشده به سایر بازیگران این صنعت، به بومی‌سازی و افزایش دقت این الگوریتم‌ها کمک کند. من افق روشنی برای این صنعت می‌بینم؛ چراکه جزء حوزه‌هایی است که تجربیات و الگوریتم‌های جهانی به‌طور کامل موضوعات ما را پوشش نمی‌دهند؛ زیرا رفتار، بینش و نوع کاربردی که ما استفاده می‌کنیم، تفاوت‌هایی با سایر نقاط دنیا دارد و اساساً یادگیری این الگوریتم‌ها در بهترین حالت باید با افراد محلی همان منطقه و جامعه انجام شود که این در دسترس جامعه جهانی نیست و باید خودمان انجام دهیم و حتماً نتایج عالی به همراه خواهد داشت.
محمود رشیدی، معاون فناوری اطلاعات بانک ملت
تشخيص چهره، علوم بیومتریک و داده را برای اندازه‌گیری ویژگی‌های چهره فرد و تشخيص به کار می‌گیرد. الگوریتم‌های تشخیص چهره، بسته به قوت و ضعف دوربين و همچنين وجود، ميزان دقت، هوشمندی و پيچيدگی الگوریتم، با شناسایی و اندازه‌گیری مشخصه‌ها و ویژگی‌های اجزای مختلف چهره، از جمله محل قرارگیری چشم‌ها، ابروها، بینی، دهان، چانه، گوش‌ها، رنگ، خطوط، چاله‌ها، محاسبه عمق فرورفتگی‌ها، فواصل و ترکيب اينها، یک الگوی بیومتریک از فرد ایجاد می‌کنند. آنگاه در زمان لازم، دو الگو (يعنی الگوی مستقرشده در پايگاه و الگوی منتج از حضور شخص مقابل دوربين) با هم مقایسه می‌شوند تا میزان مطابقت الگوها، احتمال يکی‌بودن (متعلق به يک شخص بودن) را مشخص کند. گاهی برای اطمینان از اینکه منبع نمونه بیومتریک، یک بازسازی مصنوعی نیست، لازم است از الگوریتم‌های تشخیص زنده‌بودن فرد (live detection) استفاده شود. حتی در اندازه‌های معمول نيز، توفیق بهره‌گيری و اطمينان به اين فناوری به عوامل و جزئیات مختلفی بستگی دارد و قطعاً هزينه و امکان بالاتر، به کيفيت برتر و قابليت به‌کارگیری اين روش در کاربردهای حساس‌تر، بهصورت تک‌عاملی يا چندعاملی منجر می‌شود؛ بنابراين به‌کارگيری اين روش در کنار جايگزینی روش‌های موجود، به‌خصوص در کاربردهای حساس به دقت نظر نياز دارد.
یکی از اساسی‌ترین اقدامات به‌منظور پیشبرد بانکداری دیجیتال، فراهم‌سازی امکان احراز هویت (Authentication) مشتریان و اخذ امضای الکترونیک (Digital Signature) بهصورت غیرحضوری است تا مشتریان از خدمات بهصورت مستقیم، با استفاده از سامانه‌های مبتنی بر وب، تلفن همراه و سایر محیط‌ها و ابزارهای ارائه خدمات و بدون الزام به حضور در شعبه بانک بهره‌مند شوند.
لزوم فاصله‌گذاری اجتماعی به‌دلیل شیوع بیماری کرونا که تداوم یا عدم تداوم آن نیز قابل پیش‌بینی دقیق نیست، مزید بر علت شد تا موضوع احراز هویت غیرحضوری و گواهی امضای الکترونیک که توسط بانک‌ها و سایر کسب‌وکارها در سطح ملی و بین‌المللی، به شکل‌ها و با ابعاد مختلف در حال استفاده یا پیاده‌سازی است، از سال گذشته در دستور کار بانک ملت قرار گیرد. به‌منظور شناخت نسبی تمامی ابعاد و ریسک‌های مرتبط نظیر تطبیق، عملیات و شهرت بانک در این خصوص، مطالعات لازم انجام و مقدمات اجرایی‌شدن این فناوری در سال جاری در بانک ملت فراهم شد.
