پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در هزارتوی اما و اگر / گفت‌وگو با مدیران شرکت فناوران اطلاعات خبره درباره بیمه‌گری دیجیتال
متأسفانه در ایران برای ورود به دنیای تحول دیجیتال فقط خدمات سنتی را غیرحضوری می‌کنند. حتی در استارت‌آپ‌های ما نیز همان خدمات سنتی فقط به شیوه غیرحضوری عرضه می‌شوند و استارت‌آپی را در ایران نمی‌بینید که نوآوری جدیدی مانند تحلیل داده جدی برای صنعت بیمه انجام دهد
ماهنامه عصر تراکنش شماره ۴۶ / همه‌گیری جهانی ویروس کرونا به‌طور غافلگیرکننده‌ای، زندگی روزمره مردم، فعالیت شرکت‌ها، فعالیت دولت‌ها و فعالیت همه و همه را مختل کرد. شاید این ویروس برخی صنایع را ویران کرده باشد، اما باعث حرکت صنعت بیمه کشور به سمت ارائه خدمات دیجیتالی شده است. تا پیش از همه‌گیری این ویروس، باور به تحول دیجیتال و دریافت غیرحضوری خدمات در شرکت‌های بیمه‌ای و مردم وجود نداشت یا اگر داشت، ضرورتی برای تغییر فرایندهای سنتی دیده نمی‌شد؛ اما اکنون این باور تقویت شده و صنعت بیمه کشور در تلاش برای حرکت به سمت آن است.
در حال حاضر شرکت‌های بیمه‌ای در تکاپو برای دیجیتالی‌کردن تمام فعالیت‌های خود؛ اعم از شعب و نمایندگی‌هایشان هستند و شرکت «فناوران اطلاعات خبره» به‌عنوان یکی از شرکت‌هایی که به‌طور جدی در توسعه زیرساخت‌ها و فناوری‌های بیمه‌ای فعالیت می‌کند، این زیرساخت مورد نیاز را در اختیار شرکت‌های بیمه‌ای قرار می‌دهد. این شرکت در تلاش است محصولات خود را منطبق با نیازمندی‌های روز ارتقا بخشد و در عین حال روی راه‌حل‌های جدید سرمایه‌گذاری کند. این شرکت تولید یک کٌر اینشورنس جدید را نیز در دست تولید دارد؛ کٌر اینشورنسی که طبق گفته مدیران فناوران اطلاعات خبره تا پایان سال ۱۴۰۱ جایگزین کٌر اینشورنس فعلی این شرکت می‌شود.
شرکت فناوران اطلاعات خبره معتقد است این شرکت پلتفرم بیمه‌ای ارائه می‌دهد، نه یک نرم‌افزار بیمه‌ای. این رویکرد نیز کاملاً در کٌر اینشورنش جدید این شرکت قابل مشاهده است؛ در نرم‌افزار جدید شرکت فناوران اطلاعات خبره، هر شرکت بیمه‌ای با قدرت فناوری اطلاعات بالا، می‌تواند طبق روندهای روز دنیا، قابلیت‌های مورد نیاز خود را به این کٌر اینشورنس اضافه کند. در گفت‌وگویی که با مجید خاکور، مدیرعامل و یوسف قلاتی، رئیس هیئت‌مدیره شرکت فناوران اطلاعات خبره داشتیم، ضمن بررسی تحول دیجیتال در صنعت بیمه کشور، به برنامه‌ها و محصولات این شرکت در راستای حرکت شرکت‌های بیمه‌ای به سمت این تحول نیز پرداختیم.
نقش‌آفرینی فناوری اطلاعات در صنعت بیمه
یوسف قلاتی، رئیس هیئت‌مدیره شرکت فناوران اطلاعات خبره که از بدو تأسیس این شرکت در سال ۱۳۸۲ فعالیت خود را در این شرکت شروع کرده، سال‌های ۱۳۹۹ و 1400 را برهه‌ای خاص برای دیجیتالی‌کردن صنعت بیمه و نقش‌آفرینی فناوری اطلاعات در این صنعت برمی‌شمارد. طبق گفته‌های او تا پیش از سال ۱۳۹۹، شرکت‌ها و شاید جامعه، دریافت خدمات دیجیتال در صنعت بیمه را در اولویت نخست خود نمی‌دیدند، اما در سال ۱۳۹۹ این الزام خیلی بیشتر احساس شد. با گسترش بیماری کرونا، مردم ترجیح می‌دادند برای دریافت خدمات بیمه‌ای نیز کمتر به شرکت‌های بیمه‌ای مراجعه کنند. در حال حاضر شرکت‌های بیمه تلاش خود را برای غیرحضوری کردن خدمات بیشتر کرده‌اند و در سال گذشته نیز اتفاقات بسیار خوبی در این راستا رخ داده است؛ «برای مثال در حال حاضر آمار فروش بیمه‌نامه‌های غیرحضوری؛ چه در زمینه خودرو و چه بیمه‌های خاص کرونا؛ افزایش چشم‌گیری داشته است.
در گذشته مردم برای دریافت خدمات درمانی باید به شرکت بیمه مراجعه می‌کردند تا معرفی‌نامه درمانی اخذ کنند، ولی اکنون هیچ نیازی به مراجعه حضوری ندارند و در مراکز درمانی به‌صورت الکترونیکی استعلام از شرکت بیمه اتفاق می‌افتد. در حوزه دریافت و پرداخت حق بیمه و پرداخت خسارت به بیمه‌شدگان، هیچ نیازی به مراجعه حضوری به شرکت بیمه وجود ندارد و هر خسارتی که برآورد شود، به‌طور خودکار به حساب‌شان واریز می‌شود و حق بیمه‌ها نیز از طریق شناسه پرداخت اعلام‌شده به بیمه‌گزار به‌راحتی واریز می‌شود.»
