پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
رئیس مرکز فناوری اطلاعات وزارت اقتصاد تاریخچه شکل‌گیری سندباکس را بررسی کرد / نگاهی به مراحل دریافت مجوز ورود به سندباکس
یکی از نشست‌هایی که در رویداد ۹ ژانویه برگزار شد پنل تنظیم‌گری، سندباکس و منابع انسانی بود. احمد تقوایی‌نجیب، رئیس مرکز فناوری اطلاعات و اقتصاد هوشمند وزارت اقتصاد در این پنل درباره گزارش عملکرد کارگروه محیط‌های آزمون و چرایی راه‌اندازی سایت «ایران‌تما» توضیح داد. به گفته تقوایی‌نجیب، در چهار سال گذشته فقط دو سندباکس تنظیم‌گری وجود داشته، ولی در یک سال گذشته چهار حوزه دیگر هم به آن اضافه شده‌اند.
احمد تقوایی‌نجیب در ابتدای پنل تنظیم‌گری، سندباکس و منابع انسانی با اشاره به تاریخچه شکل‌گیری سندباکس گفت: «درباره فلسفه و ماهیت سندباکس نمی‌گویم زیرا بعضی دوستان حاضر در اینجا سابقه بیشتری نسبت به من دارند و اگر لازم بدانند توضیح لازم را ارائه می‌دهند. ما در یک سال گذشته اقداماتی انجام داده‌ایم که قبل از بیان آن باید بگویم سندباکس در سال ۱۳۹۸ توسط «مرکز ملی فضای مجازی» طبق یک آیین‌نامه مصوب شکل گرفت تا هرگاه تنظیم‌گری مشخصی درباره یک کار خلاقانه یا عملیات نوآورانه یا ایده استارتاپی وجود نداشت، واحد تنظیم‌گر بتواند نتایج آن اتفاق را در محیطی محدود بررسی کند و اگر نتایج با پیش‌بینی‌ها همخوانی داشته باشد و ریسک جدی به صنعت وارد نکند، مسیر تنظیم‌گری قانونی را طی کند.»
او همچنین گفت: «در واقع قرار است در شرایطی محدود و کنترل‌شده، ارزیابی ریسک‌های هر طرح خلاقانه صورت گیرد و نهایتاً به تصمیم برسد. از سال ۱۳۹۸ تاکنون دو سندباکس شروع به فعالیت کرده‌اند؛ یکی سندباکس بانک مرکزی و دومی سندباکس بازار پول و سرمایه. از ابتدای امسال چهار حوزه دیگر نیز به سندباکس‌ها اضافه شد؛ ازجمله بیمه مرکزی، حوزه ارتباطات، بهداشت و سلامت و نهایتاً فعالیت‌های وزارت صمت. یعنی در سه، چهار سال گذشته فقط دو سندباکس تنظیم‌گری وجود داشت، ولی در یک سال گذشته، چهار حوزه دیگر هم به آن اضافه شدند.»
راه‌اندازی سایت ثبت درخواست‌های سندباکس
تقوایی‌نجیب در این‌باره ادامه داد: «اقدام بعدی، راه‌اندازی سایت «ایران‌تما» بود که برای پیگیری فرایند رسیدگی به درخواست‌ها و برنامه‌محور شدن مجموعه‌های تنظیم‌گرِ بخشی است. یک ابلاغیه از سمت کمیسیون تنظیم مقررات مرکز ملی فضای مجازی در سال گذشته به تصویب رسید تا برای کنترل بیشتر روی درخواست‌های ارسالی به سندباکس یک سایت واحد تعریف شود و دریافت‌کننده تمام تقاضاهای ورود به محیط آزمون باشد. این اقدام از ابتدای امسال عملیاتی شد. سایت ایران‌تما به تمام تنظیم‌گران بخشی دسترسی داده و درخواست‌ها در یک سایت واحد به ثبت می‌رسد و فرایند و زمان‌بندی‌هایش قابل تنظیم و کنترل است. در سه، چهار سال گذشته ۱۵ طرح به سندباکس ورود کردند و درخواست را به ثبت رساندند. دو مورد از آنها در سندباکس بانک مرکزی به تأیید رسید و یکی هم در بازار پول و سرمایه تأیید شد. از ابتدای امسال، حوالی اردیبهشت‌ماه، این سایت واحد راه‌اندازی شد و تا الان ۱۸ عنوان طرح کامل گرفته‌ایم.»
