پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
رئیس رگولاتوری اعلام کرد / تا پایان ۱۴۰۳ می‌خواهیم ۲۰ میلیون پوشش فیبر نوری و شش میلیون سرویسگیرنده فیبر داشته باشیم
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت سیزدهم از زمان ورودش به این وزارتخانه، مهمترین دلیل شکایت و انتقاد کاربران از سرعت و کیفیت اینترنت را به توسعه نیافتن شبکه اینترنت ثابت در کشور ارتباط داده است.
عیسی زارع‌پور که نسخه شفابخش حل مشکلات شبکه اینترنت کشور را توسعه اینترنت برمبنای فیبر نوری می‌داند، از سال گذشته پروژه رساندن ۲۰ میلیون پورت فیبر نوری به خانوارها تا پایان کار دولت سیزدهم را کلید زد.
در نهایت هم بهمن سال گذشته با رونمایی از طرح ملّی توسعه فیبر نوری منازل و کسب‌وکارها و افتتاح ۵۰۰ هزار پورت فیبر نوری پرسرعت، این پروژه رسماً افتتاح شد.
در قدم بعدی هم اردیبهشت‌ماه سال جاری رگولاتوری با امضای تفاهم‌نامه‌ای، توسعه اینترنت پرسرعت برمبنای فیبر نوری را به ۹ اپراتور ارتباطی واگذار کرد.
آمار سایت iranfttx که روند پیش‌روی پروژه پوشش و اتصال خانوارها به اینترنت برمبنای فیبر نوری را نشان می‌دهد، حکایت از این دارد که از زمان شروع این پروژه؛ یعنی بهمن سال ۱۴۰۰ تا پایان مردادماه سال ۱۴۰۱، بیش از یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار پورت منصوبه در این زمینه وجود دارد و تنها بیش از ۳۶۳ هزار کاربر از سرویس VDSL و فیبر نوری در کشور استفاده می‌کنند.
طبق این آمار به نظر می‌رسد پروژه توسعه اینترنت ثابت برمبنای فیبر نوری با آهنگ کندی پیش می‌رود.
با این حال صادق عباسی شاهکوه، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام می‌کند که این پروژه طبق برنامه‌ریزی در حال پیش‌روی است.
او معتقد است که اگر ادبیات بین میزان پوشش و تعداد پورت‌های منصوبه و واگذارشده به درستی درک شود، شائبه در زمینه عقب ماندن دولت از ایجاد ۲۰ میلیون پوشش فیبر نوری از بین می‌رود.
عباسی تاکید می‌کند که وقتی صحبت از پوشش ۲۰ میلیون فیبر نوری می‌شود، به معنای این نیست که قرار است ۲۰ میلیون پورت فیبر نوری به کاربران واگذار شود؛ بلکه پوشش ۲۰ میلیون فیبر نوری یعنی اپراتور ارتباطی با ایجاد زیرساخت در این زمینه به ۳۰۰ متری یک خانوار برسد و آن خانوار را تحت پوشش فیبر نوری دربیاورد.
عباسی در گفت‌وگو با «راه پرداخت» می‌گوید با تقسیم کاری که در این زمینه بین اپراتورها صورت گرفته، آنها بسیار امیدوارند تا پایان سال ۱۴۰۳، ۲۰ میلیون پوشش فیبر نوری در کشور ایجاد شود که در نهایت از این میزان پوشش، شش میلیون کاربر نیز سرویسگیرنده فیبر باشند.