بر اساس صحبت‌های رئیس هیئت‌مدیره شرکت فناوران اطلاعات خبره، این سؤال به وجود می‌آید که آیا زیرساخت‌های ارائه خدمات به‌صورت غیرحضوری در صنعت بیمه کشور از قبل وجود داشته یا بعدها با احساس نیازی که نسبت به آنها شکل گرفته، ایجاد شده‌اند. قلاتی در پاسخ به این سؤال با اشاره به اینکه زیرساخت‌های فناورانه از قبل وجود داشتند و اکنون به سمت تقویت و اجرایی‌شدن می‌روند، معتقد است تاکنون باور به تحول دیجیتال و دریافت غیرحضوری خدمات در شرکت‌های بیمه و مردم وجود نداشت؛ ولی در حال حاضر این باور تقویت شده است؛ همان‌طور که شرکت‌ها باور نمی‌کردند کارکنان قادر به انجام خدمات به‌صورت دورکاری و از منزل باشند؛ «طبیعتاً فناوران نیز در این راستا ایفای نقش کرده تا شرکت‌های بیمه بتوانند خدمات الکترونیکی گسترده‌تری را ارائه دهند. دریافت معرفی‌نامه از مراکز درمانی و فروش بیمه‌نامه و بسیاری از فعالیت‌های دیگر، امروز بدون نیاز به مراجعه انجام می‌شوند. فناوران یک تأمین‌کننده پلتفرم در صنعت بیمه است که امروز به سمت فناوری‌های باز در حال حرکت است.»
الزاماتی که از سال گذشته در صنعت بیمه کشور به وجود آمد، شرکت فناوران اطلاعات خبره را وادار به ورود به هر دو حوزه Open-API و Open-Data کرده و تاکنون فعالیت‌های متعددی را در این دو حوزه انجام داده است. تعداد APIهایی که شرکت فناوران در اختیار فعالان صنعت بیمه، اعم از شرکت‌های بیمه و استارت‌آپ‌های بیمه‌ای گذاشته، به‌مراتب بیش از گذشته شده است. قلاتی در این‌باره می‌گوید: «در حوزه اوپن‌دیتا به‌جرئت می‌گوییم که انبار داده (Data-Warehouse) ما برای تمام رشته‌های بیمه‌ای آماده است و کسانی که بخواهند در حوزه تحلیل داده و هوش مصنوعی فعالیت کنند، با موافقت شرکت‌های بیمه به‌راحتی قادر به استفاده از انبار داده ما خواهند بود. این موارد اقدامات شرکت فناوران جهت الکترونیکی‌کردن خدمات بیمه‌ای در سال ۱۳۹۹ بود که همچنان نیز ادامه دارند.»
نیاز به کانال‌های نوین
مجید خاکور، مدیرعامل شرکت فناوران اطلاعات خبره که از بنیان‌گذاران این شرکت است، محور اصلی صنعت بیمه کشور را خدماتی می‌داند که از قدمت آنها بیش از 70 یا 80 سال می‌گذرد و اکنون نیز در ماهیت آنها تفاوت بنیادی ایجاد نشده است؛ خدماتی که از عوامل بازدارنده برای ارائه سرویس‌های بهتر به ذی‌نفعان صنعت بیمه؛ اعم از بیمه‌گر، بیمه‌گزار و بیمه‌شده به‌شمار می‌روند.
او با اشاره به اینکه سال‌های اخیر، بسیاری از فرایندها در شرکت‌های بیمه‌ای مکانیزه شده‌اند و اکنون بسیاری از انواع کشف تخلف، صدور بیمه‌نامه، پرداخت خسارت، ارتباط با نظام بانکی و بسیاری موضوعات دیگر به‌صورت مکانیزه به انجام می‌رسد، می‌گوید: «با این وجود در فضای کسب‌وکار کنونی صنعت بیمه بعضی خدمات را نمی‌توان مانند بانک‌ها به‌صورت لحظه‌ای به مشتری ارائه کرد؛ زیرا متأسفانه تا همین چندی پیش، ضرورتی برای تعامل برخط بین بیمه‌گزار و بیمه‌گر در این صنعت احساس نشده بود.
در تشریح این موضوع باید به این نکته توجه داشت که در صنعت بانکداری هر فرد روزانه چندین رفتار بانکی و پرداخت انجام می‌دهد، اما افراد سالی یک بار برای دریافت بیمه‌نامه شخص ثالث مراجعه می‌کنند و صنعت بیمه کشور شبکه فروش و بازاریابی گسترده‌ای برای این کار دارد که چند ده هزار نفر در این بخش فعالیت می‌کنند.
حال، تلقی عام این است که سالی یک بار خرید بیمه‌نامه به‌صورت حضوری به جایی برنمی‌خورد و ظرفیت شبکه فروش نیز کفایت پاسخگویی را دارد، اما واقعیت این است که در شرایطی که مشتری نهایی نیازمند مراجعه حضوری باشد، نسبت به رفاه مشتریان و کاربران نهایی چشم‌پوشی می‌شود. علاوه بر این، در صورتی که محصولاتی با بسامد خرید بالا؛ نظیر بیمه‌نامه‌های روزانه ایجاد شوند، شبکه فروش فعلی ظرفیت رفتار آنی را نخواهد داشت یا برایش مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود. بیمه‌نامه‌های مبتنی بر میزان مصرف، بیمه‌نامه‌های مکان‌محور و انواع میکرواینشورنس‌ها از جمله محصولاتی هستند که نیازمند کانال‌های نوین هستند و این مهم نباید مغفول بماند.»
پوسته‌هایی نو برای هسته‌هایی کهنه
خاکور معتقد است تا زمانی که صنعت بیمه خود را بی‌نیاز از تحول بداند، متکی به بیمه‌نامه‌های اجباری شخص ثالث باشد و 50 یا 60 درصد از کسب‌وکار شرکت‌های بیمه‌ای را بیمه‌نامه‌های شخص ثالث و درمان تأمین کنند و نمایندگان نیز از بیمه‌نامه‌های خودرو ارتزاق کنند؛ احساس نیاز جدی به نوآوری در این صنعت شکل نخواهد گرفت. در چنین فضایی، شرکت‌های ارائه‌کننده کٌر اینشورنس فقط فرایندهای گذشته را مکانیزه و کنترل‌ها را دقیق‌تر می‌کنند. در حال حاضر صدور ب بیمه‌نامه‌ها و پرداخت خسارت بیمه‌های سنتی به‌صورت مدرن اتفاق می‌افتد؛ یعنی صرفاً پوسته‌هایی نو برای هسته‌های کهنه در نظر گرفته شده‌اند؛ در واقع همان مدل کسب‌وکار 20 سال قبل در صنعت بیمه کشور الکترونیکی شده است. این کار مفید و گامی رو‌به‌جلو به حساب می‌آید و با سامان‌دهی فعالیت‌ها، جلوی بسیاری از تقلب‌ها را می‌گیرد، ولی ذی‌نفعان و بیمه‌گزاران باید ارتباط تنگاتنگی با صنعت بیمه داشته باشند و این امر مستلزم ارائه محصولات جدید بیمه‌ای است.
