پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نگاهی به عملکرد یک‌ساله وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات / متوقف‌شده در پله وعده‌ها
یک سال از انتخاب عیسی زارع‌پور به عنوان هفتمین وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌گذرد. بررسی یک سال عملکرد او نشان می‌دهد که زارع‌پور در شش ماه اول مدیریت خود بیشترین زمان را برای ساختن تیم معاونانش گذاشته، تیمی که به باور برخی از کارشناسان با گذشت نزدیک به یک سال، عملکرد برخی از آنها در بخش‌های مختلف این وزارتخانه چندان قابل قبول نیست و همین شرایط هم کار را برای پیشبرد وعده‌های عیسی زارع‌پور سخت‌تر کرده است.
هرچند نبود گزارش کامل از وضعیت عملکرد یک سال وزارت ارتباطات و تنها انتشار یک گزارش کلی که فاقد آمار و ارقام قابل اتکا است، شرایط را برای قضاوت مدیریت یک سال اخیر زارع‌پور در این وزارتخانه پیچیده کرده؛ اما نگاهی به اتفاق‌های این مدت در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات, نشان می‌دهد بزرگترین ضعف این وزارتخانه عدم توسعه زیرساخت‌های ارتباطی با توجه به افزایش تقاضا و رشد میزانن کاربران شبکه اینترنت است؛ زیرساخت‌هایی که پاشنه آشیل توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور است.
در یک سالی که از روی کار آمدن عیسی زارع‌پور بر مسند وزارت ارتباطات می‌گذرد نه تنها کیفیت اینترنت براساس وعده‌های او بهبود پیدا نکرده که وضعیت دسترسی به اینترنت برای کاربران بغرنج‌تر هم شده است.
برای صحت این ادعا هم کافی است سری به کامنت‌های پست‌های گاه‌وبی‌گاه وزیر ارتباطات در اینستاگرام بزنید. در تمامی این پست‌های اینستاگرامی وزیر، کاربران از کاهش کیفیت و سرعت اینترنت خود گلایه کرده و از وزیر ارتباطات یک سوال کلیدی پرسیده‌اند: چه بلایی بر سر اینترنت کشور آمده است؟
ارائه آمارهای متفاوت
عیسی زارع‌پور ۲۰ مرداد سال ۱۴۰۰ از سوی ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری دولت سیزدهم به عنوان وزیر پیشنهادی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به مجلس معرفی شد. در نهایت هم او بدون چالش و حاشیه‌ای، سوم شهریور ۱۴۰۰ با کسب ۲۵۶ رای موافق، ۱۷ رای مخالف و ۱۰ رای ممتنع به عنوان وزیر ارتباطات دولت سیزدهم و هفتمین وزیر ارتباطات راهی سیدخندان شد.
عیسی زارع‌پور در برنامه‌هایی که به مجلس و در زمان بررسی صلاحیتش توسط نمایندگان ارائه داد، حوزه‌های ماموریتی این وزارتخانه را به هشت قسمت شامل، حکمرانی دیجیتال و تعاملات بین‌المللی، دولت هوشمند و تحول دیجیتال، شبکه ملی اطلاعات، تنظیم مقررات حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، اقتصاد دیجیتال، حفظ حریم خصوصی و امنیت فضای تبادل اطلاعات، فناوری فضایی و در نهایت پست تقسیم کرد.
در این برنامه او با اشاره به وضعیت هر کدام از این حوزه‌های ماموریتی، مهمترین چالش‌ها و راهبردهای پیشنهادی برای برون‌رفت از وضع موجود و رسیدن به وضع مطلوب را نیز ترسیم کرده بود. در واقع او تاکید بیشتر این برنامه را بر توسعه اقتصاد دیجیتال و تحول دیجیتال، به کمک ظرفیت‌های بومی و مخصوصا توسعه شبکه ملی اطاعات گذاشته بود. حالا یک سال بعد از اعلام این برنامه‌ها وضعیت این ۸ حوزه ماموریتی به کجا رسیده است؟
دوشنبه ۳۱ مرداد وزیر ارتباطات برای چندمین بار در یک سال گذشته که تنها صداوسیما را برای ارائه عملکرد خود انتخاب میکند، به بهانه شروع هفته دولت در رسانه ملی حاضر شد تا گزارش یک سال عملکرد وزارتخانه تحت مدیریتش را ارائه کند.