مدیریت هویت در خدمات دیجیتال مستلزم ترکیب اثبات هویت، عوامل احراز و یکپارچگی آنهاست که این مسئله گاهی به عملیات سنگین پیاده‌سازی و تحمیل بار مضاعف به سیستم منجر می‌شود و کارایی فرایند احراز هویت را کاهش می‌دهد. در واقع لازم است که ارائه‌دهنده خدمات دیجیتال با ارزیابی ریسک‌ها و تأثیر عدم موفقیت هر جزء از احراز هویت دیجیتال، مجموعهای از خدمات هویتی با بیشترین کارایی را انتخاب کند. بدین منظور استانداردهای مختلفی در جهان طراحی شده‌اند که شاخص‌هایی جهت تعیین سطح امنیت و مدیریت ریسک احراز هویت دیجیتالی پیشنهاد می‌کنند. مدل‌های مدیریت ریسک باید به گونه‌ای بهینه‌سازی شوند که با انتخاب روش مناسب، هم احتمال خطای احراز را کاهش دهند و هم هزینه و عملیات اضافی به سیستم تحمیل نکنند.
استفاده از عکس خویش‌انداز (Selfie) و فیلم به‌منظور تطبیق عکس با تصویر کارت ملی استعلام‌شده از سازمان ثبت احوال با استفاده از هوش مصنوعی و تشخیص زنده‌بودن فیلم که در حال حاضر توسط برخی کسب‌وکارها و بانک‌ها به کار گرفته شده، مصداق شناسایی (Identification) مشتری است و می‌تواند به‌عنوان راه‌حل جایگزین مراجعه به شعبه به‌منظور ایجاد شماره مشتری برای افراد جدید به کار گرفته شود. همچنین استعلام از ثبت احوال، استعلام شاهکار (بررسی نسبت مالکیت شماره ملی و شماره تلفن همراه)، استعلام مانا (بررسی نسبت مالکیت شماره ملی و شماره کارت بانکی) و استعلام‌هایی از این دست مصداق احراز هویت، صدور گواهی امضای الکترونیک و استفاده از آن توسط مشتری در عقد قرارداد تسهیلات و تعهدات بهصورت غیرحضوری و افتتاح حساب آنلاین یا انجام حواله با سقف مبلغ بالا بهصورت غیرحضوری نیز مصداق صدور مجوز از سوی مشتری است.
بانکداری شخصی؛ تصویری که داده‌ها می‌سازند
ارائه بینش‌های شخصی به مشتریان یکی از مهم‌ترین روندهایی است که در سال جدید بانک‌ها آن را دنبال خواهند کرد. مشتریان بیش از گذشته به خدمات شخصیسازیشده علاقه‌مند شده‌اند و خدمات مالی نیز جزء خدماتی است که مشتریان ترجیح می‌دهند از کسب‌وکاری آن را دریافت کنند که به آنها مشاوره و توصیه‌های شخصی ارائه می‌دهند.
پیش‌بینی آتر ویلیامز، رئیس بخش استراتژی، دیجیتال و نوآوری بانک ولزفارگو این است که بانک‌ها با استفاده اطلاعات شخصی به اشتراک گذاشته‌شده مشتریان و هوش مصنوعی برای ایجاد تجربیات شخصی مانند هشدار درباره مانده‌حساب‌های اندک آنها بر اساس تاریخچه تراکنش‌هایشان استفاده خواهند کرد.
محصول «کردیت کلوزآپ» بانک ولزفارگو که به‌زودی ارائه خواهد شد، توصیه‌های شخصی‌شده برای درک بهتر مشتریان از امتیاز اعتباری‌شان و بهبود آن ارائه می‌دهد. این بانک همچنین قرار است از یک دستیار مجازی جدید در اپلیکیشن موبایلی خود استفاده کند که در طول زمان از هوش مصنوعی برای ارائه بینش‌های مناسب جهت کمک به مشتریان در مدیریت بهتر امور مالی‌شان استفاده خواهد کرد.
مجید کیوان، مشاور مدیریت گروه مشاوران سحاب
شخصی‌سازی خدمات یکی از اهداف مهم مدنظر بانکداری دیجیتال است. پیش‌نیاز ارائه خدمات شخصیسازیشده در بانک، تجمیع انواع داده‌های مشتریان است که لازم است از کانال‌ها و سیستم‌های مختلف نظیر اینترنت‌بانک، موبایل‌بانک، درگاه‌های پرداخت آنلاین و آفلاین، اپلیکیشن‌های پرداخت، دستگاه خودپرداز و زیرسیستم‌های مختلف کربنکینگ جمع‌آوری شود. در گام بعدی بر اساس تحلیل رفتار مالی مشتریان بانکی می‌توان بر اساس شاخص‌های متعدد مدنظر بانک، دسته‌بندی و خوشه‌بندی مشتریان را انجام داد. در نهایت بر اساس طرح‌ها، برنامه‌ها و اهداف بخش‌های مختلف بانک، اقدامات شخصیسازیشده برای هر دسته طراحی و اجرا می‌شود.