در این راستا مدیرعامل فناوران اطلاعات خبره، چند رسالت را برای این شرکت در اولویت می‌داند. اول اینکه فرایندهای گذشته که در طول سالیان در صنعت بیمه شکل گرفته‌اند، کاملاً مکانیزه شوند. اکنون کل فرایند صدور، خسارت، مالی، اتکایی و هر آنچه مورد نیاز روز صنعت بیمه است، در شرکت فناوران به‌صورت مکانیزه وجود دارد. نرم‌افزار فناوران 120 رشته بیمه‌ای را که عمدتاً رشته‌های رایج هستند، پوشش می‌دهد و فرایندهای صدور و خسارت به‌صورت کاملاً دقیق به انجام می‌رسند؛ «طبق آخرین آمارهای منتشرشده، سال 1398 پرتفوی صنعت بیمه ۶۰ هزار میلیارد تومان بود که در سال 1399 هم باید40 یا 50 درصد افزایش داشته باشد. حدود 50 درصد از این پرتفوی از طریق سیستم فناوران اطلاعات خبره پوشش داده می‌شود.»
نیاز صنعت بیمه به همکاری‌های بیرونی
خاکور، مدیرعامل فناوران اطلاعات خبره بر این عقیده است که ارائه خدمات به صنعت بیمه نیازمند زیرساخت‌هایی قوی است و آنچه اکنون به‌صورت کُر اینشورنس به صنعت بیمه ارائه می‌شود، اگر بر بستری قوی استوار نباشد، جوابگوی صنعت بیمه که یکی از پیچیده‌ترین صنایع به‌شمار می‌رود، نخواهد بود؛ پیچیدگی که هم به‌واسطه قوانین و ضوابط به وجود آمده‌اند و هم به‌واسطه گستردگی صنعت بیمه. صنعت بیمه باید با نظام بانکی، سازمان حمل‌ونقل، قوه قضائیه، بیمه مرکزی، نیروی انتظامی، گمرکات، مراکز درمانی و بسیاری سازمان‌های دیگر ارتباط داشته باشد. وقتی تمام این سازمان‌ها در کنار صنعت بیمه قرار بگیرند، اتفاقات خوبی می‌افتد. او در این‌باره می‌گوید: «اکنون بخشی از این ارتباطات در صنعت بیمه شکل گرفته است. ما با ثبت‌احوال ارتباط داریم و تا حدودی با نظام بانکی و سازمان‌های حمل‌ونقل نیز به‌صورت مکانیزه مرتبط شده‌ایم.
ارتباط‌های مکانیزه یک قدم مهم رو‌به‌جلو بوده‌اند، به‌نحوی که امروز شاهد کاهش ضریب خسارت صنعت بیمه هستیم. هفت یا هشت سال پیش، نسبت خسارت بیمه‌نامه ثالث بخش قابل توجهی از شرکت‌های بیمه‌ای، بیش از 110 یا 120 درصد بود، ولی اکنون در بزرگ‌ترین شرکت‌های بیمه‌ای، حداقل در میان مشتریان ما، نسبت خسارت به 50 یا 60 درصد رسیده است. این موفقیت به‌واسطه مکانیزه‌کردن فرایندهای گذشته است که جلوی بسیاری از حفره‌ها، باگ‌ها و محل‌های سوءاستفاده را می‌گیرد. در رشته‌ای مانند «ثالث»، صنعت بیمه دیگر با بحران 8 یا 9 سال قبل مواجه نیست.»
برای صدور یک بیمه‌نامه ثالث، باید 250 قانون چک شوند تا یک بیمه‌نامه ثالث صادر شود. از جمله باید بررسی شود که آیا فرد جزء لیست سیاه هست یا نه؟ آیا خودرو بیمه‌نامه مکرر دارد یا نه؟ آیا تخفیف عدم خسارتی که داده می‌شود، درست است یا نه؟ در نگاه اول تمامی این موارد ساده به نظر می‌رسند، ولی بیمه‌نامه ثالث تا به مرحله اختصاص شماره و چاپ برسد، بالغ بر 250 قانون را پشت سر می‌گذارد. مکانیزه‌شدن این فرایندها به‌مرور جلوی بسیاری از حفره‌ها و باگ‌ها را گرفته؛ اما به عقیده خاکور این به معنای مطلوب‌بودن وضعیت کنونی نیست. همین امروز بین 20 تا 30 درصد خسارت‌های پرداختی، خسارت‌های واقعی نیستند یا لااقل درباره‌شان شبهه تقلب مطرح می‌شود. البته این رقم اکنون تا حدودی در مقیاس جهانی و در آمریکا نیز صادق است. هم در ایران و هم در دنیا باید اتفاقات جدیدی بیفتد تا این شبهات به حداقل برسند.
یکی از دلایلی که صنعت بیمه نتوانسته در کشف تقلب به‌صورت قوی عمل کند، نیازی است که به همکاری‌های بیرونی دارد. خاکور در این‌باره می‌گوید: «تمام فعالیت‌های بیمه محدود به درون شرکت نیست. اگر بخواهیم شاهد تحول دیجیتال باشیم، باید دیگر اجزای اکوسیستم با ما ارتباط داشته باشند. تعامل نیروی انتظامی، بیمه مرکزی و سایر ارگان‌ها با صنعت بیمه بسیار مهم است. امروز رسیدن به چنین اهدافی خیلی نزدیک‌تر از پنج یا شش سال قبل است. اگر اجزای محیطی نیز به کمک شرکت‌های بیمه بیایند، جلوی بخش قابل توجهی از 20 یا 30 درصد شبهات تقلب در خسارت‌های بیمه‌ای گرفته خواهد شد.»