در گزارشی که از سوی وزارت ارتباطات در مورد عملکرد یکسال این وزارتخانه منتشر شده، درصد میزان پیشرفت سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص ملی ۷.۱ درصد اعلام شده است. با این حال زارع‌پور در گفت‌وگوی تلویزیونی خود گفت که سهم اقتصاد دیجیتالی از تولید ناخالص داخلی در ایران به ۷.۲ درصد رسیده است.
زارع‌پور در این برنامه گفت این سهم از ۶.۴ درصد در ابتدای آغاز به کار دولت سیزدهم به این عدد رسیده است. پیش از این محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت دوازدهم، در آخرین روزهای وزارتش اعلام کرده بود که در پایان سال ۹۹ سهم اقتصاد دیجیتالی از اقتصاد کشور به سهم ۶.۴ درصدی رسیده و این عدد تا پایان سال ۱۴۰۰ به ۷.۲ درصد می‌رسد. اما بعد از اینکه زارع‌پور، به عنوان وزیر ارتباطات دولت سیزدهم انتخاب شد، در دی ماه سال ۱۴۰۰ اعلام کرد این عدد بین ۴ تا ۵ درصد بوده است.
رد کردن آمار ارائه شده وزارت ارتباطات دولت دوازدهم توسط عیسی زارع‌پور در حوزه‌های دیگری مانند پیش روی پروژه توسعه اینترنت روستایی و درصد پیشرفت شبکه ملی اطلاعات هم دیده شد.
در حالی که وزارت ارتباطات دولت دوازدهم در پایان دوران کاری خود اعلام کرده بود که پروژه اتصال اینترنت روستایی تا 90 درصد اجرا شده, زارع‌پور در اولین گفت‌وگوهای خود اعلام کرد که این پروژه کمتر از 60 درصد اجرا شده است.
تأکید روی راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات
تقریبا در هر رویداد یا بازدیدی که در یکسال گذشته زارع‌پور از شرکت‌ها و اپراتورهای همراه داشته بیش از صدها بار از اهمیت شبکه ملی اطلاعات گفته و اینکه توسعه این شبکه از اصلی‌ترین دغدغه دولت سیزدهم است.
اولین بار زارع‌پور ۱۳ شهریور، در جلسه مشترکش با مدیران استانی وزارت ارتباطات از اولویت‌های اصلی‌اش در وزارت ICT گفت که در راس آن راه‌اندازی کامل شبکه ملی اطلاعات بود. او تأکید کرده بود که فعلا تمرکز و نقشه راه این وزارتخانه برای تکمیل این شبکه، طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات است که شورای عالی فضای مجازی تصویب کرده است.
براساس اظهارات او، لایه‌هایی که دراختیار این وزارتخانه است، باید با سرعت و همگرایی بیشتری پیگیری شود . او خود را در این زمینه فرمانده میدان دانست و تصریح کرد مسئولیت این کار را به‌عهده خواهد گرفت. او همچنین در یک سال گذشته در واکنش به کاربران در مورد راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات و قطع اینترنت، بارها اعلام کرده که راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات باعث قطع دسترسی به اینترنت نمی‌شود.
طبق گزارش عملکرد وزارت ارتباطات در یک سال اخیر، درصد پیشرفت این شبکه که کار توسعه آن در دولت سیزدهم مهر ۱۴۰۰ اعلام شده تا کنون ۴۴ درصد است. در این گزارش و در خصوص شبکه ملی اطلاعات آمده که: «در ابتدای دولت، پیشرفت شبکه ملی اطلاعات حدود ۳۰ درصد بوده که هم اکنون به حدود۴۴ درصد رسیده است. به فضل خداوند و بر اساس هدف‌گذاری صورت گرفته تا پایان سال ۱۴۰۱ این میزان به حداقل به۶۰ رصد خواهد رسید.»