آنچه این روند را دقیق‌تر و کارآمدتر می‌کند، توجه به معماری و اقدامات زیرساختی است که انعطاف‌پذیری و سرعت انجام کارهای مبتنی بر یادگیری ماشین را بهبود می‌بخشد. به همین منظور آنچه در روند جهانی شاهد آن هستیم، استفاده از زیرساخت‌های MLOps است که می‌توان با استفاده از آن، بستر ارائه سرویس‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین را برای بانک ایجاد کرد.
به‌منظور بهره‌گیری از خدمات هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در هر صنعتی، یک چرخه حیات تعریف می‌شود که شامل بخش‌های مختلف از جمله جمع‌آوری داده، پاک‌سازی داده، یادگیری، آزمایش، ارزیابی، حاکمیت داده، پایش عملکرد، مهندسی ویژگی‌ها (Feature Engineering) و مدل‌سازی است. در رابطه با ارائه خدمات سفارشی‌شده به مشتریان نیز لازم است این زیرساخت در بانک مستقر شود تا الگوریتم‌های مربوط به تحلیل رفتار مشتریان از جنبه‌های متفاوت با دقت بیشتری انجام شود. از طرف دیگر لازم است به ازای ورود داده‌های مختلف و تغییرات رفتار مشتریان، همچنان سفارشی‌سازی خدمات در مسیر صحیح قرار گیرد. این امکان نیز وجود دارد که داده‌های بیرون از بانک شامل داده‌های فضای مجازی، به‌منظور غنی‌سازی داده‌های بانکی مورد استفاده قرار گیرد.
دستیابی به مجموعهای از اهداف که سرعت و کیفیت پیاده‌سازی آن با زیرساخت MLOps افزایش قابل توجهی پیدا خواهد کرد، نیازمند ترکیبی از توانمندی‌ها شامل دانشمندان داده، مشاوران مدیریت و تحلیلگران کسب‌وکار است که استفاده از یادگیری ماشین را نه‌تنها برای بانک مقیاس‌پذیر می‌کند، بلکه با هزینه کمتری نیز به اجرا درمی‌آورد.
بر اساس مطالعات و بررسی‌هایی که در صنعت بانکی کشور شاهد آن هستیم، پیش‌بینی می‌شود یکی از روندهای مورد توجه در سال ۱۴۰۱، توجه بانک‌ها به پیاده‌سازی و توسعه زیرساخت MLOps باشد. مجموعه سحاب که با بهره‌گیری از زیرساخت MLOps توسعه یافته، خدمات طراحی و پیاده‌سازی راهکارهای کارآمد و برخط برای پاسخگویی به نیازهای سفارشی‌سازی‌شده مشتریان بانکی را ارائه می‌دهد.
رمزارزها؛ از تلاش برای نابودی بانکداری سنتی تا کریپتوبانک‌ها
در حالی که چند سال پیش بانک‌ها تمام تلاش خود را برای نابودی شکل جدید پول موسوم به کریپتوکارنسی که ما اینجا به آن رمزارز می‌گوییم، می‌کردند، امروز کم‌کم این تلاش‌ها به سمت به دست آوردن سهم بیشتر از بازار و کاربردهای پدیده جدید پولی رفته است. رمزارزها که با فلسفه از بین بردن سلطه نهادهای متمرکز همچون بانک‌ها متولد شدند، امروز تا جایی پیش رفته‌اند که بانک‌های مرکزی هم بدشان نمی‌آید، چیزی شبیه به آنها برای خودشان راه بیندازند. تا جایی که بانک مرکزی چین یوان دیجیتال را بهصورت آزمایشی راه‌اندازی کرد که تا پایان سال ۲۰۲۱ تعداد کاربران آن به ۲۶۱ میلیون نفر رسید. گرچه هنوز هم حجم تراکنش‌ها و کاربران ارز دیجیتال بانک مرکزی چین به‌طور قابل توجهی کمتر از دو پلتفرم پرداخت موبایلی وی‌چت‌پی و علی‌پی است، اما بانک مرکزی چین با ارائه مزایایی مردم را به استفاده از یوان دیجیتال تشویق می‌کند.