رئیس مرکز فناوری اطلاعات و اقتصاد هوشمند وزارت اقتصاد با اشاره به ویژگی‌های طرح کامل افزود: «منظور از «طرح کامل» چیست؟ قبلاً بعضی از متقاضیان، یک درخواست خیلی مختصر در حد طرح دو،سه‌صفحه‌ای می‌فرستادند و اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری را در اختیار نمی‌گذاشتند و شرایط تصمیم‌گیری فراهم نمی‌شد. وقتی می‌گوییم در سایت ایران‌تما درخواست‌ها به صورت کامل دریافت می‌شود، به این معنی است که تمام اقلام ارتباطی مشخص بوده و متقاضیان ملزم به تکمیل فیلدهای اجباری هستند. بعضی موارد هم اگر تکمیل شود، سرعت رسیدگی را افزایش می‌دهد. ۱۸ عنوان طرح کامل را دریافت کرده‌ایم و ۱۶ مورد هم در حال تکمیل است. بدین ترتیب، رسیدگی در مراحل بعدی راحت‌تر می‌شود.»
تقوایی‌نجیب درباره نحوه تصویب مجوز گفت: «همان‌طور که اشاره شد، علاوه بر بانک مرکزی، بیمه مرکزی، وزارت صمت، وزارت ارتباطات و وزارت بهداشت نیز مجوز فعالیت در محیط‌های آزمون را از «کارگروه» گرفته و مشغول فعالیت شده‌اند. هر مجموعه‌ای که بخواهد به سندباکس ورود کند باید تقاضای خود را در چهارچوب مشخصی مطرح سازد و هرگاه مورد تأیید کارگروه قرار گیرد، مجوز به او اعطا می‌شود. بعضی مجموعه‌هایی که مجوز گرفته‌اند، سه بار تقاضا آوردند و مردود شد. چون درخواست‌هایی که می‌آوردند، ارتباط چندانی با محیط آزمون نداشت و می‌توانستند مجوزهای لازم را خودشان برای متقاضیان صادر کنند.»
سندباکس وزارت ارشاد
رئیس مرکز فناوری اطلاعات و اقتصاد هوشمند وزارت اقتصاد همچنین با اشاره به تقاضای سندباکس وزارت ارشاد مطرح کرد: «هفته گذشته تقاضای سندباکس وزارت ارشاد نیز به دست ما رسید و بحث مفصلی در خود وزارت ارشاد صورت دادیم. منتها اعضای کارگروه، با دقت نظری که داشتند، گفتند با این شرایط که مطرح شده، از نظر ما مورد تأیید نیست و مجوز ندادند و قرار شد تقاضا تکمیل شود. هر کس تقاضا بدهد، لزوماً مجوز نمی‌گیرد. نکته دیگر اینکه دبیرخانه محیط‌های آزمون در وزارت اقتصاد پیش‌بینی شده است. در اینجا اقداماتی از قبیل ثبت و دریافت طرح‌ها و پیگیری ایجاد محیط‌های آزمونِ بخشی را انجام می‌دهیم. وزارت اقتصاد مسئول تصمیم‌گیری در مورد طرح‌های سندباکسی نیست، بلکه مسئول پیگیری، هماهنگی و مدیریت محیط‌های آزمونِ بخشی است. در واقع قرار نیست کارگروه هماهنگی محیط‌های آزمون، از طرف سندباکسِ بخشی یا رگولاتور بخشی در مورد موضوعات تصمیم‌گیری کند. ما پیگیر هستیم که شرایط و محیط مساعدی آماده شود. کلیه طرح‌ها به کارگروه رسیده و از آنجا به سندباکس‌های بخشی ارجاع شده است. ظرفیت دبیرخانه، در حد تعامل است. فرایند کاری ما به این صورت است که وقتی یک طرح در سایت موجود ثبت تقاضا کند، یک کمیته ارزیابی بررسی ابتدایی را انجام می‌دهد. یک «راهنمای تکمیل» هم در اختیار اشخاص قرار می‌گیرد تا طرح کامل را مهیا سازند. سپس یک ارائه نظر کارشناسی از سمت دبیرخانه در حوزه‌های حقوقی و فنی صورت می‌گیرد و طرح کامل‌تر می‌شود. بعد برای طرح در جلسات کارگروه، دستور جلسه تدوین می‌شود. در جلسه کارگروه، صحبت‌هایی پیرامون ماهیت کلی طرح صورت می‌گیرد و اینکه آیا خلاقانه هست یا نه و اینکه در کدام حوزه تخصصی قابل تعریف است.»