تأثیر کرونا بر صنعت بیمه
به گفته خاکور، صنعت بیمه به‌خوبی از عهده کرونا برآمده و شبکه فروش همچنان مشتریان خود را حمایت می‌کند. در حال حاضر حدود 90 درصد از فروش بیمه‌نامه‌ها توسط نمایندگان خارج از شعب انجام می‌شوند. در ایام کرونا، بخش قابل توجهی از نمایندگان، سرویس‌های غیرحضوری به مشتریان خود ارائه داده‌اند. کٌر اینشورنس موجود، قابلیت پوشش غیرحضوری خدمات توسط شبکه فروش را فراهم کرده و در ایام کرونا با وجود محدودیت‌های موجود، از نظر تعداد فروش بیمه‌نامه‌ها، کاهش چشم‌گیری دیده نشد و مبالغ نیز به‌صورت طبیعی افزایش پیدا کردند. هر جا هم کاهشی رخ داد، فقط در حد یک یا دو درصد نسبت به قبل از کرونا بود. کرونا می‌توانست آسیب جدی به صنعت بیمه بزند، ولی به کمک زیرساخت‌های نرم‌افزاری و شبکه فروش، جلوی آسیب‌ها گرفته شد.
مدیرعامل شرکت فناوران اطلاعات خبره درباره رویکرد داده‌محور در صنعت بیمه می‌گوید: «امروز تنها معیار دسته‌بندی‌کردن در بیمه شخص ثالث، صرفاً تعداد سیلندر خودرو است. برای رسیدن به رویکرد داده‌محور، راهی جز تغییر قوانین نداریم. اکنون شرکت‌های بیمه‌ای را ملزم کرده‌اند که صرفاً فاکتور تعداد سیلندر را در نظر بگیرند و بر اساس آن نرخ بیمه‌نامه را ارائه بدهند. تا زمانی که بیمه‌نامه شخص ثالث ما همان ثالث چندین سال گذشته باشد، تحولی در این صنعت اتفاق نمی‌افتد. دادههای راهنمایی و رانندگی هرگز به صنعت بیمه اطلاع‌رسانی نمی‌شود و اگر شرکت بیمه دسترسی به وضعیت جرایم رانندگی افراد نداشته باشد، نمی‌داند از دید راهنمایی و رانندگی آیا فرد، راننده خوبی هست یا نه. توجه داشته باشید که تحول اکوسیستم بیمه می‌تواند همزمان به‌صورت درون‌زا و برون‌زا اتفاق بیفتد. تحول درون‌زا یعنی تغییر نگاه فعالان کسب‌وکار، به‌نحوی که ریسک‌ها را صرفاً با تعداد سیلندر نشناسند و تحول برون‌زا یعنی آنکه دادههای سازمان‌ها و ارگان‌های دیگر در اختیار ما باشد تا ارزش واقعی بیمه‌نامه را به مشتری عرضه کنیم.»
فرهنگ بیمه در ایران پایین نیست
قلاتی در رابطه با وابستگی صنعت بیمه ایران به بیمه‌نامه «شخص ثالث» و عدم موفقیت در ارائه خدمات متنوع و نوآورانه بیمه‌ای، داستان را به اقتصاد کلان کشور تشبیه می‌کند: «همان‌طور که به دلایل متعدد از اقتصاد کشورهای پیشرفته عقب مانده‌ایم، در حوزه بیمه نیز از کشورهای دیگر فاصله گرفته‌ایم. در کشورهای پیشرفته تورم بین 1- تا 3 درصد است و در چنین جایی بیمه عمر معنی پیدا می‌کند. در کشوری مانند ایران اگر بخواهید بیمه عمر خریداری کنید، مطمئن هستید 10 سال بعد، پولی که در اختیارتان می‌گذارد، هیچ ارزشی ندارد؛ در نتیجه افراد به بازارهای جایگزین تمایل پیدا می‌کنند.»
عددها می‌گویند فرهنگ بیمه در ایران پایین است، در حالی که قلاتی این‌طور فکر نمی‌کند و می‌گوید که فرهنگ بیمه در ایران پایین نیست و مردم اهمیت بیمه را به‌خوبی می‌دانند؛ «در دورافتاده‌ترین مناطق کشور هم مردم می‌گویند که بیمه عمر خوب است، ولی وقتی مقایسه می‌کنند، می‌بینند که آورده چندانی برایشان نخواهد داشت. به همین دلیل است که جامعه ما صرفاً به بیمه‌های اجباری توجه نشان می‌دهد. در حال حاضر همه درک می‌کنند که بیمه درمان ضروری است؛ چراکه وقتی در یک خانواده، بیماری پیش بیاید هزینه بسیار سنگینی در پی دارد، پس خانواده‌ها سعی در ایجاد پوشش دارند. اکنون تقریباً تمام مردم جامعه، حداقل یک نوع بیمه درمان دارند. چرا این اتفاق در مورد بیمه عمر نمی‌افتد؟ چون به قول آقای خاکور، هنوز حلاوت بیمه‌نامه عمر را نتوانسته‌ایم به مردم بچشانیم. همین مسائل باعث شده که نتوانیم فرهنگ بیمه را به شایستگی در کشور جا بیندازیم. همین قضیه در شرکت‌های بیمه نیز جا افتاده است. شرکت بیمه به این نگاه می‌کند که مردم بابت چه چیزی پول می‌دهند و همین موضوع باعث شده بر بیمه درمان و ثالث متمرکز شوند.»
