پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نجمه نوذر، مدیر پروژه سامانه‌های نوآورانه و طراح سیستم‌های بانکی شرکت بهسازان ملت در نشستی تخصصی که در استیج نمایشگاه الکامپ ۲۶ برگزار شد، مشکلات زیرساختی بانک‌ها را یکی از چالش‌های بانکداری باز در کشور دانست و بیان کرد: «در همه دنیا بانکداری و قوانین دیتا برای مشتری است و آنها مشخص می‌کنند دیتا به کجا اختصاص پیدا کند؛ اما بانک مرکزی کشور ما، مجوز داشتن دیتا را به بانک ارائه کرده، درصورتی‌که در بانکداری باز دیتا متعلق به مشتری است.»
بیست‌وششمین دوره از نمایشگاه بین‌المللی الکامپ، از روز گذشته و با حضور بیش از ۴۵۰ شرکت و استارتاپ در محل نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران آغاز به کار کرد. در جریان برگزاری این نمایشگاه سلسله‌نشست‌های تخصصی با حضور مدیران شرکت‌ها، استارتاپ‌ها و مجموعه‌های اکوسیستم نوآوری برگزار می‌شود. در نخستین نشست اولین روز از نمایشگاه الکامپ، نجمه نوذر، مدیر پروژه سامانه‌های نوآورانه و طراح سیستم‌های بانکی شرکت بهسازان ملت درباره چالش‌ها و روندهای روز بانکداری باز صحبت کرد.
نجمه نوذر در ابتدای صحبت‌های خود توضیحاتی در خصوص مفهوم بانکداری باز ارائه داد و گفت: «بانکداری باز سال‌هاست که مطرح است و سیستم‌های جدید بانکی روزبه‌روز در حال کامل‌شدن در این مسیر هستند.»
او در ادامه درباره روند فعالیت بانکداری باز که از چهار سال پیش در ایران شکل جدی‌تری به خود گرفته توضیحاتی مطرح و چالش‌های این مسیر را ارائه کرد.
مشخص نبودن رابطه بانک و مدل بیزینسی
نوذر ادامه داد: «برای این منظور ما با مدیران محصول گفت‌و‌گو کردیم و از آنها چالش‌های بانکداری باز را پرسیدیم. اولین موضوع، مسئله احراز هویت است. برای راه‌اندازی اقتصاد دیجیتال اولین نکته احراز هویت است که در ایران تا حدودی راه افتاده؛ اما فعلاً مرجعیت ندارد. در این زمینه متولی احراز هویت می‌تواند دولت یا بانک مرکزی باشد؛ اما الان به‌صورت جزیره‌ای کار می‌شود.»
این مدیر ارشد بهسازان ملت در ادامه بیان کرد: «مورد دوم قیمت‌گذاری خدمات است. باید به این نکته توجه کرد که ارائه پروپوزال با قیمت‌گذاری کاملاً مشخص باعث رد آن پروپوزال توسط مدیران نمی‌شود و همه به دنبال یک پروپوزال کامل هستند. در همین رابطه یکی از مشکلاتی که مدیران مطرح می‌کنند مشخص نبودن نوع ارتباط با بانک و مدل بیزینسی در پروپوزال است.»
زیرساخت بانک‌ها؛ چالش بانکداری باز
او با اشاره به دیگر چالش‌های مسیر بانکداری باز گفت: «مورد دیگر آماده نبودن خودبانک‌هاست و مشکلات زیرساختی بانک‌ها از چالش‌های بانکداری باز است. رگولاتوری نیز مسئله دیگری در مسیر بانکداری باز است. اتحادیه اروپا دلیل موفقیت را رگولاتوری خوب می‌داند و psd2 داشتن باعث شد تحقق بانکداری باز تسریع شود. در ایران اما چند مشکل داریم؛ یک اینکه بانک‌ها خودشان به‌جای اینکه تسهیلگر باشند و اگر مشکل و نقصی به وجود آمد آن را حل و مقرراتی وضع کنند که از نظر قضایی قابل اجرا باشد، این موضوع اجرا نمی‌شود.»
