پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مریم کریمی؛ کارشناس تحقیقات بازار توسن تکنو / حرکت به‌سوی جامعه غیر نقدی، صنعت پرداخت را متحول کرده است. امروزه اکثر مردم از ابزارهای الکترونیک برای انجام تراکنش‌های پرداخت استفاده می‌کنند. فروشندگان از پایانه‌های فروشگاهی جدید و راهکارهای مبتنی بر فضای ابری بهره می‌گیرند، بلیت‌های الکترونیکی در حمل‌ونقل با استقبال زیادی روبرو شده‌اند. گوشی‌های هوشمند مجهز به فناوری NFC و دیگر فناوری‌های غیرتماسی نقش پررنگی در این تغییرات بازی می‌کنند. تجارت الکترونیک با تکیه بر تجارت آنلاین و موبایلی به‌سرعت در حال فراگیر شدن است و در صنعت خرده‌فروشی نیز خریدهای رودررو به سمت اینترنتی و موبایلی شدن در حرکت‌اند. ورود اینترنت اشیا به حوزه پرداخت مفهوم جدیدی به نام تجارت بدون اصطکاک و پرداخت بدون درز را ایجاد کرده است.
در تجارت بدون اصطکاک تصمیم خرید به‌صورت خودکار و بدون دخالت مستقیم مصرف‌کننده آغاز می‌شود. تحلیل داده‌هایی از قبیل ترجیحات مشتری، رفتارهای مصرفی پیشین مبنای تصمیم‌های خرید است و ابزارهای متصل‌به‌هم از طریق اینترنت فرایند خرید و پرداخت را انجام می‌دهند. پایین بودن کارمزد تراکنش‌های این روش‌های نوین در اکثر کشورها انگیزه‌های تغییر به‌سوی این روش‌ها را ایجاد کرده است.
این صنعت بانک‌ها، اپراتورهای تلفن همراه، بازیگران عرصه تجارت الکترونیک و خرده‌فروشان را دور هم جمع کرده است. تحولات سریع و ارائه راهکارهای جایگزین پرداخت از سوی رقبای جدید، فعالان سنتی صنعت پرداخت را با تهدیدهای جدی مواجه کرده است. استقبال از نوآوری و توانایی واکنش سریع در این صنعت، لازمه بقا است. کسی برنده این میدان خواهد بود که در زمینه‌هایی از قبیل جایگزینی وجه نقد، فعالیت در تجارت اینترنتی و موبایلی و استفاده از مزیت‌های تحلیل داده‌های عظیم اقداماتی جدی پیش گیرد.
در دنیای جدید پرداخت سؤالات زیادی مطرح است، آیا بانک‌ها در این دنیای جدید مانند دایناسورها در حال انقراض‌اند یا این غول‌های خفته بیدار خواهند شد و با تغییرات همگام می‌شوند؟ آیا ارائه‌دهندگان راهکارهای جایگزین پرداخت تنها نوآوران این صنعت خواهند بود یا بانک‌ها و اپراتورهای مجازی تلفن همراه کنترل تحولات را به دست خواهند گرفت و همچنان بزرگ‌ترین سهم کیک این صنعت را در اختیار می‌گیرند؟
آیا اکوسیستم پرداخت تا پنج سال آینده با همین روند پیش خواهد رفت؟
شرکت مشاوره مدیریت ATKearney چهار سناریو محتمل به‌عنوان چشم‌انداز آینده صنعت پرداخت تا سال 2025 در نظر گرفته است. این سناریوها در دو بعد درجه نفوذ راهکار و میزان یکپارچگی ارائه‌دهندگان، دسته‌بندی شده‌اند.