در میان بیمه‌های خودرو نیز بیمه ثالث بسیار رایج‌تر از بیمه بدنه است، در حالی که همگی می‌دانیم بیمه بدنه هم ضروری است، ولی مردم به دلایل اقتصادی بیمه بدنه خریداری نمی‌کنند. بیمه بدنه گران است و کسی که هزینه زندگی را به‌سختی تأمین می‌کند، اولویت را روی بیمه شخص ثالث می‌گذارد. همین مسئله در کشور ما، بیمه شخص ثالث را به یک محصول استراتژیک و حتی سیاسی تبدیل کرده، در حالی که متأسفانه بیمه بدنه و بیمه عمر چنین وضعیتی ندارند و شرکت‌های بیمه نیز به‌مرور به فروش بیمه شخص ثالث و بیمه درمانی عادت کرده‌اند. اکنون بزرگ‌ترین شرکت‌های بیمه‌ای کشور بیش از 80 درصد از حق بیمه‌شان مربوط به این دو رشته است.
قلاتی در این‌باره می‌گوید: «وقتی 80 درصد از گرفتاری مدیرعامل در یک یا دو موضوع خاص باشد، طبیعتاً به 20 درصد باقی‌مانده بهای زیادی نمی‌دهد. این شرایط باید اصلاح شود. در کشورهای دیگر تمام انواع بیمه‌نامه‌ها برای مردم ارزش یکسان دارد و یکی را بالاتر از دیگری نمی‌دانند، ولی در ایران به‌دلیل شرایط اقتصادی، تحریم و هزار مسئله دیگر ـ به همان دلایلی که اقتصاد ما نسبت به بقیه دنیا عقب مانده ـ صنعت بیمه نیز از دنیا عقب است. اکنون چند درصد از مردم برای خانه‌هایشان بیمه آتش‌سوزی دارند؟ کمتر از پنج درصد. در خارج از کشور خانه‌ای نمی‌یابید که بیمه آتش‌سوزی نداشته باشد؛ همه می‌دانند که این یک الزام است. در ایران متأسفانه توجه مردم فقط معطوف به بیمه‌های اجباری است.»
به اعتقاد قلاتی، تمرکز مردم بر بیمه‌های اجباری بیش از آنکه به رگولاتور این صنعت مربوط باشد، به شرایط اقتصادی وابسته است. با این حال وقتی تقاضا از سوی مردم ایجاد می‌شود، قوانین و ضوابط رگولاتوری دست بیمه‌ها را باز نمی‌گذارد. در حال حاضر وقتی شرکت بیمه می‌خواهد برای پرداخت خسارت بیمه درمان، تصاویر و مدارک پزشکی بیمه‌شده‌ها را به‌صورت الکترونیکی دریافت کند و خسارت را بپردازد، قانون اجازه این کار را نمی‌دهد و شرکت‌ها را ملزم ساخته که مدرک فیزیکی دریافت کنند؛ «قوانین ما هنوز برای تحول دیجیتال به‌روز نشده‌اند.»
خلاء نوآوری
درست است که در سیستم بیمه کشور ضعف‌هایی از بابت شرایط اقتصادی وجود دارد، ولی شاهد ضعف‌هایی از سوی اکوسیستم بیمه نیز هستیم؛ این انتقاد به اکوسیستم بیمه کشور وارد است که چرا ارزش‌افزوده‌ای ایجاد نمی‌کند و اقدام جدی برای توسعه بیمه‌نامه‌های جدید انجام نمی‌دهد. در این خصوص کشورهایی مانند هند، پاکستان و آفریقای جنوبی را به‌عنوان کشورهای پرجمعیت با اقتصاد متوسط در نظر بگیرید که توانسته‌اند محصولات بیمه‌ای متناسب با نیاز اقشار ضعیف جامعه را ارائه دهند. میکرواینشورنس و بیمه‌نامه‌های ارزان در این کشورها به طیف انبوهی از جمعیت فروخته می‌شوند و متناسب با شرایط اقتصادی خود، بیمه را ترویج کرده‌اند؛ اما در کشور ما شاهد چنین اقداماتی از سوی اکوسیستم بیمه نیستیم و تقریباً هیچ نوآوری در بیمه‌نامه‌ها نمی‌بینیم.
خاکور در این‌باره می‌گوید: «از لحاظ اقتصادی، پاکستان یا هند، شرایط چندان متفاوتی نسبت به ما ندارند. مردم چین مرفه‌تر از ما نیستند، ولی در آن کشورها برای اقشار مختلف جامعه بیمه‌نامه‌های متناسب فراهم شده است. در کشور ما، نه‌فقط در صنعت بیمه؛ بلکه در تمام صنایع، چالش نوآوری مشهود است. مگر در صنعت خودروسازی با 60 یا 70 سال سابقه توانسته‌ایم نوآور باشیم؟ تعارف را باید کنار بگذاریم، نهایت نوآوری ما این بوده که پراید را به سمند ارتقا دهیم؛ خلاء نوآوری یک درد برای کل جامعه است. در صنعت بیمه افرادی که بخواهند از قالب احتیاط خارج شوند و آوانگارد حرکت کنند یا محصولات جسورانه ارائه بدهند، بسیار کم هستند.»
صنعت بیمه در کل دنیا صنعت محتاطی است. همه منابع اشاره می‌کنند که حتی در آمریکا هم صنعت بیمه نسبت به بانک و سایر صنایع با تأخیر حرکت می‌کند. در همین زمان حتی، بیمه‌های دنیا در استفاده از فناوری پیشرو نیستند. محافظه‌کاری جزئی از ذات صنعت بیمه است، ولی در بیمه ایران با ضریب بیشتری این موضوع تشدید شده است. نیروهای خلاق که محصولات جدیدی ارائه کنند، در ایران کم هستند. مسئله دیگر این است که کسب‌وکار شرکت‌های بیمه‌ای بدون نوآوری نیز می‌چرخد و نقشه راه جاه‌طلبانه‌ای را در بسیاری از موارد نیاز ندارند. هر کدام از شرکت‌های بیمه سهمی از کیک پرتفوی بیمه‌نامه‌های اجباری را گرفته‌اند و جلو می‌روند؛ پس هیچ شرکتی، برنامه‌ای برای رشد پنج‌برابری در محصولات نوآورانه ندارد.
