روند شماره ۱: همه‌گیر شدن بانکداری و پرداخت همراه

امروزه بیشتر صنایع به سمتی رفته‌اند که به شکلی از موبایل و مزایای مختلف آن به نفع خود بهره ببرند. یکی از موفق‌ترین صنایع در دنیا، صنعت بانکداری و پرداخت الکترونیک است که با حداکثر قوا سعی داشته تمام خدمات بانکی و پرداخت خود را به شیوه‌های گوناگون از طریق این بستر در دسترس مشتریان خود قرار دهند. اتفاقی که شاید در ایران هم بسیار مورد توجه قرار گرفت اما هنوز آنطور که باید و شاید جای خود را پیدا نکرده است. می‌توان ضعیف بودن سامانه همراه بانک برخی از بانک‌ها را دلیلی بر کم توجهی بانک‌ها در این حوزه دانست؛ چرا که در همین کشور هم می‌توان بانک‌هایی را یافت که سامانه همراه بانک آن‌ها مثال زدنی و قابل قبول است. با توجه به پتانسیل بالای موبایل و تلفن‌‎های همراه هوشمند، شدیدا توصیه می‌شود بانک‌ها این بستر را برای ارائه خدمات مختلف دست کم نگیرند (اینجا را ببینید).

.

تلفن همراه کوچ است اما بانک‌های بزرگ را به لرزه درآورده است.

.

امسال نیز بانکداری همراه، فراز و نشیب‌های زیادی را در ایران به خود دید و چند بانک نسخه‌ Ios همراه بانک خود را نیز به بازار عرضه کردند و تعداد دیگری از بانک‌ها نیز به نوآوری‌هایی در این زمینه از قبیل ارائه نسخه همراه بانک برای نابینایان روی آوردند. طبق گفته دکتر نیما امیر شکاری نیز «با وجود توسعه فناوری رایانش ابری اما بانکداری همراه، آینده بانکداری در ایران است. در این حوزه استفاده از ابزارهایی مانند گوشی، تبلت و هر نوع مدیا و ابزاری که بخشی از عملیات بانکی و پرداخت را به صورت همراه برای کاربران می‌سر سازد، مورد توجه است».

.

با وجود توسعه فناوری رایانش ابری اما بانکداری همراه، آینده بانکداری در ایران است.

.

یکی از همایش‌هایی که به بحث «بانکداری همراه» به خوبی پرداخت، سومین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت بود، که در آن مرجان شعبانپور از جیرینگ، آمنه نادعلی‌زاده از بانک مرکزی، محسن اسلام‌نژاد کار‌شناس ارشد مهندسی فناوری اطلاعات از دانشگاه تربیت مدرس و آرزو تاراج‌بر به ارائه مقالات خود در زمینه بانکداری همراه پرداختند. شاید برخی از مقالات ارائه شده به صورت مستقیم به بانکداری همراه مربوط نباشد اما شناسایی تقلب، ارائه خدمات باکیفیت در بانکداری الکترونیک و… از دغدغه همیشگی هر دو گروه بانک و مردم است.

.

روش‌های علمی شناسایی تقلب

مرجان شعبانپور از شرکت جیرینگ به ارائه مقاله «روش‌های علمی شناسایی تقلب و کلاهبرداری در بانکداری و پرداخت همراه» پرداخت. وی در ابتدا به تعریف تقلب پرداخت و سهولت اخذ اشتراک، عدم نیاز به تجهیزات پیچیده، عدم محدود بودن به مکان فیزیکی خاص و زمان‌بر و هزینه‌بر بودن عملیات مکان‌یابی را از جذابیت‌های تقلب در حوزه پرداخت همراه دانست. اصول پیشگیرانه برای مدیریت خطر وقوع تقلب عبارتند از برنامه‌های مدیریت خطر تقلب، ارزیابی زمینه‌های مستعد خطر تقلب به صورت دوره‌ای، تدوین فنون جلوگیری در بخش‌ها و در موارد ممکن برای اجتناب از وقوع رویدادهای دارای خطر بالقوه با اهمیت جهت کاهش آثار احتمالی این مخاطرات، به کارگیری فنون لازم برای کشف در مواقعی که معیارهای اندازه‌گیری نارسا شده و یا احتمال وقوع خطر تقلب کاهش نمی‌یابد، برقراری فرآیند گزارش‌گیری جهت برملا شدن عوامل شکل‌گیری موارد خطر تقلب بالقوه و…. شعبانپور کم هزینه‌ترین روش تشخیص تقلب را خارج کردن تراکنش‌های مشکوک به تقلب از پایگاه داده توسط الگوریتم‌های ریاضی مانند داده‌کاوی، هوش ‌مصنوعی، الگوریتم‌های ژنتیک و شبکه‌های عصبی می‌داند.