او همچنین ادامه داد: «با راه‌اندازی سایت مذکور، شرایطی فراهم شد که بتوانیم به طور همزمان، طرح‌ها را به چند تا از سندباکس‌های بخشی ارجاع دهیم و نظر آنها را جویا شویم. ضمناً می‌توانیم اولویت و توالی امور را تعریف کنیم. فرضاً وقتی متولی اصلی تصمیم‌گیری در مورد یک تقاضا «وزارت صمت» می‌شود به ترتیب اولویت باید ابتدا نظر بانک مرکزی و مجموعه بورس را بپرسد و نهایتاً بر این اساس تصمیم‌گیری کند. بعد از بحث در جلسه کارگروه، ارجاع به تنظیم‌گر بخشی و برگزاری جلسات کارشناسی در مجموعه تنظیم‌گر بخشی اتفاق می‌افتد. نهایتاً یکی از این دو اتفاق می‌تواند بیفتد؛ یکی اینکه «سناریوی خروج» تعریف شود؛ یعنی تنظیم‌گر بخشی به هر دلیل به جمع‌بندی برسد که نمی‌تواند مجوز فعالیت بدهد که در این صورت باید به جلسه کارگروه بیایند و توضیحاتی ارائه دهند که یا اعضا قانع می‌شوند یا نه. اگر قانع شدند، طرح نهایی می‌شود و اگر قانع نشدند، دوباره به همان سندباکس یا به سندباکس دیگر برای بررسی مجدد ارجاع می‌دهند. نهایتاً اگر طرح مورد پذیرش قرار گیرد، مسیر تصمیم‌گیری در حوزه اصلاح قوانین طی می‌شود.»
مجوزهای سندباکس سالانه هستند
تقوایی‌نجیب با اشاره به سال گذشته گفت: «تلاش ما در یک سال گذشته این بوده که هم مجوزهای بیشتری به حوزه‌های تنظیم‌گری داده شود و هم یک سایت طراحی شود که اشراف اعضای کارگروه روی عملکرد فعلی افزایش یابد. مجوزهایی که الان به تنظیم‌گران بخشی می‌دهیم به صورت سالانه است. در بعضی حوزه‌ها مجوز را می‌گیرند؛ به امید اینکه یک زمان طرحی در آن زمینه روی میز قرار گیرد. ما این شرایط را تغییر دادیم و مجوزها به صورت سالانه اعطا می‌شود. از تمام تنظیم‌گران خواستیم که هر سال یک برنامه سالانه و دو برنامه شش‌ماهه را ارائه دهند و مشخصاً اعلام کنند که چه سرفصل‌هایی را جهت فراخوان در نظر گرفته‌اند. کار خوبی که در بانک مرکزی در سال گذشته با حضور دکتر عبداللهی صورت گرفت این بود که دو فراخوان گذاشتند و طرح‌های خیلی خوبی به دست‌شان رسید. دو طرحی که مورد تصویب قرار گرفت از دل همان فراخوان‌ها بیرون آمد. چون این تجربه مطلوب به نظر رسید، یکی از مصوبات کارگروه همین شد که بقیه سندباکس‌ها نیز حتماً دو برنامه شش‌ماهه بیاورند. امیدواریم که با این تحرک، فعالیت سندباکس‌های بخشی بیشتر از قبل شود.»
رئیس مرکز فناوری اطلاعات و اقتصاد هوشمند وزارت اقتصاد در پایان گفت: «یکی از مصوبات این بوده که اگر یکی از کارگروه‌ها فعالیت چندانی نداشته باشد و تصمیم‌گیری را بیش از حد طول دهد، در این صورت کارگروه اصلی به جای آنها تصمیم خواهد گرفت. منظورم از فعالیت، لزوماً تصویب طرح‌ها نیست؛ بعضاً طرح‌هایی می‌آید ولی موضوعیت یا امکان عملیاتی کردن ندارد یا ریسک‌های جدی به دنبال می‌آورد و تنظیم‌گر بخشی به این نتیجه می‌رسد که نمی‌تواند مجوز دهد. اما هر گاه اعضای کارگروه به جمع‌بندی برسند که فعالیت جدی در یک سندباکسِ بخشی اتفاق نمی‌افتد، کارگروه می‌تواند به نمایندگی از آن حوزه تنظیم‌گر، تصمیم‌گیری کند.»