در ادامه گفت‌وگوی «راه‌پرداخت» با صادق عباسی شاهکوه، معاون وزیر ارتباطات و رئیس رگولاتوری در مورد وضعیت پیش‌روی پروژه توسعه اینترنت برمبنای فیبر نوری را می‌خوانید:
یک سال از وعده دولت در زمینه راه‌اندازی پروژه واگذاری ۲۰ میلیون پورت فیبر نوری تا پایان دولت سیزدهم می‌گذرد. آخرین آماری که روی سایت iranfttx دیده می‌شود، حکایت از این دارد که در حال حاضر یک میلیون و ۷۳۱ هزار و ۳۳۹ خانوار تحت پوشش فیبر نوری قرار گرفته‌اند. با توجه به اینکه یک سال از عمر دولت سیزدهم گذشته است، به نظر شما این پروژه کند پیش نمی‌رود؟
باید به ادبیات در این زمینه دقت شود. ما یک آماری داریم به نام «منصوبه» که به این معناست که یک پورت آماده است و اگر کسی درخواست بدهد، می‌تواند ظرف زمان معقولی از اپراتور سرویس‌دهنده، سرویس دریافت کند.
در این زمینه ما یک میلیون و ۵۳۵ هزار و ۵۵۲ پورت منصوبه داریم؛ یعنی اگر در این زمینه مشتری درخواست بدهد در زمان کوتاهی (نهایت چهار تا پنج روز) می‌تواند سرویس برمبنای VDSL و فیبر نوری دریافت کند.
در این بخش آمار تعداد سرویس‌گیرندگان هم وجود دارد. در حال حاضر طبق آخرین آمار، ۳۶۳ هزار و ۷۱۸ سرویسگیرنده VDSL و فیبر نوری داریم.
اما یک آماری هم داریم به نام «تعداد خانوار تحت پوشش» که در این بخش هم یک میلیون و ۷۳۱ هزار و ۳۳۹ خانوار تحت پوشش داریم. در واقع بحث ۲۰ میلیون فیبر نوری هم در اینجا مطرح می‌شود. طبق برنامه ما اعلام کردیم که ۲۰ میلیون پوشش فیبر نوری ایجاد می‌کنیم، نه اینکه ۲۰ میلیون پورت فیبر نوری واگذار می‌کنیم.
واگذاری با بحث پوشش کاملاً متفاوت است. در مصوبه ۳۲۹ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات رادیویی، پوشش فیبر نوری تعریف شده است. بر این اساس، اگر اپراتوری به ۳۰۰ متری یک خانوار برسد، آن خانوار را تحت پوشش فیبر نوری حساب می‌کنیم. این تعریف به این خاطر است که پروژه اقتصادی شود. البته این تعریف یک شرط دوم هم دارد؛ یعنی گفتیم اگر به ۳۰۰ متری برسد و یک مشتری در این زمینه درخواستی بدهد، باید ظرف یک ماه به او سرویس فیبر نوری داده شود. به این صورت نیست که وقتی ایجاد زیرساخت فیبر نوری به ۳۰۰ متری یک خانوار رسید، پروژه رها شود.
پوشش ۳۰۰ متری را زمانی از اپراتور قبول می‌کنیم که وقتی درخواستی در این بخش از سمت کاربری ثبت شد، ظرف یک ماه به او سرویس داده شود.
اگر این تعریف‌ها را هم مد نظر قرار دهیم، تاکنون یک میلیون و ۷۳۱ هزار و ۳۳۹ خانوار تحت پوشش فیبر نوری قرار گرفته و یک میلیون و ۵۳۵ هزار و ۵۵۲ پورت منصوبه هم در این زمینه وجود دارد. باز هم به نظر می‌رسد در این زمینه کندی وجود دارد…
باید این نکته را هم در نظر بگیرید که عدد واقعی میزان پوشش از میزان آماری که در سایت ذکر شده بیشتر است. عدد قابل مشاهده روی سایت خیلی کوچکتر از عدد واقعی است.
چرا عدد واقعی ذکر نمی‌شود؟
به دو دلیل. اول اینکه یک‌سری از نقاط هنوز در سایت وارد نشده است. از سمت دیگر آمار خانواری که مد نظر قرار داده‌ایم، مربوط به آمار سال ۹۵ است و در عمل ممکن است در حال حاضر تعداد بیشتری خانوار در آن نقطه وجود داشته باشد.