ادامه عقب‌ماندگی در توسعه دولت الکترونیکی
دولت الکترونیکی از جمله پروژه‌هایی است که در دولت‌های مختلف و طی بیش از ۲۰ سال گذشته پیگیری شده؛ اما در نهایت به نتیجه مطلوب نرسیده است. این ادعا هم بارها توسط عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات دولت سیزدهم تاکید شده است.
زارع‌پور خرداد سال جاری و بازهم در حضوری که در صداوسیما داشت اعلام کرد که تنها ۴۰ درصد از خدمات دولت الکترونیکی شده‌اند. به گفته او هنوز هم کیفیت همین میزان خدمات الکترونیکی، کیفیتی نیست که مردم را از مراجعه حضوری بی‌نیاز کند.
عیسی زارع‌پور در گفت‌وگوهای مختلف خود با صداوسیما پیوسته اعلام کرده که دولت سیزدهم به‌دنبال تمام الکترونیکی شدن و هوشمند شدن خدمات عمومی و دولتی است.
طبق آخرین آماری که زارع‌پور در زمینه جایگاه دولت الکترونیکی ایران در جهان ارائه داده، ایران در شاخص توسعه دولت الکترونیکی ۸۹ از بین ۱۹۳ کشور جهان بوده و در شاخص دیگر یعنی میزان مشارکت مردم ازطریق ابزارهای دیجیتال رتبه کشور ۱۱۸ از بین ۱۹۳ کشور جهان داشته است.
زارع‌پور گفته که براساس برنامه‌های ارائه شده به مجلس و وعده‌های دولت سیزدهم به مردم در راستای بهبود ارائه خدمات هوشمند، تا سه سال آینده وزارت ارتباطات سعی میکند با برنامه‌ریزی مشخص در این شاخص‌ها ۳۰ پله صعود داشته باشد.
در گزارش عملکرد یک ساله وزارت ارتباطات هم، درصد پیشرفت «بسترسازی برای تحقق دولت هوشمند» با توجه به شاخص سنجش درصد دستگاه‌های ملی متصل به «پنجره ملی خدمات دولت هوشمند» از مجموعه دویست دستگاه، ۱۰ درصد اعلام شده است.
در این گزارش تأکید شده که «پنجره ملی خدمات دولت هوشمند» به آدرس MY.GOV.IR بر اساس قانون بودجه ۱۴۰۱ در اردیبهشت سال جاری راه اندازی شده و شاخص سنجش میزان پیشرفت دولت هوشمند از این پس، کمیت ( تعداد دستگاه‌های متصل) و کیفیت حضور آنها ( تعداد و کیفیت خدمات ) است.
توسعه کند شاخص‌های زیرساخت ارتباطی
یکی از اتفاق‌های عجیب وزارت ارتباطات دولت سیزدهم عدم انتشار آمار مشخص و دقیق در مورد وضعیت رشد شبکه زیرساخت کشور است.
در گزارش منتشر شده دولت در مورد عملکرد یک سال اخیر وزارت ارتباطات هم آماری در خصوص تغییرات در شبکه زیرساخت کشور دیده نمی‌شود.
همچنین در گفت‌وگوی کمتر از ۳۰ دقیقه‌ای که وزیر ارتباطات به بهانه یکسالگی شروع به فعالیتش در این وزارتخانه با صداوسیما داشت، زارع‌پور به ارائه کلیاتی از روند توسعه شبکه زیرساخت پرداخت.
زارع‌پور در این گفت‌وگو به این نکته اشاره کرد که وزارت ارتباطات دولت سیزدهم در لایه نوسازی شبکه ارتباطی در سطح شهرها و استان‌ها برنامه جدی دارد تا شرکت مخابرات بتواند این لایه شبکه ارتباطی را نوسازی کند.