در این میان مفاهیم جدیدی همچون ان‌اف‌تی و متاورس چنان داغ شده‌اند که به نظر می‌رسد هر کسی با دسترسی به اینترنت دوست دارد فعالیتی در دنیای جدید داشته باشد. مثل هر هایپ دیگری، اینجا هم کسانی هستند که در حال ماهیگیری از موضوع جذاب این روزها هستند.
تمایل شدید مردم به دنیای رمزارزها، ان‌اف‌تی و متاورس، بانکداران را نیز به تکاپو انداخته و در حالی که بانک‌های مرکزی به‌دنبال راه‌اندازی ارز دیجیتال خود هستند، بانک‌ها هم بدشان نمی‌آید از این شکل جدید پول بهره‌ای ببرند. آخرین خبرها حکایت از ورود جی‌پی‌مورگان به‌عنوان اولین بانک به دنیای متاورس دارد که با افتتاح سالنی مجازی در دسنترالند این پروژه را فرصتی یک تریلیون دلاری معرفی کرده است. امسال پیش‌بینی می‌شود بانک‌ها تمایل بیشتری به ارائه خدمات مبتنی بر رمزارزها داشته باشند. در ایران هم بانک مرکزی آن‌طور که بویش می‌آید و با اشاره‌های رئیس‌کل جدیدش در سخنرانی‌های متعدد، اراده‌ای قوی برای راه‌اندازی رمزریال دارد.
محسن زادمهر، مدیر ارشد بانکداری دیجیتال بانک خاورمیانه
بخش مهمی از فلسفه وجودی رمزارزها نابودی کامل نظام بانکی بوده، اما به نظر می‌رسد تابه‌امروز با تغییر استراتژی قانون‌گذاران و بانکداران سنتی، رمزارزها چندان هم در این مسیر موفق نبوده‌اند. فشار بازیگران و قانون‌گذاران بانکداری سنتی از یک سو و تغییر به‌‌موقع استراتژی از سوی دیگر، موانع بزرگی را برای پیشرفت هرچه سریع‌تر بازیگران رمزارز ایجاد کرده است. بسیاری از بانک‌های مرکزی به‌دنبال ایجاد رمزارز‌های ملی هستند و بسیاری از بانک‌های سنتی نیز با پذیرش رمزارزها به‌عنوان یک کلاس دارایی و حتی ارز محلی به‌دنبال یکپارچه‌سازی خدمات مبتنی بر رمزارز با سرویس‌های بانکداری دیجیتال خود رفته‌اند.
در ایران اما بانک مرکزی به‌دنبال ایجاد رمزارز ملی و برخی بانک‌ها نیز به‌دنبال پذیرش رمزارزها به‌عنوان یک دارایی و نیز وثیقه جهت ارائه تسهیلات هستند. هرچند هیچ‌کدام از این فعالیت‌ها هنوز به نتیجه نرسیده، ولی به نظر می‌رسد در سال ۱۴۰۱ شاهد نتیجه این فعالیت‌ها باشیم.
از سوی دیگر، همان‌طور که بسیاری از نئوبانک‌های جهانی، خدمات مربوط به خریدوفروش رمزارزها را به پلتفرم خود اضافه کرده‌اند، پیش‌بینی می‌شود طی سال ۱۴۰۱، نه‌تنها فضای نئوبنکینگ از رونق بیشتری برخوردار شود، بلکه به‌زودی خدمات مربوط به رمزارزها از طریق نئوبانک‌ها و موبایل‌بانک‌ها ارائه شود. به همین دلیل، هم بانک‌های سنتی و هم نئوبانک‌ها باید تنوعی از حساب‌های مبتنی بر رمزارزها را برای مشتریان خود فراهم کنند. این مورد از منظر استراتژی توسعه و بقا برای بانک‌های سنتی، بسیار حائز اهمیت است.
اگر رمزارزها و دارایی‌های دیجیتال با قدرت هرچه بیشتر به مقبولیت و مشروعیت خود ادامه دهند، بدترین استراتژی برای یک بانک سنتی عقب‌نشینی و انکار روند تغییرات پیش رو خواهد بود، اما بهترین استراتژی برای بانک‌ها، ورود پرقدرت به این فضا و استفاده حداکثری از فرصت به‌وجود‌آمده است.