دوم اینکه در خیلی از مناطق، شرکت مخابرات وارد کار شده و در حال ایجاد پوشش و واگذاری پورت فیبر نوری است؛ ولی از آنجا که مخابرات با رگولاتوری تفاهم‌نامه امضا نکرده است، ما فعلاً زیرساخت ایجادشده توسط این اپراتور را جزئی از آمار پوشش نیاورده‌ایم. در آمار سایت فقط میزان پورت‌های منصوبه مخابرات ذکر شده است.
آمار واقعی تحت پوشش فیبر نوری که در سایت ذکر نشده چه میزان است؟
میزان پوشش فیبر نوری تقریباً به دو میلیون خانوار می‌رسد. اگر آمار مخابرات وارد شود، آمار قابل مشاهده در سایت افزایش قابل توجهی پیدا خواهد کرد و به بالای پنج تا شش میلیون پوشش می‌رسد.
اصلاً در نظر بگیریم که سه میلیون پوشش فیبر نوری ایجاد شده است؛ ولی این میزان پوشش، تفاوت فاحشی با تعداد نصب‌های فیبر نوری دارد. چگونه قرار است فاصله بین تحت پوشش و میزان نصب‌ها را با یکدیگر برابر کنید؟
طبق برنامه میزان پوشش فیبر نوری باید تا پایان سال ۱۴۰۱ به پنج میلیون پوشش برسد و سال ۱۴۰۲ باید هفت میلیون پوشش به عدد قبل اضافه شود و در سال ۱۴۰۳ نیز هشت میلیون پوشش باقی‌مانده اضافه شود. در واقع تا پایان سال ۱۴۰۳ به پوشش ۲۰ میلیونی فیبر نوری برسیم؛ بنابراین اگر اطلاعات سال ۱۴۰۱ وارد سایت شود، خیلی از برنامه و هدف در نظر گرفته‌شده دور نیستیم.
می‌‌خواهم بگویم عدد تحت پوشش یک عدد دست‌‌یافتنی است. میزان پوشش یک الزام و زیرساخت است که باید اجرا شود؛ اما در نهایت میزان سرویس‌گیرندگان مهم است. ما باید آمار نصب که الان بیش از ۳۰۰ هزار است را بالا ببریم. هدفی که در نظر گرفته بودیم، این بود که ۳۰ درصد آن ۲۰ میلیون پوششی که ایجاد کرده‌ایم بعد از سه سال امکان اتصال به شبکه برمبنای فیبر نوری را داشته باشند و به سرویسگیرنده تبدیل شوند.
۳۰ درصد ۲۰ میلیون هم شش میلیون سرویسگیرنده می‌شود. یعنی بعد از سال ۱۴۰۳ که زیرساخت دسترسی به فیبر نوری ایجاد شد، هدف ما این است که شش میلیون سرویسگیرنده فیبر نوری داشته باشیم. این هدف براساس منطق دنیا هم است.
سایر کشورهای پیشرفته هم ۳۰ درصد مقداری که پوشش فیبر نوری ایجاد کرده‌اند، سرویسگیرنده دارند. پس ما باید آمار بیش از ۳۰۰ هزار سرویسگیرنده فیبر نوری که الان داریم را تا آخر سال ۱۴۰۳ به بیش از شش میلیون سرویسگیرنده برسانیم.
در حال حاضر در زمینه سرویسگیرنده از برنامه عقب هستیم، چون از بین بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار پورت نصب‌شده و آماده سرویس، نزدیک به ۳۶۳ هزار پورت متصل است.
دلیل این عقب‌افتادگی در بخش میزان افرادی که از سرویس فیبر استفاده می‌کنند چیست؟
استقبال نکردن مردم از این سرویس، دلایل مختلفی دارد. یک دلیل عمده این است که الان مردم استفاده از اینترنت روی موبایل را ترجیح می‌دهند چون راحت‌تر است و از نظر قیمتی و سرعت، اینترنت موبایل برایشان به‌صرفه‌تر است.
