کارت اعتباری، زیبای خفته

اینکه چهار وزیر کابینه نامه نوشته‌اند و گفته‌اند که اگر فکر عاجلی نشود اوضاع شرکت‌های دولتی زیرمجموعه وزارتخانه‌های آن‌ها از این هم بدتر می‌شود،به گوش همه رسیده است و انواع تحلیل‌های سیاسی و اقتصادی درباره آن را هم خوانده‌اند و می‌دانند که اوضاع خوب نیست. رکود همه‌جا را فراگرفته و هر طرف را که نگاه می‌کنی خاکستر آن بر روی همه‌چیز نشسته است. کارت اعتباری را هم همه می‌دانند که می‌تواند موتور رشد و محرکه‌ای باشد که رکود را از تن خسته اقتصاد ایران دور می‌کند، ولی کسی گوشش بدهکار نیست و برای کارت اعتباری کسی تره خرد نمی‌کند.

بخش عمده اقتصاد ایران نفت زده است و دینامیک سیستم‌های اقتصادی ایران به‌شدت به درآمد نفت وابسته است. بنابراین طبیعی است که افت قیمت و کاهش فروش نفت خودش را در هزینه‌های جاری و عمرانی دولت نشان دهد که نتیجه آن می‌شود چالش تأمین مالی تولیدکننده‌ها از بزرگ‌ترین صاحب‌کار این مملکت یعنی دولت. بانک‌ها هم که سهم عمده تأمین مالی را بر عهده‌دارند چالش نقدینگی دارند. آمار بالای مطالبات غیر جاری، کم بودن نسبت کفایت سرمایه، حجم بالای بدهی دولت به بانک‌ها، رکود بخش مسکن و قفل شدن منابع بانک‌ها همه و همه خبر از رکود می‌دهند. اگر بخواهیم با همه این اوضاع چالش پیش رویمان را به تصویر بکشیم باید بگوییم آن چیزی نیست جز رکود تولید و کاهش تقاضا. برخی می‌گویند کاهش تولید به دلیل کمبود تقاضا در بازار است. در شرایطی که کسب‌وکارها مشکل دریافت تسهیلات از بانک‌ها دارند و ضعف بازار سرمایه در تأمین مالی بنگاه‌ها مشهود است، وجود فساد اقتصادی در دستگاه‌های دولتی، سازمان، تشکیلات و اداره‌های سنگین همه و همه ما را به این هدایت می‌کنند که این چرخه معیوب به کمک تکانه‌ای خارج از فضای بانکی و حاکمیتی باید اصلاح شود. درواقع تزریق نقدینگی چاره کار نیست و منتظر ماندن برای اینکه پول برسد مشکل ما را حل نمی‌کند. مصوبه و آئین‌نامه و دستور هم نمی‌تواند اوضاع را بهتر کنند. نقل‌قولی از دوستم دکتر جمالی را برایتان بازگو کنم: «جایگاه کارت اعتباری در کسب‌وکارهای دنیا خریدهای متوسط با زمان پرداخت یک تا چندماهه است. در کسب‌وکارهای کوچک با سرعت‌بالای گردش نقدینگی برای پذیرنده سود ندارد. در کسب‌وکارهای بزرگ با بازه بازپرداخت طولانی برای دارنده کارت سود ندارد. در کسب‌وکارهای متوسط مانند پوشاک گردش مالی بالاتر می‌رود و انگیزه خرید در مشتری ایجاد می‌شود. بازه تنفس هم توسط پذیرنده پوشش داده می‌شود. کارت اعتباری قرار نیست در همه کسب‌وکارها جواب دهد.» بنابراین کارت اعتباری می‌تواند آن تکانه‌ای باشد که به این اقتصاد رخوت زده تکانی می‌دهد و با تحریک تقاضا رشد و تولید را تقویت می‌کند. دقت کنیم که تصوری که ما در ایران از کارت اعتباری داریم با مفهوم درست آن فاصله دارد. در ایران کارت اعتباری نوعی تسهیلات است، اما در واقعیت کارت اعتباری یعنی اینکه خریدار بدون اینکه پولی بپردازد و فروشنده هم بدون این‌که پولی بگیرد و بانک هم بدون اینکه پولی بپردازد یک تراکنش مالی انجام شود. این به این معناست که بدون نقدینگی فعالیت‌های اقتصادی به گردش می‌افتد و این می‌تواند نقطه شروع مناسبی در بازاری باشد که اعتماد پایش را از آن بیرون کشیده است و نقدینگی بلای جان همه شده است.

رضا قربانی

منبع: هفته نامه عصر ارتباط