بر اساس صحبت‌های مدیرعامل شرکت فناوران اطلاعات خبره، ما خلاء نوآوری در صنعت بیمه داریم که بخشی از عوامل آن به درون شرکت‌های بیمه و قسمتی هم به بیرون از آنها برمی‌گردد. بیمه مرکزی باید در مورد قوانین و مقررات خیلی راحت‌تر عمل کند و به حوزه‌های جدید وارد شود. اکنون بیمه‌نامه‌های سایبری در دنیا صادر می‌شود تا بخش قابل توجهی از ریسک‌ها را پوشش دهد. سایبر اینشورنس یکی از 10 روند اول دنیاست که سعی می‌کند ریسک‌های روزافزون این حوزه را تحت پوشش درآورد، ولی در ایران فقط چند کار تحقیقاتی محدود در این‌باره انجام شده است.
عدم سرمایه‌گذاری برای هوشمندسازی
رئیس هیئت‌مدیره شرکت فناوران اطلاعات خبره تغییر نگرش در محصولات بیمه‌ای موجود را نیازمند سرمایه‌گذاری می‌داند؛ «در مورد بیمه عمر بین من که در تهران زندگی می‌کنم و هر روز دود تنفس می‌کنم، نسبت به فردی که در روستا یا شمال کشور زندگی سالم‌تری دارد، تفاوتی دیده نمی‌شود و حق بیمه هر دو نفر یکسان است. اما شرکت «ارگو» در مونیخ آلمان وقتی می‌خواهد بیمه عمر بفروشد، آزمایش‌های متعددی از فرد می‌گیرد و حداقل 40 متخصص پزشکی دارد تا بتواند سیستم هوشمندی داشته باشد و بر اساس نتایج آزمایش‌ها، نرخ هوشمندانه‌ای را تنظیم کند. بنابراین نرخ من و شما به هیچ‌عنوان تحت این شرایط یکسان نمی‌شود. در ایران راحت‌طلب هستیم و نمی‌خواهیم سرمایه‌گذاری درست انجام دهیم؛ فقط یک جدول جلویمان می‌گذاریم که بیش از سه دهه است ملاک محاسبه نرخ حق بیمه فوت بوده است. در حال حاضر جدول نرخ بیمه عمر ما بر اساس جدول سال ۱۹۸۸ فرانسه است. از سال 1988 تاکنون 34 سال می‌گذرد، ولی ما هنوز به جدول آنها پایبند هستیم و نمی‌خواهیم آن را تغییر بدهیم. اگر ما هم مثل شرکت ارگو نرخ هوشمند ارائه بدهیم، موفق خواهیم شد.»
اکنون سرمایه‌گذاری روی محصولات نوآورانه بیمه‌ای در کشور اتفاق نمی‌افتد و شرکت‌ها بسیار محتاط هستند؛ در حالی که هوشمند کردن خدمات یک پله مهم‌تر از ارائه محصولات جدید است، ولی متأسفانه سرمایه‌گذاری لازم برای هوشمندسازی انجام نمی‌شود. به گفته قلاتی، در کل صنعت بیمه کشور حتی یک نفر وجود ندارد که تخصص تحلیل داده داشته باشد، در حالی که شرکت «سان اینشورنس» در کانادا که در زمینه بیمه عمر فعال است، 200 متخصص تحلیل داده دارد. «صنعت بیمه کشور، هنوز به بعضی از ضرورت‌ها نرسیده است. هنوز تصور می‌کند باید یک نرم‌افزار خریداری کند که تمام کارهایش را انجام دهد، در حالی که تحلیل داده هیچ ارتباطی به نرم‌افزار کٌر اینشورنس ندارد. نرم‌افزار کٌر اینشورنس فقط کار بیمه‌گری را برای شرکت بیمه‌ای به انجام می‌رساند. تحلیل داده، هوشمندسازی و اینترنت اشیا موضوعات جداگانه‌ای هستند.
متأسفانه در صنعت بیمه ایران سرمایه‌گذاری مناسب در این حوزه‌ها اتفاق نمی‌افتد، چون هنوز تفکر نوآورانه و نیاز به خدمات نوآورانه شکل نگرفته است. در خارج از کشور، روزبه‌روز خدمات جدیدی در بازار بیمه ارائه می‌شود، ولی در ایران فقط خدمات سنتی را دیجیتال می‌کنیم. حتی استارت‌آپ‌های ما نیز همان خدمات سنتی را فقط به شیوه غیرحضوری عرضه می‌کنند. هیچ استارت‌آپی را در ایران نمی‌بینید که تحلیل داده جدی برای صنعت بیمه انجام دهد.»
قلاتی سه حلقه درک ارزش، خلق ارزش و تعامل ارزش را یک خلأ برای تمام شرکت‌های بیمه‌ای می‌داند. بیشتر شرکت‌ها از حیث تعامل ضعیف هستند و نهایت کارشان رساندن یک محصول به دست مشتری است؛ ارزش جدیدی را نمی‌توانند خلق کنند؛ «باید روندهای دنیا را بشناسیم. اکنون سرویس‌های «هر زمان ـ در هر مکان» و حذف کاغذ مبتنی بر امضای دیجیتال در حال رونق‌گرفتن در صنایع بیمه‌ای هستند. مشتری باید بتواند نیاز بیمه‌ای خود را سفارشی و شخصی کند.»
داده مبنای تصمیم‌گیری صنعت بیمه کشور نیست
خاکور تحلیل داده را رکنی اساسی برای تمام تصمیم‌گیری‌ها می‌داند؛ موضوعی که صنعت بیمه کشور هنوز به سمت آن حرکت نکرده و تحلیل داده را مبنای تصمیمات کلان خود قرار نمی‌دهد. او در این‌باره می‌گوید: «دادههای مناسبی در صنعت بیمه کشور موجود نیست و بسیاری از دادههای لازم هرگز جمع‌آوری نشده‌اند. ما از سال ۱۳۸۹ تاکنون دادههای خود را در رشته شخص ثالث به بیمه مرکزی ارسال می‌کنیم. تمام شرکت‌های بیمه از سال 1389 تاکنون در قالب یکسری پلتفرم که در مجموع به‌عنوان «سامانه سنهاب» خوانده می‌شود، داده خود را به‌طور منظم ارسال کرده‌اند، ولی شرکت‌های بیمه کدینگ واحد ندارند؛ برای مثال یک شرکت بیمه خودروی پراید را با کد 100 می‌فرستد و بیمه دیگر با کد 1000. شرط اصلی بیگ‌دیتا شکل‌گیری داده قابل استناد و کدینگ واحد است.