این در حالی است که در کشورهای دیگر قیمت موبایل به مراتب بیشتر از قیمت اینترنت ثابت است. در حال حاضر متوسط هزینه ماهانه‌ای که مردم برای اینترنت موبایل پرداخت می‌کنند، حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان است که این هزینه وقتی به دلار تبدیل شود، دو دلار هم نمی‌شود.
در مقابل هزینه اینترنت موبایل در دنیا بین ۵۰ تا ۶۰ دلار به صورت ماهانه است. درست است که میزان درآمد کاربران سایر کشورها با ما فرق دارد؛ ولی باز هم قیمت موبایل در ایران بسیار پایین‌تر از سایر کشورهاست. به همین دلیل مردم بیشتر عادت کرده‌اند از موبایل استفاده کنند.
از سمت دیگر این نکته را هم نباید فراموش کرد که شبکه اینترنت ثابت ما هم در این سال‌ها به شکل منطقی و استاندارد توسعه پیدا نکرده است. این دو عامل باعث شده مصرف اینترنت هر خط موبایل ما نسبت به حالت منطقی جهانی بسیار بالاتر باشد.
طبق آماری که به دست آوردهایم در اروپا متوسط حجم اینترنتی که توسط هر خط مصرف می‌شود در ماه ۵ گیگابایت است، ولی در ایران میزان مصرف اینترنت ماهانه روی موبایل ۱۰ گیگابایت است. در واقع مصرف اینترنت موبایل ایران به دلیل ارزانی و در دسترس بودن، دوبرابر مصرف موبایل در جهان است.
این تفاوت در مورد میزان سرعت هم دیده می‌شود. میزان مصرف ماهانه اینترنت ثابت در اروپا ۲۰۰ گیگابایت است؛ ولی میزان مصرف ماهانه اینترنت ثابت در ایران حدود ۴۰ گیگابایت است؛ یعنی مصرف ماهانه اینترنت ثابت در ایران یک‌‌پنجم اروپاست.
وقتی شما می‌گویید چون قیمت پایین و سرعت بالای اینترنت موبایل باعث شده کاربران به سمت استفاده از اینترنت ثابت بر بستر فیبر نوری نروند، این نگرانی وجود ندارد که با گسترش اینترنت موبایل براساس 5G که حالا اپراتورهای ما به سمت آن رفته‌اند، باز هم شبکه اینترنت ثابت کشور دچار چالش شود؟
یکی از گره‌های اساسی ما در توسعه فیبر نوری همین موضوع است. همین حالا ما توسعه فیبر نوری را به موازات توسعه و گسترش شبکه 5G به پیش می‌بریم. در حال حاضر هم تعداد زیادی سایت 5G نصب شده و به صورت محدود کاربران از آن استفاده می‌کنند.
اگر بحث واگذاری فرکانس توسعه 5G به اپراتورهای موبایل را هم طبق برنامه‌ریزی تا پایان سال حل کنیم، دیگر استفاده از این تکنولوژی از طریق گوشی‌های همراه گسترش پیدا می‌کند، سرویس‌دهی خوبی در این زمینه شروع می‌شود و درصد قابل توجهی از کاربران به سمت استفاده از 5G خواهند رفت. پس توسعه فیبر نوری و 5G به نوعی رقیب همدیگر خواهند بود، همچنان که تا الان اینترنت ثابت و 4G رقیب هم بوده‌اند.
چگونه قرار است این گره در زمینه توسعه فیبر نوری و شبکه 5G که به آن اشاره کردید را باز کنید؟
یکی از راه‌ها ایجاد تفاوت تعرفه بین این دو است. دومین راه حل هم تولید و توسعه محتواست. چیزی که مردم را به سمت استفاده از فیبر نوری می‌کشاند، محتواهایی است که به کمک سرعت اینترنت موبایل نمی‌توانند به آن دسترسی داشته باشند.
در دنیا هم به همین شکل است. تولید محتوا با کیفیت 4K باعث شده مردم به جای استفاده از اینترنت موبایل به سمت استفاده از اینترنت ثابت برمبنای فیبر نوری بروند تا محتوای مورد نظر را با کیفیت بهتری دریافت کنند. هر چند در زمینه تولید محتوا در این بخش هم ضعف‌هایی داریم؛ اما امیدواریم در طول زمان این نقاط ضعف هم حل شود.