به گفته او در لایه زیرساخت نیز پروژه افزایش ۷۰ درصدی ظرفیت شبکه مادر مخابراتی کشور در دست اجرا است که در دهه فجر این پروژه افتتاح خواهد شد. همچنین زارع‌پور تاکید کرد که در حوزه تأمین اینترنت بین‌الملل هم متنوع کردن منابع و مسیرهای تأمین اینترنت در دستور کار این وزارتخانه قرار دارد.
با اینکه زارع‌پور به صورت کلی از توسعه زیرساخت‌های ارتباطی کشور سخن گفت؛ اما آمارهایی که یک روز بعد از گفت‌وگوی او در صداوسیما در برنامه دیگر تلویزیونی با حضور معاون او و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت برگزار شد, نشان داد که در یک سال گذشته افزایش پهنای باند داخلی و خارجی و همچنین ترانزیت بین‌الملل به کندی پیش می‌رود.
در این برنامه تلویزیونی اعلام شد که ظرفیت پهنای‌باند شبکه انتقال از سال ۹۶ تا سال ۱۴۰۰ از ۱۰ هزار و ۴۱ گیگابیت برثانیه به ۳۶ هزار و ۳۱۳ گیاگابایت بر ثانیه رسیده است.
طبق آخرین گزارش رگولاتوری در دولت دوازدهم ظرفیت در این بخش تا خرداد سال ۱۴۰۰ عدد ۳۱ هزار و ۹۰۳ گیگابیت برثانیه اعلام شد. طبق این آمار از تیر سال ۱۴۰۰ تا پایان سال ۱۴۰۰ تنها ۴ هزار ۴۱۰ گیگابیت برثانیه به ظرفیت شبکه انتقال کشور اضافه شده است.
همچنین در این برنامه اعلام شد که ظرفیت اینترنت پهنای‌باند بین الملل که از سال ۹۶ تا انتهای سال ۱۴۰۰ از هزار و ۵۰۰ گیگابیت بر ثانیه به ۷هزار ۱۱۹ گیگابایت برثانیه رسیده که در حدود ۴.۷ برابر شده است. طبق آخرین گزارش رگولاتوری دولت دوازدهم تا اخر خرداد سال ۱۴۰۰ این رقم معادل ۵ هزار ۴۸۹ گیگابیت برثانیه بوده است. در این زمینه هم اگر از ابتدای تیر ۱۴۰۰ تا اسفند ۱۴۰۰ را در نظر بگیریم تنها در ۸ ماه، فقط هزار و ۶۳۰ گیگابیت برثانیه به ظرفیت پهنای باند بین‌الملل کشور اضافه شده است.
از سوی دیگر ظرفیت پهنای‌باند داده‌های داخلی از سال ۹۶ تا انتهای سال ۱۴۰۰ از ۶ هزار و ۹۶۸ گیگابایت بر ثانیه به ۳۲ هزار گیگابایت برثانیه رسیده است. طبق اخرین آمار ارائه شده توسط رگولاتوری دولت دوازدهم میزان پهنای‌باند داده‌های داخلی کشور تا خرداد سال ۱۴۰۰ برابر با ۲۸ هزار و ۲۱۴ گیگابیت برثانیه بوده است. در این زمینه هم از تیر ماه سال ۱۴۰۰ تا اسفند ۱۴۰۰ تنها ۳ هزار و ۷۸۶ گیگابیت بر ثانیه به ظرفیت در این بخش اضافه شده است.
همچنین در این برنامه اعلام شد که ظرفیت ترانزیت بین الملل از سال ۹۶ تا انتهای سال ۱۴۰۰ از هزار و ۵۰۰ گیگابیت بر ثانیه به ۴ هزار و ۹۹۴ گیگابیت بر ثانیه رسیده است. این ظرفیت تا پایان خرداد ۱۴۰۰ و دوماه مانده به تحویل وزارت ارتباطات دولت دوازدهم به وزارت ارتباطات دولت سیزدهم برابر با ۴ هزار و ۸۹۴ گیگابیت برثانیه بوده است. یعنی در عرض ۸ ماه تنها ۱۰۰ گیگابیت بر ثانیه به ظرفیت ترانزیت بین‌الملل کشور اضافه شده است.