نکته دیگر اینکه اقلام اطلاعاتی مورد نیاز هم گاه به‌درستی شناخته نمی‌شوند یا دقت کمی دارند؛ پس داده مناسب تجمیع نمی‌شود. هم کیفیت داده و هم نبود دادههای مورد نیاز صنعت بیمه از جمله نقطه‌ضعف‌های ما به‌شمار می‌روند. در این رابطه استراتژی کلانی وجود ندارد. در صنعت بیمه هیچ مدل کلانی برای تصمیم‌گیری بر اساس داده وجود ندارد. برطرف‌ساختن نیاز صنعت بیمه در درجه اول و صنایع بیرونی مرتبط با بیمه در درجه دوم نیازمند تجمیع داده جهت توسعه کسب‌وکارهایشان است. هنوز این نگاه در صنعت بیمه شکل نگرفته و استاندارد لازم برای تجمیع داده‌ها در صنعت بیمه وجود ندارد.»
خاکور محرمانگی اطلاعات را نیز از جمله زوایای مغفول تصمیم‌گیری بر اساس داده می‌انگارد. اگر در حال حاضر یک اینشورتک بخواهد به‌صورت تخصصی وارد تحلیل داده بیمه‌ای شود، هنوز مشخص نیست که چه بخشی از اطلاعات می‌تواند در اختیار او قرار بگیرد و چه بخشی را حق تسهیم ندارد. چه بخشی از اطلاعات می‌تواند در خود صنعت بیمه اشتراک‌گذاری شود؟ چه بخشی از اطلاعات می‌تواند در اختیار صنعتی خاص قرار داده شود؟ اکنون اینشورتک امکان دسترسی به داده را ندارد و اگر هم دسترسی داشته باشد، مبتنی بر هیچ دستورالعمل، آیین‌نامه یا قانونی نیست که لایه‌بندی دسترسی و محرمانگی اطلاعات را تصریح کند.
در نتیجه بر اساس صحبت‌های مطرح‌شده در این گفت‌وگو، از یک طرف مشکل کیفیت اطلاعات و نبود کدینگ واحد در صنعت بیمه کشور وجود دارد و از طرف دیگر اقلام مورد نیاز به‌درستی شناسایی نمی‌شوند. سومین نکته حائز اهمیت، محرمانگی اطلاعات است که هنوز دستورالعمل مشخصی برای آن تدوین نشده است. بیمه مرکزی و سایرین از سال‌های ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ تاکنون اقداماتی برای تجمیع اطلاعات کرده‌اند، ولی چون استراتژی کلان و زیرساخت‌های اولیه به‌درستی شکل نگرفته‌اند، اکنون میلیون‌ها اطلاعات در بیمه مرکزی تجمیع شده؛ در حالی که صنعت بیمه به اندازه یک قطره از آن داده دریافت نمی‌کند. به عقیده خاکور، در صنعت بیمه هنوز جا نیفتاده که باید داده را مبنای تصمیم‌گیری قرار دهند، ولا غیر.
استفاده حداقلی اکوسیستم بیمه از ظرفیت‌های فناوران
شرکت فناوران اطلاعات خبره در تلاش است محصولات خود را به‌سرعت ارتقا بخشد و با نیازمندی‌های روز منطبق شود؛ در عین حال روی راه‌حل‌های جدید و البته کٌر اینشورنس جدید نیز در حال سرمایه‌گذاری است تا طی یکی، دو سال آینده کٌر اینشورنس جدید این شرکت وارد بازار شود. به گفته خاکور، فناوران در مسیر ایفای وظایف خود گام برمی‌دارد، ولی چگونگی استفاده شرکت‌های بیمه‌ای از ظرفیت‌های موجود نیز موضوع مهمی است.
اکنون بیش از سه سال است که فناوران اطلاعات خبره APIهای بیمه‌نامه شخص ثالث را به صنعت بیمه ارائه کرده و APIهای لازم برای بیمه‌های مسافرتی را چند سال قبل به صنعت بیمه ارائه داده‌اند، ولی نکته مهم این است که این محصولات باید مورد استفاده قرار گیرند؛ «وظیفه فناوران فقط ارائه API است. راه‌اندازی اپلیکیشن‌ها و استفاده از API در اکوسیستم را باید دیگر اجزای صنعت بیمه انجام دهند. تا وقتی سرمایه‌گذاری لازم را شرکت‌های بیمه‌ای انجام ندهند، ما هر تلاشی هم که بکنیم، نمی‌گویم اثربخش نیست، ولی به نتیجه ایده‌آل نمی‌رسد. ما می‌خواهیم تمام ذی‌نفعان متوجه تغییر و تحول شوند. وظیفه کٌر اینشورنس فراهم‌کردن زیرساخت است، نه اینکه در فرانت قرار گیرد و سرویس B2C به مشتری ارائه بدهد. شاید این تصور وجود داشته باشد که فناوران باید در رأس ارائه خدمات بایستد و مستقیماً به مشتریان سرویس ارائه بدهد، در حالی که رسالت فناوران ایجاد کٌر اینشورنس است. ما یک کٌر اینشورنس و تعداد زیادی API داریم و شرکت‌های بیمه باید بتوانند از طریق APIها تحلیل داده انجام دهند و اپلیکیشن‌های مبتنی بر موبایل و وب بنویسند.»