.

‌تاثیر بانکداری الکترونیک بر ضریب نقدینه خواهی

یکی ‌دیگر از ارائه‌دهندگان مقاله آمنه نادعلی‌زاده کار‌شناس اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی بود که به ارائه مقاله «ارزیابی اثر توسعه خدمات بانکداری الکترونیکی بر ضریب نقدینه خواهی». وی مورد مقاله خود گفت: یکی از نسبت‌های اقتصادی که میزان توفیق سیاست‌های بانک مرکزی در راستای کاهش تقاضای وجه نقد در جامعه را منعکس می‌کند، ضریب نقدینه خواهی است به تقاضای وجه نقد به سپرده‌های دیداری اتلاق می‌شود و نشان دهنده آن است که مردم چه قدر از معاملات خود را با پول نقد و چه میزان را با چک انجام می‌دهند. هر چه اطمینان مردم به نظام بانکی و پیشرفته بودن آن بیشتر باشد، این نسبت کاهش می‌یابد. بانکداری الکترونیکی موجب نزولی شدن متوسط مانده نقدی به علت کاهش هزینه‌های بانکی و افزایش هزینه‌های فرصت نگهداری پول می‌شود و ضریب نقدینه‌خواهی را متاثر می‌کند.

.

ارتقای امنیت پرداخت‌های همراه در بانکداری الکترونیک

محسن اسلام‌نژاد کار‌شناس ارشد مهندسی فناوری اطلاعات از دانشگاه تربیت مدرس به ارائه مقاله خود با عنوان «مدل معماری ترکیبی با هدف ارتقای امنیت پرداخت‌های همراه در بانکداری الکترونیک» پرداخت. وی در مقدمه مقاله خود به جایگاه پرداخت همراه در تجارت الکترونیک پرداخت و گفت براساس پیش‌بینی موسسه گارتنر تراکنش‌های پرداخت همراه در کل جهان در سال ۲۰۱۷ میلادی برابر با ۷۲۱ بیلیون دلار و بیش از ۴۵۰ میلیون کاربر سیستم‌های پرداخت همراه خواهد بود. هدف این پژوهش ارائه مدل معماری با استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری خم بیضوی و خلاصه پیام BLACK۲ به منظور ارتقا امنیت پرداخت همراه با توجه به محدودیت منابع ابزارهای همراه بود.

.

کم هزینه‌ترین روش تشخیص تقلب خارج کردن تراکنش‌های مشکوک به تقلب از پایگاه داده توسط الگوریتم‌های ریاضی مانند داده‌کاوی، هوش ‌مصنوعی، الگوریتم‌های ژنتیک و شبکه‌های عصبی است.

.

کیفیت خدمات بانکداری الکترونیک و وفاداری مشتریان

آرزو تاراج‌بر یکی دیگر از ارائه دهدگان مقاله در نشست بانکداری همراه بود. موضوع مقاله تاراج‌بر «ارزیابی تاثیر کیفیت خدمات بانکداری الکترونیک بر وفاداری مشتریان با استفاده از مدل سروکوآل» بود. برای سنجش رضایتمندی مشتری می‌توان از مدل‌های مختلفی استفاده نمود. بر اساس نوعی تقسیم‌بندی که مورد توافق تاپفر، سباستین پافرات و همکارانش است، مدل‌های اندازه‌گیری رضایتمندی مشتری به دو نوع عینی و ذهنی تقسیم‌بندی می‌شوند. مدل سروکوال زیر مجموعه‌ای از مدل‌های ذهنی است که ادراک و عقاید مشتریان را نیز در نظر می‌گیرد. این مدل دراواسط دهه ۱۹۸۰توسط پاراسورمن برای سنجش کیفیت‌خدمات توسعه داده شد. این مدل سعی دارد که کیفیت ‌خدمات را در محیط‌هایی اندازه‌گیری کند که کیفیت‌خدمات به عنوان یک ضرورت برای درک مشتری، احساس می‌شود.

این مطلب، از مجموعه مطالب «هفت روند بانکداری و پرداخت الکترونیک در سال 93» است که در پرونده‌ای با عنوان «هفت روند بانکداری و پرداخت الکترونیک در سال 93 را بشناسید» در «راه پرداخت» منتشر شده است.