سندباکس در ایران به بلوغ نرسیده است
نوذر با انتقاد از اینکه با گذشت دو سال psd2 ایرانیزه نشده است، ادامه داد: «در زمینه فضای سندباکس نیز بانک مرکزی با آن کار می‌کند اما هنوز به بلوغ لازم نرسیده که بخواهد بانکداری باز در ایران اتفاق بیفتد و کاربرد آن مبهم است. عدم صدور مجوز مسئله بعدی است و بانک مرکزی باید راه را هموار کند تا این اتفاق بانکداری باز رخ دهد، اما خود بانک مرکزی هم این کار را نکرده است.»
او با تأکید بر اینکه سیاست‌گذاری‌ها هنوز مناسب نیست به قانون حمایت از دیتا در ایران اشاره کرد و گفت: «در ایران قانون حمایت از دیتا نیز مشخص نیست. در همه دنیا بانکداری و قوانین دیتا برای مشتری است و آنها مشخص می‌کنند دیتا به کجا اختصاص پیدا کند اما بانک مرکزی کشور ما، مجوز داشتن دیتا را به بانک می‌دهد؛ درصورتی‌که در بانکداری باز دیتا متعلق به مشتری است. هرچند اگر کسی طرح و ایده خوبی داشته باشد فضای خوبی برای اجرا وجود دارد و تمامی مراکز نوآوری می‌خواهند از این فضا استفاده کنند و اگر کسی فضایی را دنبال کند که سختی‌های دسترسی به حساب را نداشته باشد قطعاً موفق خواهد شد.»
نوذر در ادامه به مسئله رگولاتوری با جزئیات بیشتری اشاره و در این زمینه بیان کرد: «یکی از موضوعات دیگر در مسیر بانکداری باز موضوع رگولاتوری است. در ایران اگر رگولاتور صحبت می‌کند مردم جبهه می‌گیرند و نقد می‌کنند اما در اروپا اگر قانونی وضع می‌شود مرجعی می‌شود که همه به آن اتکا می‌کنند و به همین دلیل است که اروپا پیشرفت کرده؛ چراکه مدیران تطبیق‌پذیر دارد و به‌محض اینکه قانونی می‌آید همه با آن منطبق می‌شوند و به همین دلیل در تسریع کار از ایران پیشرفته‌تر هستند.»
روند بانکداری باز در ایران
او در ادامه صحبت‌های خود توضیحاتی درباره روند بانکداری باز در ایران مطرح کرد و گفت: «ابتدا در چهار سال پیش گفتند API را در اختیار فین‌تک می‌گذارند اما اکنون در دنیا می‌گویند از بانکداری باز به سمت امور مالی باز به‌صورت ادغام‌شده برویم و ادغام خدمات مالی در محصولات به صورتی باشد که برای مشتری خدمات یکپارچه ایجاد کند. وقتی حساب و پرداخت را با API باز می‌کنیم، در واقع این نسل جدیدی از امور مالی باز است و پردازش‌ها و محصولات و اطلاعاتی که باز هستند یک محصول بزرگ‌تر بوده و بزرگ‌تر از بانکداری باز هستند. در ایران بانک و بورس و بیمه مرتبط هستند و وقتی بانک اطلاعات خود را باز می‌کند بیمه و بورس هم اطلاعات را باز می‌کنند.»
مدیر ارشد بهسازان ملت اضافه کرد: «بانکداری باز در حد یک بانکداری است و در فاینانس باز هر شرکت فعال مالی مطرح است که API خود را بتواند به اشتراک بگذارد و اقتصاد باز تمامی مجموعه‌های مالی شامل تجارت الکترونیک و صنعت سلامت هستند و بازیگران جدید مانند تلکوبانک (مخابرات و بانک) را شامل می‌شود.»