مدیرعامل شرکت فناوران اطلاعات خبره درباره جایگاه این شرکت می‌گوید: «ادعا نمی‌کنم که فناوران کاملاً همگام با روندهای جهانی جلو می‌رود. بالأخره ظرفیت‌های فناوران محدود است؛ ولی فکر می‌کنم رسالت ارائه‌دهنده یک کٌر اینشورنس این است که گردش اطلاعات سالم و دقیق را در یک شرکت بیمه به‌طور کامل مدیریت و پیاده‌سازی کند؛ از داده مراقبت کند و ضمناً بسترهای لازم را برای اتصال به دیگر اجزای اکوسیستم فراهم سازد. اگر رسالت فناوران را همین بدانیم، می‌بینیم که فناوران APIهای قابل ملاحظه‌ای به صنعت بیمه ارائه می‌دهد و داده را نیز با رعایت ملاحظات مختلف می‌تواند در اختیار سایرین بگذارد. اکنون انبار داده ما کاملاً آماده است که به تمام رشته‌های مختلف و به شرکت‌های شخص سوم ارائه خدمت کند. هر استارت‌آپ و شرکت بیمه‌ای می‌تواند روی بستر داده‌ای ما شروع به آنالیز داده کند. به‌دنبال دینامیک‌کردن امکانات و انعطاف‌پذیری نرم‌افزار هم هستیم.»
ورود فناوران به عرصه‌های ضروری صنعت بیمه
قلاتی توسعه API را یکی از رسالت‌های اصلی فناوران می‌داند. اکنون این شرکت یکسری API عمومی را در رشته‌های مختلف بیمه‌ای شامل صدور و خسارت تهیه کرده است. این رسالت را هم برای خود قائل است که یکسری میکروای‌پی‌آی را نیز ارائه کند. در حال حاضر در شرکت‌های جدید بیمه‌ای این بحث مطرح است که تمام فعالیت‌های خود را دیجیتال کنند و حتی شعبه و نماینده نداشته باشند. شرکت فناوران اطلاعات خبره به‌عنوان کٌر اینشورنس این زیرساخت را در اختیارشان قرار می‌دهد و توسعه انبار داده را همچنان در دستور کار خود دارد؛ «اگر ببینیم در سال ۱۴۰۰ شرکت‌های بیمه‌ای اقدامی برای ارائه برخی خدمات جدید نمی‌کنند، در حوزه OLAP و داشبورد و کشف تقلب نیز ورود خواهیم کرد. اگر شرکت بیمه نتواند بعضی کارها را انجام دهد، یا فناوران آن را انجام خواهد داد یا یک اکوسیستم از همکاران تجاری شکل می‌دهد که شروع به استفاده از انبار داده کنند؛ از تأمین گزارش‌های تحلیلی گرفته تا ایجاد داشبوردهای متنوع. ما می‌خواهیم نوعی پایش علم (Knowledge Discovery) را برای شرکت‌های بیمه‌ای فراهم آوریم.»
رئیس هیئت‌مدیره شرکت فناوران اطلاعات وعده ورود به بعضی عرصه‌های ضروری صنعت بیمه را نیز می‌دهد. به‌عنوان نمونه، اکنون در تمام مراکز درمانی مهم کشور پنجره واحد فناوران مهیاست و خدمات صدور معرفی‌نامه را برای شرکت‌های بیمه‌ای به‌صورت آنلاین انجام می‌دهد. برای فروش بیمه‌نامه ثالث از طرف شرکت‌های بیمه‌ای حرکت جدی برای استفاده از APIهای ثالث وجود ندارد و به‌زودی، فناوران اطلاعات خبره از یک وب‌سایت برای فروش و تمدید بیمه‌نامه‌های شخص ثالث رونمایی خواهد کرد. طبق صحبت‌های بنیان‌گذاران این شرکت، در حوزه B2C نیز اگر احساس کنند شرکت‌های بیمه‌ای حرکت مناسبی در برخی حوزه‌ها ندارند، حتماً ابزارهای لازم را فراهم خواهند کرد.
قلاتی می‌گوید: «برای بهبود فرایندهای کاری شرکت‌های بیمه‌ای، در نرم‌افزار فناوران، زیربنا را به نحوی ارتقا می‌دهیم که تجربه مشتریان شرکت‌های بیمه‌ای بهبود یابد و استفاده از نرم‌افزار بیمه‌ای ما تسهیل شود. به‌عنوان نمونه کل نرم‌افزار ما مبتنی بر Workflow می‌شود و روی UX نرم‌افزار هم به‌صورت جدی در حال کار هستیم تا کاربر به‌صورت راحت‌تر از نرم‌افزار فناوران استفاده کند.»
رونمایی از کٌر اینشورنس جدید فناوران تا پایان ۱۴۰۱
قلاتی با اشاره به اینکه نرم‌افزار فعلی فناوران نسخه دسکتاپی دارد و فریم‌ورک وب را هم در دست آماده‌سازی دارند، وعده رونمایی نرم‌افزار بیمه‌گری به‌صورت کاملاً تحت وب را در سال 1400 می‌دهد. قلاتی توضیح می‌دهد: «می‌خواهیم دست شرکت‌های بیمه‌ای را برای ایجاد محصولات جدید باز بگذاریم. به این منظور یک کٌر اینشورنس جدید را در دست تولید داریم و بیش از نصف راه را رفته‌ایم. نرم‌افزار جدید کاملاً محصول‌محور است، یعنی شرکت بیمه می‌تواند خودش محصولات مختلف بیمه‌ای را با استفاده از آن تولید کند. نرم‌افزار جدید برای توسعه خدمات بیمه‌ای بسیار چابک‌تر از قبل خواهد بود. اگر طبق برنامه جلو برویم تا پایان سال 1401 می‌توانیم کٌر فعلی خود را با کٌر جدید جایگزین کنیم.»
در نرم‌افزار جدید شرکت فناوران اطلاعات خبره، هر شرکت بیمه‌ای که قدرت فناوری اطلاعات بالایی داشته باشد، می‌تواند طبق روندهای روز دنیا، قابلیت‌های مورد نیاز خود را به این کٌر اینشورنس اضافه کند؛ حتی می‌تواند در شکل‌دهی نرم‌افزار خود ایفای نقش کند؛ یعنی ما یک پلتفرم بیمه‌ای ارائه می‌دهیم، نه یک نرم‌افزار بیمه‌ای. قلاتی مژده می‌دهد که هر شرکت بیمه‌ای که دانش فناوری اطلاعات خوبی داشته باشد، می‌تواند در پلتفرم جدید فناوران، محصول خود را توسعه دهد و این یک تحول بزرگ به‌شمار می‌رود.