اینترنتی که جان ندارد
«سیاست دولت ایجاد محدودیت در دسترسی به اینترنت و ترافیک خارجی کاربران نیست. اینترنت حق‌الناس است.» این جمله‌ای بود که عیسی‌زارع‌پور، وزیر ارتباطات دولت سیزدهم در اولین و تنها نشست خبری خود تا به امروز در 27 آذر سال ۱۴۰۰ اعلام کرد.
زارع‌پور در یکسال گذشته بارها در مورد افزایش سرعت و بهبود کیفیت اینترنت سخن گفته و تاکید کرده که با توسعه پوشش فیبرنوری به ۲۰ میلیون خانوار که از برنامه‌های اصلی او در وزارت ارتباطات دولت سیزدهم است، دسترسی کاربران را به اینترنتی با سرعت ۱۰۰ مگابیتی و حتی بیشتر از ۱ گیگابیت برثانیه تا پایان سال ۱۴۰۴ فراهم میکند.
حداقل در یک سال گذشته نه تنها سرعت و کیفیت اینترنت بهتر نشده که قطعی و اختلال‌های گاه و بیگاه اینترنت صدای بسیاری از کاربران را بلند کرده است.
از شهریور سال ۱۴۰۰ تا کنون اینترنت کشور به دلایلی مانند آتش‌سوزی در اتاق‌های شرکت ارتباطات زیرساخت به خاطر مشکل برق، قطع ارتباطات کاربران به دلیل قطع برق در ساختمان LCT زیرساخت، آتش‌سوزی در حوزچه یکی از مناطق مخابراتی، قطع لینک‌های ارتباط بین‌المللی ایران در کشورهای همسایه، کمبود پهنای‌باند و… بارها قطع و با اختلال همراه شده است.
به دنبال هر کدام از این قطعی‌ها در شبکه اینترنت هم وزیر ارتباطات به رگولاتوری، زیرساخت و مخابرات دستور داده تا دلایلی این اتفاق‌ها را بررسی و گزارش نهایی به مردم اعلام شود.
همچنین زارع‌پور گفته بود که مسببان این قطعی‌ها باید معرفی و خسارت لازم به کاربران پرداخت شود. با این حال تاکنون نه گزارش مشخصی در مورد قطعی‌ها از سوی رگولاتوری منتشر شده و نه شرکت یا نهاد خاصی به کاربران بابت این قطعی‌ها خسارت پرداخت کرده است.
در حالی که بخشی از قطعی و اختلال در شبکه اینترنتی بعد از اعتراض کاربران در شبکه‌های اجتماعی از سوی وزارت ارتباطات تأیید شده؛ اما بخش دیگری از این اختلال‌ها پیوسته توسط مقامات این وزارتخانه رد شده است.
در اکثر این اختلال‌ها که اوج آن به خرداد سال جاری باز می‌گردد، بسیاری از فیلترشکن‌ها یا از کار افتادند یا اگر متصل می‌شدند، آنقدر سرعت اینترنت را کاهش می‌دادند که امکان استفاده از سرویس‌های مختلف ازطریق آنها وجود نداشت.
در آن زمان بسیاری از کارشناسان شبکه با انتشار مستنداتی اعلام کردند که به صورت مشخص سیستم فیلترینگ کشور در حال تغییراتی است و اختلال‌های مشاهده شده روی شبکه اینترنت به خاطر دستکاری DNSها و سرویس‌های رمزنگاری‌‌شده (TLS) رخ داده است.
در نهایت بعد از چند روز اختلال شدید روی شبکه اینترنت کشور و تکذیب این اختلال‌ها از سمت مسئولان وزارت ارتباطات، مهدی سالم، رئیس وقت مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت ارتباطات در گفت‌وگویی اعلام کرد که آنها اختلالی در اینترنت ایجاد نکرده‌اند و فقط در حال جلوگیری از فروش غیرقانونی VPN هستند.