نوذر در ادامه به مقایسه استراتژی‌های شرکت‌ها در ایران و دیگر کشورها در مسیر بانکداری باز اشاره کرد و در این باره گفت: «در شرکت‌های خود وقتی برنامه‌های کوچک تا بزرگ را می‌نویسیم دید کوتاه‌مدت داریم و برنامه‌ها مقیاس‌پذیر نیستند، اما در دنیا دید بزرگ‌تری دارند و به همین دلیل از بانکداری باز به تجارت باز و امور مالی باز رسیده‌اند. امور مالی باز یک مدل برای به اشتراک گذاشتن دیتا است و روی مدل‌های اشتراک‌گذاری داده تمرکز دارد.»
نبود قانون «دیتاپروداکشن» در ایران
مدیر ارشد بهسازان ملت در این زمینه ادامه داد: «در اینجا صحبت از آن است که چطور امور مالی بانک و بورس بتوانند اطلاعات را به اشتراک بگذارند تا اطلاعات بهتری به مشتریان ارائه شود. در اینجا ما اجازه می‌دهیم اطلاعات مالی در سازمان‌ها (بانک، بیمه و بورس) باز شود تا اطلاعات مورد نیاز خود را دریافت کنند و مردم خیال‌شان راحت باشد که می‌توانند اطلاعات خود را در یک فضای باز بگذارند و قانون «دیتاپروداکشن» این اطمینان را ایجاد می‌کند، اما این قانون هنوز در ایران وجود ندارد.»
او با تأکید بر اینکه امور مالی باز داده‌های موجود همه حوزه‌های مالی را پوشش می‌دهد، افزود: «در واقع مشتریان می‌توانند حساب‌های جاری، پس‌انداز، وام‌ها و کارت‌های خود را به حقوق بازنشستگی، سرمایه‌گذاری، بیمه یا سایر خدمات مالی خود وصل کنند.»
چالش‌های داده‌های باز
نوذر در بخش دیگری از صحبت‌های خود به شفاف‌سازی داده‌های باز پرداخت و در این زمینه این‌گونه توضیح داد: «داده‌های باز داده‌هایی هستند که به‌راحتی در دسترس، قابل بهره‌برداری و قابل استفاده مجدد هستند و توسط هر شخصی و برای هر هدفی به اشتراک گذاشته می‌شوند و کسی که داده را باز می‌کند باعث می‌شود شرکت‌هایی که می‌خواهند سیستم را خلاقانه کنند از این داده‌ها استفاده کنند. داده‌های باز با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند؛ از جمله رضایت کاربران مبنی بر اینکه کاربر اجازه می‌دهد که این اطلاعات برای چند گروه به اشتراک گذاشته شود. در این زمینه، حفظ محرمانگی داده‌های کاربر چالشی است که مطرح می‌شود و مقررات محافظت از داده‌های عمومی دغدغه‌ای است که مردم دارند. در کشورهای توسعه‌یافته می‌دانند که امور مالی باز و دیتای باز به‌زودی روی GDP آنها تأثیر خواهد داشت و برای همین در حال کار کردن روی این موضوع هستند.»
مدیر ارشد بهسازان ملت با تأکید بر اینکه مسیر حرکت امور مالی باز با همکاری شکل گرفته، اضافه کرد: «در این مسیر با تحلیل گسترده و داشتن دیتای زیاد خدمات بیشتری ارائه می‌شود که مثال آن را در اسنپ می‌بینیم. در اسنپ در یک اکوسیستم گروه‌های مختلفی با همدیگر همکار هستند و این همکاری به ارائه خدمات گسترده‌تر منجر می‌شود. تحریم‌ها یکی از مشکلاتی است که ما در این زمینه داریم و به دلیل تحریم‌ها به استانداردهای موجود بین‌المللی دسترسی نداریم.»
نوذر در پایان صحبت‌های خود به توزیع جهانی بانکداری باز و امور مالی باز اشاره کرد و در این زمینه گفت: «در اروپا سال‌هاست که بانکداری باز با موفقیت انجام می‌شود، اما امور مالی باز در آمریکا و چین که بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا را هم دارند راه افتاده و در اقتصادهای توسعه‌یافته امور مالی باز در حال توسعه و پیشرفت است. »