1. Established Structures: در این سناریو راهکارهای تک هدفه در اکوسیستم یکپارچه مدنظر است. رهبران فعلی بازار پرداخت درصورتی‌که بتوانند به‌سرعت روش‌های جدید پرداخت را در داخل کشور و نیز به‌صورت فرامرزی در منطقه بکار گیرند و نیز عملیات پرداخت خود را به‌سرعت بروز کنند، همچنان رهبری بازار را در دست خواهند داشت. ایجاد کیف پول، پرداخت الکترونیکی از طریق بانکداری آنلاین و پرداخت‌های فردبه‌فرد ازجمله این موارد است که در اکثر کشورها تاکنون به آن توجه زیادی نشده است.
- بانک‌ها و صادرکنندگان کارت نقش مهمی در زیرساخت‌های بازار کارت بازی می‌کنند.
- ارائه‌دهندگان زیرساخت شبکه‌های خود از قبیل پرداخت‌های آنی، بهبود امنیتی، پرداخت‌های بدون درز را بروز رسانی و نوآورانه می‌کنند.
2. New Networks: در این سناریو راهکارها تک هدفه و اکوسیستم تکه‌تکه و منفرد است. بروز شدن تکنولوژی‌های از قبیل 5G در شبکه مخابراتی و تکنولوژی بلاک چین تهدیدهایی را برای زیرساخت‌های موجود رقم زده است. بعلاوه اینترنت اشیا محرک ظهور بازیگران جدید در این عرصه است و استاندارهای جدیدی را ایجاد خواهد کرد؛ اما هنوز در اروپا بارز نشده است که این سناریو می‌تواند سناریو غالب باشد یا خیر؟
- ارائه‌دهندگان شبکه‌های جایگزین (مانند 5G) با توسعه شبکه‌ها، امکان بهبود پرداخت را فراهم کرده‌اند.
- تکنولوژی‌های جدید مانند بلاک چین، جایگزین‌های جدیدی را برای کارت و ACH ایجاد کرده‌اند.
3. Global front-ends: در این سناریو راهکارهای چندهدفه و اکوسیستم یکپارچه مدنظر است. در این سناریو رهبران جدید کسانی هستند که تجربه پرداخت یکپارچه و تجمیع شده را برای مشتری فراهم می‌کنند و موبایل نقش مهمی در این یکپارچگی بازی می‌کند. پتانسیل‌های این حوزه بسیار بالاست اما حفاظت از داده‌ها و مشتریان بسیار محتاط و شکاک در کنار قوانین سخت‌گیرانه قانون‌گذار می‌تواند قابلیت‌های این بخش را محدود سازد.
- گوشی‌های هوشمند و رسانه‌های اجتماعی تجربه‌های بدون اصطکاک برای مشتری فراهم می‌کنند و می‌توانند حجم زیادی از تراکنش‌های پرداخت را به سمت خود سوق دهند.
- بانک‌ها در زنجیره ارزش پرداخت به عقب رانده می‌شوند.
4. Retailer and biller solutions: در این سناریو راهکارهای چندهدفه در اکوسیستمی تکه‌تکه و منفرد ارائه می‌شود. ازآنجاکه فروشندگان با مسائل زیادی در حوزه پرداخت مواجه‌اند، توجه به این حوزه بسیار حائز اهمیت است. سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که وضعیت کنونی صنعت پرداخت (دو سناریو اول) می‌تواند راهکارهای بهتر و سریعی را ارائه دهد؟ در غیر این صورت خرده‌فروشان و فروشندگان از قبیل بازیگران جهانی فعال در حوزه تجارت الکترونیک خودشان این نقش را بر عهده خواهند گرفت.
- پرداخت به‌عنوان جزئی از راهکارهای بدون اصطکاک به‌صورت مستقیم توسط فروشندگان ارائه خواهد شد.
- خرده‌فروشان و تولیدکنندگان ابزار اینترنت اشیا، راهکارهای بانکی و پرداخت خاص خود را عرضه می‌کنند.
جمع‌بندی
اینکه کدام سناریو بر صنعت پرداخت مسلط خواهد شد هنوز به‌درستی روشن نیست اما چیزی که مسلم است این است که: پرداخت‌های بدون درز پیش‌نیاز موفقیت در عرصه در آینده است.