اختلال در دسترسی به اینترنت و مخصوصاً پلتفرم‌های خارجی از هفته گذشته نیز شدت گرفته است. مسدودسازی ارسال پیامک کد تأیید احراز هویت تلگرام، توئیتر و واتس‌اپ از جمله اتفاق‌های عجیبی است که با اینکه اپراتورهای سیار آن را به سیاست جدید پلتفرم‌های خارجی ارتباط می‌دهند؛ اما به گفته کارشناسان این مسدودسازی در راستای سیستم فیلترینگ کشور است.
تمام این اتفاق‌ها که باعث شده در چند ماه اخیر حتی یک روز هم اینترنت کشور بدون اختلال نباشد, علاوه بر کاربران, بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین را با مشکل مواجه کرده است. ایجاد محدودیت در فعالیت کسب‌وکارهای آنلاین هم در حالی رخ می‌دهد که عیسی زارع‌پور وعده داده که درصد میزان پیشرفت سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی به 10 درصد تا پایان کار دولت سیزدهم برسد.
دستاورد یا محدودیت بیشتر روی اینترنت
خبر فعال شدن قابلیت Safe search گوگل در اواسط تیر از جمله اتفاق‌های عجیبی بود که باعث انتقاد کاربران و متخصصان تکنولوژی شد. در نهایت بعد از افزایش این اعتراض‌ها وزیر ارتباطات با بیان اینکه در بسیاری از کشورها دسترسی به محتواهای غیراخلاقی و خشن محدود شده، فعال شدن سرویس Safe Search روی موتورهای جستجو را مطالبه خانواده‌های ایرانی عنوان کرد.
فعال شدن قابلیت Safe search موتورهای جستجو هم در شرایط اتفاق افتاد که مهدی سالم، روابط عمومی برکنار شده وزارت ارتباطات در توییتر خود با برگزاری نظرسنجی از کاربران پرسیده بود که آیا آنها برای مراقبت از فرزندانشان در فضای مجازی تمایل به استفاده از اینترنت ایمن دارند؟
هرچند این نظرسنجی چند روز بعد توسط سالم از صفحه توییترش به دلیل حمله بات‌ها پاک شد؛ اما در همین نظر سنجی که بیش از 8 هزار نفر در آن شرکت کرده بودند, نزدیک به ۸۶ درصد کاربران موافق استفاده از اینترنت ایمن نبودند.
با وجود مخالفت گسترده کاربران در فضای مجازی با قابلیت Safe search در موتورهای جستجوی، در گزارش عملکرد وزارت ارتباطات در یک سال گذشته فعال شدن این قابلیت برای کاربران به عنوان دستاورد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یاد شده است.
اقدامات متعددی از جمله «راه اندازی اینترنت امن برای کودکان و نوجوانان»، «سالم‌سازی فضای مجازی در سطح شبکه» و موارد دیگر از جمله اقدامات صورت گرفته است که این وزارتخانه در راستای دستاوردهای خود در زمینه سالم‌سازی فضای مجازی از آنها یاد کرده است.
تجربه نشان داده ایجاد محدودیت در دسترسی کاربران به سرویس‌های اینترنتی فقط آمار استفاده از فیلترشکن‌ها در کشور را بالا برده است، اتفاقی که در نهایت امنیت کاربران را هم در فضای اینترنت به خطر می‌اندازد.
گزارش سه ماه اول کسپرسکی نشان می‌دهد که ایران در رتبه اول ۱۰ کشور دارای بیشترین آلودگی است. طبق این گزارش بیش از ۳۵ درصد گوشی‌های کاربران ایرانی به وسیله ابزارهای تبلیغاتی آلوده شده‌اند. علت این موضوع فیلترینگ نامعقول و استفاده اجباری ایرانی‌ها از وی‌پی‌ان اعلام شده است.