یکی از برنامه‌هایی که وزارت ارتباطات برای توسعه شبکه فیبر نوری در نظر گرفته بود، ارائه تسهیلات به اپراتورها بود. یکی از این تسهیلات صرف‌نظر کردن دولت از سهم سه‌درصدی خود از محل درآمد اپراتورهای ثابت بود. در تماس با برخی اپراتورهای ثابت آنها اعلام می‌کنند که از محل این سه‌درصد، ۲۰ میلیارد تومان به دست آنها می‌رسد که این میزان برای سرمایه‌گذاری در بخش فیبر نوری بسیار ناچیز است. چقدر این اظهارات را قبول دارید؟
چیزی که دولت برای کمک به توسعه فیبر نوری مصوب کرد، این بود که هشت درصد از درآمد اپراتورهای موبایل و سه درصد از درآمد اپراتورهای ثابت که باید از سمت اپراتورها به دولت پرداخت می‌شد، پرداخت نشود و در عوض این میزان به توسعه اینترنت برمبنای فیبر نوری اختصاص داده شود.
مجموع این اعداد، قابل توجه است. در یک FCP ممکن است سه درصد درآمدش ۲۰ میلیارد تومان شود و در یک اپراتور موبایل هشت درصد درآمدش ممکن است دو هزار میلیارد تومان شود؛ بنابراین کمیسیون تنظیم مقررات برای تخصیص سوبسید هم چارچوب تعیین کرده است.
این چارچوب هم به این صورت است که رگولاتوری سوبسیدی به اپراتورها بابت توسعه فیبر در هشت کلانشهر نمی‌دهد، چون توسعه فیبر در این کلان‌‌شهرها کاملاً اقتصادی است؛ اما در مراکز استان خارج از هشت کلانشهر، به ازای پوشش هر خانوار (رسیدن فیبر نوری به ۳۰۰ متری هر خانوار) ۵۰۰ هزار تومان پرداخت می‌کند؛ ولی اگر این پوشش به اتصال تبدیل شود، رگولاتوری به ازای هر خانوار، دو میلیون تومان سوبسید به اپراتور پرداخت می‌کند.
همچنین اگر اپراتوری، خارج از مراکز استان‌ها کار کند، به ازای پوشش هر خانوار یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان سوبسید دریافت می‌کند، چون این مناطق غیراقتصادی‌تر است و دولت می‌خواهد بیشتر کمک کند.
سوبسید بیشتری هم که به اپراتورها در این زمینه می‌دهیم، در بخش اتصال است تا آمار کاربرانی که به فیبر نوری متصل هستند را افزایش دهیم. با این کارها می‌خواهیم اجرای این پروژه را اقتصادی کنیم. اپراتورها اگر بخواهند خودشان در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند، بازگشت سرمایه‌شان کمتر از هفت تا هشت سال نیست؛ بنابراین با این کمک دولت در کنار سرمایه‌گذاری که خود اپراتورها می‌کنند، در تلاش هستیم زمان بازگشت سرمایه اپراتورها را کاهش دهیم.
با این حال اپراتورهای ثابت بر این باورند که سهم سه‌درصدی که دولت از محل درآمد این اپراتورها به آنها بخشیده است چندان زیاد نیست و برای اپراتور اول این بازار، حدود ۲۰ میلیارد تومان است که این رقم برای سرمایه‌گذاری در بخش فیبر نوری به باور آنها بسیار ناچیز است.
درست است. در حال کار روی این موضوع هستیم. برای رفع این نگرانی‌ها پیش‌بینی‌هایی در مصوبه توسعه فیبر نوری شده است. برای مثال اپراتورهای موبایل می‌توانند توسعه شبکه فیبر نوری خود را از طریق اپراتورهای اینترنت ثابت انجام دهند. تمام تلاشمان برای ایجاد تعادل در این زمینه را به کار گرفته‌ایم.
اردیبهشت ۱۴۰۱ رگولاتوری برای توسعه فیبر نوری با ۹ اپراتور تفاهم‌نامه همکاری امضا کرد. به صورت مجزا وضعیت هر یک از این تفاهم‌نامه‌ها در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
هشت اپراتور ثابت و یک اپراتور تلفن همراه با ما تفاهم‌نامه امضا کردند و بعد از امضا یک شهر به هر اپراتور اختصاص داده شد تا کار توسعه و ایجاد زیرساخت فیبر نوری را شروع کنند.
در این زمینه بعضی از اپراتورها کار را شروع کرده‌اند و حتی برخی از آنها درخواست اختصاص شهر دوم را هم داده‌اند. برخی از اپراتورها هم در مراحل مذاکره با شهرداری‌ها هستند، چون در اوایل کار راه‌اندازی و توسعه، به تفاهم رسیدن با شهرداری‌ها مشکل است.
در حال حاضر ۱۶ شهر به این هشت اپراتور اختصاص داده شده است. به جز این شهرهایی که ما به آنها اختصاص داده‌ایم، بعضاً برخی از اپراتورها وارد شهرهای دیگر هم شده‌اند چون در این زمینه ما محدودیتی برای آنها قائل نشده‌ایم.
در همان برنامه اعطای این تفاهم‌نامه خبری از ورود ایرانسل و مخابرات به این پروژه، با توجه به اینکه از اپراتورهای بزرگ بازار ارتباطی کشور هستند، نبود. ورود این دو اپراتور به پروژه پوشش ۲۰ میلیون فیبر نوری به چه شکل خواهد بود؟ آیا در نهایت آنها به این پروژه وارد می‌شوند یا خیر؟
به هر صورت اینها اپراتورهای ارتباطی بزرگ کشور هستند؛ بنابراین مسائل و پیچیدگی تصمیم‌گیری در چنین اپراتورهایی بسیار زیاد است، چون سهام‌داران مختلفی دارند و باید همه این سهام‌داران را توجیه کنند.
در حال مذاکره هستیم ولی این مذاکره‌ها نهایی نشده است. البته این نکته را هم بگویم که مخابرات باتوجه به اینکه مجوز توسعه فیبر نوری دارد، کار در این زمینه را از مدت‌ها پیش شروع کرده است.
در این زمینه مخابرات هم پوشش ایجاد کرده و هم پورت‌هایی را نصب و واگذار کرده است؛ ولی چون با ما تفاهم‌نامه نبسته از سوبسید و تسهیلات دیگر دولتی نمی‌تواند استفاده کند و ما هم کارهایی که این شرکت در زمینه پوشش فیبر نوری کرده را جزو آمار خود نمی‌آوریم.
در مورد ایرانسل هم شرایط به همین صورت است. ایرانسل هم با اینکه مجوز ارائه سرویس فیبر نوری به کاربر نهایی را ندارد؛ ولی برای توسعه شبکه داخلی خود زیرساخت‌هایی ایجاد کرده و اینگونه نیست که این شرکت کاری انجام نداده باشد. توسعه شبکه فیبر این اپراتور هم جزئی از آمار ما به حساب نیامده است.
روزی که تفاهم‌نامه با ما را امضا کنند، آمار کارهای آنها نیز به آمار سایت فیبر نوری اضافه می‌شود و در نهایت میزان ارقام و اعداد پوشش فیبر نوری افزایش پیدا می‌کند. رسماً این دو اپراتور وارد پروژه نشده‌اند؛ اما خودشان دارند کارهایی انجام می‌دهند.
اگر در نهایت با این دو اپراتور بزرگ به تفاهم نرسیدید چه راه حلی در نظر دارید؟
ان‌شاالله که این مشکل به وجود نمی‌آید و اگر به این نقطه رسیدیم، بعد به آن فکر خواهیم کرد. واقعیت این است که در شرایط حال نمی‌خواهیم به نشدن کار فکر کنیم.
